hopper.summer-evening

Του Νίκου Αδάμ Βουδούρη*

Στην εργοβιογραφία που συνοδεύει τη συλλογή διηγημάτων «Ο Κολυμβητής και άλλες ιστορίες» (εκδ. Καστανιώτη) του Τζον Τσίβερ, διαβάζω ότι το 1973 ο συγγραφέας κόντεψε να πεθάνει από πνευμονικό οίδημα λόγω αλκοολισμού. Μόνιμος σύντροφός του στο πιόμα ο Ρέιμοντ Κάρβερ. Πιάνομαι απ’ αυτήν την πληροφορία όχι επειδή με εξέπληξε αλλά για το ακριβώς αντίθετο. Διαβάζοντας τα διηγήματα αυτά, είχα την αίσθηση, χωρίς να γνωρίζω ότι τα πίνανε παρέα, πως αυτοί οι δυο αποτελούν για την αμερικανική λογοτεχνία δίπολο. Μαζί κι απέναντι.

Τι ωραίο που θα ήταν ο ζωγράφος Χόπερ να ‘χε φτιάξει αυτόν τον πίνακα: Να ‘ναι, λέει, αυτοί οι δυο άντρες όρθιοι σε ένα αμερικάνικο μπαρ και να τα πίνουν και στην αίθουσα πίσω τους καθισμένοι σε παρέες άνθρωποι μέσης ηλικίας κυρίως, να συζητούν. Ανάμεσά τους και κάποιοι μοναχικοί. Δεξιά οι ήρωες του ενός, του Τσίβερ ας πούμε, και στα αριστερά οι ήρωες του άλλου, του Κάρβερ. Η ειδοποιός διαφορά ανάμεσα στις δυο ομάδες λογοτεχνικών ηρώων θα ‘ναι η λάμψη τους, τα ρούχα τους, οι κορμοστασιές τους. Οι της δεξιάς πτέρυγας το φυσάν το παραδάκι. Οι απέναντί τους δεν είναι μόνο εμφανώς φτωχότεροι αλλά είναι και άνθρωποι σβησμένοι. Τα ονόματά τους δεν έχουν και τόση σημασία. Είναι κοινά.

Καψούρα για την πατρίδα, για τη Μαμά Αμερική

Διαβάζοντας τις ιστορίες τους αντιλαμβανόμαστε πως μάλλον έχουν όλοι τους έναν κοινό στόχο, να αποδεχτούν το κακό και δια της αποδοχής να το φέρουν στο φως και να το εξοβελίσουν. 

Παρατηρούμε στον φανταστικό αυτό πίνακα τους ήρωες της δεξιάς πλευράς. Τους ήρωες του Τσίβερ. Όλοι γνωρίζονται μεταξύ τους. Είναι όλοι τους μια παρέα. Είναι κάτοικοι του πλούσιου προαστίου Σέιντι Χιλ. (Αυτό το τοπωνύμιο επινόησε ο Τσίβερ για να τοποθετήσει εκεί τα μισά σχεδόν διηγήματα του τόμου αυτού. Τα υπόλοιπα διαδραματίζονται στην Νέα Υόρκη). Τους ενώνει το χρήμα. Μα και κάτι άλλο. Διαβάζοντας τις ιστορίες τους αντιλαμβανόμαστε πως μάλλον έχουν όλοι τους έναν κοινό στόχο, να αποδεχτούν το κακό και δια της αποδοχής να το φέρουν στο φως και να το εξοβελίσουν. Μια μονιασμένη κοινότητα που σέβεται την προστάτιδα αστερόεσσα και δεν φοβάται την Εκάτη. Κάποια απ’ τα μέλη της κοινότητας αυτής ξεστράτισαν. Ακολούθησαν τη ροπή προς το μαύρο και το χθόνιο, η οποία οφείλεται ενδεχομένως σε ιδιοσυγκρασιακές αδυναμίες, ίσως πάλι και να εξηγείται από την ανεπάρκεια της συλλογικής μέριμνας να καλύψει όλη την γκάμα των συμπεριφορών και να κρατήσει το φρικώδες και το άγριο πολύ μακριά από το γκαζόν, τις πισίνες και τα απέραντα σπίτια. Κάποιοι ξεστράτισαν μα τα παράτησαν έγκαιρα και επέστρεψαν στη σιγουριά του εξωραϊσμένου κόσμου τους. Κάποιοι άλλοι παρασύρθηκαν ολοσχερώς και πρέπει να αφήσουν τους κήπους και τις πισίνες του Σέιντι Χιλ. Μα και γι’ αυτούς πάντα θα υπάρχει η ελπίδα της επιστροφής στην υποδειγματική κηπούπολη. Και τούτο διότι, σε αντίθεση με τους ήρωες του Καρβερ (τους θαμώνες δηλαδή της αριστερής πλευράς του φανταστικού αυτού ομαδικού πορτρέτου), οι ήρωες του Τσίβερ πιστεύουν ακράδαντα πως κάπου ανήκουν και αυτό το κάπου δεν είναι άλλο απ’ το Αμερικανικό Όνειρο της ευδαιμονίας και της λυτρωτικής λησμονιάς.

Ιδιότυπος συντηρητισμός 

Το γκαζόν, τα γήπεδα του τένις και οι πισίνες της κηπούπολης απ’ τη μια και ο αρραγής αστικός ιστός της Νέας Υόρκη απ’ την άλλη, αχνίζουν ασταμάτητα και ο διαβρωτικός αχνός τους, εισβάλλει στις ζωές των ηρώων...

Άφησα έξω απ’ το κάδρο τους ήρωες των διηγημάτων που δεν διαδραματίζονται στο φανταστικό προάστιο Σέιντι Χιλ αλλά στη Νέα Υόρκη. Στην εισαγωγή του Κωστή Καλογρούλη διαβάζω πως δεν είναι λίγοι εκείνοι που τα προτιμούν απ’ τις ιστορίες των κατοίκων του πλούσιου προαστίου, για τις οποίες ο Τσίβερ αποθεώθηκε απ’ τους κριτικούς και ανταμείφθηκε με τις υψηλότερες διακρίσεις από την επίσημη πολιτεία. Εκείνο που είναι σίγουρο και δεν είναι θέμα προσωπικού γούστου είναι πως σ’ όλες τις ιστορίες το ζήτημα είναι το ίδιο, το απέραντο έξω που προσπαθεί να βολευτεί στο περιορισμένο μέσα. Το γκαζόν, τα γήπεδα του τένις και οι πισίνες της κηπούπολης απ’ τη μια και ο αρραγής αστικός ιστός της Νέας Υόρκη απ’ την άλλη, αχνίζουν ασταμάτητα και ο διαβρωτικός αχνός τους, εισβάλλει στις ζωές των ηρώων και τους θυμίζει συνεχώς πως ο εχθρός είναι η αποδόμηση και αδελφάκι της αποδόμησης είναι το μυστικό και το κρυμμένο. Το σίγουρο για τους πρωταγωνιστές των ιστοριών του Τσίβερ είναι ένα: Τα μυστικά και το ζοφερό υφάδι τους δεν τα χρειάζονται, δεν έχουν σημασία, δεν έχουν δύναμη. Η συζυγική απιστία, το φάντασμα της παιδοφιλίας, η λαχτάρα για το πορτοφόλι του πλησίον δεν έχουν θέση στη ζωή τους. Αν είχαν δεν θα καίγονταν με το πρώτο ποτηράκι της βραδιάς, δε θα έσβηναν με το πρώτο αεράκι της ημέρας. Ακόμα και στο διάσημο ομότιτλο διήγημα «Ο Κολυμβητής», ο ήρωας κατεστραμμένος πια αποχωρεί απ’ τον παράδεισο, αφού πρώτα τον περιδιαβεί ημίγυμνος αντικρίζοντας χαρές και λύπες, χαρούμενες συντροφιές και μοναχικά ερείπια. Τα παρατηρεί όλα σαν να τα βλέπει για πρώτη φορά αισθανόμενος πως αυτός είναι ο φυσικός του χώρος, τι κι αν πρέπει ξεριζωμένος πια να μείνει στην απέξω. Κρατάει μέσα του τη βεβαιότητα πως πάντα υπάρχει (υπάρχει;) η ελπίδα της επιστροφής. 

*Ο Νίκος Αδάμ Βουδούρης είναι πεζογράφος. Το βιβλίο του με τίτλο Ο βυθός είναι δίπλα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. 

altΟ Κολυμβητής και άλλες ιστορίες
Τζον Τσίβερ
Μτφρ: Κώστας Καλογρούλης
Εκδόσεις Καστανιώτη 2013
Σελ. 220, τιμή € 14,91

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Μπαουμγκάρτνερ» του Πολ Όστερ (κριτική) – Tο κύκνειο άσμα ενός σπουδαίου δημιουργού

«Μπαουμγκάρτνερ» του Πολ Όστερ (κριτική) – Tο κύκνειο άσμα ενός σπουδαίου δημιουργού

Για το κύκνειο άσμα του Πολ Όστερ [Paul Auster] «Μπαουμγκάρτνερ» (μτφρ. Ιωάννα Ηλιάδη, εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

Πανθομολογούμενα, ακόμα και οι σημαντικότεροι συγγραφείς προσεγγίζοντας το τέλος της ζωής τους σταδιακά χάνουν την αρχικ...

«Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ (κριτική)

«Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ (κριτική)

Για το μυθιστόρημα του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ [Vladimir Nabokov] «Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» (μτφρ. Ανδρέας Αποστολίδης, εκδ. Άγρα).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

«Ήταν η ηχώ μιας πιθανής αλήθειας, μια επίκαιρη υ...

«Το μαύρο σύννεφο» του Φρεντ Χόιλ (κριτική) – Όταν ένας κορυφαίος φυσικός γράφει επιστημονική φαντασία

«Το μαύρο σύννεφο» του Φρεντ Χόιλ (κριτική) – Όταν ένας κορυφαίος φυσικός γράφει επιστημονική φαντασία

Για το μυθιστόρημα του Φρεντ Χόιλ [Fred Hoyle] «Το μαύρο σύννεφο» (μτφρ. Θοδωρής Πιερράτος, επίμετρο Richard Dawkins, φιλολογική επιμέλεια Τραϊανός Μάνος, εκδ. Ροπή).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Στις μέρες μας ο κίνδυνος μιας...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

Για το βιβλίο του Εντ Γιόνγκ [Ed Yong] «Ένας απέραντος κόσμος» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Πεδίο), «ένα μεγάλο δώρο που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας, στην προσπάθεια να αξιολογήσουμε ορθότερα την παρουσία μας σε τούτο τον πλανήτη». 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος...

Δημήτρης Καραγιάννης: «Το κακό δεν έχει οντότητα, αναφύεται εκεί που απουσιάζει το φως της ζωής»

Δημήτρης Καραγιάννης: «Το κακό δεν έχει οντότητα, αναφύεται εκεί που απουσιάζει το φως της ζωής»

Με αφορμή το βιβλίο του, «Κρυμμένη ψυχική ομορφιά» (εκδ. Αρμός), ο Δημήτρης Καραγιάννης, παιδοψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής, μιλά για τη συστημική ψυχοθεραπεία, το κακό, τα ένστικτα και τις ενορμήσεις, και λέει ότι  «η καλοσύνη μπορεί στην αυθεντική έκφρασή της να αποτελεί έκφραση της ψυχικής ομορφιάς».  ...

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Βάννας Κατσαρού «Το παιδί και το κρι κρι», σε εικονογράφηση της Μαίης Σταθοπούλου, το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίγα λόγια για...

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Μίνου Ευσταθιάδη «Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 5 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΑ ΤΥΜΠΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ