falling man

Ο Ντον Ντελίλλο ανατέμνει την 11η Σεπτεμβρίου.

Της Κατερίνας Αγγελιδάκη

Ο άγνωστης ταυτότητας άνδρας που φωτογραφήθηκε να βουτάει στο κενό από το Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου το πρωινό της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, ο Falling Man, όπως αποκλήθηκε, είναι μια εικόνα του «τρομερού» χαραγμένη για πάντα στο φαντασιακό ολόκληρου του δυτικού κόσμου. Αυτό το αποτρόπαιο σύμβολο διαλέγει ο Ντε Λίλλο στο πολυαναμενόμενο μυθιστόρημά του με τίτλο «Άνθρωπος σε πτώση», για να καταθέσει τη δική του συγγραφική ματιά πάνω στα γεγονότα. Μια ματιά που περνάει ξυστά και υποδόρια από την πολιτική και τις προεκτάσεις της, και παρακολουθεί τις διαλυμένες ζωές των Νεοϋορκέζων μετά το χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους, μέσα στη βαλλόμενη και αβάσταχτη υποκειμενικότητά τους.

liew_delilloΠαρακολουθούμε διασπασμένους και αδύναμους ήρωες να προσπαθούν να ζήσουν σε μια κατάσταση παρατεταμένου μετατραυματικού σοκ, ανίκανοι να συλλάβουν μια συνολική εικόνα αυτού που συνέβη δίπλα τους και μέσα τους. Ό,τι τους περιβάλλει μοιάζει με θραύσμα στη συνείδησή τους, όπως ακριβώς τα εκατομμύρια γυαλιά, τα διαλυμένα σίδερα και τα κομμάτια του μπετόν που απλώθηκαν πάνω στην πόλη τους. Βλέπουμε τρεμάμενους ανθρώπους να βιώνουν διπλές ζωές, απρόοπτες επανασυνδέσεις, ξαφνικούς έρωτες, αιφνίδιες αντιδράσεις, σπαρακτικές διαψεύσεις.

Μαζί με την πτώση των Δίδυμων Πύργων διαλύονται όλες οι ανθρώπινες χαρακτηροδομές. Ο κεντρικός ήρωας, ο Κηθ, εργαζόμενος στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου που βγήκε σώος από τον Βόρειο Πύργο με τα ξεραμένα αίματα του συναδέλφου του πάνω στα ρούχα του, παρακολουθεί τον εαυτό του να χτυπάει την πόρτα της Λιάν, της πρώην γυναίκας του, με την οποία είχε από καιρό ξεκόψει. Εκείνη έκπληκτη, φοβισμένη και ακόμα ερωτευμένη, τον δέχεται πίσω χωρίς λόγια, αλλά ξέρει ότι η σχέση τους παραπαίει. Η Φλόρενς, επιζήσασα επίσης από την καταστροφή, είναι ο μοναδικός άνθρωπος με τον οποίο ο Κηθ μπορεί να ταυτιστεί, να μοιραστεί αναμνήσεις, να κάνει έρωτα. Για τη Φλόρενς, η ένωσή τους μοιάζει μοιραία, ένα θεϊκό δώρο που της έσωσε τη ζωή, ενώ ο έφηβος γιος του ζευγαριού, ο Τζάστιν, βιώνει την επανασύνδεση των γονιών του αόριστα, με το κεφάλι στραμμένο στον ουρανό, περιμένοντας να εμφανιστούν και άλλα αεροπλάνα.

Παράλληλα με τους ήρωες, τη δομή του βιβλίου διαπερνά ο εκκεντρικός performer Ντέιβιντ Τζάνιακ, με το σκούρο κοστούμι και τη γραβάτα του, που κρεμιέται με ιμάντα από ψηλά κτίρια, κάνοντας βουτιές στο κενό και σοκάροντας τους Νεοϋορκέζους που προσπαθούν να σβήσουν τα αποτρόπαια ίχνη: Άλλοι πηγαίνοντας στην εκκλησία, άλλοι καταπίνοντας χάπια για να κοιμηθούν, άλλοι διαβάζοντας το Κοράνι και άλλοι, όπως ο ήρωας, παίζοντας επαγγελματικό πόκερ στα καζίνα της ερήμου. Από τα καλύτερα σημεία του βιβλίου είναι οι σελίδες όπου περιγράφεται μια παρτίδα πόκερ στη Νέα Υόρκη πριν από το χτύπημα ανάμεσα στον ήρωα και στους πεθαμένους πια φίλους του. Ο παραλληλισμός της βιαιότητας της παρτίδας, των οργανωμένων κανόνων της, που αυξάνουν την ένταση, και του σκληρού ανταγωνισμού των παικτών με τη ζωή στη Νέα Υόρκη, την αίσθηση του παιγνίου και της τύχης είναι μεγάλη συγγραφική στιγμή του Ντε Λίλλο.

Ο παραλληλισμός της βιαιότητας της παρτίδας, των οργανωμένων κανόνων της, που αυξάνουν την ένταση, και του σκληρού ανταγωνισμού των παικτών με τη ζωή στη Νέα Υόρκη, την αίσθηση του παιγνίου και της τύχης είναι μεγάλη συγγραφική στιγμή του Ντε Λίλλο.

Στο μυθιστόρημα «Άνθρωπος σε πτώση», ένας αβάσταχτα θλιμμένος συγγραφέας προσπαθεί να περιγράψει αυτό που σχεδόν δεν περιγράφεται: «έναν χώρο και έναν χρόνο καμωμένο σχεδόν από νύχτα και από στάχτες, πουκάμισα που έπεφταν από τον ουρανό και χέρια να κουνιούνται όπως τίποτα σε αυτή τη ζωή». Βασική τεχνική του είναι η ιδιαζόντως αμερικανική ασθένεια της «αποπροσωποποίησης». Οι ήρωες χάνουν τα χαρακτηριστικά της ατομικής τους ταυτότητας και ετεροκαθορίζονται σε απόλυτο βαθμό από εξωτερικά γεγονότα, τόσο συντριπτικά και δυνατά, που αφαιρούν κάθε δικαίωμα επιλογής. Χάνουν μοίρες, τεμάχια, περιοχές της ύπαρξής τους και περιπλανώνται απελπισμένοι, αλλά ταυτόχρονα γενναίοι μέσα στην τραυματική τους προσπάθεια να ξαναμπούν σε τροχιά επιβίωσης. Η γραφή του Ντε Λίλλο είναι ελλειπτική, κοφτή, βίαιη, με ψήγματα κεφαλαίων και υποκεφαλαίων, μικρών κειμένων μέσα στο κείμενο και φύρδην μίγδην υλικών των οποίων το νόημα αργείς να το καταλάβεις. Όπως πέφτουν οι όροφοι των Πύργων, έτσι πέφτουν –το ένα παράλληλα και μέσα στο άλλο– τα κεφάλαια του βιβλίου. Είναι ένα μυθιστόρημα για την καταστροφή, γραμμένο από έναν Νεοϋορκέζο που πενθεί για τη Μητρόπολη με ένα πένθος που «δικαιώνει» το πληγωμένο θηρίο.

Ο Ντε Λίλλο δεν είναι ούτε τόσο κριτικός ούτε τόσο αιχμηρός όσο σε άλλα βιβλία του. Υπερασπίζεται την Αμερική μέσα από τον τρόπο ζωής των ηρώων του και θέλει να υπενθυμίσει ότι οι μητροπόλεις δεν είναι ούτε καλές ούτε κακές. Είναι κάτι πολύ περισσότερο και πέρα από αυτό, είναι οι άνθρωποι που ζουν και δημιουργούν μέσα σε αυτές, εκείνοι για τους οποίους αξίζει να πενθήσει κανείς.

 

delilloΆνθρωπος σε πτώση
Ντον ΝτεΛίλλο
Μτφρ. Έφη Φρυδά
Εστία 2010
ΣΕΛ. 313, ΤΙΜΗ €19,09
 

politeia link more

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Χιροσίμα» του Τζον Χέρσι – 80 χρόνια από όταν έσβησε ο κόσμος διαβάζουμε το βιβλίο που αποκάλυψε τη φρίκη

«Χιροσίμα» του Τζον Χέρσι – 80 χρόνια από όταν έσβησε ο κόσμος διαβάζουμε το βιβλίο που αποκάλυψε τη φρίκη

Για το βιβλίο του Τζον Χέρσι (John Hersey) «Χιροσίμα» (μτφρ. Νίκος Αγγελόπουλος, εκδ. Σάλτο). Ογδόντα χρόνια συμπληρώνονται στις 6 Αυγούστου από τη ρίψη της πρώτης ατομικής βόμβας. Κεντρική εικόνα: Η Χιροσίμα, αμέσως μετά (πηγή: Britannica).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος...

«Η θεία του Σίτον» του Ουόλτερ ντε λα Μέαρ (κριτική) – Φόβοι για μάγισσες και το φάντασμα της αποικιοκρατίας

«Η θεία του Σίτον» του Ουόλτερ ντε λα Μέαρ (κριτική) – Φόβοι για μάγισσες και το φάντασμα της αποικιοκρατίας

Για το εκτενές διήγημα του Ουόλτερ ντε λα Μέαρ (Walter de la Mare) «Η θεία του Σίτον» (μτφρ. Ευαγγελία Κουλιζάκη, εκδ. Στερέωμα). Κεντρική εικόνα: Από την ταινία «The witch in the window» (2018).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
«Λευκό» της Χαν Γκανγκ (κριτική) – Σπουδή στη λευκότητα

«Λευκό» της Χαν Γκανγκ (κριτική) – Σπουδή στη λευκότητα

Για το μυθοπλαστικό έργο της Χαν Γκανγκ (Han Kang) «Λευκό» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Καστανιώτη). Κεντρική εικόνα: Η συγγραφέας. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Λευκό χάπι, λευκά μαλλιά, φεγγάρι, χιόνι, αλάτι, γλά...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Πώς έφτασε το Ιράν ως εδώ; – Διαβάσαμε το πολυσυλλεκτικό γκράφικ νόβελ «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», σε επιμέλεια Μαρζάν Σατραπί

Πώς έφτασε το Ιράν ως εδώ; – Διαβάσαμε το πολυσυλλεκτικό γκράφικ νόβελ «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», σε επιμέλεια Μαρζάν Σατραπί

Το συλλογικό graphic novel «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία» (μτφρ. Στεφανία Γεωργάκη, εκδ. Επόμενος Σταθμός), υπό τη διεύθυνση της Μαρζάν Σατραπί, μια πολυσυλλεκτική καταγραφή της κατάστασης στο Ιράν σήμερα, εστιάζει στην ασφυκτική ζωή των γυναικών, ενώ αναδεικνύει και άλλες πλευρές του θεοκρατικού καθεστώτος. ...

«Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη

«Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη

Η θρυλική πολιτική σάτιρα «Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός πως το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας τιμά τ...

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

Για το δοκίμιο εκλαϊκευμένης ιστορίας του Θεόδωρου Παπακώστα «Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» (εκδ. Key Books).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

Στο δοκίμιο του ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ