mantel-henry-8-anne-boleyn

Της Μέμης Κατσώνη

«Παρουσιάστε τους». Ο τίτλος του τελευταίου βιβλίου της πολυβραβευμένης Χίλαρυ Μαντέλ και δεύτερου της τριλογίας που άρχισε με το Wolf Hall (βραβείο Booker 2009) είναι Bring Up The Bodies (βραβείο Booker 2012). Έτσι καλούσε η αγγλική δικαιοσύνη της εποχής τους υποδίκους να εμφανιστούν ενώπιον της: «παρουσιάστε τα σώματα» ― σαν να ήταν ήδη αποκεφαλισμένα.

Το βιβλίο αρχίζει με τον γραμματέα του Ερρίκου του Όγδοου, τον Κρόμγουελ, να εκπαιδεύει τα γεράκια του (εξ ου και ο ελληνικός τίτλος* και ο επιθετικός συμβολισμός του) στο Wolf Hall, κατοικία των Seymour, τη στιγμή που το ενδιαφέρον του Ερρίκου στρέφεται από την εκρηκτική νυν βασίλισσα Ann Boleyn στην άχρωμη μελλοντική σύζυγό του, Jane Seymour. Οι αλλαγές στην ισορροπία δυνάμεων στην Ευρώπη, η αδυναμία της Άννας να του χαρίσει ένα διάδοχο αλλά και η ευμετάβλητη και ενοχική ιδιοσυγκρασία του Ερρίκου οδηγούν σταδιακά στην απόφασή του να απομακρύνει τη δεύτερη σύζυγο με πιο δραστικό τρόπο από την ακύρωση γάμου που χρησιμοποίησε στην περίπτωση της πρώτης. Με την άοκνη βοήθεια του Κρόμγουελ θα δημιουργηθεί ένας θίασος από υπόπτους, μια υπερπαραγωγή που περιλαμβάνει ερωτικές σχέσεις της βασίλισσας με σχεδόν όλο της το περιβάλλον, και με τον αδελφό της ακόμα, κι όλα αυτά θα οδηγήσουν σε σωρεία εκτελέσεων ― στον αποκεφαλισμό πλείστων όσων εμπλεκομένων και μη σωμάτων.

Παρουσιάστε τους, λοιπόν, παρουσιάστε τα σώματα. Από τον τίτλο κιόλας η Μαντέλ μας δείχνει πώς σκοπεύει να χειριστεί την πολύ γνωστή ιστορία του πιο πληθωρικού Τυδώρ και της πιο πληθωρικής συζύγου του. Με αφορμή τον συνήθως αντιπαθή στην ιστορική μυθοπλασία Κρόμγουελ θα μας παρουσιάσει όλους τους χαρακτήρες, θα μας ξεναγήσει στα σώματα. Αυτή είναι άλλωστε η μυστική γοητεία του ιστορικού μυθιστορήματος: ο συγγραφέας αποκαλύπτει ή κατασκευάζει τα άδυτα του ήδη γνωστού. 

Σφαιρικοί χαρακτήρες

Συνήθως, τέτοια πονήματα αποτελούν τοιχογραφίες γεγονότων, ή μυθιστορηματικές βιογραφίες, συχνά αγιογραφίες ή δαιμονογραφίες. Η Μαντέλ επιλέγει κάτι διαφορετικό. Δεν επικεντρώνεται στο τι συνέβη (δεν παίρνει καν θέση σχετικά με την αμφισβητουμένη ενοχή της Άννας) αλλά στο ποιοι έδρασαν. Απεικονίζει σφαιρικά όλους τους χαρακτήρες, από τους πρωταγωνιστές ως κι αυτούς που τους αντιστοιχεί μόνο μια σελίδα. Ο δήμιος που μετακαλείται από τη Γαλλία είναι τόσο ανάγλυφος όσο κι ο βασιλιάς Ερρίκος, κι όχι με τη γνωστή μπρεχτική διάθεση. Η Μαντέλ δεν μας διδάσκει πως η Ιστορία γράφεται από τους ανώνυμους, δεν παίρνει θέση. Κρατάει τον αναγνώστη σε απόσταση, του επιβάλλει αμφισημία. Τουλάχιστον αυτή ήταν η δική μου ανάγνωση αλλά διαπιστώνω πως δεν είμαι η μόνη.

mantelΜια κριτική την θέλει να στέκεται έξω από τους χαρακτήρες της, άλλη μας λέει πως δείχνει εξαιρετική γνώση του εσωτερικού τους κόσμου, πως τολμά να καταδυθεί. Θα συμφωνούσα και με τις δύο οπτικές. Ο τρόπος της Μαντέλ είναι ιατρικός, κατά περίπτωση ακόμα και χειρουργικός. Η συγγραφέας παρευρίσκεται και παρεμβαίνει, μας παρουσιάσει μια αξονική τομογραφία κι όπου το θεωρεί απαραίτητο χειρίζεται εξαιρετικά και το νυστέρι. Κρατάει ίσες αποστάσεις, δεν δείχνει αντιπάθεια ή στοργή, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει πως δεν κάνει επιλογές. Οι χαρακτήρες της έχουν και υπόσταση και διαφορές από τα ιστορικά στερεότυπα. H επιλογή της σωματικότητας επιτρέπει στην Μαντέλ να ξαναγράψει την ιστορία από μέσα ― μέσα από τα σώματα των χαρακτήρων. Ο διαβητικός Ερρίκος είναι όχι μόνο σεξουαλικά ανεπαρκής αλλά και απροίκιστος, η Άννα ανορεξική και επιρρεπής στον σοδομισμό, ο Κρόμγουελ χαλκέντερο προϊόν πατρώας βίας. Το σωματικό μοτίβο κλιμακώνεται με την εκτέλεση της βασίλισσας ― το σώμα, ο καταλυτής του βιβλίου, βρίσκει την αποθέωσή του εδώ που η τοιχογραφία αιμορραγεί, η δύναμη της περιγραφής του τέλους της Άννας είναι αξεπέραστη.

Αυτό δεν σημαίνει πως τo βιβλίο είναι ένα αέναο εσωτερικογράφημα χωρίς πλοκή. Αντιθέτως, η Μαντέλ καταφέρνει να κρατήσει αδιάπτωτο το ενδιαφέρον για τη μοίρα των ηρώων, κι ας ξέρουμε την ακολουθία των γεγονότων ― η αφήγηση υπό γωνία γεννά αγωνία. Συνεπώς οι περισσότερες κριτικές ήταν ενθουσιώδεις, όμως λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της γραφής της Μαντέλ ορισμένοι κριτικοί της καταλόγισαν προσπάθεια εντυπωσιασμού και διέγνωσαν επιλογές ευπώλητου ενώ άλλοι την έψεξαν για αδιαφορία προς τον αναγνώστη: κατανοητές οι αντιρρήσεις. Η ιατρική ματιά στην κρεβατοκάμαρα της βασίλισσας μπορεί να φανεί ηδονοβλεπτική, η χειρουργική αποστασιοποίηση μπορεί να προβληματίσει αλλά και να απωθήσει.

Πάντως το Bring Up The Bodies παραμένει ένα από τα λίγα αναγνώσματα ιστορικής μυθοπλασίας που επιλέγουν να παρουσιάσουν τρισδιάστατα όλα τα μέλη του πολυπληθούς θιάσου αποδεικνύοντας πως ο κανόνας του E.M. Forster περί απαραίτητης εναλλαγής «σφαιρικών» με «επίπεδους» χαρακτήρες έχει και αξιόλογες εξαιρέσεις.

 


* Το κείμενο αφορά το βιβλίο στην πρωτότυπη μορφή του.

 

mantel-gerakia-exofylloΓεράκια
Hilary Mantel
Μετφρ: Εριφύλη Μαρωνίτη
Εκδόσεις Πάπυρος, 2013
Τιμή € 20,00, σελ. 514

politeia-link

 

 

 

 

 

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΧΙΛΑΡΥ ΜΑΝΤΕΛ 

 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ηθοποιός» της Αν Ένραϊτ (κριτική) – Κόρη που μεγαλώνει στη σκιά μιας μητέρας σταρ

«Ηθοποιός» της Αν Ένραϊτ (κριτική) – Κόρη που μεγαλώνει στη σκιά μιας μητέρας σταρ

Για το μυθιστόρημα της Αν Ένραϊτ (Anne Enright) «Ηθοποιός» (μτφρ. Μαρία Φακίνου, εκδ. Καστανιώτη). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία «Sunset Boulevard» του Μπίλι Γουάιλντερ.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...
«Οι ξαδέλφες» της Αουρόρα Βεντουρίνι (κριτική) – Ιστορία μιας μοναδικής κι αλλόκοτης οικογένειας

«Οι ξαδέλφες» της Αουρόρα Βεντουρίνι (κριτική) – Ιστορία μιας μοναδικής κι αλλόκοτης οικογένειας

Για το βιβλίο της Αουρόρα Βεντουρίνι (Aurora Venturini) «Οι ξαδέλφες» (μτφρ. Μαρία Αθανασιάδου, Θεώνη Κάμπρα, Αλίκη Μανωλά, Ιφιγένεια Ντούμη, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, εκδ. Carnivora). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία του Αλεχάντρο Γιοντορόφσκι «Santa Sangre» (1989).

...
«Stella Maris» του Κόρμακ ΜακΚάρθι (κριτική) – Όλη η Αμερική του 20ού αιώνα σε ένα ψυχιατρείο

«Stella Maris» του Κόρμακ ΜακΚάρθι (κριτική) – Όλη η Αμερική του 20ού αιώνα σε ένα ψυχιατρείο

Για το μυθιστόρημα του Κόρμακ ΜακΚάρθι (Cormac McCarthy) «Stella Maris» (μτφρ. Γιώργος Κυριαζής, εκδ. Gutenberg). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία «God's Crooked Lines» του Oriol Paulo.

Γράφει ο Γιάννης Χατζηκρυστάλλης

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία» του Ροζέ Βιτράκ, σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου (κριτική)

«Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία» του Ροζέ Βιτράκ, σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου (κριτική)

«Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία» του Ροζέ Βιτράκ, σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου με τον Μάνο Καρατζογιάννη στον πρωταγωνιστικό ρόλο, στο θέατρο «Σταθμός».

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Είδα, στο θέατρο «Σταθμός», τη σκηνοθεσία του Κώστ...

Η Ρέιτσελ Κασκ στην Αθήνα: Θα μιλήσει με την Αμάντα Μιχαλοπούλου για το βιβλίο της «Περί γάμου και χωρισμού»

Η Ρέιτσελ Κασκ στην Αθήνα: Θα μιλήσει με την Αμάντα Μιχαλοπούλου για το βιβλίο της «Περί γάμου και χωρισμού»

Στην Αθήνα έρχεται η συγγραφέας Ρέιτσελ Κασκ, όπου θα μιλήσει με την Αμάντα Μιχαλοπούλου για το βιβλίο της «Περί γάμου και χωρισμού» (μτφρ. Ντόρα Δαρβίρη, εκδ. Gutenberg). Την Τρίτη, 27  Μαΐου, στις 7μμ, στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης.

Επιμέλεια: Book Press

...
«Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» της μπελ χουκς (προδημοσίευση)

«Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» της μπελ χουκς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της μπελ χουκς [bell hooks] «Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 27 Μαΐου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» της μπελ χουκς (προδημοσίευση)

«Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» της μπελ χουκς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της μπελ χουκς [bell hooks] «Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 27 Μαΐου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Τα καταστρέψατε όλα» της Λάρα Καλέγια (προδημοσίευση)

«Τα καταστρέψατε όλα» της Λάρα Καλέγια (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη βραβευμένη με το «Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUPL) 2021» συλλογή διηγημάτων της Μαλτέζας συγγραφέως Λάρα Καλέγια (Lara Calleja) «Τα καταστρέψατε όλα» (μτφρ. Βίκυ Πορφυρίδου), η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: ...

«Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα-φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 - 1991» του Αχιλλέα Σύρμου (προδημοσίευση)

«Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα-φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 - 1991» του Αχιλλέα Σύρμου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από την εισαγωγή της μελέτης του Αχιλλέα Σύρμου «Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα–φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 – 1991», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Τέσσερις πρόσφατες ποιητικές συλλογές που ξεχωρίζουν

Τι διαβάζουμε τώρα; Τέσσερις πρόσφατες ποιητικές συλλογές που ξεχωρίζουν

Τέσσερις ενδιαφέρουσες ποιητικές συλλογές από την περισσότερο ή λιγότερο πρόσφατη εκδοτική σοδειά. Τρία έργα από δόκιμους δημιουργούς και ένα αξιοπρόσεκτο ντεμπούτο.

Γράφει ο Γιώργος Δρίτσας 

...

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα κλασικά και σύγχρονα μυθιστορήματα μεταφρασμένης λογοτεχνίας

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα κλασικά και σύγχρονα μυθιστορήματα μεταφρασμένης λογοτεχνίας

Σταντάλ, Φώκνερ, Έσσε, αλλά και σύγχρονες φωνές συγκροτούν μια δεκάδα βιβλίων που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και που αξίζει να διαβάσουμε. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μια ανασκόπηση της ελληνικής διηγηματογραφίας των τελευταίων πενήντα ετών σε 50 αντιπροσωπευτικά κείμενα. Σε πόσες κατηγορίες μπορούν να ταξινομηθούν τα διηγήματα (της μνήμης, πολιτικά, ερωτικά, αστυνομικά κ.ά.) και ποιοι οι σημαντικοί εκπρόσωποι της κάθε μιας; Στην κεντρική εικόνα, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (1...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ