falling man

Ο Ντον Ντελίλλο ανατέμνει την 11η Σεπτεμβρίου.

Της Κατερίνας Αγγελιδάκη

Ο άγνωστης ταυτότητας άνδρας που φωτογραφήθηκε να βουτάει στο κενό από το Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου το πρωινό της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, ο Falling Man, όπως αποκλήθηκε, είναι μια εικόνα του «τρομερού» χαραγμένη για πάντα στο φαντασιακό ολόκληρου του δυτικού κόσμου. Αυτό το αποτρόπαιο σύμβολο διαλέγει ο Ντε Λίλλο στο πολυαναμενόμενο μυθιστόρημά του με τίτλο «Άνθρωπος σε πτώση», για να καταθέσει τη δική του συγγραφική ματιά πάνω στα γεγονότα. Μια ματιά που περνάει ξυστά και υποδόρια από την πολιτική και τις προεκτάσεις της, και παρακολουθεί τις διαλυμένες ζωές των Νεοϋορκέζων μετά το χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους, μέσα στη βαλλόμενη και αβάσταχτη υποκειμενικότητά τους.

liew_delilloΠαρακολουθούμε διασπασμένους και αδύναμους ήρωες να προσπαθούν να ζήσουν σε μια κατάσταση παρατεταμένου μετατραυματικού σοκ, ανίκανοι να συλλάβουν μια συνολική εικόνα αυτού που συνέβη δίπλα τους και μέσα τους. Ό,τι τους περιβάλλει μοιάζει με θραύσμα στη συνείδησή τους, όπως ακριβώς τα εκατομμύρια γυαλιά, τα διαλυμένα σίδερα και τα κομμάτια του μπετόν που απλώθηκαν πάνω στην πόλη τους. Βλέπουμε τρεμάμενους ανθρώπους να βιώνουν διπλές ζωές, απρόοπτες επανασυνδέσεις, ξαφνικούς έρωτες, αιφνίδιες αντιδράσεις, σπαρακτικές διαψεύσεις.

Μαζί με την πτώση των Δίδυμων Πύργων διαλύονται όλες οι ανθρώπινες χαρακτηροδομές. Ο κεντρικός ήρωας, ο Κηθ, εργαζόμενος στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου που βγήκε σώος από τον Βόρειο Πύργο με τα ξεραμένα αίματα του συναδέλφου του πάνω στα ρούχα του, παρακολουθεί τον εαυτό του να χτυπάει την πόρτα της Λιάν, της πρώην γυναίκας του, με την οποία είχε από καιρό ξεκόψει. Εκείνη έκπληκτη, φοβισμένη και ακόμα ερωτευμένη, τον δέχεται πίσω χωρίς λόγια, αλλά ξέρει ότι η σχέση τους παραπαίει. Η Φλόρενς, επιζήσασα επίσης από την καταστροφή, είναι ο μοναδικός άνθρωπος με τον οποίο ο Κηθ μπορεί να ταυτιστεί, να μοιραστεί αναμνήσεις, να κάνει έρωτα. Για τη Φλόρενς, η ένωσή τους μοιάζει μοιραία, ένα θεϊκό δώρο που της έσωσε τη ζωή, ενώ ο έφηβος γιος του ζευγαριού, ο Τζάστιν, βιώνει την επανασύνδεση των γονιών του αόριστα, με το κεφάλι στραμμένο στον ουρανό, περιμένοντας να εμφανιστούν και άλλα αεροπλάνα.

Παράλληλα με τους ήρωες, τη δομή του βιβλίου διαπερνά ο εκκεντρικός performer Ντέιβιντ Τζάνιακ, με το σκούρο κοστούμι και τη γραβάτα του, που κρεμιέται με ιμάντα από ψηλά κτίρια, κάνοντας βουτιές στο κενό και σοκάροντας τους Νεοϋορκέζους που προσπαθούν να σβήσουν τα αποτρόπαια ίχνη: Άλλοι πηγαίνοντας στην εκκλησία, άλλοι καταπίνοντας χάπια για να κοιμηθούν, άλλοι διαβάζοντας το Κοράνι και άλλοι, όπως ο ήρωας, παίζοντας επαγγελματικό πόκερ στα καζίνα της ερήμου. Από τα καλύτερα σημεία του βιβλίου είναι οι σελίδες όπου περιγράφεται μια παρτίδα πόκερ στη Νέα Υόρκη πριν από το χτύπημα ανάμεσα στον ήρωα και στους πεθαμένους πια φίλους του. Ο παραλληλισμός της βιαιότητας της παρτίδας, των οργανωμένων κανόνων της, που αυξάνουν την ένταση, και του σκληρού ανταγωνισμού των παικτών με τη ζωή στη Νέα Υόρκη, την αίσθηση του παιγνίου και της τύχης είναι μεγάλη συγγραφική στιγμή του Ντε Λίλλο.

Ο παραλληλισμός της βιαιότητας της παρτίδας, των οργανωμένων κανόνων της, που αυξάνουν την ένταση, και του σκληρού ανταγωνισμού των παικτών με τη ζωή στη Νέα Υόρκη, την αίσθηση του παιγνίου και της τύχης είναι μεγάλη συγγραφική στιγμή του Ντε Λίλλο.

Στο μυθιστόρημα «Άνθρωπος σε πτώση», ένας αβάσταχτα θλιμμένος συγγραφέας προσπαθεί να περιγράψει αυτό που σχεδόν δεν περιγράφεται: «έναν χώρο και έναν χρόνο καμωμένο σχεδόν από νύχτα και από στάχτες, πουκάμισα που έπεφταν από τον ουρανό και χέρια να κουνιούνται όπως τίποτα σε αυτή τη ζωή». Βασική τεχνική του είναι η ιδιαζόντως αμερικανική ασθένεια της «αποπροσωποποίησης». Οι ήρωες χάνουν τα χαρακτηριστικά της ατομικής τους ταυτότητας και ετεροκαθορίζονται σε απόλυτο βαθμό από εξωτερικά γεγονότα, τόσο συντριπτικά και δυνατά, που αφαιρούν κάθε δικαίωμα επιλογής. Χάνουν μοίρες, τεμάχια, περιοχές της ύπαρξής τους και περιπλανώνται απελπισμένοι, αλλά ταυτόχρονα γενναίοι μέσα στην τραυματική τους προσπάθεια να ξαναμπούν σε τροχιά επιβίωσης. Η γραφή του Ντε Λίλλο είναι ελλειπτική, κοφτή, βίαιη, με ψήγματα κεφαλαίων και υποκεφαλαίων, μικρών κειμένων μέσα στο κείμενο και φύρδην μίγδην υλικών των οποίων το νόημα αργείς να το καταλάβεις. Όπως πέφτουν οι όροφοι των Πύργων, έτσι πέφτουν –το ένα παράλληλα και μέσα στο άλλο– τα κεφάλαια του βιβλίου. Είναι ένα μυθιστόρημα για την καταστροφή, γραμμένο από έναν Νεοϋορκέζο που πενθεί για τη Μητρόπολη με ένα πένθος που «δικαιώνει» το πληγωμένο θηρίο.

Ο Ντε Λίλλο δεν είναι ούτε τόσο κριτικός ούτε τόσο αιχμηρός όσο σε άλλα βιβλία του. Υπερασπίζεται την Αμερική μέσα από τον τρόπο ζωής των ηρώων του και θέλει να υπενθυμίσει ότι οι μητροπόλεις δεν είναι ούτε καλές ούτε κακές. Είναι κάτι πολύ περισσότερο και πέρα από αυτό, είναι οι άνθρωποι που ζουν και δημιουργούν μέσα σε αυτές, εκείνοι για τους οποίους αξίζει να πενθήσει κανείς.

 

delilloΆνθρωπος σε πτώση
Ντον ΝτεΛίλλο
Μτφρ. Έφη Φρυδά
Εστία 2010
ΣΕΛ. 313, ΤΙΜΗ €19,09
 

politeia link more

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Μπαουμγκάρτνερ» του Πολ Όστερ (κριτική) – Tο κύκνειο άσμα ενός σπουδαίου δημιουργού

«Μπαουμγκάρτνερ» του Πολ Όστερ (κριτική) – Tο κύκνειο άσμα ενός σπουδαίου δημιουργού

Για το κύκνειο άσμα του Πολ Όστερ [Paul Auster] «Μπαουμγκάρτνερ» (μτφρ. Ιωάννα Ηλιάδη, εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

Πανθομολογούμενα, ακόμα και οι σημαντικότεροι συγγραφείς προσεγγίζοντας το τέλος της ζωής τους σταδιακά χάνουν την αρχικ...

«Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ (κριτική)

«Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ (κριτική)

Για το μυθιστόρημα του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ [Vladimir Nabokov] «Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» (μτφρ. Ανδρέας Αποστολίδης, εκδ. Άγρα).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

«Ήταν η ηχώ μιας πιθανής αλήθειας, μια επίκαιρη υ...

«Το μαύρο σύννεφο» του Φρεντ Χόιλ (κριτική) – Όταν ένας κορυφαίος φυσικός γράφει επιστημονική φαντασία

«Το μαύρο σύννεφο» του Φρεντ Χόιλ (κριτική) – Όταν ένας κορυφαίος φυσικός γράφει επιστημονική φαντασία

Για το μυθιστόρημα του Φρεντ Χόιλ [Fred Hoyle] «Το μαύρο σύννεφο» (μτφρ. Θοδωρής Πιερράτος, επίμετρο Richard Dawkins, φιλολογική επιμέλεια Τραϊανός Μάνος, εκδ. Ροπή).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Στις μέρες μας ο κίνδυνος μιας...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

Για το βιβλίο του Εντ Γιόνγκ [Ed Yong] «Ένας απέραντος κόσμος» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Πεδίο), «ένα μεγάλο δώρο που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας, στην προσπάθεια να αξιολογήσουμε ορθότερα την παρουσία μας σε τούτο τον πλανήτη». 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος...

Δημήτρης Καραγιάννης: «Το κακό δεν έχει οντότητα, αναφύεται εκεί που απουσιάζει το φως της ζωής»

Δημήτρης Καραγιάννης: «Το κακό δεν έχει οντότητα, αναφύεται εκεί που απουσιάζει το φως της ζωής»

Με αφορμή το βιβλίο του, «Κρυμμένη ψυχική ομορφιά» (εκδ. Αρμός), ο Δημήτρης Καραγιάννης, παιδοψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής, μιλά για τη συστημική ψυχοθεραπεία, το κακό, τα ένστικτα και τις ενορμήσεις, και λέει ότι  «η καλοσύνη μπορεί στην αυθεντική έκφρασή της να αποτελεί έκφραση της ψυχικής ομορφιάς».  ...

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Βάννας Κατσαρού «Το παιδί και το κρι κρι», σε εικονογράφηση της Μαίης Σταθοπούλου, το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίγα λόγια για...

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Μίνου Ευσταθιάδη «Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 5 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΑ ΤΥΜΠΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ