alice-munro

Της Αργυρώς Μαντόγλου

Σ' αυτή την τελευταία συλλογή διηγημάτων της Καναδής Άλις Μονρό, πέρα από την επανάληψη γνωστών μοτίβων και την τελειοποίηση παλαιότερων δοκιμασμένων τεχνικών, διακρίνεται μια σημαντική μετατόπιση στον τρόπο παρουσίασης του τραγικού στοιχείου των ηρώων της, καθώς τους παρέχει μια επιπλέον ευκαιρία να διαπραγματευθούν το βάρος της ύπαρξης τους, πριν την οριστική τους συντριβή ή διαφυγή. Η Μονρό δεν εγκαταλείπει τα γνώριμα θέματα της, αλλά τολμάει μια ελαφρώς διαφορετική προσέγγιση στο θέμα της γυναικείας βίας και εγκληματικότητας, καθώς τρεις από τις ηρωίδες των διηγημάτων της συλλογής έχουν διαπράξει φόνο. 

Επιπλέον, αυτή η καινούργια της δουλειά μας επιτρέπει να κάνουμε μια γενικότερη εκτίμηση των μοτίβων της σκέψης της: Το 1996, στην εισαγωγή μιας συλλογής διηγημάτων της, είχε γράψει πως αρχίζει να διαβάζει ένα βιβλίο «από οποιοδήποτε σημείο και προχωράω προς όποια κατεύθυνση τύχει. Μάλλον δεν διαβάζω για να μάθω το τι θα συμβεί». Παρότι είναι βέβαιο πως την ενδιαφέρει η πλοκή, για εκείνη η εμπειρία της ανάγνωσης δεν είναι γραμμική, και δεν μοιάζει με κάποιο «δρόμο που πρέπει να ακολουθήσεις... αλλά περισσότερο με σπίτι. Πας και κατοικείς εκεί για ένα διάστημα... και ανακαλύπτεις το πώς συνδέονται μεταξύ τους τα δωμάτια και οι διάδρομοι. Η θέα είναι διαφορετική από κάθε παράθυρο». Η μεταφορά του σπιτιού για τον τρόπο που διαβάζει η ίδια, λειτουργεί και για τον τρόπο που γράφει τις δικές της ιστορίες, οι οποίες συχνά περνάνε από τον έναν όροφο στον άλλο χωρίς να υπάρχει σκάλα̇· η συγγραφέας δεν φοβάται να αλλάξει οπτική γωνία, να κινηθεί μέσα στο χρόνο και στο χώρο με φλάσμπακ, μεταφορές και συνειρμούς. Ο αναγνώστης πάντα γνωρίζει σε ποιο δωμάτιο βρίσκεται αν και μπορεί να αγνοεί το πώς έφθασε εκεί̣· άλλοτε βρίσκεται μπροστά σε διάπλατα ανοιχτές πόρτες, οι οποίες κλείνουν με κρότο μόλις τις πλησιάσει, και άλλοτε στέκεται μπροστά από μια κλειστή πόρτα κι ακούει ψιθύρους που υπαινίσσονται μια ευρύτερη πραγματικότητα.

Ελεύθερες ρίζες

Η πρώτη ιστορία της συλλογής με τον τίτλο «Διαστάσεις» ξεκινάει παρουσιάζοντας μια νεαρή γυναίκα να ταξιδεύει με λεωφορείο για να επισκεφτεί τον άντρα της που είναι έγκλειστος σε μια ψυχιατρική κλινική. Θα χρειαστούν κάποιες σελίδες για να αντιληφθούμε πως βρίσκεται εκεί επειδή έχει διαπράξει φόνο -έχει δολοφονήσει τα τρία τους παιδιά- και επιπλέον πως η δική της εξάρτηση από εκείνον συνεχίζεται καθώς αυτός, ο δολοφόνος των παιδιών της, είναι ο μοναδικός άνθρωπος που κατανοεί τον πόνο της. Η ιστορία αναπτύσσεται με τον χαρακτηριστικό τρόπο της συγγραφέως, που ξέρει να διεισδύει στον σκοτεινό κόσμο των χαρακτήρων της, δίνοντάς μας αποσπασματικές στιγμές τους, πριν τους αφήσει να βυθιστούν αργά στη δική τους απόγνωση.

Η Μονρό μεταμφιέζει με τη γραφή της τα πιο άγρια συναισθήματα σε ήπια και ευγενικά.

Μια ακόμη ενδεικτική του ύφους της ιστορία είναι η «Ελεύθερες ρίζες», μια ιστορία προδοσίας που εμπεριέχει τρεις φόνους. Η Νίτα χήρεψε πρόσφατα αλλά πάσχει κι η ίδια από καρκίνο, μια ασθένεια που παραδόξως «την απελευθερώνει και τη θέτει εκτός κινδύνου». Θεωρούσε πως θα έφευγε πρώτη, αλλά την πρόλαβε ο σύζυγός της, ο Ρις, ο οποίος «ήταν ογδόντα ενός με εύθραυστη ισορροπία» και η καρδιά του τον πρόδωσε την ώρα που έκανε τα ψώνια του σ' ένα κατάστημα. Η Νίτα και ο Ρις είχαν έναν ευτυχισμένο γάμο, όμως στην ιστορία που τώρα αφηγείται η Νίτα παρουσιάζεται ως μια προδομένη γυναίκα, δεύτερη στην προτίμησή του. Είναι συνήθης τακτική της Μονρό να μεταμφιέζει με τη γραφή της τα πιο άγρια συναισθήματα σε ήπια και ευγενικά, αλλά την ώρα που βγαίνουν στο φως, και η Νίτα μέσα από τη διήγηση κάποιων άλλων γεγονότων σ' έναν κλέφτη, ομολογεί και τον δικό της φόνο.

Παλεύοντας τον πόνο

Οι χαρακτήρες της Μονρό πάντα γνωρίζουν πως θα υποχρεωθούν να πληρώσουν για τις επιλογές τους· παρά την ικανοποίηση που αντλούν από τη ζωή που ζουν, δεν ξεχνούν πως ο κάθε δρόμος έχει το δικό του τίμημα. Κι αυτό γίνεται εμφανές στην ομότιτλη νουβέλα, με ηρωίδα ένα πραγματικό ιστορικό πρόσωπο, την μαθηματικό και μυθιστοριογράφο Σοφία Κοβαλέφσκι, μια ρωσίδα εμιγκρέ, η οποία προς το τέλος της ζωής της αποδέχεται το πεπρωμένο της και ανακαλύπτει πως η χαρά είναι πια χειροπιαστή. Αν θέλαμε να περιγράψουμε με μια λέξη το τι έχει η ρωσίδα αποδεχτεί, αλλά και το κύριο θέμα της συλλογής, αυτό θα ήταν η«θνητότητα».

Η Σοφία υπήρξε η πρώτη γυναίκα με ακαδημαϊκό πόστο σε ευρωπαϊκό πανεπιστήμιο και το όνομά της δόθηκε σε κρατήρα της σελήνης. Το πορτρέτο της διανοούμενης αποδίδεται με επιτυχία αλλά στο βάθος παραμονεύει η αγωνία της επαγγελματία σε μια εποχή που οι γυναίκες δεν διεκδικούσαν δάφνες για την εργασία τους - ένα καθαρά αντρικό προνόμιο. Η Μονρό περιγράφει τον αγώνα και την αγωνία της Σοφίας να αντέξει και να μη προδώσει τον εαυτό της, σε σημείο που κλειδώνεται σ' ένα δωμάτιο στο Παρίσι και αρνείται να φάει προκειμένου να συγκεντρώσει τη σκέψη της στην άρνηση φαγητού «για να μην νιώθει αυτά που ένιωθε», αντιμετωπίζοντας τον πόνο με ακόμα μεγαλύτερο πόνο.

Στις δέκα ιστορίες του «Πάρα πολλή ευτυχία» μας περιγράφονται τα μυστικά κίνητρα που διαμορφώνουν ζωές, διαλύουν κάποιες εύθραυστες ανθρώπινες υπάρξεις ή καριέρες, πότε πλησιάζοντας με το μικροσκόπιο ώστε να μπαίνουμε σχεδόν στο μυαλό των χαρακτήρων και πότε τηλεσκοπικά, αφήνοντας ελεύθερους τους αναγνώστες της να αποφασίσουν. Η ίδια αποφεύγει να διηγηθεί με γραμμική σειρά τις ιστορίες της, τοποθετώντας μας συνεχώς σε όλο και μεγαλύτερα σπίτια, με όλο και πιο «συναρπαστική» θέα, ώστε να παραμείνει όσο το δυνατόν περισσότερο στη σκέψη των αναγνωστών της μετατοπίζοντας ακατάπαυστα τον ορίζοντά τους. 

ΑΡΓΥΡΩ ΜΑΝΤΟΓΛΟΥ

 

b159014Άλις Μονρό
Μτφρ: Σοφία Σκουλικάρη
Μεταίχμιο 2010
Σελ. 393, τιμή € 18,88

alt

  

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ALICE MUNRO  

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

Για το μυθιστόρημα της Ζόρα Νιλ Χέρστον [Zora Neale Hurston] «Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Αίολος). Κεντρική εικόνα: © Jessica Felicio (Unsplash).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Εμφα...

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

Για το μυθιστόρημα του Γκύντερ Γκρας [Günter Grass 1927-2015] «Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» [μτφρ. Τούλα Σιέτη, εκδ. Πατάκη].

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Οι «κακές» γλώσσες λένε ότι ο Γερμανός συγγραφέας πήρε το Βραβείο Νόμπελ το 1999 μόνο και μ...

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

Για το μυθιστόρημα του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (Steve Sem-Sandberg) «Β.» (μτφρ. Γιώργος Μαθόπουλος, εκδ. Αλεξάνδρεια). Στην κεντρική εικόνα, σκηνή από τη βασισμένη στο θεατρικό έργο του Γκέοργκ Μπύχνερ ταινία «Woyzeck» (1979).

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Οι έξι συγγραφείς που επιλεχτήκαν από την κριτική επιτροπή «παρουσιάζουν έργα εντυπωσιακής δομής». Ανάμεσά τους βρίσκονται δύο πρωτοεμφανιζόμενοι πεζογράφοι. Στη φωτογραφία, η υποψήφια Σάρα Μπερνστάιν [Sarah Bernstein].

Επιμέλεια: Book Press

...
Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Ο Δημήτρης Καραντζάς επιστρέφει στη Στέγη με μια περφόρμανς–παραβολή για τη βία, τον εθισμό στην εικόνα και την κατάργηση των ψευδαισθήσεων ή, αλλιώς, για την πραγματικότητα που, ό,τι κι αν κάνεις για να την αποφύγεις, αργά ή γρήγορα θα έρθει να σε βρει.

Επιμέλεια: Book Press

Από τις 30 Σεπτεμβρί...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Τζ.Μ. Κουτσί [J.M. Coetzee] «Ο Πολωνός» (μτφρ. Χριστίνα Σωτηροπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 4 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ο νεαρός Μάνγκο» του Ντάγκλας Στιούαρτ (προδημοσίευση)

«Ο νεαρός Μάνγκο» του Ντάγκλας Στιούαρτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντάγκλας Στιούαρτ [Douglas Stuart] «Ο νεαρός Μάνγκο» (μτφρ. Μιχάλης Μακρόπουλος), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 28 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Περίμενε ώσπου να α...

«Ασκατασούνα – Ξέφτια Ελευθερίας» του Μάνου Χατζηγιάννη (προδημοσίευση)

«Ασκατασούνα – Ξέφτια Ελευθερίας» του Μάνου Χατζηγιάννη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Μάνου Χατζηγιάννη «Ασκατασούνα – Ξέφτια Ελευθερίας», το οποίο κυκλοφορεί στις 20 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Και να ήθελε να κλείσει μάτι, δεν μπορούσε. Δεν ήταν από εκείν...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

Τέσσερις εκδόσεις για τη μελέτη, το σήμερα και το άλλοτε της Αθήνας. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Διονυσίας Αλεξιάδου, από το λεύκωμα των εκδόσεων Καπόν «Η Αθήνα στον καιρό της πανδημίας».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ