alice-munro

Της Αργυρώς Μαντόγλου

Σ' αυτή την τελευταία συλλογή διηγημάτων της Καναδής Άλις Μονρό, πέρα από την επανάληψη γνωστών μοτίβων και την τελειοποίηση παλαιότερων δοκιμασμένων τεχνικών, διακρίνεται μια σημαντική μετατόπιση στον τρόπο παρουσίασης του τραγικού στοιχείου των ηρώων της, καθώς τους παρέχει μια επιπλέον ευκαιρία να διαπραγματευθούν το βάρος της ύπαρξης τους, πριν την οριστική τους συντριβή ή διαφυγή. Η Μονρό δεν εγκαταλείπει τα γνώριμα θέματα της, αλλά τολμάει μια ελαφρώς διαφορετική προσέγγιση στο θέμα της γυναικείας βίας και εγκληματικότητας, καθώς τρεις από τις ηρωίδες των διηγημάτων της συλλογής έχουν διαπράξει φόνο. 

Επιπλέον, αυτή η καινούργια της δουλειά μας επιτρέπει να κάνουμε μια γενικότερη εκτίμηση των μοτίβων της σκέψης της: Το 1996, στην εισαγωγή μιας συλλογής διηγημάτων της, είχε γράψει πως αρχίζει να διαβάζει ένα βιβλίο «από οποιοδήποτε σημείο και προχωράω προς όποια κατεύθυνση τύχει. Μάλλον δεν διαβάζω για να μάθω το τι θα συμβεί». Παρότι είναι βέβαιο πως την ενδιαφέρει η πλοκή, για εκείνη η εμπειρία της ανάγνωσης δεν είναι γραμμική, και δεν μοιάζει με κάποιο «δρόμο που πρέπει να ακολουθήσεις... αλλά περισσότερο με σπίτι. Πας και κατοικείς εκεί για ένα διάστημα... και ανακαλύπτεις το πώς συνδέονται μεταξύ τους τα δωμάτια και οι διάδρομοι. Η θέα είναι διαφορετική από κάθε παράθυρο». Η μεταφορά του σπιτιού για τον τρόπο που διαβάζει η ίδια, λειτουργεί και για τον τρόπο που γράφει τις δικές της ιστορίες, οι οποίες συχνά περνάνε από τον έναν όροφο στον άλλο χωρίς να υπάρχει σκάλα̇· η συγγραφέας δεν φοβάται να αλλάξει οπτική γωνία, να κινηθεί μέσα στο χρόνο και στο χώρο με φλάσμπακ, μεταφορές και συνειρμούς. Ο αναγνώστης πάντα γνωρίζει σε ποιο δωμάτιο βρίσκεται αν και μπορεί να αγνοεί το πώς έφθασε εκεί̣· άλλοτε βρίσκεται μπροστά σε διάπλατα ανοιχτές πόρτες, οι οποίες κλείνουν με κρότο μόλις τις πλησιάσει, και άλλοτε στέκεται μπροστά από μια κλειστή πόρτα κι ακούει ψιθύρους που υπαινίσσονται μια ευρύτερη πραγματικότητα.

Ελεύθερες ρίζες

Η πρώτη ιστορία της συλλογής με τον τίτλο «Διαστάσεις» ξεκινάει παρουσιάζοντας μια νεαρή γυναίκα να ταξιδεύει με λεωφορείο για να επισκεφτεί τον άντρα της που είναι έγκλειστος σε μια ψυχιατρική κλινική. Θα χρειαστούν κάποιες σελίδες για να αντιληφθούμε πως βρίσκεται εκεί επειδή έχει διαπράξει φόνο -έχει δολοφονήσει τα τρία τους παιδιά- και επιπλέον πως η δική της εξάρτηση από εκείνον συνεχίζεται καθώς αυτός, ο δολοφόνος των παιδιών της, είναι ο μοναδικός άνθρωπος που κατανοεί τον πόνο της. Η ιστορία αναπτύσσεται με τον χαρακτηριστικό τρόπο της συγγραφέως, που ξέρει να διεισδύει στον σκοτεινό κόσμο των χαρακτήρων της, δίνοντάς μας αποσπασματικές στιγμές τους, πριν τους αφήσει να βυθιστούν αργά στη δική τους απόγνωση.

Η Μονρό μεταμφιέζει με τη γραφή της τα πιο άγρια συναισθήματα σε ήπια και ευγενικά.

Μια ακόμη ενδεικτική του ύφους της ιστορία είναι η «Ελεύθερες ρίζες», μια ιστορία προδοσίας που εμπεριέχει τρεις φόνους. Η Νίτα χήρεψε πρόσφατα αλλά πάσχει κι η ίδια από καρκίνο, μια ασθένεια που παραδόξως «την απελευθερώνει και τη θέτει εκτός κινδύνου». Θεωρούσε πως θα έφευγε πρώτη, αλλά την πρόλαβε ο σύζυγός της, ο Ρις, ο οποίος «ήταν ογδόντα ενός με εύθραυστη ισορροπία» και η καρδιά του τον πρόδωσε την ώρα που έκανε τα ψώνια του σ' ένα κατάστημα. Η Νίτα και ο Ρις είχαν έναν ευτυχισμένο γάμο, όμως στην ιστορία που τώρα αφηγείται η Νίτα παρουσιάζεται ως μια προδομένη γυναίκα, δεύτερη στην προτίμησή του. Είναι συνήθης τακτική της Μονρό να μεταμφιέζει με τη γραφή της τα πιο άγρια συναισθήματα σε ήπια και ευγενικά, αλλά την ώρα που βγαίνουν στο φως, και η Νίτα μέσα από τη διήγηση κάποιων άλλων γεγονότων σ' έναν κλέφτη, ομολογεί και τον δικό της φόνο.

Παλεύοντας τον πόνο

Οι χαρακτήρες της Μονρό πάντα γνωρίζουν πως θα υποχρεωθούν να πληρώσουν για τις επιλογές τους· παρά την ικανοποίηση που αντλούν από τη ζωή που ζουν, δεν ξεχνούν πως ο κάθε δρόμος έχει το δικό του τίμημα. Κι αυτό γίνεται εμφανές στην ομότιτλη νουβέλα, με ηρωίδα ένα πραγματικό ιστορικό πρόσωπο, την μαθηματικό και μυθιστοριογράφο Σοφία Κοβαλέφσκι, μια ρωσίδα εμιγκρέ, η οποία προς το τέλος της ζωής της αποδέχεται το πεπρωμένο της και ανακαλύπτει πως η χαρά είναι πια χειροπιαστή. Αν θέλαμε να περιγράψουμε με μια λέξη το τι έχει η ρωσίδα αποδεχτεί, αλλά και το κύριο θέμα της συλλογής, αυτό θα ήταν η«θνητότητα».

Η Σοφία υπήρξε η πρώτη γυναίκα με ακαδημαϊκό πόστο σε ευρωπαϊκό πανεπιστήμιο και το όνομά της δόθηκε σε κρατήρα της σελήνης. Το πορτρέτο της διανοούμενης αποδίδεται με επιτυχία αλλά στο βάθος παραμονεύει η αγωνία της επαγγελματία σε μια εποχή που οι γυναίκες δεν διεκδικούσαν δάφνες για την εργασία τους - ένα καθαρά αντρικό προνόμιο. Η Μονρό περιγράφει τον αγώνα και την αγωνία της Σοφίας να αντέξει και να μη προδώσει τον εαυτό της, σε σημείο που κλειδώνεται σ' ένα δωμάτιο στο Παρίσι και αρνείται να φάει προκειμένου να συγκεντρώσει τη σκέψη της στην άρνηση φαγητού «για να μην νιώθει αυτά που ένιωθε», αντιμετωπίζοντας τον πόνο με ακόμα μεγαλύτερο πόνο.

Στις δέκα ιστορίες του «Πάρα πολλή ευτυχία» μας περιγράφονται τα μυστικά κίνητρα που διαμορφώνουν ζωές, διαλύουν κάποιες εύθραυστες ανθρώπινες υπάρξεις ή καριέρες, πότε πλησιάζοντας με το μικροσκόπιο ώστε να μπαίνουμε σχεδόν στο μυαλό των χαρακτήρων και πότε τηλεσκοπικά, αφήνοντας ελεύθερους τους αναγνώστες της να αποφασίσουν. Η ίδια αποφεύγει να διηγηθεί με γραμμική σειρά τις ιστορίες της, τοποθετώντας μας συνεχώς σε όλο και μεγαλύτερα σπίτια, με όλο και πιο «συναρπαστική» θέα, ώστε να παραμείνει όσο το δυνατόν περισσότερο στη σκέψη των αναγνωστών της μετατοπίζοντας ακατάπαυστα τον ορίζοντά τους. 

ΑΡΓΥΡΩ ΜΑΝΤΟΓΛΟΥ

 

b159014Άλις Μονρό
Μτφρ: Σοφία Σκουλικάρη
Μεταίχμιο 2010
Σελ. 393, τιμή € 18,88

alt

  

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ALICE MUNRO  

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αυτό που δεν έχει όνομα» της Πιεδάδ Μπονέτ – Ύμνος στην ευθραυστότητα και αποδοχή της ασθένειας

«Αυτό που δεν έχει όνομα» της Πιεδάδ Μπονέτ – Ύμνος στην ευθραυστότητα και αποδοχή της ασθένειας

Για το αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα της Πιεδάδ Μπονέτ (Piedad Bonnett) «Αυτό που δεν έχει όνομα» (μτφρ. Καλυψώ Αγγελοπούλου, εκδ. Κυψέλη).

Γράφει η Ιωάννα Φωτοπούλου

Θα ξεκινήσω λέγοντας πως το ...

«Άγγελος Εσμεράλντα» του Ντον ΝτεΛίλο (κριτική) – Ανατέμνοντας την κοινωνία της διακινδύνευσης

«Άγγελος Εσμεράλντα» του Ντον ΝτεΛίλο (κριτική) – Ανατέμνοντας την κοινωνία της διακινδύνευσης

Για τη συλλογή διηγημάτων του Ντον ΝτεΛίλο (Don DeLillo) «Άγγελος Εσμεράλντα – Εννέα ιστορίες» (μτφρ. Ελένη Γιαννακάκη, εκδ. Εστία).

Γράφει ο Μιχάλης Μοδινός 

Στην πρόσφατη συζήτησή μας με τον ...

«Ο καβγατζής της Βρέστης» του Ζαν Ζενέ (κριτική) – Κάθε άντρας σκοτώνει ό,τι αγαπά

«Ο καβγατζής της Βρέστης» του Ζαν Ζενέ (κριτική) – Κάθε άντρας σκοτώνει ό,τι αγαπά

Για το μυθιστόρημα του Ζαν Ζενέ (Jean Genet) «Ο καβγατζής της Βρέστης» (μτφρ. Ρίτα Κολαϊτη, εκδ. Μεταίχμιο). Κεντρική εικόνα: Από την ταινία «Ο καβγατζής» του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Στο λιμ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«

«"Λέω παραμύθια να ξορκίσω το κακό" – Σχεδίασμα ποιητικής βιογραφίας του Σωκράτη Μάλαμα» του Λέοντα Ναρ

Για τη βιογραφία «Λέω παραμύθια να ξορκίσω το κακό... – Σχεδίασμα ποιητικής βιογραφίας του Σωκράτη Μάλαμα» (εκδ. Πατάκη) του Λέοντα Α. Ναρ. Κεντρική εικόνα: Ο Σωκράτης Μάλαμας. 

Γράφει ο Κώστας Φρουζάκης

Το ν...

«Η νύφη και το “Καληνύχτα Σταχτοπούτα”» της Καρολίνα Μπιάνκι (κριτική) – Η ιστορία της σφαγής των γυναικών

«Η νύφη και το “Καληνύχτα Σταχτοπούτα”» της Καρολίνα Μπιάνκι (κριτική) – Η ιστορία της σφαγής των γυναικών

Για την παράσταση «Η νύφη και το “Καληνύχτα Σταχτοπούτα”» της Καρολίνα Μπιάνκι (Carolina Bianchi) και της κολλεκτίβας Cara de Cavalo στην Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. 

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

...
«Βίος και Πολιτεία»: Ο Δημήτρης Σίμος έρχεται στο Υπόγειο

«Βίος και Πολιτεία»: Ο Δημήτρης Σίμος έρχεται στο Υπόγειο

Στο 85ο επεισόδιο της σειράς συζητήσεων στο Βιβλιοπωλείο της Πολιτείας με ανθρώπους από το χώρο του βιβλίου και των ιδεών, o Κώστας Κατσουλάρης συνομιλεί με τον συγγραφέα αστυνομικών μυθιστορημάτων Δημήτρη Σίμο, με αφορμή το τελευταίο του μυθιστόρημα «Κανονικά παιδιά» (εκδ. Μεταίχμιο). Η συζήτηση θα μεταδοθεί την Πέ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Καλοκαίρι 2025: «Διαβάζοντας σε ανοιχτούς ορίζοντες» – 50 λογοτεχνικά βιβλία για όλες τις διαθέσεις και για κάθε στιγμή

Καλοκαίρι 2025: «Διαβάζοντας σε ανοιχτούς ορίζοντες» – 50 λογοτεχνικά βιβλία για όλες τις διαθέσεις και για κάθε στιγμή

Διηγήματα, νουβέλες και μυθιστορήματα, σύγχρονα και κλασικά, όλα μαζί ανοίγουν μια αναγνωστική βεντάλια για όλες τις διαθέσεις και προτιμήσεις και για κάθε στιγμή. 

Επιλογή-κείμενα: Κώστας Αγοραστός, Διονύσης Μαρίνος

Π...

Πού πάει ο κόσμος μας: 50 βιβλία για την Ιστορία, την πολιτική, την κοινωνία, την επιστήμη

Πού πάει ο κόσμος μας: 50 βιβλία για την Ιστορία, την πολιτική, την κοινωνία, την επιστήμη

Επιλογή πενήντα βιβλίων από την πρόσφατη βιβλιοπαραγωγή, εστιάζοντας στην Ιστορία, ελληνική και διεθνή, στην πολιτική και τη φιλοσοφία, αλλά και σε βιβλία που αφορούν τον πολιτισμό, την κοινωνία, τη θρησκεία, την ψυχολογία, την επιστήμη. Πενήντα δοκίμια ή μελέτες που μπορούν να μας κάνουν καλύτερους και πιο ενημερωμ...

Επτά νέες ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά νέες ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά ποιητές και ποιήτριες παραδίδουν τους στίχους τους στο αναγνωστικό κοινό μέσα από τις νέες τους ποιητικές συλλογές που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

Επτά ποιητικά βιβλία από τις εκδόσεις Βακχικόν. 

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ