baladeur

Για το μυθιστόρημα του Μαρίκε Λούκας Ράινεβελντ [Marieke Lucas Rijneveld] «Υπέροχη αγαπημένη μου» (μτφρ. Άγγελος Αγγελίδης και Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Ίκαρος). Στην κεντρική εικόνα, το έργο «The Lovers ΙΙ» (1928) του René Magritte.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Ο Marieke Lucas Rijneveld (Μαρίκε Λούκας Ράινεβελντ) γεννήθηκε το 1991 στην περιοχή Brabante της Ολλανδίας και σήμερα ζει στην Ουτρέχτη. Η πρώτη του ποιητική συλλογή, Kalfsvlies (2015) διακρίθηκε το 2015, ενώ το πρώτο του μυθιστόρημα (Δυσφορεί η νύχτα, εκδόσεις Ίκαρος, 2021) κυκλοφόρησε στις Κάτω Χώρες το 2018 με τρομερή επιτυχία και κέρδισε το Booker Internatoinal από κοινού με τη μεταφράστρια της αγγλικής έκδοσης, Michele Hutchison. Το δεύτερό του μυθιστόρημα, Υπέροχη αγαπημένη μου (Ίκαρος, 2022) κέρδισε τα βραβεία F. Bordewijk Prize 2021 και Boon Prize 2022 και έχει επίσης μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Πρόκειται για ένα βιβλίο που σοκάρει με την ελευθεριάζουσα ηθική του, όμως παράλληλα γοητεύει με την ποιητικότητα, τον λυρισμό και το πάθος που αποπνέει. Ο Ράινεβελντ έχει δηλώσει non binary και το νεαρό της ηλικίας του έρχεται εις επίρρωσιν της εκδοτικής του επιτυχίας.

Η πυρετώδης εκμυστήρευσή του αφορά το συναίσθημα που ένιωσε το 2005, στην εξοχή της Ολλανδίας, για μια δεκατετράχρονη παιδίσκη, γεγονός που καθιστά εύλογους τους συνειρμούς όλων των κριτικών και αναγνωστών με τη «Λολίτα» του Ναμπόκοφ.

Ο αφηγητής στο Υπέροχη αγαπημένη μου είναι ένας κτηνίατρος 49 ετών, παντρεμένος με δυο παιδιά, ο οποίος έχει κακοποιηθεί από τη μητέρα του στα παιδικά του χρόνια. Η πυρετώδης εκμυστήρευσή του αφορά το συναίσθημα που ένιωσε το 2005, στην εξοχή της Ολλανδίας, για μια δεκατετράχρονη παιδίσκη, γεγονός που καθιστά εύλογους τους συνειρμούς όλων των κριτικών και αναγνωστών με τη «Λολίτα» του Ναμπόκοφ. Στον ψυχισμό του αφηγητή κεντρική θέση κατέχει η αμφιθυμία: επαμφοτερίζοντα συναισθήματα προστασίας, από τη μια, και «εισβολής» στο κορμί της «αγαπημένης» του, από την άλλη, συγκρούονται με την κορύφωση της ζήλιας όταν αυτή «τα φτιάχνει» με τον ίδιο του τον γιο: πρόκειται για ένα πολύ ενδιαφέρον αφηγηματικό εύρημα, που προσδίδει σασπένς στην αφήγηση και δίνει στον αναγνώστη την ευκαιρία να αναθεωρήσει μια σειρά από ηθικές του βεβαιότητες.

Οι συνεχείς συναισθηματικές μεταπτώσεις του κειμένου αποκαλύπτουν σταδιακά κάποιες οδυνηρές αλήθειες για τα θεμελιώδη ταμπού που στηρίζουν την κοινωνία μας και για το βαθύτατο, αξεπέραστο σχεδόν αίσθημα μοναξιάς που πλήττει την ανθρώπινη συνείδηση. Το παραληρηματικό ύφος με το οποίο διατυπώνεται ο πόθος του αφηγητή μετατρέπεται, μέσα από μια δεξιοτεχνική εναλλαγή εικόνων, σε σκοτεινό, gothic ύφος λαγνείας: η λαγνεία προκύπτει ως φυσική απόρροια της έκλυσης ηθών που χαρακτηρίζει τον ήρωα. Έντονο πεισιθάνατο κλίμα συνοδεύει τις περιγραφές των αλμάτων της παιδικής φαντασίας, που σπάνια διασταυρώνεται με την ενήλικη φαντασίωση. Η αθωότητα δημιουργεί εντυπωσιακή αντίστιξη προς την υστερόβουλη, στοχευμένη και παραβιαστική προσέγγιση του ενήλικα, κι αυτό είναι το πιο σοκαριστικό γνώρισμα του μυθιστορήματος του Ράινεβελντ.

Marieke lucas rijneveld

Ο Marieke Lucas Rijneveld (Μαρίκε Λούκας Ράινεβελντ) γεννήθηκε το 1991 και μεγάλωσε μαζί με την οικογένειά του σε μια φάρμα στη Βόρεια Βραβάντη της Ολλανδίας, προτού μετακομίσει στην Ουτρέχτη. Η πρώτη του ποιητική συλλογή, Kalfsvlies (2015), τιμήθηκε με το βραβείο C. Buddingh καλύτερης ποίησης το 2015 και η εφημερίδα Volkskrant τον ονόμασε λογοτεχνικό ταλέντο της χρονιάς. Το 2018 κυκλοφόρησε το πρώτο του μυθιστόρημα, Δυσφορεί η νύχτα (Ίκαρος, 2021), το οποίο ενθουσίασε τους Ολλανδούς αναγνώστες, απέσπασε το ANV Debut Prize και σύντομα μετατράπηκε σε εθνικό bestseller. Το 2020 τιμήθηκε με το International Booker Prize από κοινού με τη μεταφράστρια της αγγλικής έκδοσης, Michele Hutchison, και ο Marieke Lucas Rijneveld έγινε ο νεότερος συγγραφέας που το κερδίζει. Παράλληλα με τη συγγραφική του ιδιότητα συνεχίζει να εργάζεται σε μια φάρμα.

Με συνεχείς αναφορές στα διαβάσματα και τις αισθητικές του προσλαμβάνουσες (που περιλαμβάνουν στοιχεία αντλημένα από τις Γραφές, από τη λαϊκή κουλτούρα, από τα ευπώλητα παιδικά βιβλία "Harry Potter" και από τα μουσικά του ακούσματα), ο αφηγητής δημιουργεί μια νοερή γέφυρα για να καλύψει το τεράστιο χάσμα που τον χωρίζει από το αντικείμενο του τυφλού του πόθου, ένα χάσμα που βαθμιαία κορυφώνεται και τον εκθέτει με τον τρόπο που εκτίθεται και ο Γκούσταφ Άσενµπαχ στον «Θάνατο στη Βενετία» του Τόμας Μαν. Εννοείται πως δεν πρόκειται για πλατωνική έλξη, ούτε για παρερμηνευμένο «πατρικό» συναίσθημα, αλλά για καθαρή λαγνεία, έρωτα δίχως όρους, αμιγώς παιδοφιλικό πόθο (είναι γνωστό πως ο όρος «παιδεραστικός» αναφέρεται κατεξοχήν σε ομοφυλόφιλη έλξη προς ανήλικα αγόρια, και μάλιστα στα Γαλλικά το πρώτο συνθετικό της ελληνικής λέξης –pédé- είναι όρος υποτιμητικός συνώνυμος με το «ομοφυλόφιλος»: ωστόσο, εδώ αναφέρομαι στην ελληνική νοηματική φόρτιση του όρου). Με μακροσκελείς, τραγουδιστές προτάσεις και με ελάχιστα σημεία στίξης (ενίοτε κάποιο κόμμα ή, σπανιότερα, κάποιες τελείες), ο Ράινεβελντ εστιάζει στην εικαζόμενη ψυχοσύνθεση της έφηβης, μέσα από το πρίσμα, όμως, του σαρανταεννεάχρονου αφηγητή. Το κατά πόσον πρόκειται για διαστροφή ή όχι δεν είναι αρμόδια να το απαντήσει ούτε η λογοτεχνία ούτε η λογοτεχνική κριτική, ωστόσο τα συναισθήματα του ανώριμου αφηγητή χτυπούν κάποιους νευρώνες ιδιαίτερα ευαίσθητους, κυρίως στα σημεία όπου ο πόθος του παίρνει διαστάσεις πιεστικές και εκεί όπου τα αγγίγματά του προσλαμβάνουν το ποιόν του βιασμού.

Δύο κόσμοι, λοιπόν, ανθρώπινης φαντασίας εκ των οποίων εκείνος του ενήλικου προσπαθεί να περιλάβει, να εναγκαλιστεί, να ευθυγραμμιστεί με ετούτον μιας ανυποψίαστης έφηβης, που όμως δεν σταματά να ακκίζεται αντιλαμβανόμενη ασαφώς πόσο επιθυμητή είναι.

Το αγροτικό σκηνικό όπου διαδραματίζεται αυτός ο απαγορευμένος έρωτας είναι μια γαλακτοπαραγωγός φάρμα οι αγελάδες της οποίας έχουν πληγεί από αφθώδη πυρετό - στοιχείο που επίσης παραπέμπει στον «Θάνατο στη Βενετία». Πολλά ζώα σκοτώνονται σκοπίμως για ν’ αποτραπεί η διάδοση του μικροβίου και η εξέταση των υπολοίπων είναι η επαγγελματική μέριμνα του αφηγητή. Ο αφηγητής και η νεαρή φιλενάδα του (που αγνοεί, τουλάχιστον σε συνειδητό επίπεδο, τις προθέσεις του) βρίσκονται σε μια διεργασία συνεχούς αναζήτησης κοινών εμπειριών, ψηλάφησης κοινών σημείων αναφοράς, διαμόρφωσης κοινής ταυτότητας και κοινού προσανατολισμού σε έναν κόσμο που εκ φύσεως τους απομονώνει διαρκώς. Δύο κόσμοι, λοιπόν, ανθρώπινης φαντασίας εκ των οποίων εκείνος του ενήλικου προσπαθεί να περιλάβει, να εναγκαλιστεί, να ευθυγραμμιστεί με ετούτον μιας ανυποψίαστης έφηβης, που όμως δεν σταματά να ακκίζεται αντιλαμβανόμενη ασαφώς πόσο επιθυμητή είναι.

Στην καλπάζουσα φαντασία της κυρίαρχη θέση (συνομιλητών) έχουν οι τόσο αντιστικτικά διαφορετικές μορφές του Χίτλερ και του Φρόιντ. Επίσης, κεφαλαιώδης νοητική καταγραφή του κοριτσιού είναι η σκηνή των δύο αεροπλάνων που πέφτουν πάνω στους Δίδυμους Πύργους. Συνεχής διάλογος με αυτά τα ετερόκλητα στοιχεία και αδιάκοπη περιδιάβαση σε κάποια «αποκομμένα» σύμβολα φαλλικότητας αποκτούν τη διάσταση υπαινιγμού που η νεαρή ηρωίδα (και δυνητική ερωμένη) του αφηγητή φαίνεται να αντιλαμβάνεται πολύ καλά- τουλάχιστον σύμφωνα με τους ευσεβείς του πόθους. Η εμμονική του έλξη προς το εφηβικό κορμί (δέμας και πρόσωπο) γίνεται όλο και πιο σκληρή, όλο και πιο ανατριχιαστική, ενώ παράλληλα ο λυρισμός και τα παθιασμένα επίθετα με τα οποία το στολίζει υποσκάπτουν τον σκληρό πυρήνα ανηθικότητας που στηρίζει το όλο μυθιστόρημα.

ikaros yperoxi agapimeni mouΗ γαλλική απόδοση του τίτλου («Mon Bel Animal»), πέρα από τον ζωϊκό χαρακτήρα της, δημιουργεί συνειρμούς προς τον πόθο για τη Μοσχούλα στο «Όνειρο στο κύμα» του Παπαδιαμάντη, προς το αντικείμενο του πόθου στο «Άσμα ασμάτων», προς τον παιδοφιλικό πόθο του Θεόγνιδος του Μεγαρέως («παρά παιδί τερείνῃ ἂλλος ἀνήρ κατέχει», 261-266) και προς τη μυστική ποίηση του Τζελαλαντίν Ρουμί: πρόκειται για απαγορευμένη μορφή ερωτισμού, χωρίς αμφιβολία, και η αισθητική προσέγγιση έρχεται εδώ να υποσκελίσει το μικρό σκίρτημα ηθικής που δημιουργείται στην ψυχή του αναγνώστη, με την ταυτόχρονη κατάρριψη του οικοδομήματος των αναστολών που επιθυμεί ο συγγραφέας. Νοσηρό τοπίο και θανατοφιλία, αιμομεικτική αμφιθυμία και ερωτική τύφλωση με κορυφαίο συναίσθημα τη συνεχή ματαίωση, που κλιμακώνεται με συναρπαστικό τρόπο, για να οδηγήσει στο βίωμα του θανάτου και να αναβιβάσει το κείμενο στο βάθρο της υψηλής λογοτεχνίας: το «όμορφο ζώο» που συνιστά το αντικείμενο της παιδοφιλίας πρόκειται να υπερβεί το στάδιο της παιδικότητας και να βιώσει, μαζί με τον ματαιωμένο ενήλικα, το συντριπτικό συναίσθημα της εγκατάλειψης και τον φόβο του θανάτου.


* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας. Τελευταίο βιβλίο του, το μυθιστόρημα «Τα σπλάχνα» (εκδ. Κριτική).

politeia link more 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το παιδί» του Φερνάντο Αραμπούρου (κριτική) – Πώς αφηγούμαστε την απώλεια ενός παιδιού: Συγγραφικός νεωτερισμός με ένα κείμενο που «μιλάει»

«Το παιδί» του Φερνάντο Αραμπούρου (κριτική) – Πώς αφηγούμαστε την απώλεια ενός παιδιού: Συγγραφικός νεωτερισμός με ένα κείμενο που «μιλάει»

Για το μυθιστόρημα του Φερνάντο Αραμπούρου (Fernando Aramburu) «Το παιδί» (μτφρ. Τιτίνα Σπερελάκη, εκδ. Πατάκη). Ο Ισπανός συγγραφέας θα βρεθεί στην Ελλάδα στο πλαίσιο του Φεστιβάλ ΛΕΑ. Την Παρασκευή 20 Ιουνίου, στις 9μμ, θα γίνει παρουσίαση του βιβλίου του στο Ινστιτούτο Θερβάντες. 

...
«Η λάθος πλευρά» του Νταβίντε Κόπο (κριτική) – Ταξίδι προς το σκοτάδι

«Η λάθος πλευρά» του Νταβίντε Κόπο (κριτική) – Ταξίδι προς το σκοτάδι

Για το βιβλίο του Νταβίντε Κόπο (Davide Coppo) «Η λάθος πλευρά» (μτφρ. Μαρία Οικονομίδου, εκδ. Διόπτρα), μια ιστορία για το πώς ένας νεαρός Ιταλός με «ευαισθησίες» καταλήγει να γίνει φασίστας.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Η ...

«Ορκισμένη» της Ρενέ Καραμπάς (κριτική) – Ενηλικίωση στα πατριαρχικά Βαλκάνια υπό τους νόμους του Κανούν

«Ορκισμένη» της Ρενέ Καραμπάς (κριτική) – Ενηλικίωση στα πατριαρχικά Βαλκάνια υπό τους νόμους του Κανούν

Για το μυθιστόρημα της Ρενέ Καραμπάς [Rene Karabash] «Ορκισμένη» (μτφρ. Σπύρος Ν. Παππάς, εκδ. Μεταίχμιο). «Μια «θεσμικά αποδεκτή αλλαγή φύλου» σε ένα μυθιστόρημα που εκτείνεται πέρα από τα όρια του φύλου, της παράδοσης, της τιμής και των ταυτοτήτων. Πρόκειται για «ένα παραμύθι ψυχών».

Γράφει η ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργη της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Stay Awake: H Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση στο Athens Pride 2025

Stay Awake: H Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση στο Athens Pride 2025

Με την καμπάνια ορατότητας «Stay Awake», η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση επιστρέφει στο Athens Pride 2025, γιορτάζοντας τα 20 χρόνια του. 

Επιμέλεια: Book Press

Στην ομοφοβία, στην τρανσφοβία, στη μισαλλοδοξία, μην κλ...

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

Για την ανθολογία διηγημάτων «Δεν είμαι ρομπότ» (επίμετρο Γεράσιμος Κουζέλης, εκδ. Θεμέλιο). Στην εικόνα, στιγμιότυπο από την κορεάτικη σειρά «I'm not a robot». 

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Μπορεί η Τεχνητή Νοημοσύνη να γράψει λογοτεχνία; Μπορεί να γράψει λογοτ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

«Ένα δικό του δωμάτιο» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

«Ένα δικό του δωμάτιο» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Παναγιώτη Γούτα «Ένα δικό του δωμάτιο», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 30 Μαΐου από τις εκδόσεις Ρώμη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΔΑΚΡΥΑ

Γέρασε πια, θα πλησιάζει τα ενε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργη της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος της καρδιάς και ποιος του εγκεφάλου; Ποιοι μύθοι σχετικά με αυτά τα δύο όργανα καλλιεργούνται από τη σύγχρονη κουλτούρα; Τι αποτελεί «τραυματική εμπειρία» και πώς μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε αποτελεσματικά με τα νεαρά αυτιστικά άτομα; Τέσσερα νέα βιβλία από τις εκδόσεις Gutenberg καταπιά...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ