mantel-henry-8-anne-boleyn

Της Μέμης Κατσώνη

«Παρουσιάστε τους». Ο τίτλος του τελευταίου βιβλίου της πολυβραβευμένης Χίλαρυ Μαντέλ και δεύτερου της τριλογίας που άρχισε με το Wolf Hall (βραβείο Booker 2009) είναι Bring Up The Bodies (βραβείο Booker 2012). Έτσι καλούσε η αγγλική δικαιοσύνη της εποχής τους υποδίκους να εμφανιστούν ενώπιον της: «παρουσιάστε τα σώματα» ― σαν να ήταν ήδη αποκεφαλισμένα.

Το βιβλίο αρχίζει με τον γραμματέα του Ερρίκου του Όγδοου, τον Κρόμγουελ, να εκπαιδεύει τα γεράκια του (εξ ου και ο ελληνικός τίτλος* και ο επιθετικός συμβολισμός του) στο Wolf Hall, κατοικία των Seymour, τη στιγμή που το ενδιαφέρον του Ερρίκου στρέφεται από την εκρηκτική νυν βασίλισσα Ann Boleyn στην άχρωμη μελλοντική σύζυγό του, Jane Seymour. Οι αλλαγές στην ισορροπία δυνάμεων στην Ευρώπη, η αδυναμία της Άννας να του χαρίσει ένα διάδοχο αλλά και η ευμετάβλητη και ενοχική ιδιοσυγκρασία του Ερρίκου οδηγούν σταδιακά στην απόφασή του να απομακρύνει τη δεύτερη σύζυγο με πιο δραστικό τρόπο από την ακύρωση γάμου που χρησιμοποίησε στην περίπτωση της πρώτης. Με την άοκνη βοήθεια του Κρόμγουελ θα δημιουργηθεί ένας θίασος από υπόπτους, μια υπερπαραγωγή που περιλαμβάνει ερωτικές σχέσεις της βασίλισσας με σχεδόν όλο της το περιβάλλον, και με τον αδελφό της ακόμα, κι όλα αυτά θα οδηγήσουν σε σωρεία εκτελέσεων ― στον αποκεφαλισμό πλείστων όσων εμπλεκομένων και μη σωμάτων.

Παρουσιάστε τους, λοιπόν, παρουσιάστε τα σώματα. Από τον τίτλο κιόλας η Μαντέλ μας δείχνει πώς σκοπεύει να χειριστεί την πολύ γνωστή ιστορία του πιο πληθωρικού Τυδώρ και της πιο πληθωρικής συζύγου του. Με αφορμή τον συνήθως αντιπαθή στην ιστορική μυθοπλασία Κρόμγουελ θα μας παρουσιάσει όλους τους χαρακτήρες, θα μας ξεναγήσει στα σώματα. Αυτή είναι άλλωστε η μυστική γοητεία του ιστορικού μυθιστορήματος: ο συγγραφέας αποκαλύπτει ή κατασκευάζει τα άδυτα του ήδη γνωστού. 

Σφαιρικοί χαρακτήρες

Συνήθως, τέτοια πονήματα αποτελούν τοιχογραφίες γεγονότων, ή μυθιστορηματικές βιογραφίες, συχνά αγιογραφίες ή δαιμονογραφίες. Η Μαντέλ επιλέγει κάτι διαφορετικό. Δεν επικεντρώνεται στο τι συνέβη (δεν παίρνει καν θέση σχετικά με την αμφισβητουμένη ενοχή της Άννας) αλλά στο ποιοι έδρασαν. Απεικονίζει σφαιρικά όλους τους χαρακτήρες, από τους πρωταγωνιστές ως κι αυτούς που τους αντιστοιχεί μόνο μια σελίδα. Ο δήμιος που μετακαλείται από τη Γαλλία είναι τόσο ανάγλυφος όσο κι ο βασιλιάς Ερρίκος, κι όχι με τη γνωστή μπρεχτική διάθεση. Η Μαντέλ δεν μας διδάσκει πως η Ιστορία γράφεται από τους ανώνυμους, δεν παίρνει θέση. Κρατάει τον αναγνώστη σε απόσταση, του επιβάλλει αμφισημία. Τουλάχιστον αυτή ήταν η δική μου ανάγνωση αλλά διαπιστώνω πως δεν είμαι η μόνη.

mantelΜια κριτική την θέλει να στέκεται έξω από τους χαρακτήρες της, άλλη μας λέει πως δείχνει εξαιρετική γνώση του εσωτερικού τους κόσμου, πως τολμά να καταδυθεί. Θα συμφωνούσα και με τις δύο οπτικές. Ο τρόπος της Μαντέλ είναι ιατρικός, κατά περίπτωση ακόμα και χειρουργικός. Η συγγραφέας παρευρίσκεται και παρεμβαίνει, μας παρουσιάσει μια αξονική τομογραφία κι όπου το θεωρεί απαραίτητο χειρίζεται εξαιρετικά και το νυστέρι. Κρατάει ίσες αποστάσεις, δεν δείχνει αντιπάθεια ή στοργή, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει πως δεν κάνει επιλογές. Οι χαρακτήρες της έχουν και υπόσταση και διαφορές από τα ιστορικά στερεότυπα. H επιλογή της σωματικότητας επιτρέπει στην Μαντέλ να ξαναγράψει την ιστορία από μέσα ― μέσα από τα σώματα των χαρακτήρων. Ο διαβητικός Ερρίκος είναι όχι μόνο σεξουαλικά ανεπαρκής αλλά και απροίκιστος, η Άννα ανορεξική και επιρρεπής στον σοδομισμό, ο Κρόμγουελ χαλκέντερο προϊόν πατρώας βίας. Το σωματικό μοτίβο κλιμακώνεται με την εκτέλεση της βασίλισσας ― το σώμα, ο καταλυτής του βιβλίου, βρίσκει την αποθέωσή του εδώ που η τοιχογραφία αιμορραγεί, η δύναμη της περιγραφής του τέλους της Άννας είναι αξεπέραστη.

Αυτό δεν σημαίνει πως τo βιβλίο είναι ένα αέναο εσωτερικογράφημα χωρίς πλοκή. Αντιθέτως, η Μαντέλ καταφέρνει να κρατήσει αδιάπτωτο το ενδιαφέρον για τη μοίρα των ηρώων, κι ας ξέρουμε την ακολουθία των γεγονότων ― η αφήγηση υπό γωνία γεννά αγωνία. Συνεπώς οι περισσότερες κριτικές ήταν ενθουσιώδεις, όμως λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της γραφής της Μαντέλ ορισμένοι κριτικοί της καταλόγισαν προσπάθεια εντυπωσιασμού και διέγνωσαν επιλογές ευπώλητου ενώ άλλοι την έψεξαν για αδιαφορία προς τον αναγνώστη: κατανοητές οι αντιρρήσεις. Η ιατρική ματιά στην κρεβατοκάμαρα της βασίλισσας μπορεί να φανεί ηδονοβλεπτική, η χειρουργική αποστασιοποίηση μπορεί να προβληματίσει αλλά και να απωθήσει.

Πάντως το Bring Up The Bodies παραμένει ένα από τα λίγα αναγνώσματα ιστορικής μυθοπλασίας που επιλέγουν να παρουσιάσουν τρισδιάστατα όλα τα μέλη του πολυπληθούς θιάσου αποδεικνύοντας πως ο κανόνας του E.M. Forster περί απαραίτητης εναλλαγής «σφαιρικών» με «επίπεδους» χαρακτήρες έχει και αξιόλογες εξαιρέσεις.

 


* Το κείμενο αφορά το βιβλίο στην πρωτότυπη μορφή του.

 

mantel-gerakia-exofylloΓεράκια
Hilary Mantel
Μετφρ: Εριφύλη Μαρωνίτη
Εκδόσεις Πάπυρος, 2013
Τιμή € 20,00, σελ. 514

politeia-link

 

 

 

 

 

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΧΙΛΑΡΥ ΜΑΝΤΕΛ 

 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

Για το βιβλίο της Μπέρναρντιν Εβαρίστο [Bernardine Evaristo] «Ξανθές ρίζες» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: η συγγραφέας Μπέρναρντιν Εβαρίστο.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Οι Ξανθές ρίζες της β...

«Πάγος» της Άννα Καβάν (κριτική) – Ανώνυμοι ήρωες σε ανώνυμους τόπους

«Πάγος» της Άννα Καβάν (κριτική) – Ανώνυμοι ήρωες σε ανώνυμους τόπους

Για το μυθιστόρημα της Άννα Καβάν [Anna Kavan] «Πάγος» (μτφρ. Λευτέρης Καλοσπύρος, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: Η Anna Kavan από τον Walker Evans © Metropolitan Museum of Art.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

«Οι Υπνοβάτες» του Χέρμαν Μπροχ (κριτική) – Στα χνάρια ενός κόσμου που χάνεται

«Οι Υπνοβάτες» του Χέρμαν Μπροχ (κριτική) – Στα χνάρια ενός κόσμου που χάνεται

Για την τριλογία «Οι Υπνοβάτες» του Χέρμαν Μπροχ [Hermann Broch] (μτφρ. Σοφία Αυγερινού, εκδ. Έρμα). Στην κεντρική εικόνα, ο συγγραφέας Χέρμαν Μπροχ.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

Εάν δεχτούμε ότι είμαστε περιφερόμενες σκιές ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ο Πανελλήνιος Όμιλος Φίλων του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη διοργανώνει στις 27 Μαρτίου 2023 στο θέατρο ΚΥΔΩΝΙΑ στα Χανιά, ημερίδα με θέμα: Νοούμενα και υπονοούμενα στο θεατρικό έργο «Η Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Λούλας Αναγνωστάκη από τον Σπύρο Στάβερη.

...
«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Οι εκδόσεις Ψυχογιός διοργανώνουν συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία, με αφορμή το βιβλίο του Rodric Braithwaite «Μια Σύντομη Ιστορία της Ρωσίας», απόψε, Πέμπτη 23 Μαρτίου, στο βιβλιοπωλείο LIBER.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ