luna park

Για τη συλλογή διηγημάτων της Jelena Lengold «Ο μάγος του Λούνα Παρκ» (μτφρ. Γιώργος Γκούμας, εκδ. Βακχικόν).

Του Γιώργου Ρούσκα

Βιβλίο που εκδόθηκε στη χώρα μας πρόσφατα με την υποστήριξη του υπουργείου Πολιτισμού και Τύπου της Σερβίας, χωρίς τίποτε να προδίδει την ηλικία του (κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στο Βελιγράδι το 2008). Να οφείλεται στα δεκαέξι ως τώρα βιβλία της συγγραφέα; Στο ότι τα μισά από αυτά είναι ποιητικές συλλογές; Στην εμπειρία που αποκόμισε ως δημοσιογράφος και συντάκτρια στο Ράδιο Βελιγράδι ή ως συντονίστρια του τομέα Διαχείρισης των Συγκρούσεων στην Ακαδημία Ανθρωπιστικών Σπουδών Nansenskolen στη Νορβηγία; Στο βραβείο Λογοτεχνίας Ευρωπαϊκής Ένωσης 2011; Ή στο ταλέντο της να παράγει λόγο ποιοτικό, διαχρονικό, με ένα ιδιαίτερο και άμεσα αναγνωρίσιμο ύφος που έλκει τον αναγνώστη;

Στην επιτυχία σαφώς συντείνει και η ενσωμάτωση στοχασμών ή φιλοσοφικών σπαραγμάτων εκεί που δεν το περιμένεις, με τρόπο φυσικό και αναπόσπαστο με το διήγημα, έτσι όπως καμιά φορά, μιλώντας με παππούδες, ακούμε από το στόμα τους ρήσεις σοφίας από το «πουθενά»:

 

 

«Η ελευθερία αρχίζει την ημέρα που θα σταματήσεις να μετράς τις κάθετες πτώσεις σου και θα αφεθείς επειδή αυτή η πτώση είναι αναπόφευκτη».

«Μάρτιν, καμιά φορά η αγάπη έχει ένα άσχημο πρόσωπο αλλά η ψυχή της είναι σε μια κατάσταση τελειότητας».

«Οι άνθρωποι θέλουν να δουν ένα θαύμα, και σύμφωνα με εκείνους, θαύμα είναι ό,τι τους είναι αδύνατο να κάνουν, ενώ αυτό που μπορούν να κάνουν δεν είναι ένα θαύμα αλλά απλώς κάτι το συνηθισμένο».

Κυρίαρχο θέμα στα διηγήματα είναι οι ανθρώπινες σχέσεις, με κορυφαίες την αγάπη και τον έρωτα, εκπληρωμένες ή μη, βιωμένες ή φανταστικές, με όλα τα συνεπακόλουθά τους, τις διακυμάνσεις και το πεδίο άνθησής τους, ήτοι το σώμα, το μυαλό, την εικονική πραγματικότητα.

Κυρίαρχο θέμα στα διηγήματα είναι οι ανθρώπινες σχέσεις, με κορυφαίες την αγάπη και τον έρωτα, εκπληρωμένες ή μη, βιωμένες ή φανταστικές, με όλα τα συνεπακόλουθά τους, τις διακυμάνσεις και το πεδίο άνθησής τους, ήτοι το σώμα, το μυαλό, την εικονική πραγματικότητα. Ο ερωτισμός κυμαίνεται από την ψυχοπαθολογία ως τον ρεαλισμό, από τον ρομαντισμό ως τον υπερρεαλισμό, από τα θέλω ως τα πρέπει, από τα φανερά ως τα κρυμμένα και, ως είναι φυσικό, κινεί γη και ουρανό. Πολλές οι αφηγηματικές τεχνικές, οι πρωτοτυπίες (το διήγημα λ.χ. του οποίου τον τίτλο δανείστηκε το βιβλίο, είναι εξ ολοκλήρου μία και μόνο πρόταση δεκατριών γεμάτων σελίδων), οι εκπλήξεις, όλες έξω από την ομπρέλα των κλασικών λογοτεχνικών κανόνων, σε μια απελευθερωμένη επιλογή μετα-δημιουργικής –τολμώ να πω– γραφής.

Η τολμηρή γλώσσα εμφανίζεται συχνότατα αλλά παρ’ όλα αυτά ακόμα και ο συντηρητικός αναγνώστης δύσκολα θα κλείσει πριν την ώρα του το βιβλίο. Ζει και βασιλεύει είτε σε επίπεδο ωμότητας ερωτήσεων και διδόμενων απαντήσεων:

«Τον ρώτησα για ποιον λόγο εκείνη ήταν καλύτερη. Μου είπε “μπορώ να της πω τα πάντα ενώ σε εσένα δεν μπορούσα”».

είτε σε επίπεδο περιγραφικό:

«…μόνο δέκα ή δεκαπέντε λεπτά αργότερα, ήδη μπορούσε να ακούει τον οργασμό μου για πρώτη φορά και να μου ψιθυρίζει. “Δώσε μου την αναπνοή σου, δώσε μου την αναπνοή σου”».

είτε σε καθαρά γλωσσικό-εκφραστικό:

«...προσπαθεί να φανταστεί πώς είναι να είσαι γυναίκα, πώς είναι όταν κάποιος σου τον βάζει, πώς είναι να ανοίγεις τα πόδια σου και να αφήνεις κάποιον να μπαίνει μέσα σου και σχεδόν το πετυχαίνει, αισθάνεται σχεδόν μια σχισμή στα σκέλια του...»

Jelena Lengold ex


Κάποια διηγήματα θα μπορούσαν να θεωρηθούν φεμινιστικά, κάποια «αντι-ανδρικά», «μισοφαλλικά» (κατά το «μισογυνικά»), με τη γυναίκα πάντοτε σε πρώτο πλάνο, ακόμα και όταν φαίνεται ότι είναι στο παρασκήνιο. Η συγγραφέας κάποτε προειδοποιεί:

«Σε προειδοποιώ, αναγνώστη, αυτό που ακολουθεί μοιάζει πολύ περισσότερο με… φεμινιστική ιστορία. Γι’ αυτό, αν δεν θέλεις να διαβάσεις μια τέτοιου είδους ιστορία, πήδηξε στην επόμενη. Γυναίκα εννοώ. Ίσως να περάσεις καλύτερα μαζί της. […] Καλύτερα θα ήταν να χάιδευες τα γκριζαρισμένα μπαλάκια σου και να τα πήγαινες εκεί που οι άνθρωποι γράφουν ιστορίες, που θα τα κάνουν χαρωπά και ζωηρά».

Αυτό όμως που διαρκώς διαπραγματεύεται είναι η ανθρώπινη φύση, ασχέτως φύλου. Η πονηριά, η ανωμαλία, το μη αναμενόμενο, το παραβατικό, το πέρα από φαινομενικά όρια, το φανταστικό, οι πεποιθήσεις, τα συμπλέγματα, τα αρχέτυπα, τα κοινωνικώς αποδεκτά και επιβαλλόμενα συρματοπλέγματα που ματώνουν, η ανάγκη για συντροφιά, ο φόβος του γήρατος και του θανάτου, τα στραβά μάτια σε ελαττώματα προκειμένου να μη μείνεις μόνος, η μοίρα, όλα εδώ, όλα σε ρόλο ενεργό και κάποτε υπερβατικό:

«“Ένα πράγμα είναι σίγουρο” της απάντησε, κλείνοντάς μου το μάτι από την άλλη πλευρά του τραπεζιού. “Αυτό που χάνει κάποιος, το κερδίζει κάποιος άλλος”».

που εκκινεί από τα όρια του εγώ και μπορεί να φτάσει ώς τα όρια της ενσυναίσθησης, αντιδρώντας σε μία κοινωνικά επιβεβλημένη κατάσταση, άσχετα από το αν αυτή είναι αποτέλεσμα προσωπικών επιλογών:

«Αναρωτιέμαι γιατί αυτές οι όμορφες κοπέλες να είναι πάντα μόνες τους. […] Είναι αυτό ένα είδος δικαιοσύνης;»

Ευτυχώς υπάρχει η άυλη ισορροπία της Ποίησης για να επιφέρει την απαιτούμενη –για την απαντοχή του τώρα ή για το επόμενο βήμα– αρμονία:

«Ήξερα απ’ έξω το κάθε ποίημα του βιβλίου, αλλά συνέχισα να τα διαβάζω σα μαγεμένη. Χωρίς να το γνωρίζω τότε, όπως κανείς στα είκοσι ένα του χρόνια δεν μπορεί να το γνωρίζει, ήταν ακριβώς εκεί, σ’ αυτήν τη στιγμή της ζωής μου, σε εκείνο το βιβλίο και τα ποιήματα, όπου δημιουργήθηκε ένας ρυθμός που έμελλε να με συνοδεύει για πάντα».

Η ατελείωτη, θαυμαστή πορεία της συγγραφής. Για τους συνοδοιπορούντες ο συνδετικός κρίκος είναι ένα μυστικό, το οποίο ο «Μάγος του λούνα παρκ» σκοπίμως μαρτυράει:

«Ένας έμπειρος αναγνώστης ποιοτικής λογοτεχνίας, όμως, ξέρει ότι κάθε παράγραφος είναι απλώς ένα μέρος μιας πολύ μεγαλύτερης ιστορίας που δεν έχει τελειώσει ακόμα, και που το τέλος της δεν έχει γραφτεί ακόμα».

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΡΟΥΣΚΑΣ είναι ποιητής. Τελευταίο του βιβλίο, η ποιητική συλλογή «Ως άλλος Τάλως» (εκδ. Κοράλι).


Απόσπασμα από το βιβλίο

«Ξυπνώ με εκείνο το χαζοτράγουδο των Parni Valjak στον νου και ξάφνου όλα είναι εδώ, η οργή με τους δημιουργούς, με τη νεολαία που φθονούν, με τους άντρες, με όλες εκείνες τις γυναίκες που δεν δόθηκαν ποτέ όταν θα έπρεπε, ή με εκείνες που δόθηκαν. Γι’ αυτό βρίσκομαι τώρα ξαπλωμένη εδώ μόνη μου, μην έχοντας κάποιον να μου γλείψει τα δάχτυλα και να με ξυπνήσει όπως θα ήθελα. Δεν γίνεται διαφορετικά. Μίσος για χάρη του μίσους. Οι δημιουργοί έχουν δίκιο. Η αγάπη μας αποκάλυψε τον Θεό. Τώρα θα Τον σκοτώσουμε και θα πάμε στον άλλο κόσμο ως αμαρτωλοί, κάτι που πάντα ήμασταν».

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η πόλη της νίκης», το νέο μυθιστόρημα του Σαλμάν Ρούσντι (κριτική) – Το έπος ενός ακατάβλητου παραμυθά

«Η πόλη της νίκης», το νέο μυθιστόρημα του Σαλμάν Ρούσντι (κριτική) – Το έπος ενός ακατάβλητου παραμυθά

Για το βιβλίο του Σαλμάν Ρούσντι [Salman Rushdie] «Η πόλη της νίκης» (μτφρ. Γιώργος Μπλάνας, εκδ. Ψυχογιός).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Θα μπορούσε να είχε γραφτεί η  ...

«Τρεις γυναίκες» του Ρόμπερτ Μούζιλ (κριτική) – Η υπονόμευση του αντρικού βλέμματος μέσα από τρεις ερωτικές τραγωδίες

«Τρεις γυναίκες» του Ρόμπερτ Μούζιλ (κριτική) – Η υπονόμευση του αντρικού βλέμματος μέσα από τρεις ερωτικές τραγωδίες

Για τον τόμο με τις τρεις νουβέλες του Ρόμπερτ Μούζιλ (Robert Musil) «Τρεις γυναίκες» (μτφρ. Μαρίνα Αγαθαγγελίδου, εκδ. Αντίποδες).

Γράφει ο Φώτης Καρ...

«Η μαέστρος» της Χάριετ Κονστάμπλ (κριτική) – Ένα ταλαντούχο κορίτσι στη σκιά του Βιβάλντι

«Η μαέστρος» της Χάριετ Κονστάμπλ (κριτική) – Ένα ταλαντούχο κορίτσι στη σκιά του Βιβάλντι

Για το βιβλίο της Χάριετ Κονστάμπλ [Harriet Constable] «Η μαέστρος» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Ελληνικά Γράμματα). Στην κεντρική φωτογραφία, ο πίνακας «Young Woman Playing a Violin» του Οράτσιο Τζεντιλέσκι.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Πέθανε ο Τομ Ρόμπινς, «ο πιο επικίνδυνος συγγραφέας στον κόσμο»

Πέθανε ο Τομ Ρόμπινς, «ο πιο επικίνδυνος συγγραφέας στον κόσμο»

Σε ηλικία 92 ετών, πέθανε ο Τομ Ρόμπινς [Tom Robbins], γνωστός για τα χιουμοριστικά μυθιστορήματά του, επηρεασμένα από το κλίμα της αμερικανικής αντικουλτούρας των '60s. Τα βιβλία του κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Αίολος.

Επιμέλεια: Book Press

...
«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

Για το μυθιστόρημα της Εύας Στάμου «Σωματογραφία», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός. 

Γράφει η Ντόρα Τσιμπούκη

To πρόσφατο βιβλίο της Εύα...

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

Για την οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη «Θέλω να δω τον Πάπα!», σε μουσική διεύθυνση Νίκου Βασιλείου και σκηνοθεσία Νατάσας Τριανταφύλλη, η οποία παρουσιάζεται στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής μέχρι και τις 16 Φεβρουαρίου.

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπασμάτων από το μυθιστόρημα του Άρη Μαραγκόπουλου «Απάρνηση», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Τόπος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιφάνεια Ι
(Ο Νικόλας δεν είναι πια εδώ)

...
«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Αλεξανδροπούλου «(Α)Κατάλληλο Timing», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ο Αύγουστος, όσο μεγαλώνεις, μοιάζει πικρός. Οι περισ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ