mantel-henry-8-anne-boleyn

Της Μέμης Κατσώνη

«Παρουσιάστε τους». Ο τίτλος του τελευταίου βιβλίου της πολυβραβευμένης Χίλαρυ Μαντέλ και δεύτερου της τριλογίας που άρχισε με το Wolf Hall (βραβείο Booker 2009) είναι Bring Up The Bodies (βραβείο Booker 2012). Έτσι καλούσε η αγγλική δικαιοσύνη της εποχής τους υποδίκους να εμφανιστούν ενώπιον της: «παρουσιάστε τα σώματα» ― σαν να ήταν ήδη αποκεφαλισμένα.

Το βιβλίο αρχίζει με τον γραμματέα του Ερρίκου του Όγδοου, τον Κρόμγουελ, να εκπαιδεύει τα γεράκια του (εξ ου και ο ελληνικός τίτλος* και ο επιθετικός συμβολισμός του) στο Wolf Hall, κατοικία των Seymour, τη στιγμή που το ενδιαφέρον του Ερρίκου στρέφεται από την εκρηκτική νυν βασίλισσα Ann Boleyn στην άχρωμη μελλοντική σύζυγό του, Jane Seymour. Οι αλλαγές στην ισορροπία δυνάμεων στην Ευρώπη, η αδυναμία της Άννας να του χαρίσει ένα διάδοχο αλλά και η ευμετάβλητη και ενοχική ιδιοσυγκρασία του Ερρίκου οδηγούν σταδιακά στην απόφασή του να απομακρύνει τη δεύτερη σύζυγο με πιο δραστικό τρόπο από την ακύρωση γάμου που χρησιμοποίησε στην περίπτωση της πρώτης. Με την άοκνη βοήθεια του Κρόμγουελ θα δημιουργηθεί ένας θίασος από υπόπτους, μια υπερπαραγωγή που περιλαμβάνει ερωτικές σχέσεις της βασίλισσας με σχεδόν όλο της το περιβάλλον, και με τον αδελφό της ακόμα, κι όλα αυτά θα οδηγήσουν σε σωρεία εκτελέσεων ― στον αποκεφαλισμό πλείστων όσων εμπλεκομένων και μη σωμάτων.

Παρουσιάστε τους, λοιπόν, παρουσιάστε τα σώματα. Από τον τίτλο κιόλας η Μαντέλ μας δείχνει πώς σκοπεύει να χειριστεί την πολύ γνωστή ιστορία του πιο πληθωρικού Τυδώρ και της πιο πληθωρικής συζύγου του. Με αφορμή τον συνήθως αντιπαθή στην ιστορική μυθοπλασία Κρόμγουελ θα μας παρουσιάσει όλους τους χαρακτήρες, θα μας ξεναγήσει στα σώματα. Αυτή είναι άλλωστε η μυστική γοητεία του ιστορικού μυθιστορήματος: ο συγγραφέας αποκαλύπτει ή κατασκευάζει τα άδυτα του ήδη γνωστού. 

Σφαιρικοί χαρακτήρες

Συνήθως, τέτοια πονήματα αποτελούν τοιχογραφίες γεγονότων, ή μυθιστορηματικές βιογραφίες, συχνά αγιογραφίες ή δαιμονογραφίες. Η Μαντέλ επιλέγει κάτι διαφορετικό. Δεν επικεντρώνεται στο τι συνέβη (δεν παίρνει καν θέση σχετικά με την αμφισβητουμένη ενοχή της Άννας) αλλά στο ποιοι έδρασαν. Απεικονίζει σφαιρικά όλους τους χαρακτήρες, από τους πρωταγωνιστές ως κι αυτούς που τους αντιστοιχεί μόνο μια σελίδα. Ο δήμιος που μετακαλείται από τη Γαλλία είναι τόσο ανάγλυφος όσο κι ο βασιλιάς Ερρίκος, κι όχι με τη γνωστή μπρεχτική διάθεση. Η Μαντέλ δεν μας διδάσκει πως η Ιστορία γράφεται από τους ανώνυμους, δεν παίρνει θέση. Κρατάει τον αναγνώστη σε απόσταση, του επιβάλλει αμφισημία. Τουλάχιστον αυτή ήταν η δική μου ανάγνωση αλλά διαπιστώνω πως δεν είμαι η μόνη.

mantelΜια κριτική την θέλει να στέκεται έξω από τους χαρακτήρες της, άλλη μας λέει πως δείχνει εξαιρετική γνώση του εσωτερικού τους κόσμου, πως τολμά να καταδυθεί. Θα συμφωνούσα και με τις δύο οπτικές. Ο τρόπος της Μαντέλ είναι ιατρικός, κατά περίπτωση ακόμα και χειρουργικός. Η συγγραφέας παρευρίσκεται και παρεμβαίνει, μας παρουσιάσει μια αξονική τομογραφία κι όπου το θεωρεί απαραίτητο χειρίζεται εξαιρετικά και το νυστέρι. Κρατάει ίσες αποστάσεις, δεν δείχνει αντιπάθεια ή στοργή, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει πως δεν κάνει επιλογές. Οι χαρακτήρες της έχουν και υπόσταση και διαφορές από τα ιστορικά στερεότυπα. H επιλογή της σωματικότητας επιτρέπει στην Μαντέλ να ξαναγράψει την ιστορία από μέσα ― μέσα από τα σώματα των χαρακτήρων. Ο διαβητικός Ερρίκος είναι όχι μόνο σεξουαλικά ανεπαρκής αλλά και απροίκιστος, η Άννα ανορεξική και επιρρεπής στον σοδομισμό, ο Κρόμγουελ χαλκέντερο προϊόν πατρώας βίας. Το σωματικό μοτίβο κλιμακώνεται με την εκτέλεση της βασίλισσας ― το σώμα, ο καταλυτής του βιβλίου, βρίσκει την αποθέωσή του εδώ που η τοιχογραφία αιμορραγεί, η δύναμη της περιγραφής του τέλους της Άννας είναι αξεπέραστη.

Αυτό δεν σημαίνει πως τo βιβλίο είναι ένα αέναο εσωτερικογράφημα χωρίς πλοκή. Αντιθέτως, η Μαντέλ καταφέρνει να κρατήσει αδιάπτωτο το ενδιαφέρον για τη μοίρα των ηρώων, κι ας ξέρουμε την ακολουθία των γεγονότων ― η αφήγηση υπό γωνία γεννά αγωνία. Συνεπώς οι περισσότερες κριτικές ήταν ενθουσιώδεις, όμως λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της γραφής της Μαντέλ ορισμένοι κριτικοί της καταλόγισαν προσπάθεια εντυπωσιασμού και διέγνωσαν επιλογές ευπώλητου ενώ άλλοι την έψεξαν για αδιαφορία προς τον αναγνώστη: κατανοητές οι αντιρρήσεις. Η ιατρική ματιά στην κρεβατοκάμαρα της βασίλισσας μπορεί να φανεί ηδονοβλεπτική, η χειρουργική αποστασιοποίηση μπορεί να προβληματίσει αλλά και να απωθήσει.

Πάντως το Bring Up The Bodies παραμένει ένα από τα λίγα αναγνώσματα ιστορικής μυθοπλασίας που επιλέγουν να παρουσιάσουν τρισδιάστατα όλα τα μέλη του πολυπληθούς θιάσου αποδεικνύοντας πως ο κανόνας του E.M. Forster περί απαραίτητης εναλλαγής «σφαιρικών» με «επίπεδους» χαρακτήρες έχει και αξιόλογες εξαιρέσεις.

 


* Το κείμενο αφορά το βιβλίο στην πρωτότυπη μορφή του.

 

mantel-gerakia-exofylloΓεράκια
Hilary Mantel
Μετφρ: Εριφύλη Μαρωνίτη
Εκδόσεις Πάπυρος, 2013
Τιμή € 20,00, σελ. 514

politeia-link

 

 

 

 

 

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΧΙΛΑΡΥ ΜΑΝΤΕΛ 

 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

Για το εμβληματικό μυθιστόρημα της νομπελίστριας Ντόρις Λέσινγκ [Doris Lessing] «Το χρυσό σημειωματάριο» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη, εκδ. Διόπτρα). 

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Είναι δύσκολο να μιλήσεις για την Ντόρις Λέσινγκ χω...

«Έντιμοι άνθρωποι» του Λεονάρδο Παδούρα (κριτική) – O Mάριο Κόντε σε μια Κούβα που αλλάζει

«Έντιμοι άνθρωποι» του Λεονάρδο Παδούρα (κριτική) – O Mάριο Κόντε σε μια Κούβα που αλλάζει

Για το μυθιστόρημα του Λεονάρδο Παδούρα [Leonardo Padura] «Έντιμοι άνθρωποι» (μτφρ. Κώστας Αθανασίου, εκδ. Καστανιώτη). Kεντρική εικόνα: © Wikimedia Commons. 

Γράφει η Έλενα Χουζούρη 

Ανεξάρτητα αν είχε επισκ...

«Συνάντηση» της Νατάσα Μπράουν (κριτική) – «Αφομοιώσου, αφομοιώσου… διαλύσου μέσα στο χωνευτήρι»

«Συνάντηση» της Νατάσα Μπράουν (κριτική) – «Αφομοιώσου, αφομοιώσου… διαλύσου μέσα στο χωνευτήρι»

Για το μυθιστόρημα της Νατάσα Μπράουν [Natasha Brown] «Συνάντηση» (μτφρ. Βαγγέλης Τσίρμπας, εκδ. Gutenberg). Kεντρική εικόνα: Η Teyonah Parris από τη σειρά «Mad Men». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη 

«Δεν υπάρχει επιτ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Με ανακοίνωσή της η Εταιρεία Συγγραφέων αποχαιρετά των δύο φορές Πρόεδρό της Βασίλη Βασιλικό και ανακοινώνει ότι η Ημέρα Ποίησης 2024 θα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του ανθρώπου που εισηγήθηκε στην UNESCO την 21 Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

...
Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Ακολουθεί επιμνημόσυνο κείμενο του Αλέξη Ζήρα, πρώην Προέδρου της Εταιρείας Συγγραφέων, για τον Βασίλη Βασιλικό.

Ένας αποχαιρετισμός στον Βασίλη Βασιλικό

Για πολλά χρόνια, τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1970 ως το κλείσιμο...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

Είναι βιβλία που φέρνουν τις επιστήμες (κυρίως θετικές) πιο κοντά μας και τις κάνουν πιο εύληπτες και γοητευτικές. Επιλέγουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα. Κεντρική εικόνα: Ο Ράσελ Κρόου, ως ο μαθηματικός Τζον Νας, στην ταινία «Ενας υπέροχος άνθρωπος», του Ρον Χάουαρντ.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ