alt

Του Νίκου Κουρμουλή

Ένα βουβό ουρλιαχτό, διαπερνά αυτό το σημαντικό σύγχρονο μυθιστόρημα του Πορτογάλου, Γκονσάλο Ταβάρες. Η οριακότητα μιας τσιμεντένιας μεγαλούπολης και των υπηκόων της. Η άρτια αποτύπωση της εσωτερικής κίνησης του πνεύματος, στις σπηλιές μιας άγονης γραμμής: της παραφροσύνης.

Πρόσωπα που ζητούν ένταξη, επαφή, σε ένα περιβάλλον εχθρικό. Οι αλληλοσυμπληρούμενοι χαρακτήρες του έργου πλέκουν τις μοίρες τους σε μια διελκυστίνδα αποφάσεων όπου το καλό και το κακό ενώνονται σε σάρκα μια. Ο συγγραφέας πότε σε τρίτο και πότε σε πρώτο πρόσωπο, ανατέμνει τον σκιερό λαβύρινθο της ανθρώπινης περιπέτειας. Σε μερικά μόλις τετραγωνικά είτε στο δρόμο, είτε σε διαμερίσματα, η ασφυξία που γεννούν οι άμεσες σχέσεις αποτελούν την ραχοκοκαλλιά του σπονδυλωτού αυτού μυθιστορήματος.

Ο Ταβάρες είναι το δίχως άλλο, ένας άοκνος μελετητής της πάσχουσας διακύμανσης που διακρίνει την συμπεριφορά. Μια αρμαθιά εντυπώσεων και παθήσεων, που είναι αδύνατον να γραφτούν εάν πρώτα δεν υπάρχει βαθιά οντολογική μελέτη. Προσοχή: ο Γκονσάλο Ταβάρες, δεν το παίζει ειδήμον περί της σχιζοφρένειας ή λοιπών παθήσεων. Δεν βάζει σε πρώτο πλάνο τις ανθρωπιστικές μελέτες, με σκοπό να επιστημονολογήσει. Σχεδιάζει τις κατόψεις των εμμονικών συδιαλλέξεων, με μαεστρία και άνεση. Οι μπεκετικές του αναφορές στη φόρμα (με συγκοπτόμενες, ιδιοσυγκρασιακές φράσεις), ενισχύουν την διάνοιξη μονοπατιών στις προβληματικές παραμέτρους του μυαλού. Η ιδεοψυχαναγκαστική Μύλια, θέλει να κάνει παιδιά. Ο Τεόντορ, μια ψυχιατρική αυθεντία, την κουράρει και την ζηλεύει αφάνταστα. Παράλληλα μελετά την Ιστορία της φρίκης του 20ου αιώνα. Η Χάνα είναι μια πόρνη, με αποτελεσματική ομορφιά. Δηλαδή η ομορφιά όπως νοείται όταν προκαλεί δράσεις. Ο Έρνστ διαθέτει ασυντόνιστες κινήσεις, είναι ένα «τέρας». Έχει μάθει την αγάπη μέσα από την ασυλοποίηση. Συνεχώς προσπαθεί να αδράξει την κανονικότητα. Ο Χίνερκ είναι βετεράνος πολεμιστής. Αφουγκράζεται την καθημερινότητα του βάση του περιστρόφου που κουβαλά. Εκπροσωπεί τον περίκλειστο χώρο της ατομικής βίας. Ο Κάας σκαρφαλώνει με δυσκολία στο μπαλκόνι της εφηβείας. Η ομιλία του έχει σοβαρές διαταραχές και νοιάζεται υπερβολικά για τους ανθρώπους που αγαπά. Τέλος ο κύριος Γκόμπερτς, είναι το πανόπτικον. Ο διευθυντής του ασύλου. Το στυγνό alter ego του συγγραφέα. Εκείνος που βάζει τα όρια και τους κανόνες.

Ο συγγραφέας πότε σε τρίτο και πότε σε πρώτο πρόσωπο, ανατέμνει τον σκιερό λαβύρινθο της ανθρώπινης περιπέτειας. 

Το ερώτημα που βασανίζει τον Ταβάρες από την αρχή του βιβλίου, δεν είναι άλλο από την αγωνία για το τέλος του κόσμου. Την ολική παύση του χρόνου. Την κοίμηση της ύπαρξης. Πότε και εάν μπορεί να επιτευχθεί ο μηδενισμός των δυο αντίθετων άκρων. Και σε τούτο το ερώτημα, ο συγγραφέας τοποθετείται στη βάση της «ύλης». Της οργανικής από τη μια πλευρά και της Ιστορικής από την άλλη. Διατρανώνεται η αίσθηση της αμφιβολίας για το άν και πόσο τα θύματα και οι θύτες των κοινωνικών συστηχιών της Δύσης, είχαν την δυνατότητα αυτοκαταστροφής τους. Υποτίθεται ότι ο τρόμος αυτός έλειξε. Ο Ταβάρες δαιφωνεί. Από τη στιγμή που δεν έληξε η Ιστορία, ο φόβος και οι συνέπειες που ακολουθούν κατά πόδας στο κερματισμό της θέλησης, είναι κάτι παραπάνω από ορατές.  

Με αφετηρία το πολιτισμικό σημείο της Ευρώπης, την «Ιερουσαλήμ», ένα έργο που συνταράσσει με τον κάθαριο βλέμμα του. Αργόσυρτο, σαν επιθανάτειος χορός μαινάδων. Η υποταγή στο φορτίο του σαρκωμένου παρόντος, καταλήγει σε μια άχρονη διαπάλη της σχετικότητας των αδούλωτων ψυχών με τις νόρμες του ορθολογισμού. Ο οποίος στη συνέχεια, εξαερώνεται στην αδυναμία του να χύσει έστω ένα δάκρυ. Να νιώσει το πύρωμα ενός βαθέως συναισθήματος. Ο Ταβάρες εισβάλει υποδόρροια στην μεταμοντέρνα εκδοχή του σύγχρονου κόσμου, αναποδογυρίζοντας τις στοιχημένες ψηφίδες του ιδιωτικού χώρου, μεταμορφώνοντας τις σε ουλές που δύσκολα κρύβονται από τη κοινή θέα. Η μετάφραση της Αθηνάς Ψυλλιά κατευθείαν από τα πορτογαλικά, είναι εξαιρετική. Αναπλάθει τους εσωτερικούς ρυθμούς του έργου, τοποθετώντας τις λέξεις προσεκτικά, με θρησκευτική ευλάβεια. Ο Γκονσάλο Ταβάρες θα μας απασχολήσει σίγουρα και στο μέλλον. Η «Ιερουσαλήμ», διαβάζεται προσεκτικά. Κάθε σελίδα μεστώνει και ωριμάζει στα χέρια, μέχρι την επόμενη.

ΝΙΚΟΣ ΚΟΥΡΜΟΥΛΗΣ

alt

Ιερουσαλήμ
Γκονσάλο Μ. Ταβάρες
Μτφρ: Αθηνά Ψυλλιά
Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 2012
Τιμή: € 12,78, σελ. 180

politeia link

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η πόλη της νίκης», το νέο μυθιστόρημα του Σαλμάν Ρούσντι (κριτική) – Το έπος ενός ακατάβλητου παραμυθά

«Η πόλη της νίκης», το νέο μυθιστόρημα του Σαλμάν Ρούσντι (κριτική) – Το έπος ενός ακατάβλητου παραμυθά

Για το βιβλίο του Σαλμάν Ρούσντι [Salman Rushdie] «Η πόλη της νίκης» (μτφρ. Γιώργος Μπλάνας, εκδ. Ψυχογιός).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Θα μπορούσε να είχε γραφτεί η  ...

«Τρεις γυναίκες» του Ρόμπερτ Μούζιλ (κριτική) – Η υπονόμευση του αντρικού βλέμματος μέσα από τρεις ερωτικές τραγωδίες

«Τρεις γυναίκες» του Ρόμπερτ Μούζιλ (κριτική) – Η υπονόμευση του αντρικού βλέμματος μέσα από τρεις ερωτικές τραγωδίες

Για τον τόμο με τις τρεις νουβέλες του Ρόμπερτ Μούζιλ (Robert Musil) «Τρεις γυναίκες» (μτφρ. Μαρίνα Αγαθαγγελίδου, εκδ. Αντίποδες).

Γράφει ο Φώτης Καρ...

«Η μαέστρος» της Χάριετ Κονστάμπλ (κριτική) – Ένα ταλαντούχο κορίτσι στη σκιά του Βιβάλντι

«Η μαέστρος» της Χάριετ Κονστάμπλ (κριτική) – Ένα ταλαντούχο κορίτσι στη σκιά του Βιβάλντι

Για το βιβλίο της Χάριετ Κονστάμπλ [Harriet Constable] «Η μαέστρος» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Ελληνικά Γράμματα). Στην κεντρική φωτογραφία, ο πίνακας «Young Woman Playing a Violin» του Οράτσιο Τζεντιλέσκι.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Πέθανε ο Τομ Ρόμπινς, «ο πιο επικίνδυνος συγγραφέας στον κόσμο»

Πέθανε ο Τομ Ρόμπινς, «ο πιο επικίνδυνος συγγραφέας στον κόσμο»

Σε ηλικία 92 ετών, πέθανε ο Τομ Ρόμπινς [Tom Robbins], γνωστός για τα χιουμοριστικά μυθιστορήματά του, επηρεασμένα από το κλίμα της αμερικανικής αντικουλτούρας των '60s. Τα βιβλία του κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Αίολος.

Επιμέλεια: Book Press

...
«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

Για το μυθιστόρημα της Εύας Στάμου «Σωματογραφία», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός. 

Γράφει η Ντόρα Τσιμπούκη

To πρόσφατο βιβλίο της Εύα...

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

Για την οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη «Θέλω να δω τον Πάπα!», σε μουσική διεύθυνση Νίκου Βασιλείου και σκηνοθεσία Νατάσας Τριανταφύλλη, η οποία παρουσιάζεται στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής μέχρι και τις 16 Φεβρουαρίου.

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπασμάτων από το μυθιστόρημα του Άρη Μαραγκόπουλου «Απάρνηση», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Τόπος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιφάνεια Ι
(Ο Νικόλας δεν είναι πια εδώ)

...
«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Αλεξανδροπούλου «(Α)Κατάλληλο Timing», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ο Αύγουστος, όσο μεγαλώνεις, μοιάζει πικρός. Οι περισ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ