alt

Του Νίκου Κουρμουλή

Ένα βουβό ουρλιαχτό, διαπερνά αυτό το σημαντικό σύγχρονο μυθιστόρημα του Πορτογάλου, Γκονσάλο Ταβάρες. Η οριακότητα μιας τσιμεντένιας μεγαλούπολης και των υπηκόων της. Η άρτια αποτύπωση της εσωτερικής κίνησης του πνεύματος, στις σπηλιές μιας άγονης γραμμής: της παραφροσύνης.

Πρόσωπα που ζητούν ένταξη, επαφή, σε ένα περιβάλλον εχθρικό. Οι αλληλοσυμπληρούμενοι χαρακτήρες του έργου πλέκουν τις μοίρες τους σε μια διελκυστίνδα αποφάσεων όπου το καλό και το κακό ενώνονται σε σάρκα μια. Ο συγγραφέας πότε σε τρίτο και πότε σε πρώτο πρόσωπο, ανατέμνει τον σκιερό λαβύρινθο της ανθρώπινης περιπέτειας. Σε μερικά μόλις τετραγωνικά είτε στο δρόμο, είτε σε διαμερίσματα, η ασφυξία που γεννούν οι άμεσες σχέσεις αποτελούν την ραχοκοκαλλιά του σπονδυλωτού αυτού μυθιστορήματος.

Ο Ταβάρες είναι το δίχως άλλο, ένας άοκνος μελετητής της πάσχουσας διακύμανσης που διακρίνει την συμπεριφορά. Μια αρμαθιά εντυπώσεων και παθήσεων, που είναι αδύνατον να γραφτούν εάν πρώτα δεν υπάρχει βαθιά οντολογική μελέτη. Προσοχή: ο Γκονσάλο Ταβάρες, δεν το παίζει ειδήμον περί της σχιζοφρένειας ή λοιπών παθήσεων. Δεν βάζει σε πρώτο πλάνο τις ανθρωπιστικές μελέτες, με σκοπό να επιστημονολογήσει. Σχεδιάζει τις κατόψεις των εμμονικών συδιαλλέξεων, με μαεστρία και άνεση. Οι μπεκετικές του αναφορές στη φόρμα (με συγκοπτόμενες, ιδιοσυγκρασιακές φράσεις), ενισχύουν την διάνοιξη μονοπατιών στις προβληματικές παραμέτρους του μυαλού. Η ιδεοψυχαναγκαστική Μύλια, θέλει να κάνει παιδιά. Ο Τεόντορ, μια ψυχιατρική αυθεντία, την κουράρει και την ζηλεύει αφάνταστα. Παράλληλα μελετά την Ιστορία της φρίκης του 20ου αιώνα. Η Χάνα είναι μια πόρνη, με αποτελεσματική ομορφιά. Δηλαδή η ομορφιά όπως νοείται όταν προκαλεί δράσεις. Ο Έρνστ διαθέτει ασυντόνιστες κινήσεις, είναι ένα «τέρας». Έχει μάθει την αγάπη μέσα από την ασυλοποίηση. Συνεχώς προσπαθεί να αδράξει την κανονικότητα. Ο Χίνερκ είναι βετεράνος πολεμιστής. Αφουγκράζεται την καθημερινότητα του βάση του περιστρόφου που κουβαλά. Εκπροσωπεί τον περίκλειστο χώρο της ατομικής βίας. Ο Κάας σκαρφαλώνει με δυσκολία στο μπαλκόνι της εφηβείας. Η ομιλία του έχει σοβαρές διαταραχές και νοιάζεται υπερβολικά για τους ανθρώπους που αγαπά. Τέλος ο κύριος Γκόμπερτς, είναι το πανόπτικον. Ο διευθυντής του ασύλου. Το στυγνό alter ego του συγγραφέα. Εκείνος που βάζει τα όρια και τους κανόνες.

Ο συγγραφέας πότε σε τρίτο και πότε σε πρώτο πρόσωπο, ανατέμνει τον σκιερό λαβύρινθο της ανθρώπινης περιπέτειας. 

Το ερώτημα που βασανίζει τον Ταβάρες από την αρχή του βιβλίου, δεν είναι άλλο από την αγωνία για το τέλος του κόσμου. Την ολική παύση του χρόνου. Την κοίμηση της ύπαρξης. Πότε και εάν μπορεί να επιτευχθεί ο μηδενισμός των δυο αντίθετων άκρων. Και σε τούτο το ερώτημα, ο συγγραφέας τοποθετείται στη βάση της «ύλης». Της οργανικής από τη μια πλευρά και της Ιστορικής από την άλλη. Διατρανώνεται η αίσθηση της αμφιβολίας για το άν και πόσο τα θύματα και οι θύτες των κοινωνικών συστηχιών της Δύσης, είχαν την δυνατότητα αυτοκαταστροφής τους. Υποτίθεται ότι ο τρόμος αυτός έλειξε. Ο Ταβάρες δαιφωνεί. Από τη στιγμή που δεν έληξε η Ιστορία, ο φόβος και οι συνέπειες που ακολουθούν κατά πόδας στο κερματισμό της θέλησης, είναι κάτι παραπάνω από ορατές.  

Με αφετηρία το πολιτισμικό σημείο της Ευρώπης, την «Ιερουσαλήμ», ένα έργο που συνταράσσει με τον κάθαριο βλέμμα του. Αργόσυρτο, σαν επιθανάτειος χορός μαινάδων. Η υποταγή στο φορτίο του σαρκωμένου παρόντος, καταλήγει σε μια άχρονη διαπάλη της σχετικότητας των αδούλωτων ψυχών με τις νόρμες του ορθολογισμού. Ο οποίος στη συνέχεια, εξαερώνεται στην αδυναμία του να χύσει έστω ένα δάκρυ. Να νιώσει το πύρωμα ενός βαθέως συναισθήματος. Ο Ταβάρες εισβάλει υποδόρροια στην μεταμοντέρνα εκδοχή του σύγχρονου κόσμου, αναποδογυρίζοντας τις στοιχημένες ψηφίδες του ιδιωτικού χώρου, μεταμορφώνοντας τις σε ουλές που δύσκολα κρύβονται από τη κοινή θέα. Η μετάφραση της Αθηνάς Ψυλλιά κατευθείαν από τα πορτογαλικά, είναι εξαιρετική. Αναπλάθει τους εσωτερικούς ρυθμούς του έργου, τοποθετώντας τις λέξεις προσεκτικά, με θρησκευτική ευλάβεια. Ο Γκονσάλο Ταβάρες θα μας απασχολήσει σίγουρα και στο μέλλον. Η «Ιερουσαλήμ», διαβάζεται προσεκτικά. Κάθε σελίδα μεστώνει και ωριμάζει στα χέρια, μέχρι την επόμενη.

ΝΙΚΟΣ ΚΟΥΡΜΟΥΛΗΣ

alt

Ιερουσαλήμ
Γκονσάλο Μ. Ταβάρες
Μτφρ: Αθηνά Ψυλλιά
Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 2012
Τιμή: € 12,78, σελ. 180

politeia link

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

Για το μυθιστόρημα του Γιασουνάρι Καουαμπάτα [Yasunari Kawabata] «Η χώρα του χιονιού» (μτφρ. Παναγιώτης Ευαγγελίδης, εκδ. Άγρα). Kεντρική εικόνα: από την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου σε σκηνοθεσία του Shirô Toyoda.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

Για το βιβλίο της Μάγκι Νέλσον [Maggie Nelson] «Σπουδή στο Μπλε» (μτφρ. Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα: από την «Μπλε ταινία» του Κριστόφ Κισλόφσκι. 

Γράφει η Φανή Χατζή

Ήταν Νοέμβριος του 2020 ...

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

Για το μυθιστόρημα του Φόλκερ Κούτσερ [Volker Kutscher] «Λούνα Παρκ» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Διόπτρα) και το μυθιστόρημα του Κρις Λόιντ [Chris Lloyd] «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» (μτφρ. Βασίλης Κοντόπουλος, εκδ. Μεταίχμιο). Ιστορικά crime fiction με φόντο τον Μεσοπόλεμο και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Κεντρική ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ