με τίτλο «Άνθρωπος σε πτώση», για να καταθέσει τη δική του συγγραφική ματιά πάνω στα γεγονότα. Μια ματιά που περνάει ξυστά και υποδόρια από την πολιτική και τις προεκτάσεις της, και παρακολουθεί τις διαλυμένες ζωές των Νεοϋορκέζων μετά το χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους, μέσα στη βαλλόμενη και αβάσταχτη υποκειμενικότητά τους.

Παρακολουθούμε διασπασμένους και αδύναμους ήρωες να προσπαθούν να ζήσουν σε μια κατάσταση παρατεταμένου μετατραυματικού σοκ, ανίκανοι να συλλάβουν μια συνολική εικόνα αυτού που συνέβη δίπλα τους και μέσα τους. Ό,τι τους περιβάλλει μοιάζει με θραύσμα στη συνείδησή τους, όπως ακριβώς τα εκατομμύρια γυαλιά, τα διαλυμένα σίδερα και τα κομμάτια του μπετόν που απλώθηκαν πάνω στην πόλη τους. Βλέπουμε τρεμάμενους ανθρώπους να βιώνουν διπλές ζωές, απρόοπτες επανασυνδέσεις, ξαφνικούς έρωτες, αιφνίδιες αντιδράσεις, σπαρακτικές διαψεύσεις.

Μαζί με την πτώση των Δίδυμων Πύργων διαλύονται όλες οι ανθρώπινες χαρακτηροδομές. Ο κεντρικός ήρωας, ο Κηθ, εργαζόμενος στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου που βγήκε σώος από τον Βόρειο Πύργο με τα ξεραμένα αίματα του συναδέλφου του πάνω στα ρούχα του, παρακολουθεί τον εαυτό του να χτυπάει την πόρτα της Λιάν, της πρώην γυναίκας του, με την οποία είχε από καιρό ξεκόψει. Εκείνη έκπληκτη, φοβισμένη και ακόμα ερωτευμένη, τον δέχεται πίσω χωρίς λόγια, αλλά ξέρει ότι η σχέση τους παραπαίει. Η Φλόρενς, επιζήσασα επίσης από την καταστροφή, είναι ο μοναδικός άνθρωπος με τον οποίο ο Κηθ μπορεί να ταυτιστεί, να μοιραστεί αναμνήσεις, να κάνει έρωτα. Για τη Φλόρενς, η ένωσή τους μοιάζει μοιραία, ένα θεϊκό δώρο που της έσωσε τη ζωή, ενώ ο έφηβος γιος του ζευγαριού, ο Τζάστιν, βιώνει την επανασύνδεση των γονιών του αόριστα, με το κεφάλι στραμμένο στον ουρανό, περιμένοντας να εμφανιστούν και άλλα αεροπλάνα.

Παράλληλα με τους ήρωες, τη δομή του βιβλίου διαπερνά ο εκκεντρικός performer Ντέιβιντ Τζάνιακ, με το σκούρο κοστούμι και τη γραβάτα του, που κρεμιέται με ιμάντα από ψηλά κτίρια, κάνοντας βουτιές στο κενό και σοκάροντας τους Νεοϋορκέζους που προσπαθούν να σβήσουν τα αποτρόπαια ίχνη: Άλλοι πηγαίνοντας στην εκκλησία, άλλοι καταπίνοντας χάπια για να κοιμηθούν, άλλοι διαβάζοντας το Κοράνι και άλλοι, όπως ο ήρωας, παίζοντας επαγγελματικό πόκερ στα καζίνα της ερήμου. Από τα καλύτερα σημεία του βιβλίου είναι οι σελίδες όπου περιγράφεται μια παρτίδα πόκερ στη Νέα Υόρκη πριν από το χτύπημα ανάμεσα στον ήρωα και στους πεθαμένους πια φίλους του. Ο παραλληλισμός της βιαιότητας της παρτίδας, των οργανωμένων κανόνων της, που αυξάνουν την ένταση, και του σκληρού ανταγωνισμού των παικτών με τη ζωή στη Νέα Υόρκη, την αίσθηση του παιγνίου και της τύχης είναι μεγάλη συγγραφική στιγμή του Ντε Λίλλο.

Στο μυθιστόρημα «Άνθρωπος σε πτώση», ένας αβάσταχτα θλιμμένος συγγραφέας προσπαθεί να περιγράψει αυτό που σχεδόν δεν περιγράφεται: «έναν χώρο και έναν χρόνο καμωμένο σχεδόν από νύχτα και από στάχτες, πουκάμισα που έπεφταν από τον ουρανό και χέρια να κουνιούνται όπως τίποτα σε αυτή τη ζωή». Βασική τεχνική του είναι η ιδιαζόντως αμερικανική ασθένεια της «αποπροσωποποίησης». Οι ήρωες χάνουν τα χαρακτηριστικά της ατομικής τους ταυτότητας και ετεροκαθορίζονται σε απόλυτο βαθμό από εξωτερικά γεγονότα, τόσο συντριπτικά και δυνατά, που αφαιρούν κάθε δικαίωμα επιλογής. Χάνουν μοίρες, τεμάχια, περιοχές της ύπαρξής τους και περιπλανώνται απελπισμένοι, αλλά ταυτόχρονα γενναίοι μέσα στην τραυματική τους προσπάθεια να ξαναμπούν σε τροχιά επιβίωσης. Η γραφή του Ντε Λίλλο είναι ελλειπτική, κοφτή, βίαιη, με ψήγματα κεφαλαίων και υποκεφαλαίων, μικρών κειμένων μέσα στο κείμενο και φύρδην μίγδην υλικών των οποίων το νόημα αργείς να το καταλάβεις. Όπως πέφτουν οι όροφοι των Πύργων, έτσι πέφτουν –το ένα παράλληλα και μέσα στο άλλο– τα κεφάλαια του βιβλίου. Είναι ένα μυθιστόρημα για την καταστροφή, γραμμένο από έναν Νεοϋορκέζο που πενθεί για τη Μητρόπολη με ένα πένθος που «δικαιώνει» το πληγωμένο θηρίο.

Ο Ντε Λίλλο δεν είναι ούτε τόσο κριτικός ούτε τόσο αιχμηρός όσο σε άλλα βιβλία του. Υπερασπίζεται την Αμερική μέσα από τον τρόπο ζωής των ηρώων του και θέλει να υπενθυμίσει ότι οι μητροπόλεις δεν είναι ούτε καλές ούτε κακές. Είναι κάτι πολύ περισσότερο και πέρα από αυτό, είναι οι άνθρωποι που ζουν και δημιουργούν μέσα σε αυτές, εκείνοι για τους οποίους αξίζει να πενθήσει κανείς.

Άνθρωπος σε πτώση