alt

Ο (και μαραθωνοδρόμος) Χαρούκι Μουρακάμι εξηγεί τι εννοεί όταν λέει: Για ποιο πράγμα μιλάω όταν μιλάω για το τρέξιμο. 

Του Μάκη Πανώριου

Το περίφημο, ως προς την υπαρξιακή του διάσταση, γνωμικό «γνώθι σαυτόν» μας το κληροδότησαν οι αρχαίοι Έλληνες. Αποδίδεται στον Χείλωνα τον Λακεδαιμόνιο (Στοβαίος), πιο σωστά πιθανώς στον Σωκράτη (Ξενοφών). Γνώρισε τον εαυτό σου, διότι μόνο έτσι θα μπορέσεις να τον «εκπαιδεύσεις», αφ’ ενός να ακολουθήσει το δρόμο για τον οποίο τον έχει προορίσει η Φύση, εφ’ ετέρου να μετεξελιχθεί σε «καλό καγαθό» πολίτη της κοινότητας στην οποία ανήκει. Αυτόν τον άγνωστο, ακατανόητο, ανεξήγητο, αινιγματικό εαυτό πρέπει, λοιπόν, να «κατακτήσει» ο άνθρωπος, ώστε να μπορέσει να συνομιλήσει με τον εσωτερικό εαυτό του, και, κατ’ επέκταση, με τον συνάνθρωπο-συνοδοιπόρο του που θα συναντήσει στο παγκόσμιο τοπίο.

Ο συγγραφέας - δρομέας

Αποκρυπτογραφώντας και ερμηνεύοντας τον τίτλο του ανά χείρας βιβλίου του, αυτό ακριβώς κάνει ο Ιάπωνας Χαρούκι Μουρακάμι (Κιότο, 1949), από τους σπουδαιότερους σύγχρονους συγγραφείς. Υπό το πρόσχημα της απόφασής του να επιδοθεί στο «τρέξιμο», όχι για να κερδίσει έναν μαραθώνιο ή να έρθει πρώτος, εκτυλίσσει τις εσωτερικές διαδικασίες που ακολούθησε ώστε να λειτουργήσει ως δρομέας και, κατ’ επέκταση -που είναι, ίσως, και το σπουδαιότερο-, ως συγγραφέας. Και στις δύο περιπτώσεις, οι οποίες και συνδέονται οργανικά μεταξύ τους, ουσιώδης στόχος είναι η επίτευξη ενός σκοπού, στον οποίο ο άνθρωπος μπορεί να προσβλέψει, αν φυσικά διαπιστώσει ότι διαθέτει εκ φύσεως ως οργανισμός, με ό,τι τον συνιστά σε σώμα και νου, το κατάλληλο προς καλλιέργεια έδαφος, ώστε με τις κατάλληλες διεργασίες να αναδυθεί μέσα από τον άγνωστο, άμορφο εαυτό που του δόθηκε, ένα συνειδησιακό υψηλόφρων πλάσμα, και να μην παραμείνει ένα ενστικτωδώς μόνο συμπεριφερόμενο όν.

Το τρέξιμο ως άθλημα μύησης και ως άθλημα νόησης

Tο τρέξιμο και η λογοτεχνία, για τον Χαρούκι Μουρακάμι, δεν είναι μόνο αθλητισμός το ένα και φαντασία η άλλη. Κάτω από το εξωτερικό πέπλο τους, λειτουργούν ως «ασκήσεις ψυχής».

Υπό αυτή την έννοια, και το τρέξιμο και η λογοτεχνία, παύουν να είναι μόνο αθλητισμός το ένα και φαντασία η άλλη. Στη συγκεκριμένη περίπτωση και οι δύο αυτές δραστηριότητες, κάτω από το εξωτερικό πέπλο τους, λειτουργούν ως «ασκήσεις ψυχής». Αυτό συνεπάγεται ειδική τελετουργία που πρέπει να ακολουθείται επί καθημερινής βάσεως, ώστε, όχι μόνο να επιτευχθεί η υπαρξιακή επικοινωνία με το αντικείμενό σου, αλλά, πράγμα που είναι και το ουσιώδες, να συνομιλήσεις με αυτό. Και στις δύο περιπτώσεις, απ’ τη στιγμή που θα εμφανιστεί στον νοηματικό ορίζοντα του ανθρώπου, έχοντας αναδυθεί-αποκαλυφθεί από την μυστηριώδη απροσδιόριστη κρύπτη του, η εσωτερική σημασία τους, πρέπει ο εν λόγω «δέκτης» να θέσει εαυτόν σε συγκεκριμένο πρόγραμμα. Το όποιο αποτέλεσμα, και στις καλύτερες περιπτώσεις η αποκάλυψη εκείνου του εσωτερικού εαυτού που διαθέτει τις προϋποθέσεις δημιουργίας έργου, δεν οφείλεται στην επιφοίτηση κάποιου μυθικού αγίου πνεύματος, αλλά στον καθημερινό μόχθο.

Το τρέξιμο, ως άθλημα μύησης, επιβάλλει ειδική εκπαίδευση με συγκεκριμένους κανόνες που πρέπει να τηρούνται αυστηρά, για να μπορέσει το σώμα να εκγυμναστεί σωστά. Και η λογοτεχνία επίσης. Ως «άθλημα» νόησης, επιβάλλει συνεχή ενασχόληση με τον Λόγο, για να μπορέσει ο νους να διεισδύσει στο ανθρώπινο και κοσμικό μυστήριο - αν είναι τυχερός. Εξυπακούεται, βέβαια, ότι οι εν λόγω δραστηριότητες νοείται να εκτελούνται με όλη την «ψυχή και την διάνοια», όπως λέγεται, κι όχι γιατί απλώς «πρέπει», καθημερινό ρήμα που τη βαθύτατη σημασία και αυτού είναι λάθος να παραγνωρίζεται και, κυρίως, να παρερμηνεύεται. Ο δρομέας «πρέπει» να τρέχει καθημερινά, αν θέλει να διατηρεί τον σώμα του ακμαίο και υγιές. (Οι αρχαίοι Έλληνες διατύπωσαν έξοχα την ουσιαστική σημασία της σωματικής άθλησης γενικότερα: «Νους υγιής εν σώματι υγιεί».) Το ίδιο ακριβώς πρέπει να κάνει και ο συγγραφέας∙ να βρίσκεται συνεχώς σε επαφή με τον Λόγο, για να μπορέσει να τον χρησιμοποιήσει στη δημιουργία έργου. Δεν μπορείς άνευ ασκήσεως –και γνώσεως– να λάβεις μέρος σε Μαραθώνα, ούτε, φυσικά, να γράψεις το «Έγκλημα και Τιμωρία». Ο Χαρούκι Μουρακάμι το γνωρίζει πολύ καλά, γι’ αυτό και ασκείται καθημερινά, διότι γνωρίζει ότι για την επίτευξη ενός σκοπού, δεν χρειάζεται μόνο «ψυχικό σθένος», αλλά, πάνω απ’ όλα, υγεία, σωματική και πνευματική.

Τρέχοντας στο άγνωστο ανθρώπινο τοπίο

Τα αποτελέσματα αυτής της άσκησης, όπως τα καταθέτει με αφοπλιστική ειλικρίνεια στο βιβλίο του, είναι ιδιαιτέρως επιτυχημένα. Ο ίδιος έχει λάβει μέρος σε πολλούς μαραθώνιους με καλούς χρόνους και έχει γράψει σπουδαία μυθιστορήματα που τον έχουν κατατάξει ως έναν από του σπουδαιότερους σύγχρονους συγγραφείς παγκοσμίως. Η λογοτεχνία του, υψηλών προδιαγραφών, αποφεύγει να θέσει βαρύγδουπα, ρητορικά και πομπώδη ερωτήματα, ούτε καταφεύγει στην ευτέλεια του μελοδράματος, ενώ αποστρέφεται την, ούτως ή άλλως, ύποπτη στρατευμένη λογοτεχνία. Μέσω της γοητευτικής γραφής του συναντά τον άνθρωπο με το προσωπείο του ή άνευ αυτού, καταγράφει τον υπαρξιακό βηματισμό του, τις ακατανόητες κινήσεις του, πρακτικές και συμπεριφορές του. Αλλά για να πλησιάσει, προσεγγίσει και ανιχνεύσει αυτό το ακατανόητο αίνιγμα της ούτως ή άλλως γενικότερα αινιγματικής δημιουργίας, μαθήτεψε και σπούδασε ‘τρέχοντας’ στο άγνωστο ανθρώπινο τοπίο, μια διαδικασία μύησης του εαυτού στη γνώση. Αυτό ακριβώς υπονοεί ο τίτλος του βιβλίου του. Γι’ αυτή τη λειτουργία μιλάει όταν κυριολεκτεί μιλώντας για την ρεαλιστική σημασία του ‘τρεξίματος’. Αλλά η συμβολική διάστασή του εν λόγω αθλήματος θα αποκαλυφθεί μόνο αποκρυπτογραφώντας τις ρεαλιστικές πρακτικές που ακολούθησε προκειμένου να συνειδητοποιήσει ότι είναι συγγραφέας, δρομέας και, κυρίως, άνθρωπος. Ο αναγνώστης του, όχι μόνο θα το διαπιστώσει έχοντας απολαύσει την ανάγνωση του βιβλίου του, αλλά, πράγμα που είναι και το σπουδαιότερο, θα αναγνωρίσει στα πρόσωπα των φευγαλέων ηρώων του, το δικό του.

altΓια τι πράγμα μιλάω όταν μιλάω για το τρέξιμο
Χαρούκι Μουρακάμι
Μετφρ: Βασίλης Κιμούλης
Ωκεανίδα 2011
ΣΕΛ.251, τιμή: € 14,00 
politeia-link

 

 

 

 

 ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ HARUKI MURAKAMI 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

Για το μυθιστόρημα του Γιασουνάρι Καουαμπάτα [Yasunari Kawabata] «Η χώρα του χιονιού» (μτφρ. Παναγιώτης Ευαγγελίδης, εκδ. Άγρα). Kεντρική εικόνα: από την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου σε σκηνοθεσία του Shirô Toyoda.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

Για το βιβλίο της Μάγκι Νέλσον [Maggie Nelson] «Σπουδή στο Μπλε» (μτφρ. Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα: από την «Μπλε ταινία» του Κριστόφ Κισλόφσκι. 

Γράφει η Φανή Χατζή

Ήταν Νοέμβριος του 2020 ...

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

Για το μυθιστόρημα του Φόλκερ Κούτσερ [Volker Kutscher] «Λούνα Παρκ» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Διόπτρα) και το μυθιστόρημα του Κρις Λόιντ [Chris Lloyd] «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» (μτφρ. Βασίλης Κοντόπουλος, εκδ. Μεταίχμιο). Ιστορικά crime fiction με φόντο τον Μεσοπόλεμο και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Κεντρική ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ