«Στο σπίτι των ονείρων» της Κάρμεν Μαρία Ματσάδο (κριτική) – Λοατκι και βία

Για το βιβλίο της Κάρμεν Μαρία Ματσάδο «Στο σπίτι των ονείρων»  (μτφρ. Άγγελος Αγγελίδης, Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα, πλάνο από την ταινία Ταρ, του Τοντ Φιλντ, όπου μεταξύ άλλων παρουσιάζεται μια κακοποιητική σχέση ανάμεσα σε δύο γυναίκες.

Γράφει η Ελένη Αβδούλου

Για την πλειοψηφία των ανθρώπων η γυναίκα (ετεροφυλόφιλη, κουήρ, μητέρα) ταυτίζεται πάντα με το ρόλο του θύματος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της βαθιά ριζωμένης και πατριαρχικής αντίληψης αποτελεί η σύγχρονη Μήδεια της Πάτρας που απασχόλησε την ελληνική κοινωνία την περασμένη χρονιά. Πώς είναι δυνατόν μια μητέρα να στρέφεται ενάντια στα ίδια της τα παιδιά; Οι ρόλοι του θύτη και της μητέρας μοιάζει αδιανόητο να συνυπάρχουν στο ίδιο πρόσωπο.

Μια διαφορετική περίπτωση βίας

Στο σπίτι των ονείρων έχουμε να κάνουμε με μια διαφορετική περίπτωση: μια κουήρ γυναίκα ασκεί ψυχολογική και σωματική βία ενάντια στη σύντροφό της. Ωστόσο, το ερώτημα που φυσικά τίθεται και σε αυτήν την περίπτωση έχει να κάνει με τη δυνατότητα μιας γυναίκας να ασκεί βία. Η συγγραφέας ξετυλίγει στο βιβλίο της την ιστορία της σχέσης της με μια γυναίκα. Η σχέση αυτή ξεκίνησε καλά, αλλά τελείωσε με τον χειρότερο δυνατό τρόπο.

Οι λοατκι σχέσεις, όπως όλες εξάλλου οι ανθρώπινες σχέσεις, δεν καταλήγουν πάντα σε happy end.

Η ίδια η διαδικασία της γραφής αποτελεί ένα θεραπευτικό μέσο για την συγγραφέα, η οποία ανακαλεί σε β´ενικό πρόσωπο όσα συνέβησαν στη σχέση της και παράλληλα η εξιστόρηση αυτών των συμβάντων εξυπηρετεί μια ακόμα σκοπιμότητα: την καταγραφή μιας κουήρ ιστορίας που διαφορετικά θα ήταν καταδικασμένη στην αφάνεια. Ως εκ τούτου η απόφαση της Ματσάδο να μας παρουσιάσει την ιστορία της αποτελεί εμφανώς μια σημαντική πολιτική πράξη. Αυτή η ιστορία παρέχει τη δυνατότητα τόσο στα ετεροφυλόφιλα άτομα όσο και στα λοατκι άτομα να κατανοήσουν ότι τα τελευταία δεν έχουν πάντα τον ρόλο του καλού: μπορούν και ασκούν βία. Οι λοατκι σχέσεις, όπως όλες εξάλλου οι ανθρώπινες σχέσεις, δεν καταλήγουν πάντα σε happy end.

Το σπίτι ως χώρος βασανισμού

Το σπίτι, ένας χώρος που παραδοσιακά συνδέεται με την προστασία και την ασφάλεια, μπορεί δυστυχώς να λειτουργήσει ασφυκτικά για ένα άτομο, μπορεί να γίνει ο χώρος βασανισμού του. Όπως αποκαλύπτουν οι τίτλοι των κεφαλαίων, το σπίτι προκαλεί μια πληθώρα σκέψεων στην συγγραφέα και για αυτό παρομοιάζεται με διάφορους χώρους και καταστάσεις. Αξιοσημείωτο να πούμε εδώ ότι oι υποσημειώσεις του κειμένου βρίθουν αναφορών σε μοτίβα παραμυθιών (βλ. Thompson, Motif-Index of Folk-Literature), μέσω των οποίων οι αναγνώστες μπορούν να καταλάβουν καλύτερα τα όσα συμβαίνουν στην συγγραφέα. Επιπλέον, η συγγραφέας μέσω των αναφορών αυτών μοιάζει να υποδεικνύει ότι πολλά από αυτά τα γεγονότα έχουν βαθιές ρίζες στην ανθρώπινη συμπεριφορά.

Στο σπίτι των ονείρωνΓιατί μια κουήρ γυναίκα παραμένει σε μια κακοποιητική σχέση; Για τους ίδιους προφανώς λόγους που και μια ετεροφυλόφιλη γυναίκα δυσκολεύεται να διακόψει την σχέση της με τον κακοποιητή της. Ωστόσο, υπάρχει ένας ακόμη λόγος που μπορεί να δυσκολέψει μια κουήρ γυναίκα από το να αποχωρήσει από μια κακοποιητική σχέση: οι κουήρ γυναίκες δυσκολεύονται να αποδεχτούν ότι έχουν πέσει θύματα βίας από ομόφυλές τους και μάλιστα πολλές σκέφτονται ότι η συνειδητοποίηση της θυματοποίησής τους και η καταγγελία της βίας που δέχονται θα επιβεβαιώσουν τα στερεότυπα που τρέφει η ετεροφυλοφιλική μας κοινωνία για τις λεσβίες ως προβληματικές και διαταραγμένες γυναίκες. Πόσο τραυματικό γεγονός αποτελεί για μια κουήρ γυναίκα η βία που της ασκείται από μια ομόφυλή της; Οφείλουμε να απορομαντικοποιήσουμε τις λοατκι σχέσεις: δεν είναι ούτε καλύτερες ούτε χειρότερες από τις ετεροφυλόφιλες σχέσεις. Πόσες φορές ακούμε στρέιτ γυναίκες να παραπονιούνται για τους άνδρες και να εύχονται να γίνουν λεσβίες ακριβώς γιατί πιστεύουν ότι η σχέση με μια γυναίκα θα ήταν σαφώς ευκολότερη και σε καμία περίπτωση κακοποιητική; Όπως, όμως, αποδεικνύει η Ματσάδο όλες οι σχέσεις ανεξαρτήτως φύλου μπορούν να αποβούν τοξικές.

Υπάρχει happy ending για την συγγραφέα; Απ’ ό,τι φαίνεται, ναι. Ζει πλέον ευτυχισμένη με την πρώην της πρώην της. Δεν έχει ξεχάσει το παρελθόν της, αλλά έχει συμφιλιωθεί μαζί του.


* Η ΕΛΕΝΗ ΑΒΔΟΥΛΟΥ είναι Δρ. κλασικής φιλολογίας του Πανεπιστημίου της Κολωνίας.

politeia link more

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το πρωινό των πρωταθλητών» του Κερτ Βόννεγκατ (κριτική) – Κοινωνική κριτική με «πολιορκητικό κριό» τη σάτιρα

«Το πρωινό των πρωταθλητών» του Κερτ Βόννεγκατ (κριτική) – Κοινωνική κριτική με «πολιορκητικό κριό» τη σάτιρα

Για το μυθιστόρημα του Κερτ Βόννεγκατ [Kurt Vonnegut] «Το πρωινό των πρωταθλητών» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: από την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου με πρωταγωνιστή τον Μπρους Γουίλις. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
«To νυχτόσπιτο» του Τζο Νέσμπο (κριτική) – Ο Νορβηγός αιφνιδιάζει ξανά

«To νυχτόσπιτο» του Τζο Νέσμπο (κριτική) – Ο Νορβηγός αιφνιδιάζει ξανά

Για το βιβλίο του Τζο Νέσμπο [Jo Nesbo] «Το Νυχτόσπιτο» (μτφρ. Γρηγόρης Κονδύλης, εκδ. Μεταίχμιο). Κεντρική εικόνα: από την ταινία «Η νύχτα των ζωντανών νεκρών» του Τζορτζ Ρομέρο, η οποία αναφέρεται (μεταξύ άλλων) στο βιβλίο. 

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρίου ...

«Το τραγούδι του προφήτη» του Πολ Λιντς (κριτική) – Δυστοπικό μέλλον στη σημερινή Ιρλανδία

«Το τραγούδι του προφήτη» του Πολ Λιντς (κριτική) – Δυστοπικό μέλλον στη σημερινή Ιρλανδία

Για το μυθιστόρημα του Πολ Λιντς [Paul Lynch] «Το τραγούδι του προφήτη» (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, Γιώργος Αγγελίδης, εκδ. Gutenberg) που έλαβε το 2023 το Βραβείο Booker. Κεντρική εικόνα: από τη δυστοπική ταινία «The Hunger Games». 

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης 

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Το διαδικτυακό περιοδικό Λόγου και Τέχνης Χάρτης (www.hartismag.gr), συνεχίζει για τρίτη χρονιά την απονομή ετήσιων βραβείων, με σκοπό την ανάδειξη των σημαντικότερων βιβλίων που κυκλοφόρησαν το περασμένο έτος. Σήμερα ανακοινώθηκε ο Βραχύς Κατάλογος σε όλες τις κατηγορίες. Δείτε βιβλία και συγγραφείς. 

...

Βραβείο Nero Gold 2023: Νικητής ο Ιρλανδός συγγραφέας Πολ Μάρεϊ για το μυθιστόρημα «Τhe Bee Sting»

Βραβείο Nero Gold 2023: Νικητής ο Ιρλανδός συγγραφέας Πολ Μάρεϊ για το μυθιστόρημα «Τhe Bee Sting»

Το μυθιστόρημα του Πολ Μάρεϊ [Paul Murray] «The Bee Sting» είχε προκριθεί και στη μικρή λίστα του Βραβείου Μπούκερ και εκθειάστηκε από τη συγγραφέα Μπερναρντίν Εβαρίστο [Bernardine Evaristo] που είναι μέλος της επιτροπής του βραβείου Νero Gold. 

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

«Μέσα στο δίχτυ» της Άιρις Μέρντοχ (προδημοσίευση)

«Μέσα στο δίχτυ» της Άιρις Μέρντοχ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άιρις Μέρντοχ [Iris Murdoch] «Μέσα στο δίχτυ» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη), το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Όταν είδα τον Φιν να με περιμένει στη γωνία το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

Με τη συμπλήρωση επτά συναπτών ετών στο εκδοτικό στερέωμα, οι εκδόσεις Στίξις κάνουν το επόμενο βήμα με μια νέα σειρά τεσσάρων βιβλίων, υπό τον τίτλο «Μικρή Στίξις», των Γιώργου Δουατζή, Χρυσοξένης Προκοπάκη, Στέφανου Τζουβάρα και Μιχάλη Σηφάκη.  

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος  ...

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

Σίσσυ Δουτσίου, Στεύη Τσούτση, Λίνα Βαρότση, Αστερόπη Λαζαρίδου, Ελισάβετ Παπαδοπούλου, Αντιγόνη Ζόγκα, Λίνα Βαλετοπούλου. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας επιλέγουμε πολύ πρόσφατα βιβλία νέων Ελληνίδων συγγραφέων που θέτουν, άλλοτε με τρόπο διεκδικητικό κι άλλοτε πιο έμμεσο, το ζήτημα της γυναικείας χειρα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ

ΞΕΧΩΡΙΣΑΜΕ

ΝΑ ΑΛΛΟ ΕΝΑ