greco_knight-hand-breast

Ο μεγάλος Έλληνας του σινεμά*

Του Σωτήρη Βανδώρου

Έκοψε πολλά εισιτήρια, άρεσε στο ευρύ κοινό, η κριτική τoν υποδέχτηκε στην πλειονότητά της με θετικά σχόλια.

Ο «Ελ Γκρέκο» του Γιάννη Σμαραγδή υπήρξε μια από τις μεγάλες επιτυχίες της κινηματογραφικής σεζόν 2007-2008. Ο ιστορικός τέχνης Νίκος Χατζηνικολάου, ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, έχει ωστόσο σοβαρές ενστάσεις. Το δοκίμιό του δεν αποτελεί τίποτε λιγότερο από μια κατεδαφιστική κριτική. Μπορεί κανείς να σκεφτεί: Αναμενόμενο. Ένας «ειδικός» αξιολογεί με ακαδημαϊκά κριτήρια. Θα είναι σχολαστικός, δεν θα δυσκολευτεί να βρει επιμέρους ανακρίβειες. Όμως άλλο το ντοκιμαντέρ ή το εκπαιδευτικό φιλμ, άλλο η κινηματογραφική μυθοπλασία.  Η τελευταία έχει τα δικά της μέσα, τις δικές της συμβάσεις, τη δική της σκοπιμότητα.

Παρ’ όλα αυτά, τα οποία ο Χατζηνικολάου δείχνει ότι κατανοεί και σέβεται, μια ταινία η οποία αναφέρεται σε υπαρκτό πρόσωπο, οφείλει να είναι πιστή ως ένα βαθμό στα γεγονότα και να μην αλλοιώνει το νόημά τους. Τα ακριβή όρια της θεμιτής απόκλισης από την ιστορική πραγματικότητα μπορεί να αποτελούν θέμα προς συζήτηση, αλλά πάντως όρια υπάρχουν. Όμως, στη συγκεκριμένη περίπτωση φαίνεται, σύμφωνα με την πειστική επιχειρηματολογία του συγγραφέα, ότι αγνοήθηκαν εντελώς.

el-greco-lazoΚαι δεν είναι τόσο ότι εμφανίζονται κατ’ επανάληψη πίνακες του Θεοτοκόπουλου ή του Τιτσιάνο περαιωμένοι σε χρονικές στιγμές προγενέστερες της ολοκλήρωσής τους ή ότι ο καλλιτέχνης αποκαλείται Ελ Γκρέκο, μολονότι αυτή η προσωνυμία καθιερώθηκε μόλις το 19ο αιώνα. Δεν είναι τόσο προβληματικό ότι σε εξιστορούμενα περιστατικά και διαλόγους βρίσκουμε αναχρονισμούς. Ούτε ότι δεν τον βλέπουμε ποτέ να διαβάζει –μολονότι μανιώδης αναγνώστης– ούτε πως ποτέ δεν παρουσιάζεται με μαθητές του.

Είναι πολύ περισσότερο ότι το στόρι βασίζεται σε μια αυθαίρετη σύλληψή του ως αγωνιστή ενάντια στο σκοταδισμό κι ως αντιπάλου της Ιεράς Εξέτασης από την οποία και δικάστηκε. Αλλά όχι μόνο τέτοια δίκη δεν έγινε ποτέ, επιπλέον δεν υπάρχει κανένα τεκμήριο ότι ο Γκρέκο ήρθε σε κόντρα με τον Καθολικισμό. Ίσα-ίσα, με το εξαιρετικό έργο του τον εξύμνησε. Μάλιστα, στην ταινία παρακολουθούμε τις καταβολές αυτής της εναντίωσης στην εξουσία με την επινόηση του πατέρα του ζωγράφου ως ηγέτη του αντάρτικου των Κρητικών ενάντια στους Βενετούς. Ο Δομήνικος εμφανίζεται να φεύγει στο εξωτερικό σταλμένος από τον πατέρα του για να συνεχίσει την «αντίσταση». Έτσι λοιπόν φιλοτεχνείται το πορτρέτο ενός «μεγάλου Έλληνα» και «επαναστάτη». Πολύ θελκτικό και… καθόλου αληθινό.

 

el-greco-movie-book Ο Γκρέκο στη μεγάλη οθόνη
 ΝΙΚΟΣ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ
 ΑΓΡΑ 2008
 ΣΕΛ. 59, ΤΙΜΗ €10,00

politeia_order

 

 

 

 

 

* Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά τον Ιούνιο του 2008 στην εφημερίδα Ελεύθερος Τύπος.
** Η ταινία του Γ. Σμαραγδή «Ο Θεός αγαπάει το χαβιάρι» που αναφέρεται στο βίο του Ιωάννη Βαρβάκη παίζεται στις αθηναϊκές αίθουσες.

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Αντωνακάκη, Μπίρης, Παρπαϊρης: Ποιητική των κτιρίων και του χώρου - Τρία βιβλία για την αρχιτεκτονική

Αντωνακάκη, Μπίρης, Παρπαϊρης: Ποιητική των κτιρίων και του χώρου - Τρία βιβλία για την αρχιτεκτονική

Τέσσερις νέες εκδόσεις για την αρχιτεκτονική στην Ελλάδα: Σουζάνα Αντωνακάκη «Αρχιτεκτονική ποιητική»,  (Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης), «Τάσος Μπίρης: Πενήντα χρόνια σημάδια στο αρχιτεκτονικό γίγνεσθαι», (εκδ. Καπόν), Απόστολος Παρπαϊρης «Ο τουρισμός ως “χορηγός” της πολιτιστικής κληρονομιάς» ...

«Η καντιανή ηθική στον σύγχρονο κινηματογράφο» της Δήμητρας Δήμου (κριτική)

«Η καντιανή ηθική στον σύγχρονο κινηματογράφο» της Δήμητρας Δήμου (κριτική)

Για τη μελέτη της Δήμητρας Δήμου «Η καντιανή ηθική στον σύγχρονο κινηματογράφο – Ανάδειξη παραδειγμάτων κατηγορικής προσταγής σε σύγχρονες κινηματογραφικές αναπαραστάσεις» (εκδ. Βακχικόν).

Γράφει ο Θόδωρος Σούμας

Το βιβλίο της Δήμητρας Δήμου επικε...

«Ένα κουκλόσπιτο (Νόρα)» του Ερρίκου Ίψεν – Σκέψεις για το κλασικό θεατρικό έργο με αφορμή την έκδοσή του

«Ένα κουκλόσπιτο (Νόρα)» του Ερρίκου Ίψεν – Σκέψεις για το κλασικό θεατρικό έργο με αφορμή την έκδοσή του

Για το κλασικό θεατρικό έργο του Ερρίκου Ίψεν (Henrik Ibsen) «Ένα Κουκλόσπιτο (Νόρα)» (εισαγωγή - μτφρ. - ερμηνευτικά σχόλια: Ήρκος Αποστολίδης, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: Η Αμαλία Μουτούση, πριν από μερικά χρόνια, σε μια υποδειγματική ερμηνεία της Νόρα. (Σκην. Γιώργος Σκεύας).

Γράφει ο Φ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ