alt

Για το βιβλίο «Ο Θάλαμος αρ. 6» του Άντον Τσέχοφ (μτφρ. Άρης Αλεξάνδρου, εκδ. Γκοβόστη)

Της Ελένης Καρρά

Η επανέκδοση της αριστουργηματικής νουβέλας του Τσέχωφ από τις εκδόσεις Γκοβόστη, μισό περίπου αιώνα μετά την πρώτη της έκδοση στα ελληνικά (1964) σε μετάφραση Άρη Αλεξάνδρου, μας δίνει την ευκαιρία να (ξανα)ανακαλύψουμε ένα από τα πιο σκληρά και σκοτεινά κείμενα του μεγάλου ρώσου συγγραφέα.

altΕνός συγγραφέα που, όπως αναφέρει στα «λίγα προλογικά» της η Σόνια Ιλίνσκαγια-Αλεξανδροπούλου, έγινε γνωστός στην Ελλάδα ήδη από τις αρχές του 20ου αιώνα χάρη στον Αγαθοκλή Κωνσταντινίδη και στο περιοδικό «Τα Παναθήναια». Μετά από αίτημα του Κωνσταντινίδη, ο Τσέχωφ έστειλε το 1900 ένα σύντομο βιογραφικό του* –υπόδειγμα λακωνικότητας και μέτρου– για το περιοδικό. Όπως υπογραμμίζουν εξάλλου και οι Ν. Χουρδάκης και Φ. Παπαρήγα στο επίμετρο, ο Τσέχωφ υπήρξε «δημοφιλής στη χώρα μας αρχικά ως διηγηματογράφος κι αργότερα ως θεατρικός συγγραφέας», ενώ στους πρώιμους μεταφραστές του πεζογραφικού του έργου εκτός από τον Κωνσταντινίδη περιλαμβάνονται οι Π. Αξιώτης, Π. Λέφας καθώς και ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης.

Με το συγγραφικό νυστέρι του Τσέχωφ

 Ο τρόπος με τον οποίο ο Τσέχωφ, μέσα σε τόσο λίγες σελίδες, στήνει την πλοκή γύρω από τα κεντρικά του πρόσωπα, παραμένει ακόμα και σήμερα εντυπωσιακός και μοναδικός.

Ο Θάλαμος αρ.6 του τίτλου είναι η ψυχιατρική πτέρυγα ενός νοσοκομείου επαρχιακής πόλης – η συγκεκριμένη νουβέλα περιγράφει με το ψυχρό νυστέρι του τσεχωφικού ρεαλισμού τον κόσμο του ψυχιατρικού εγκλεισμού μες από τα μάτια του γιατρού διευθυντή Αντρέι Εφίμιτς Ράγκιν. «Οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν με υπηρεσιακό, επαγγελματικό πνεύμα τον ξένο πόνο», γράφει ο Τσέχωφ στις πρώτες σελίδες, «λόγου χάρη οι δικαστές, οι αστυνομικοί, οι γιατροί, γίνονται με την πάροδο του χρόνου και, λόγω της συνήθειας, τόσο σκληροί, ώστε και να το θέλανε, δεν θα μπορούσαν να φερθούν στους πελάτες τους κατ' άλλον τρόπο εκτός από τον τυπικό». Ο τρόπος με τον οποίο ο Τσέχωφ, μέσα σε τόσο λίγες σελίδες, στήνει την πλοκή γύρω από τα κεντρικά του πρόσωπα (τον γιατρό Ράγκιν, τον Ιβάν Ντμήτριτς και τους άλλους τέσσερις έγκλειστους του Θαλάμου αρ.6, τον φίλο του γιατρού, διευθυντή του ταχυδρομείου Μιχαήλ Αβεριάνιτς, ή τον κτηνώδη φύλακα του Θαλάμου αρ.6, Νικήτα), παραμένει ακόμα και σήμερα εντυπωσιακός και μοναδικός.

Το κείμενο ξεκινά με μια εξωτερική περιγραφή της πτέρυγας («Στην αυλή του νοσοκομείου, υπάρχει μια πτέρυγα, τριγυρισμένη από ένα ολάκερο δάσος γαϊδουράγκαθα, τσουκνίδες και άγρια κάνναβη»…), και προχωρά με μια τεχνική που σήμερα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως κινηματογραφική (η κάμερα να προχωρά σταδιακά προς την είσοδο, καλώντας μας να την ακολουθήσουμε «Αν δε φοβάστε μήπως βγάλετε φουσκάλες απ’ τις τσουκνίδες, ελάτε να προχωρήσουμε απ’ το στενό μονοπάτι (…) και να δούμε τι γίνεται μέσα»). Παρόμοιες τεχνικές χρησιμοποιεί ουσιαστικά ο συγγραφέας σε ολόκληρο το κείμενο, εισάγοντας τον αναγνώστη από τον εξωτερικό κόσμο των «λογικών» στο εσωτερικό σύμπαν των «τρελών» – ο αναγνώστης, μαζί με τον γιατρό Ράγκιν, διολισθαίνει ανεπαισθήτως από το ένα σύμπαν στο άλλο, μέσω των ρωγμών που διανοίγονται από την συμ-πόνοια, το συν-αίσθημα και την περι-γραφή.

Το ασαφές όριο

Ειδικά στη ρωσική επαρχία του τέλους του 19ου αιώνα αρκεί να εξέλθει κανείς από τα περιχαρακωμένα όρια του κοινωνικού του ρόλου για να βγει η ετυμηγορία του περίγυρου: τρελός!

Στην παγκόσμια λογοτεχνία, λαμπρές σελίδες έχουν γραφτεί για (και από) τον κόσμο των ψυχιατρείων. Από τον Ρώμο Φιλύρα μέχρι τον Αντονέν Αρτώ και τις σημειώσεις του από την ψυχιατρική κλινική της Ροντέζ, συγγραφείς που έζησαν οι ίδιοι την κατάβαση στην κόλαση της ψυχής και των ιδρυμάτων έχουν περιγράψει συχνά με εκπληκτική διαύγεια αυτό το σκοτεινό τους ταξίδι. Σε ετούτο το διήγημα, όμως, το τρομακτικό είναι ότι ο αναγνώστης δεν μένει αμέτοχος απέναντι στον «Άλλο» –ο άλλος, ο «τρελός» Ιβάν Ντμήτριτς, είναι τόσο κοντά μας που δεν μας χωρίζει παρά ένα βήμα από τον κόσμο του– και η ευκολία με την οποία οι ρόλοι μπορεί να μεταστραφούν είναι που προκαλεί ένα ρίγος με την απλότητα της τσεχωφικής διήγησης. Ειδικά στη ρωσική επαρχία του τέλους του 19ου αιώνα αρκεί να εξέλθει κανείς από τα περιχαρακωμένα όρια του κοινωνικού του ρόλου για να βγει η ετυμηγορία του περίγυρου: τρελός! Και να εγκλειστεί με τη σειρά του στο ημίφως του Θαλάμου αρ.6.

* «Γεννήθηκα στην πόλη Ταγκανρόγκ το 1860. Φοίτησα στο ελληνικό σχολείο του ναού Αγίου Κωνσταντίνου όπου έμαθα να μιλάω τα νέα ελληνικά (αλλά φεύγοντας από το σχολείο λησμόνησα γρήγορα τη γλώσσα), έπειτα πήγα στο γυμνάσιο. Το 1879 εισήλθα στο πανεπιστήμιο της Μόσχας, στην ιατρική σχολή, τελείωσα τις σπουδές το 1884 και έλαβα δίπλωμα γιατρού. Το 1890 ταξίδεψα στη νήσο Σαχαλίνη. Τούτη τη χρονιά, δηλ. το 1900, η Ακαδημία Επιστημών μ’ εξέλεξε επίτιμο ακαδημαϊκό. Μένω τώρα στη Γιάλτα, στην Κριμαία, γιατί τα τελευταία 2-3 χρόνια δεν αισθάνομαι εντελώς καλά στην υγεία μου».

* Η ΕΛΕΝΗ ΚΑΡΡΑ είναι μεταφράστρια και κριτικογράφος.


chekhov

Ο Θάλαμος αρ.6
Άντον Τσέχοφ
Μετφρ: Άρης Αλεξάνδρου
Εκδόσεις Γκοβόστη,
Τιμή: € 5,00, σελ. 111

politeia-link

 

 

 

 

 ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΟΝ ΤΣΕΧΩΦ  

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

Για το μυθιστόρημα της Ρουθ Οζέκι [Ruth Ozeki] «Το βιβλίο της μορφής και του κενού» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Κλειδάριθμος). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία «Τhe Book of Henry». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...
«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

Για το βιβλίο του Άντονυ Ντορ [Anthony Doerr] «Νεφελοκοκκυγία» (μτφρ. Μυρτώ Καλοφωλιά, εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος «Όρνιθες» του Αριστοφάνη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Ρήγα (2021).

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

...
«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

Για το εμβληματικό μυθιστόρημα της νομπελίστριας Ντόρις Λέσινγκ [Doris Lessing] «Το χρυσό σημειωματάριο» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη, εκδ. Διόπτρα). 

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Είναι δύσκολο να μιλήσεις για την Ντόρις Λέσινγκ χω...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης διοργανώνουν χριστουγεννιάτικη γιορτή βιβλίου το Σάββατο 9 & την Κυριακή 10 Δεκεμβρίου από τις 11:00 μέχρι και τις 19:00 στην οδό Θουκυδίδου 4, στην Πλάκα και υπόσχονται δύο μέρες γεμάτες με μουσική, κεράσματα, προτάσεις για δώρα και μεγάλες προσφορές.

Επιμέλεια: ...

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Από σήμερα (7/12) έως και την Κυριακή (10/12) οι εκδόσεις Ψυχογιός ετοιμάζουν μια χριστουγεννιάτικη γιορτή για μικρούς και μεγάλους στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης με bazaar βιβλίων, εκδηλώσεις και δράσεις για τα παιδιά. «Τίτλοι λογοτεχνίας για μικρούς και μεγάλους, bazaar βιβλίων, συναντήσεις με συγγραφείς & συναρπα...

«Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (κριτική) – Η τελετουργία ενός φόνου σε μια άκρως σύγχρονη παράσταση

«Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (κριτική) – Η τελετουργία ενός φόνου σε μια άκρως σύγχρονη παράσταση

Για την παράσταση του Πορτογάλου σκηνοθέτη Τιάγκο Ροντρίγκες [Tiago Rodriguez] «Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» που ανέβηκε στην κεντρική σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση. Κεντρική εικόνα: © Joseph Bandere.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος  ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής, το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορασ...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ