alt

Του Νίκου Κουρμουλή

Ένα βουβό ουρλιαχτό, διαπερνά αυτό το σημαντικό σύγχρονο μυθιστόρημα του Πορτογάλου, Γκονσάλο Ταβάρες. Η οριακότητα μιας τσιμεντένιας μεγαλούπολης και των υπηκόων της. Η άρτια αποτύπωση της εσωτερικής κίνησης του πνεύματος, στις σπηλιές μιας άγονης γραμμής: της παραφροσύνης.

Πρόσωπα που ζητούν ένταξη, επαφή, σε ένα περιβάλλον εχθρικό. Οι αλληλοσυμπληρούμενοι χαρακτήρες του έργου πλέκουν τις μοίρες τους σε μια διελκυστίνδα αποφάσεων όπου το καλό και το κακό ενώνονται σε σάρκα μια. Ο συγγραφέας πότε σε τρίτο και πότε σε πρώτο πρόσωπο, ανατέμνει τον σκιερό λαβύρινθο της ανθρώπινης περιπέτειας. Σε μερικά μόλις τετραγωνικά είτε στο δρόμο, είτε σε διαμερίσματα, η ασφυξία που γεννούν οι άμεσες σχέσεις αποτελούν την ραχοκοκαλλιά του σπονδυλωτού αυτού μυθιστορήματος.

Ο Ταβάρες είναι το δίχως άλλο, ένας άοκνος μελετητής της πάσχουσας διακύμανσης που διακρίνει την συμπεριφορά. Μια αρμαθιά εντυπώσεων και παθήσεων, που είναι αδύνατον να γραφτούν εάν πρώτα δεν υπάρχει βαθιά οντολογική μελέτη. Προσοχή: ο Γκονσάλο Ταβάρες, δεν το παίζει ειδήμον περί της σχιζοφρένειας ή λοιπών παθήσεων. Δεν βάζει σε πρώτο πλάνο τις ανθρωπιστικές μελέτες, με σκοπό να επιστημονολογήσει. Σχεδιάζει τις κατόψεις των εμμονικών συδιαλλέξεων, με μαεστρία και άνεση. Οι μπεκετικές του αναφορές στη φόρμα (με συγκοπτόμενες, ιδιοσυγκρασιακές φράσεις), ενισχύουν την διάνοιξη μονοπατιών στις προβληματικές παραμέτρους του μυαλού. Η ιδεοψυχαναγκαστική Μύλια, θέλει να κάνει παιδιά. Ο Τεόντορ, μια ψυχιατρική αυθεντία, την κουράρει και την ζηλεύει αφάνταστα. Παράλληλα μελετά την Ιστορία της φρίκης του 20ου αιώνα. Η Χάνα είναι μια πόρνη, με αποτελεσματική ομορφιά. Δηλαδή η ομορφιά όπως νοείται όταν προκαλεί δράσεις. Ο Έρνστ διαθέτει ασυντόνιστες κινήσεις, είναι ένα «τέρας». Έχει μάθει την αγάπη μέσα από την ασυλοποίηση. Συνεχώς προσπαθεί να αδράξει την κανονικότητα. Ο Χίνερκ είναι βετεράνος πολεμιστής. Αφουγκράζεται την καθημερινότητα του βάση του περιστρόφου που κουβαλά. Εκπροσωπεί τον περίκλειστο χώρο της ατομικής βίας. Ο Κάας σκαρφαλώνει με δυσκολία στο μπαλκόνι της εφηβείας. Η ομιλία του έχει σοβαρές διαταραχές και νοιάζεται υπερβολικά για τους ανθρώπους που αγαπά. Τέλος ο κύριος Γκόμπερτς, είναι το πανόπτικον. Ο διευθυντής του ασύλου. Το στυγνό alter ego του συγγραφέα. Εκείνος που βάζει τα όρια και τους κανόνες.

Ο συγγραφέας πότε σε τρίτο και πότε σε πρώτο πρόσωπο, ανατέμνει τον σκιερό λαβύρινθο της ανθρώπινης περιπέτειας. 

Το ερώτημα που βασανίζει τον Ταβάρες από την αρχή του βιβλίου, δεν είναι άλλο από την αγωνία για το τέλος του κόσμου. Την ολική παύση του χρόνου. Την κοίμηση της ύπαρξης. Πότε και εάν μπορεί να επιτευχθεί ο μηδενισμός των δυο αντίθετων άκρων. Και σε τούτο το ερώτημα, ο συγγραφέας τοποθετείται στη βάση της «ύλης». Της οργανικής από τη μια πλευρά και της Ιστορικής από την άλλη. Διατρανώνεται η αίσθηση της αμφιβολίας για το άν και πόσο τα θύματα και οι θύτες των κοινωνικών συστηχιών της Δύσης, είχαν την δυνατότητα αυτοκαταστροφής τους. Υποτίθεται ότι ο τρόμος αυτός έλειξε. Ο Ταβάρες δαιφωνεί. Από τη στιγμή που δεν έληξε η Ιστορία, ο φόβος και οι συνέπειες που ακολουθούν κατά πόδας στο κερματισμό της θέλησης, είναι κάτι παραπάνω από ορατές.  

Με αφετηρία το πολιτισμικό σημείο της Ευρώπης, την «Ιερουσαλήμ», ένα έργο που συνταράσσει με τον κάθαριο βλέμμα του. Αργόσυρτο, σαν επιθανάτειος χορός μαινάδων. Η υποταγή στο φορτίο του σαρκωμένου παρόντος, καταλήγει σε μια άχρονη διαπάλη της σχετικότητας των αδούλωτων ψυχών με τις νόρμες του ορθολογισμού. Ο οποίος στη συνέχεια, εξαερώνεται στην αδυναμία του να χύσει έστω ένα δάκρυ. Να νιώσει το πύρωμα ενός βαθέως συναισθήματος. Ο Ταβάρες εισβάλει υποδόρροια στην μεταμοντέρνα εκδοχή του σύγχρονου κόσμου, αναποδογυρίζοντας τις στοιχημένες ψηφίδες του ιδιωτικού χώρου, μεταμορφώνοντας τις σε ουλές που δύσκολα κρύβονται από τη κοινή θέα. Η μετάφραση της Αθηνάς Ψυλλιά κατευθείαν από τα πορτογαλικά, είναι εξαιρετική. Αναπλάθει τους εσωτερικούς ρυθμούς του έργου, τοποθετώντας τις λέξεις προσεκτικά, με θρησκευτική ευλάβεια. Ο Γκονσάλο Ταβάρες θα μας απασχολήσει σίγουρα και στο μέλλον. Η «Ιερουσαλήμ», διαβάζεται προσεκτικά. Κάθε σελίδα μεστώνει και ωριμάζει στα χέρια, μέχρι την επόμενη.

ΝΙΚΟΣ ΚΟΥΡΜΟΥΛΗΣ

alt

Ιερουσαλήμ
Γκονσάλο Μ. Ταβάρες
Μτφρ: Αθηνά Ψυλλιά
Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 2012
Τιμή: € 12,78, σελ. 180

politeia link

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

Για το μυθιστόρημα της Ρουθ Οζέκι [Ruth Ozeki] «Το βιβλίο της μορφής και του κενού» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Κλειδάριθμος). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία «Τhe Book of Henry». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...
«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

Για το βιβλίο του Άντονυ Ντορ [Anthony Doerr] «Νεφελοκοκκυγία» (μτφρ. Μυρτώ Καλοφωλιά, εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος «Όρνιθες» του Αριστοφάνη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Ρήγα (2021).

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

...
«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

Για το εμβληματικό μυθιστόρημα της νομπελίστριας Ντόρις Λέσινγκ [Doris Lessing] «Το χρυσό σημειωματάριο» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη, εκδ. Διόπτρα). 

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Είναι δύσκολο να μιλήσεις για την Ντόρις Λέσινγκ χω...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης διοργανώνουν χριστουγεννιάτικη γιορτή βιβλίου το Σάββατο 9 & την Κυριακή 10 Δεκεμβρίου από τις 11:00 μέχρι και τις 19:00 στην οδό Θουκυδίδου 4, στην Πλάκα και υπόσχονται δύο μέρες γεμάτες με μουσική, κεράσματα, προτάσεις για δώρα και μεγάλες προσφορές.

Επιμέλεια: ...

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Από σήμερα (7/12) έως και την Κυριακή (10/12) οι εκδόσεις Ψυχογιός ετοιμάζουν μια χριστουγεννιάτικη γιορτή για μικρούς και μεγάλους στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης με bazaar βιβλίων, εκδηλώσεις και δράσεις για τα παιδιά. «Τίτλοι λογοτεχνίας για μικρούς και μεγάλους, bazaar βιβλίων, συναντήσεις με συγγραφείς & συναρπα...

«Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (κριτική) – Η τελετουργία ενός φόνου σε μια άκρως σύγχρονη παράσταση

«Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (κριτική) – Η τελετουργία ενός φόνου σε μια άκρως σύγχρονη παράσταση

Για την παράσταση του Πορτογάλου σκηνοθέτη Τιάγκο Ροντρίγκες [Tiago Rodriguez] «Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» που ανέβηκε στην κεντρική σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση. Κεντρική εικόνα: © Joseph Bandere.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος  ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής, το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορασ...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ