alt

Του Νίκου Κουρμουλή

Ένα βουβό ουρλιαχτό, διαπερνά αυτό το σημαντικό σύγχρονο μυθιστόρημα του Πορτογάλου, Γκονσάλο Ταβάρες. Η οριακότητα μιας τσιμεντένιας μεγαλούπολης και των υπηκόων της. Η άρτια αποτύπωση της εσωτερικής κίνησης του πνεύματος, στις σπηλιές μιας άγονης γραμμής: της παραφροσύνης.

Πρόσωπα που ζητούν ένταξη, επαφή, σε ένα περιβάλλον εχθρικό. Οι αλληλοσυμπληρούμενοι χαρακτήρες του έργου πλέκουν τις μοίρες τους σε μια διελκυστίνδα αποφάσεων όπου το καλό και το κακό ενώνονται σε σάρκα μια. Ο συγγραφέας πότε σε τρίτο και πότε σε πρώτο πρόσωπο, ανατέμνει τον σκιερό λαβύρινθο της ανθρώπινης περιπέτειας. Σε μερικά μόλις τετραγωνικά είτε στο δρόμο, είτε σε διαμερίσματα, η ασφυξία που γεννούν οι άμεσες σχέσεις αποτελούν την ραχοκοκαλλιά του σπονδυλωτού αυτού μυθιστορήματος.

Ο Ταβάρες είναι το δίχως άλλο, ένας άοκνος μελετητής της πάσχουσας διακύμανσης που διακρίνει την συμπεριφορά. Μια αρμαθιά εντυπώσεων και παθήσεων, που είναι αδύνατον να γραφτούν εάν πρώτα δεν υπάρχει βαθιά οντολογική μελέτη. Προσοχή: ο Γκονσάλο Ταβάρες, δεν το παίζει ειδήμον περί της σχιζοφρένειας ή λοιπών παθήσεων. Δεν βάζει σε πρώτο πλάνο τις ανθρωπιστικές μελέτες, με σκοπό να επιστημονολογήσει. Σχεδιάζει τις κατόψεις των εμμονικών συδιαλλέξεων, με μαεστρία και άνεση. Οι μπεκετικές του αναφορές στη φόρμα (με συγκοπτόμενες, ιδιοσυγκρασιακές φράσεις), ενισχύουν την διάνοιξη μονοπατιών στις προβληματικές παραμέτρους του μυαλού. Η ιδεοψυχαναγκαστική Μύλια, θέλει να κάνει παιδιά. Ο Τεόντορ, μια ψυχιατρική αυθεντία, την κουράρει και την ζηλεύει αφάνταστα. Παράλληλα μελετά την Ιστορία της φρίκης του 20ου αιώνα. Η Χάνα είναι μια πόρνη, με αποτελεσματική ομορφιά. Δηλαδή η ομορφιά όπως νοείται όταν προκαλεί δράσεις. Ο Έρνστ διαθέτει ασυντόνιστες κινήσεις, είναι ένα «τέρας». Έχει μάθει την αγάπη μέσα από την ασυλοποίηση. Συνεχώς προσπαθεί να αδράξει την κανονικότητα. Ο Χίνερκ είναι βετεράνος πολεμιστής. Αφουγκράζεται την καθημερινότητα του βάση του περιστρόφου που κουβαλά. Εκπροσωπεί τον περίκλειστο χώρο της ατομικής βίας. Ο Κάας σκαρφαλώνει με δυσκολία στο μπαλκόνι της εφηβείας. Η ομιλία του έχει σοβαρές διαταραχές και νοιάζεται υπερβολικά για τους ανθρώπους που αγαπά. Τέλος ο κύριος Γκόμπερτς, είναι το πανόπτικον. Ο διευθυντής του ασύλου. Το στυγνό alter ego του συγγραφέα. Εκείνος που βάζει τα όρια και τους κανόνες.

Ο συγγραφέας πότε σε τρίτο και πότε σε πρώτο πρόσωπο, ανατέμνει τον σκιερό λαβύρινθο της ανθρώπινης περιπέτειας. 

Το ερώτημα που βασανίζει τον Ταβάρες από την αρχή του βιβλίου, δεν είναι άλλο από την αγωνία για το τέλος του κόσμου. Την ολική παύση του χρόνου. Την κοίμηση της ύπαρξης. Πότε και εάν μπορεί να επιτευχθεί ο μηδενισμός των δυο αντίθετων άκρων. Και σε τούτο το ερώτημα, ο συγγραφέας τοποθετείται στη βάση της «ύλης». Της οργανικής από τη μια πλευρά και της Ιστορικής από την άλλη. Διατρανώνεται η αίσθηση της αμφιβολίας για το άν και πόσο τα θύματα και οι θύτες των κοινωνικών συστηχιών της Δύσης, είχαν την δυνατότητα αυτοκαταστροφής τους. Υποτίθεται ότι ο τρόμος αυτός έλειξε. Ο Ταβάρες δαιφωνεί. Από τη στιγμή που δεν έληξε η Ιστορία, ο φόβος και οι συνέπειες που ακολουθούν κατά πόδας στο κερματισμό της θέλησης, είναι κάτι παραπάνω από ορατές.  

Με αφετηρία το πολιτισμικό σημείο της Ευρώπης, την «Ιερουσαλήμ», ένα έργο που συνταράσσει με τον κάθαριο βλέμμα του. Αργόσυρτο, σαν επιθανάτειος χορός μαινάδων. Η υποταγή στο φορτίο του σαρκωμένου παρόντος, καταλήγει σε μια άχρονη διαπάλη της σχετικότητας των αδούλωτων ψυχών με τις νόρμες του ορθολογισμού. Ο οποίος στη συνέχεια, εξαερώνεται στην αδυναμία του να χύσει έστω ένα δάκρυ. Να νιώσει το πύρωμα ενός βαθέως συναισθήματος. Ο Ταβάρες εισβάλει υποδόρροια στην μεταμοντέρνα εκδοχή του σύγχρονου κόσμου, αναποδογυρίζοντας τις στοιχημένες ψηφίδες του ιδιωτικού χώρου, μεταμορφώνοντας τις σε ουλές που δύσκολα κρύβονται από τη κοινή θέα. Η μετάφραση της Αθηνάς Ψυλλιά κατευθείαν από τα πορτογαλικά, είναι εξαιρετική. Αναπλάθει τους εσωτερικούς ρυθμούς του έργου, τοποθετώντας τις λέξεις προσεκτικά, με θρησκευτική ευλάβεια. Ο Γκονσάλο Ταβάρες θα μας απασχολήσει σίγουρα και στο μέλλον. Η «Ιερουσαλήμ», διαβάζεται προσεκτικά. Κάθε σελίδα μεστώνει και ωριμάζει στα χέρια, μέχρι την επόμενη.

ΝΙΚΟΣ ΚΟΥΡΜΟΥΛΗΣ

alt

Ιερουσαλήμ
Γκονσάλο Μ. Ταβάρες
Μτφρ: Αθηνά Ψυλλιά
Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 2012
Τιμή: € 12,78, σελ. 180

politeia link

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Στο σπίτι των ονείρων» της Κάρμεν Μαρία Ματσάδο (κριτική) – Γιατί μια κουίρ γυναίκα παραμένει σε μια κακοποιητική σχέση;

«Στο σπίτι των ονείρων» της Κάρμεν Μαρία Ματσάδο (κριτική) – Γιατί μια κουίρ γυναίκα παραμένει σε μια κακοποιητική σχέση;

Για το βιβλίο της Κάρμεν Μαρία Ματσάδο «Στο σπίτι των ονείρων»  (μτφρ. Άγγελος Αγγελίδης, Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα, πλάνο από την ταινία Ταρ, του Τοντ Φιλντ, όπου μεταξύ άλλων παρουσιάζεται μια κακοποιητική σχέση ανάμεσα σε δύο γυναίκες.

Γράφει η ...

«Η νύχτα θα είναι μεγάλη» του Σαντιάγκο Γκαμπόα (κριτική) – Ένα καθαρόαιμο πολιτικό και κοινωνικό θρίλερ με φόντο την Κολομβία

«Η νύχτα θα είναι μεγάλη» του Σαντιάγκο Γκαμπόα (κριτική) – Ένα καθαρόαιμο πολιτικό και κοινωνικό θρίλερ με φόντο την Κολομβία

Για το μυθιστόρημα του Σαντιάγκο Γκαμπόα [Santiago Gamboa] «Η νύχτα θα είναι μεγάλη» (μτφρ. Δήμητρα Σταυρίδου, εκδ. Διόπτρα). Ο γνωστός Κολομβιανός συγγραφέας θα βρίσκεται σε λίγες μέρες στην Αθήνα, στο πλαίσιο του 15ου Φεστιβάλ ΛΕΑ, και στη συνέχεια στα Χανιά, στο 2ο Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων. 

...
«Το δώρο του Χάμπολντ» του Σολ Μπέλοου (κριτική)

«Το δώρο του Χάμπολντ» του Σολ Μπέλοου (κριτική)

Για το μυθιστόρημα που χάρισε στον Σολ Μπέλοου [Saul Bellow, 1915-2005] το Πούλιτζερ το 1976, «Το δώρο του Χάμπολντ» (μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, εισαγωγή: Jeffrey Eugenides, εκδ. Gutenberg). 

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ήλιος με ξιφολόγχες» του Γιώργου Σκαμπαρδώνη (κριτική) – Μεσοπόλεμος εντός, εκτός και επί ταυτά

«Ήλιος με ξιφολόγχες» του Γιώργου Σκαμπαρδώνη (κριτική) – Μεσοπόλεμος εντός, εκτός και επί ταυτά

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Σκαμπαρδώνη «Ήλιος με ξιφολόγχες» (εκδ. Πατάκη).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το τελευταίο μυθιστόρημα του Γιώργου Σκαμπαρδώνη ξεκινάει άκρως δελεαστικά. Εν έτει 1931 μια τυχαία φωτιά σε χαμοκέλα της Θεσσαλο...

«Στο σπίτι των ονείρων» της Κάρμεν Μαρία Ματσάδο (κριτική) – Γιατί μια κουίρ γυναίκα παραμένει σε μια κακοποιητική σχέση;

«Στο σπίτι των ονείρων» της Κάρμεν Μαρία Ματσάδο (κριτική) – Γιατί μια κουίρ γυναίκα παραμένει σε μια κακοποιητική σχέση;

Για το βιβλίο της Κάρμεν Μαρία Ματσάδο «Στο σπίτι των ονείρων»  (μτφρ. Άγγελος Αγγελίδης, Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα, πλάνο από την ταινία Ταρ, του Τοντ Φιλντ, όπου μεταξύ άλλων παρουσιάζεται μια κακοποιητική σχέση ανάμεσα σε δύο γυναίκες.

Γράφει η ...

Άνα Μαρία Σούα: «Η ζωή είναι τρελή, παράλογη, κωμική και τραγική – το ίδιο και οι ιστορίες μου!»

Άνα Μαρία Σούα: «Η ζωή είναι τρελή, παράλογη, κωμική και τραγική – το ίδιο και οι ιστορίες μου!»

Συνέντευξη με την Αργεντινή συγγραφέα Άνα Μαρία Σούα [Ana María Shua], με αφορμή την ανθολογία διηγημάτων της «Σκυλίσια ζωή και άλλες ακροβασίες» (μτφρ. Άννα Βερροιοπούλου, εκδ. Βακχικόν). Η συγγραφέας θα βρεθεί στην Αθήνα τις επόμενες μέρες, καλεσμένη του 15ου Φεστιβάλ ΛΕΑ.

Συνέ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Έρωτες, έρωτες, έρωτες» του Βαγγέλη Ραπτόπουλου (προδημοσίευση)

«Έρωτες, έρωτες, έρωτες» του Βαγγέλη Ραπτόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βαγγέλη Ραπτόπουλου «Έρωτες, έρωτες, έρωτες» – δώδεκα ιστορίες με πρωταγωνιστές που επιμένουν να παλεύουν για την ικανοποίηση της ερωτικής τους επιθυμίας. Δώδεκα παραλλαγές πάνω στο ίδιο θέμα, με την τελευταία και μεγαλύτερη να αγκαλιάζει όλες τις προηγούμενες. Κυκλο...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Λογοτεχνία, έμφυλες ταυτότητες, πατριαρχία, φεμινιστικό κίνημα, γυναικεία γραφή. Αμάντα Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ*, Λύο Καλοβυρνάς φωτίζουν όψεις ενός ζητήματος που μας αφορά περισσότερο απ΄ όσο ίσως πιστεύουμε, ενώ ακολουθεί επιλογή βιβλίων ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας από τις πρόσφατες ...

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ