greco_knight-hand-breast

Ο μεγάλος Έλληνας του σινεμά*

Του Σωτήρη Βανδώρου

Έκοψε πολλά εισιτήρια, άρεσε στο ευρύ κοινό, η κριτική τoν υποδέχτηκε στην πλειονότητά της με θετικά σχόλια.

Ο «Ελ Γκρέκο» του Γιάννη Σμαραγδή υπήρξε μια από τις μεγάλες επιτυχίες της κινηματογραφικής σεζόν 2007-2008. Ο ιστορικός τέχνης Νίκος Χατζηνικολάου, ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, έχει ωστόσο σοβαρές ενστάσεις. Το δοκίμιό του δεν αποτελεί τίποτε λιγότερο από μια κατεδαφιστική κριτική. Μπορεί κανείς να σκεφτεί: Αναμενόμενο. Ένας «ειδικός» αξιολογεί με ακαδημαϊκά κριτήρια. Θα είναι σχολαστικός, δεν θα δυσκολευτεί να βρει επιμέρους ανακρίβειες. Όμως άλλο το ντοκιμαντέρ ή το εκπαιδευτικό φιλμ, άλλο η κινηματογραφική μυθοπλασία.  Η τελευταία έχει τα δικά της μέσα, τις δικές της συμβάσεις, τη δική της σκοπιμότητα.

Παρ’ όλα αυτά, τα οποία ο Χατζηνικολάου δείχνει ότι κατανοεί και σέβεται, μια ταινία η οποία αναφέρεται σε υπαρκτό πρόσωπο, οφείλει να είναι πιστή ως ένα βαθμό στα γεγονότα και να μην αλλοιώνει το νόημά τους. Τα ακριβή όρια της θεμιτής απόκλισης από την ιστορική πραγματικότητα μπορεί να αποτελούν θέμα προς συζήτηση, αλλά πάντως όρια υπάρχουν. Όμως, στη συγκεκριμένη περίπτωση φαίνεται, σύμφωνα με την πειστική επιχειρηματολογία του συγγραφέα, ότι αγνοήθηκαν εντελώς.

el-greco-lazoΚαι δεν είναι τόσο ότι εμφανίζονται κατ’ επανάληψη πίνακες του Θεοτοκόπουλου ή του Τιτσιάνο περαιωμένοι σε χρονικές στιγμές προγενέστερες της ολοκλήρωσής τους ή ότι ο καλλιτέχνης αποκαλείται Ελ Γκρέκο, μολονότι αυτή η προσωνυμία καθιερώθηκε μόλις το 19ο αιώνα. Δεν είναι τόσο προβληματικό ότι σε εξιστορούμενα περιστατικά και διαλόγους βρίσκουμε αναχρονισμούς. Ούτε ότι δεν τον βλέπουμε ποτέ να διαβάζει –μολονότι μανιώδης αναγνώστης– ούτε πως ποτέ δεν παρουσιάζεται με μαθητές του.

Είναι πολύ περισσότερο ότι το στόρι βασίζεται σε μια αυθαίρετη σύλληψή του ως αγωνιστή ενάντια στο σκοταδισμό κι ως αντιπάλου της Ιεράς Εξέτασης από την οποία και δικάστηκε. Αλλά όχι μόνο τέτοια δίκη δεν έγινε ποτέ, επιπλέον δεν υπάρχει κανένα τεκμήριο ότι ο Γκρέκο ήρθε σε κόντρα με τον Καθολικισμό. Ίσα-ίσα, με το εξαιρετικό έργο του τον εξύμνησε. Μάλιστα, στην ταινία παρακολουθούμε τις καταβολές αυτής της εναντίωσης στην εξουσία με την επινόηση του πατέρα του ζωγράφου ως ηγέτη του αντάρτικου των Κρητικών ενάντια στους Βενετούς. Ο Δομήνικος εμφανίζεται να φεύγει στο εξωτερικό σταλμένος από τον πατέρα του για να συνεχίσει την «αντίσταση». Έτσι λοιπόν φιλοτεχνείται το πορτρέτο ενός «μεγάλου Έλληνα» και «επαναστάτη». Πολύ θελκτικό και… καθόλου αληθινό.

 

el-greco-movie-book Ο Γκρέκο στη μεγάλη οθόνη
 ΝΙΚΟΣ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ
 ΑΓΡΑ 2008
 ΣΕΛ. 59, ΤΙΜΗ €10,00

politeia_order

 

 

 

 

 

* Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά τον Ιούνιο του 2008 στην εφημερίδα Ελεύθερος Τύπος.
** Η ταινία του Γ. Σμαραγδή «Ο Θεός αγαπάει το χαβιάρι» που αναφέρεται στο βίο του Ιωάννη Βαρβάκη παίζεται στις αθηναϊκές αίθουσες.

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Χιούι» του Ευγένιου Ο’ Νηλ (κριτική) – έργο για «το θέατρο του μέλλοντος»

«Χιούι» του Ευγένιου Ο’ Νηλ (κριτική) – έργο για «το θέατρο του μέλλοντος»

Για το θεατρικό έργο του Ευγένιου Ο’ Νηλ [Eugene O'Neill] «Χιούι» (μτφρ. Άσπα Τομπούλη, εκδ. Ηριδανός). Κεντρική εικόνα: Ο Jason Robards στο «Χιούι», Λος Άντζελες, 1965.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Ο Ευγένιος Ο’ Νηλ υποστήριζε ότι το έργο του «Χιούι» (H...

«Η πρόσληψη του Ίψεν στην Ελλάδα» της Άννας Σταυρακοπούλου (κριτική)

«Η πρόσληψη του Ίψεν στην Ελλάδα» της Άννας Σταυρακοπούλου (κριτική)

Για τη μελέτη της Άννας Σταυρακοπούλου «Η πρόσληψη του Ίψεν στην Ελλάδα – Έμφυλες οπτικές και μεταφραστικές προσεγγίσεις» (εκδ. Κάπα Εκδοτική).

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

«Να μου κάνουν τη χάρη να μ’αφήσουν ήσυχο με το τι σκέφτομ...

«Θεόδωρος Τερζόπουλος: Ο σκηνοθέτης στο μεταίχμιο - Ανιχνεύοντας το υπερπολιτισμικό θέατρο» του Δημήτρη Τσατσούλη (κριτική)

«Θεόδωρος Τερζόπουλος: Ο σκηνοθέτης στο μεταίχμιο - Ανιχνεύοντας το υπερπολιτισμικό θέατρο» του Δημήτρη Τσατσούλη (κριτική)

Για το βιβλίο του Δημήτρη Τσατσούλη «Θεόδωρος Τερζόπουλος: ο σκηνοθέτης στο μεταίχμιο - Ανιχνεύοντας το υπερπολιτισμικό θέατρο» (εκδ. 24 Γράμματα). 

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Η πρόσφατη παράσταση της αισχύλειας τριλογίας «...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Πάντα η Αλεξάνδρεια» του Δημήτρη Στεφανάκη (προδημοσίευση)

«Πάντα η Αλεξάνδρεια» του Δημήτρη Στεφανάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Δημήτρη Στεφανάκη «Πάντα η Αλεξάνδρεια», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 19 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Να πιστεύετε στον κληρονόμο» έλεγε πάντα η γιαγιά Δάφνη σε όσ...

Ο Γιάννης Αγγελάκας και οι 100°C με «Ηλεκτρική Καρέκλα» στο Onassis Channel

Ο Γιάννης Αγγελάκας και οι 100°C με «Ηλεκτρική Καρέκλα» στο Onassis Channel

Η τέταρτη σεζόν του STAGES A/LIVE ξεκίνησε με μια μεγάλη γιορτή. O πιο επιδραστικός καλλιτέχνης της ελληνικής ροκ σκηνής, ο Γιάννης Αγγελάκας, παρουσιάζει την «Ηλεκτρική Καρέκλα», μαζί με τους 100°C, το πολυφωνικό σχήμα Διώνη και ένα τρίο εγχόρδων, στο πλαίσιο των Rockwave Nights 2024. Από την Τρίτη 12 Νοεμβρίου, στ...

«Η γέννα» του Θοδωρή Τσομίδη – Τρεις ζωές στη σκιά του θανάτου

«Η γέννα» του Θοδωρή Τσομίδη – Τρεις ζωές στη σκιά του θανάτου

Για το βιβλίο του Θοδωρή Τσομίδη «Η γέννα, μια ιστορία σε τρεις εποχές», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. Στην κεντρική εικόνα, μέρος από το γλυπτό «Ο Απόλλων και η Δάφνη» (1622-25) του Gian Lorenzo Bernini.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Πάντα η Αλεξάνδρεια» του Δημήτρη Στεφανάκη (προδημοσίευση)

«Πάντα η Αλεξάνδρεια» του Δημήτρη Στεφανάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Δημήτρη Στεφανάκη «Πάντα η Αλεξάνδρεια», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 19 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Να πιστεύετε στον κληρονόμο» έλεγε πάντα η γιαγιά Δάφνη σε όσ...

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Δημήτρη Τσεκούρα «Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν – Ένα queer αστυνομικό ψυχόδραμα» που θα κυκλοφορήσει στις 14 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Η ανάκριση»

...
«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ