hopper.summer-evening

Του Νίκου Αδάμ Βουδούρη*

Στην εργοβιογραφία που συνοδεύει τη συλλογή διηγημάτων «Ο Κολυμβητής και άλλες ιστορίες» (εκδ. Καστανιώτη) του Τζον Τσίβερ, διαβάζω ότι το 1973 ο συγγραφέας κόντεψε να πεθάνει από πνευμονικό οίδημα λόγω αλκοολισμού. Μόνιμος σύντροφός του στο πιόμα ο Ρέιμοντ Κάρβερ. Πιάνομαι απ’ αυτήν την πληροφορία όχι επειδή με εξέπληξε αλλά για το ακριβώς αντίθετο. Διαβάζοντας τα διηγήματα αυτά, είχα την αίσθηση, χωρίς να γνωρίζω ότι τα πίνανε παρέα, πως αυτοί οι δυο αποτελούν για την αμερικανική λογοτεχνία δίπολο. Μαζί κι απέναντι.

Τι ωραίο που θα ήταν ο ζωγράφος Χόπερ να ‘χε φτιάξει αυτόν τον πίνακα: Να ‘ναι, λέει, αυτοί οι δυο άντρες όρθιοι σε ένα αμερικάνικο μπαρ και να τα πίνουν και στην αίθουσα πίσω τους καθισμένοι σε παρέες άνθρωποι μέσης ηλικίας κυρίως, να συζητούν. Ανάμεσά τους και κάποιοι μοναχικοί. Δεξιά οι ήρωες του ενός, του Τσίβερ ας πούμε, και στα αριστερά οι ήρωες του άλλου, του Κάρβερ. Η ειδοποιός διαφορά ανάμεσα στις δυο ομάδες λογοτεχνικών ηρώων θα ‘ναι η λάμψη τους, τα ρούχα τους, οι κορμοστασιές τους. Οι της δεξιάς πτέρυγας το φυσάν το παραδάκι. Οι απέναντί τους δεν είναι μόνο εμφανώς φτωχότεροι αλλά είναι και άνθρωποι σβησμένοι. Τα ονόματά τους δεν έχουν και τόση σημασία. Είναι κοινά.

Καψούρα για την πατρίδα, για τη Μαμά Αμερική

Διαβάζοντας τις ιστορίες τους αντιλαμβανόμαστε πως μάλλον έχουν όλοι τους έναν κοινό στόχο, να αποδεχτούν το κακό και δια της αποδοχής να το φέρουν στο φως και να το εξοβελίσουν. 

Παρατηρούμε στον φανταστικό αυτό πίνακα τους ήρωες της δεξιάς πλευράς. Τους ήρωες του Τσίβερ. Όλοι γνωρίζονται μεταξύ τους. Είναι όλοι τους μια παρέα. Είναι κάτοικοι του πλούσιου προαστίου Σέιντι Χιλ. (Αυτό το τοπωνύμιο επινόησε ο Τσίβερ για να τοποθετήσει εκεί τα μισά σχεδόν διηγήματα του τόμου αυτού. Τα υπόλοιπα διαδραματίζονται στην Νέα Υόρκη). Τους ενώνει το χρήμα. Μα και κάτι άλλο. Διαβάζοντας τις ιστορίες τους αντιλαμβανόμαστε πως μάλλον έχουν όλοι τους έναν κοινό στόχο, να αποδεχτούν το κακό και δια της αποδοχής να το φέρουν στο φως και να το εξοβελίσουν. Μια μονιασμένη κοινότητα που σέβεται την προστάτιδα αστερόεσσα και δεν φοβάται την Εκάτη. Κάποια απ’ τα μέλη της κοινότητας αυτής ξεστράτισαν. Ακολούθησαν τη ροπή προς το μαύρο και το χθόνιο, η οποία οφείλεται ενδεχομένως σε ιδιοσυγκρασιακές αδυναμίες, ίσως πάλι και να εξηγείται από την ανεπάρκεια της συλλογικής μέριμνας να καλύψει όλη την γκάμα των συμπεριφορών και να κρατήσει το φρικώδες και το άγριο πολύ μακριά από το γκαζόν, τις πισίνες και τα απέραντα σπίτια. Κάποιοι ξεστράτισαν μα τα παράτησαν έγκαιρα και επέστρεψαν στη σιγουριά του εξωραϊσμένου κόσμου τους. Κάποιοι άλλοι παρασύρθηκαν ολοσχερώς και πρέπει να αφήσουν τους κήπους και τις πισίνες του Σέιντι Χιλ. Μα και γι’ αυτούς πάντα θα υπάρχει η ελπίδα της επιστροφής στην υποδειγματική κηπούπολη. Και τούτο διότι, σε αντίθεση με τους ήρωες του Καρβερ (τους θαμώνες δηλαδή της αριστερής πλευράς του φανταστικού αυτού ομαδικού πορτρέτου), οι ήρωες του Τσίβερ πιστεύουν ακράδαντα πως κάπου ανήκουν και αυτό το κάπου δεν είναι άλλο απ’ το Αμερικανικό Όνειρο της ευδαιμονίας και της λυτρωτικής λησμονιάς.

Ιδιότυπος συντηρητισμός 

Το γκαζόν, τα γήπεδα του τένις και οι πισίνες της κηπούπολης απ’ τη μια και ο αρραγής αστικός ιστός της Νέας Υόρκη απ’ την άλλη, αχνίζουν ασταμάτητα και ο διαβρωτικός αχνός τους, εισβάλλει στις ζωές των ηρώων...

Άφησα έξω απ’ το κάδρο τους ήρωες των διηγημάτων που δεν διαδραματίζονται στο φανταστικό προάστιο Σέιντι Χιλ αλλά στη Νέα Υόρκη. Στην εισαγωγή του Κωστή Καλογρούλη διαβάζω πως δεν είναι λίγοι εκείνοι που τα προτιμούν απ’ τις ιστορίες των κατοίκων του πλούσιου προαστίου, για τις οποίες ο Τσίβερ αποθεώθηκε απ’ τους κριτικούς και ανταμείφθηκε με τις υψηλότερες διακρίσεις από την επίσημη πολιτεία. Εκείνο που είναι σίγουρο και δεν είναι θέμα προσωπικού γούστου είναι πως σ’ όλες τις ιστορίες το ζήτημα είναι το ίδιο, το απέραντο έξω που προσπαθεί να βολευτεί στο περιορισμένο μέσα. Το γκαζόν, τα γήπεδα του τένις και οι πισίνες της κηπούπολης απ’ τη μια και ο αρραγής αστικός ιστός της Νέας Υόρκη απ’ την άλλη, αχνίζουν ασταμάτητα και ο διαβρωτικός αχνός τους, εισβάλλει στις ζωές των ηρώων και τους θυμίζει συνεχώς πως ο εχθρός είναι η αποδόμηση και αδελφάκι της αποδόμησης είναι το μυστικό και το κρυμμένο. Το σίγουρο για τους πρωταγωνιστές των ιστοριών του Τσίβερ είναι ένα: Τα μυστικά και το ζοφερό υφάδι τους δεν τα χρειάζονται, δεν έχουν σημασία, δεν έχουν δύναμη. Η συζυγική απιστία, το φάντασμα της παιδοφιλίας, η λαχτάρα για το πορτοφόλι του πλησίον δεν έχουν θέση στη ζωή τους. Αν είχαν δεν θα καίγονταν με το πρώτο ποτηράκι της βραδιάς, δε θα έσβηναν με το πρώτο αεράκι της ημέρας. Ακόμα και στο διάσημο ομότιτλο διήγημα «Ο Κολυμβητής», ο ήρωας κατεστραμμένος πια αποχωρεί απ’ τον παράδεισο, αφού πρώτα τον περιδιαβεί ημίγυμνος αντικρίζοντας χαρές και λύπες, χαρούμενες συντροφιές και μοναχικά ερείπια. Τα παρατηρεί όλα σαν να τα βλέπει για πρώτη φορά αισθανόμενος πως αυτός είναι ο φυσικός του χώρος, τι κι αν πρέπει ξεριζωμένος πια να μείνει στην απέξω. Κρατάει μέσα του τη βεβαιότητα πως πάντα υπάρχει (υπάρχει;) η ελπίδα της επιστροφής. 

*Ο Νίκος Αδάμ Βουδούρης είναι πεζογράφος. Το βιβλίο του με τίτλο Ο βυθός είναι δίπλα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. 

altΟ Κολυμβητής και άλλες ιστορίες
Τζον Τσίβερ
Μτφρ: Κώστας Καλογρούλης
Εκδόσεις Καστανιώτη 2013
Σελ. 220, τιμή € 14,91

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Οι ξαδέλφες» της Αουρόρα Βεντουρίνι (κριτική) – Ιστορία μιας μοναδικής κι αλλόκοτης οικογένειας

«Οι ξαδέλφες» της Αουρόρα Βεντουρίνι (κριτική) – Ιστορία μιας μοναδικής κι αλλόκοτης οικογένειας

Για το βιβλίο της Αουρόρα Βεντουρίνι (Aurora Ventourini) «Οι ξαδέλφες» (μτφρ. Μαρία Αθανασιάδου, Θεώνη Κάμπρα, Αλίκη Μανωλά, Ιφιγένεια Ντούμη, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, εκδ. Carnivora). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία του Αλεχάντρο Γιοντορόφσκι «Santa Sangre» (1989).

...
«Stella Maris» του Κόρμακ ΜακΚάρθι (κριτική) – Όλη η Αμερική του 20ού αιώνα σε ένα ψυχιατρείο

«Stella Maris» του Κόρμακ ΜακΚάρθι (κριτική) – Όλη η Αμερική του 20ού αιώνα σε ένα ψυχιατρείο

Για το μυθιστόρημα του Κόρμακ ΜακΚάρθι (Cormac McCarthy) «Stella Maris» (μτφρ. Γιώργος Κυριαζής, εκδ. Gutenberg). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία «God's Crooked Lines» του Oriol Paulo.

Γράφει ο Γιάννης Χατζηκρυστάλλης

...
100 χρόνια με την «κυρία Νταλογουέι»: Γιατί τη διαβάζουμε σήμερα

100 χρόνια με την «κυρία Νταλογουέι»: Γιατί τη διαβάζουμε σήμερα

Για το εμβληματικό μυθιστόρημα της Βιρτζίνια Γουλφ [Virginia Woolf] «Η κυρία Νταλογουέι» που κυκλοφόρησε σαν σήμερα, ακριβώς πριν από 100 χρόνια, στις 14 Μαΐου 1925. Με αυτή την αφορμή, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο συλλεκτική έκδοση σε μετάφραση Κωνσταντίνας Τριανταφυλλόπουλου και εξώφυλλο της Μάριας Μπαχά....

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«You» – Στο μυαλό ενός βιβλιόφιλου σύγχρονου κατά συρροή δολοφόνου

«You» – Στο μυαλό ενός βιβλιόφιλου σύγχρονου κατά συρροή δολοφόνου

Για την τηλεοπτική σειρά «You», που είναι διαθέσιμη σε μεγάλο συνδρομητικό κανάλι, καθώς και για τα μυθιστορήματα της Κάρολαϊν Κέπνες (Caroline Kepnes) που την ενέπνευσαν. 

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός 

O χαρακ...

«Ο ρόλος των ΜΚΟ στο κοινωνικό κράτος»: Εκδήλωση για το δοκίμιο του Νίκου Κουραχάνη «Η βιομηχανία του ανθρωπισμού»

«Ο ρόλος των ΜΚΟ στο κοινωνικό κράτος»: Εκδήλωση για το δοκίμιο του Νίκου Κουραχάνη «Η βιομηχανία του ανθρωπισμού»

Παρουσίαση του δοκιμίου του επίκουρου καθηγητή Νίκου Κουραχάνη «Η βιομηχανία του ανθρωπισμού: ΜΚΟ και κοινωνική πολιτική στην Ελλάδα» (εκδόσεις Τόπος) την Τρίτη, 20 Μαΐου, στις 7:30 μ.μ. στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Επιμέλεια: Book Press

...
Βραβείο Κλεψύδρα 2025: Ανακοινώθηκε η μακρά λίστα – Τα βιβλία και οι συγγραφείς τους

Βραβείο Κλεψύδρα 2025: Ανακοινώθηκε η μακρά λίστα – Τα βιβλία και οι συγγραφείς τους

Ανακοινώθηκε η μακρά Λίστα του Λογοτεχνικού Βραβείου Κλεψύδρα 2025 που αφορά βιβλία που κυκλοφόρησαν το έτος 2024. Στην κεντρική εικόνα, από πρόσφατη βράβευση.

Επιμέλεια: Book Press

Στη μακρά Λίστα του Λογοτεχνικού Βραβείου Κλεψύδρα 2025 που αφορά βιβλ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Λένας Κορομηλά «Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ιωλκός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στο τρένο; είπες.

...
«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Μεχμέτ Ατές «Η σιωπή του κελιού», το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίμετρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πάντα έλεγαν: «Συνήθως έρχονται γύρω στις έξι, έξι κα...

«Δεν θα τελειώσει έτσι» των Νίκι Φρεντς (προδημοσίευση)

«Δεν θα τελειώσει έτσι» των Νίκι Φρεντς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα των Νίκι Φρεντς [Nicci French] «Δεν θα τελειώσει έτσι» (μτφρ. Κίκα Κραμβουσάνου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Κίρα άκουγε αν...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μια ανασκόπηση της ελληνικής διηγηματογραφίας των τελευταίων πενήντα ετών σε 50 αντιπροσωπευτικά κείμενα. Σε πόσες κατηγορίες μπορούν να ταξινομηθούν τα διηγήματα (της μνήμης, πολιτικά, ερωτικά, αστυνομικά κ.ά.) και ποιοι οι σημαντικοί εκπρόσωποι της κάθε μιας; Στην κεντρική εικόνα, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (1...

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Η εξέλιξη της τεχνολογίας, η δίκη του Γαλιλαίου, η αποδοχή του θανάτου, αλλά και οι προκαταλήψεις μας για τους τσιγγάνους. Δέκα βιβλία που θα μας γεννήσουν πολλά ερωτήματα και θα μας δώσουν απαντήσεις.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Δέκα πρόσφατα βιβλία πεζογραφίας από όλον τον κόσμο, γραμμένα από γυναίκες, με πρωταγωνίστριες θηλυκότητες, που απευθύνονται σε όλους. Ιστορίες για τις ηχηρές ή σιωπηρές επαναστάσεις των γυναικών εντός και εκτός των έμφυλων ρόλων τους, τις εκφάνσεις της αυτενέργειας και χειραφέτησής τους. Μυθιστορήματα και διηγήματα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ