alt

Για το βιβλίο «Ο Θάλαμος αρ. 6» του Άντον Τσέχοφ (μτφρ. Άρης Αλεξάνδρου, εκδ. Γκοβόστη)

Της Ελένης Καρρά

Η επανέκδοση της αριστουργηματικής νουβέλας του Τσέχωφ από τις εκδόσεις Γκοβόστη, μισό περίπου αιώνα μετά την πρώτη της έκδοση στα ελληνικά (1964) σε μετάφραση Άρη Αλεξάνδρου, μας δίνει την ευκαιρία να (ξανα)ανακαλύψουμε ένα από τα πιο σκληρά και σκοτεινά κείμενα του μεγάλου ρώσου συγγραφέα.

altΕνός συγγραφέα που, όπως αναφέρει στα «λίγα προλογικά» της η Σόνια Ιλίνσκαγια-Αλεξανδροπούλου, έγινε γνωστός στην Ελλάδα ήδη από τις αρχές του 20ου αιώνα χάρη στον Αγαθοκλή Κωνσταντινίδη και στο περιοδικό «Τα Παναθήναια». Μετά από αίτημα του Κωνσταντινίδη, ο Τσέχωφ έστειλε το 1900 ένα σύντομο βιογραφικό του* –υπόδειγμα λακωνικότητας και μέτρου– για το περιοδικό. Όπως υπογραμμίζουν εξάλλου και οι Ν. Χουρδάκης και Φ. Παπαρήγα στο επίμετρο, ο Τσέχωφ υπήρξε «δημοφιλής στη χώρα μας αρχικά ως διηγηματογράφος κι αργότερα ως θεατρικός συγγραφέας», ενώ στους πρώιμους μεταφραστές του πεζογραφικού του έργου εκτός από τον Κωνσταντινίδη περιλαμβάνονται οι Π. Αξιώτης, Π. Λέφας καθώς και ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης.

Με το συγγραφικό νυστέρι του Τσέχωφ

 Ο τρόπος με τον οποίο ο Τσέχωφ, μέσα σε τόσο λίγες σελίδες, στήνει την πλοκή γύρω από τα κεντρικά του πρόσωπα, παραμένει ακόμα και σήμερα εντυπωσιακός και μοναδικός.

Ο Θάλαμος αρ.6 του τίτλου είναι η ψυχιατρική πτέρυγα ενός νοσοκομείου επαρχιακής πόλης – η συγκεκριμένη νουβέλα περιγράφει με το ψυχρό νυστέρι του τσεχωφικού ρεαλισμού τον κόσμο του ψυχιατρικού εγκλεισμού μες από τα μάτια του γιατρού διευθυντή Αντρέι Εφίμιτς Ράγκιν. «Οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν με υπηρεσιακό, επαγγελματικό πνεύμα τον ξένο πόνο», γράφει ο Τσέχωφ στις πρώτες σελίδες, «λόγου χάρη οι δικαστές, οι αστυνομικοί, οι γιατροί, γίνονται με την πάροδο του χρόνου και, λόγω της συνήθειας, τόσο σκληροί, ώστε και να το θέλανε, δεν θα μπορούσαν να φερθούν στους πελάτες τους κατ' άλλον τρόπο εκτός από τον τυπικό». Ο τρόπος με τον οποίο ο Τσέχωφ, μέσα σε τόσο λίγες σελίδες, στήνει την πλοκή γύρω από τα κεντρικά του πρόσωπα (τον γιατρό Ράγκιν, τον Ιβάν Ντμήτριτς και τους άλλους τέσσερις έγκλειστους του Θαλάμου αρ.6, τον φίλο του γιατρού, διευθυντή του ταχυδρομείου Μιχαήλ Αβεριάνιτς, ή τον κτηνώδη φύλακα του Θαλάμου αρ.6, Νικήτα), παραμένει ακόμα και σήμερα εντυπωσιακός και μοναδικός.

Το κείμενο ξεκινά με μια εξωτερική περιγραφή της πτέρυγας («Στην αυλή του νοσοκομείου, υπάρχει μια πτέρυγα, τριγυρισμένη από ένα ολάκερο δάσος γαϊδουράγκαθα, τσουκνίδες και άγρια κάνναβη»…), και προχωρά με μια τεχνική που σήμερα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως κινηματογραφική (η κάμερα να προχωρά σταδιακά προς την είσοδο, καλώντας μας να την ακολουθήσουμε «Αν δε φοβάστε μήπως βγάλετε φουσκάλες απ’ τις τσουκνίδες, ελάτε να προχωρήσουμε απ’ το στενό μονοπάτι (…) και να δούμε τι γίνεται μέσα»). Παρόμοιες τεχνικές χρησιμοποιεί ουσιαστικά ο συγγραφέας σε ολόκληρο το κείμενο, εισάγοντας τον αναγνώστη από τον εξωτερικό κόσμο των «λογικών» στο εσωτερικό σύμπαν των «τρελών» – ο αναγνώστης, μαζί με τον γιατρό Ράγκιν, διολισθαίνει ανεπαισθήτως από το ένα σύμπαν στο άλλο, μέσω των ρωγμών που διανοίγονται από την συμ-πόνοια, το συν-αίσθημα και την περι-γραφή.

Το ασαφές όριο

Ειδικά στη ρωσική επαρχία του τέλους του 19ου αιώνα αρκεί να εξέλθει κανείς από τα περιχαρακωμένα όρια του κοινωνικού του ρόλου για να βγει η ετυμηγορία του περίγυρου: τρελός!

Στην παγκόσμια λογοτεχνία, λαμπρές σελίδες έχουν γραφτεί για (και από) τον κόσμο των ψυχιατρείων. Από τον Ρώμο Φιλύρα μέχρι τον Αντονέν Αρτώ και τις σημειώσεις του από την ψυχιατρική κλινική της Ροντέζ, συγγραφείς που έζησαν οι ίδιοι την κατάβαση στην κόλαση της ψυχής και των ιδρυμάτων έχουν περιγράψει συχνά με εκπληκτική διαύγεια αυτό το σκοτεινό τους ταξίδι. Σε ετούτο το διήγημα, όμως, το τρομακτικό είναι ότι ο αναγνώστης δεν μένει αμέτοχος απέναντι στον «Άλλο» –ο άλλος, ο «τρελός» Ιβάν Ντμήτριτς, είναι τόσο κοντά μας που δεν μας χωρίζει παρά ένα βήμα από τον κόσμο του– και η ευκολία με την οποία οι ρόλοι μπορεί να μεταστραφούν είναι που προκαλεί ένα ρίγος με την απλότητα της τσεχωφικής διήγησης. Ειδικά στη ρωσική επαρχία του τέλους του 19ου αιώνα αρκεί να εξέλθει κανείς από τα περιχαρακωμένα όρια του κοινωνικού του ρόλου για να βγει η ετυμηγορία του περίγυρου: τρελός! Και να εγκλειστεί με τη σειρά του στο ημίφως του Θαλάμου αρ.6.

* «Γεννήθηκα στην πόλη Ταγκανρόγκ το 1860. Φοίτησα στο ελληνικό σχολείο του ναού Αγίου Κωνσταντίνου όπου έμαθα να μιλάω τα νέα ελληνικά (αλλά φεύγοντας από το σχολείο λησμόνησα γρήγορα τη γλώσσα), έπειτα πήγα στο γυμνάσιο. Το 1879 εισήλθα στο πανεπιστήμιο της Μόσχας, στην ιατρική σχολή, τελείωσα τις σπουδές το 1884 και έλαβα δίπλωμα γιατρού. Το 1890 ταξίδεψα στη νήσο Σαχαλίνη. Τούτη τη χρονιά, δηλ. το 1900, η Ακαδημία Επιστημών μ’ εξέλεξε επίτιμο ακαδημαϊκό. Μένω τώρα στη Γιάλτα, στην Κριμαία, γιατί τα τελευταία 2-3 χρόνια δεν αισθάνομαι εντελώς καλά στην υγεία μου».

* Η ΕΛΕΝΗ ΚΑΡΡΑ είναι μεταφράστρια και κριτικογράφος.


chekhov

Ο Θάλαμος αρ.6
Άντον Τσέχοφ
Μετφρ: Άρης Αλεξάνδρου
Εκδόσεις Γκοβόστη,
Τιμή: € 5,00, σελ. 111

politeia-link

 

 

 

 

 ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΟΝ ΤΣΕΧΩΦ  

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το δώρο του Χάμπολντ» του Σολ Μπέλοου (κριτική)

«Το δώρο του Χάμπολντ» του Σολ Μπέλοου (κριτική)

Για το μυθιστόρημα που χάρισε στον Σολ Μπέλοου [Saul Bellow, 1915-2005] το Πούλιτζερ το 1976, «Το δώρο του Χάμπολντ» (μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, εισαγωγή: Jeffrey Eugenides, εκδ. Gutenberg). 

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Η πιο μυστική μνήμη των ανθρώπων» του Μοχάμεντ Μπουγκάρ Σαρ (κριτική) – Ένα πολυστρωματικό μυθιστόρημα που υμνεί τη λογοτεχνία

«Η πιο μυστική μνήμη των ανθρώπων» του Μοχάμεντ Μπουγκάρ Σαρ (κριτική) – Ένα πολυστρωματικό μυθιστόρημα που υμνεί τη λογοτεχνία

Για το μυθιστόρημα του Μοχάμεντ Μπουγκάρ Σαρ [Mohamed Mbougar Sarr] «Η πιο μυστική μνήμη των ανθρώπων» (μτφρ. Μήνα Πατεράκη-Γαρέφη, εκδ. Πατάκη), που τιμήθηκε με τη μεγαλύτερη διάκριση των γαλλικών γραμμάτων, το βραβείο Goncourt, για το 2021. Στην κεντρική εικόνα, ο συγγραφέας. 

...
«Ψεύτες του νερού και άλλες ιστορίες» του Μπάρι Χάνα (κριτική) – Λογοτεχνία των αντιθέσεων για μια συναρπαστική ανάγνωση

«Ψεύτες του νερού και άλλες ιστορίες» του Μπάρι Χάνα (κριτική) – Λογοτεχνία των αντιθέσεων για μια συναρπαστική ανάγνωση

Για τη συλλογή διηγημάτων του Μπάρι Χάνα [Barry Hannah] «Ψεύτες του νερού και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Νίκος Α. Μάντης, εκδ. Καστανιώτη). Στην κεντρική εικόνα, ο συγγραφέας Μπάρι Χάνα.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Οι Ψεύτες...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Rohtko», του Λούκας Τβαρκόφσκι, στη Στέγη (κριτική)

«Rohtko», του Λούκας Τβαρκόφσκι, στη Στέγη (κριτική)

Στην κεντρική σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση είδαμε τη μεγαλειώδη παράσταση «ROHTKO» του Πολωνού σκηνοθέτη Λούκα Τβαρκόφσκι [Lukasz Twarkowski], αποτέλεσμα συνεργασίας του με τον Κρίστιαν Λούπα.

Γράφει ο Νϊκος Ξένιος

Ο Λούκας Τβαρκόφσκι σκηνοθέτησε τ...

Το Dublin Literary Award 2023 στη Γερμανίδα Katja Oskamp

Το Dublin Literary Award 2023 στη Γερμανίδα Katja Oskamp

Απονεμήθηκε στην Katja Oskamp και τη μεταφράστριά της στα αγγλικά Jo Heinrich, το «Dublin Literary Award 2023» για το μυθιστόρημά της Katja Oskam «Marzahn, Mon Amour». Σύντομα θα κυκλοφορήσει και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

...
Χαρούκι Μουρακάμι: Τιμήθηκε με το βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών»

Χαρούκι Μουρακάμι: Τιμήθηκε με το βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών»

Ο Haruki Murakami [Χαρούκι Μουρακάμι] είναι ο πρώτος Ιάπωνας συγγραφέας που έλαβε το Βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών». Η συλλογή διηγημάτων του «Σε πρώτο ενικό» κυκλοφόρησε προσφάτως από τις εκδόσεις Ψυχογιός, σε μετάφραση Βασίλη Κιμούλη.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Κήπος βιβλίων» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

«Κήπος βιβλίων» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τον πρόλογο του συγγραφέα Παναγιώτη Γούτα της ανθολογίας κειμένων του «Κήπος βιβλίων – Διαβάζοντας Θεσσαλονικείς και Αμερικανούς πεζογράφους», που θα κυκλοφορήσει στις 17 Μαΐου από τις εκδόσεις Νησίδες.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Κανείς δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημά σου, αν δεν κάνεις ο ίδιος την αρχή για να βοηθήσεις τον εαυτό σου. Είκοσι επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις βιβλίων αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης από τους επαγγελματίες του είδους.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ