vourekas250

Της Τόνιας Μάκρα

Κτήρια ορόσημα της Αθήνας όπως το «Χίλτον» ή το Μέγαρο Μουσικής φέρουν την υπογραφή του ενώ οι πολυκατοικίες που έχτισε τις δεκαετίες του ‘50 και ‘60 «πρωταγωνίστησαν» σαν μοντέρνο και ζηλευτό σκηνικό στις ασπρόμαυρες ελληνικές ταινίες. 

Ο αρχιτέκτονας του μοντερνισμού άφησε χάρη στο υψηλής αισθητικής έργο του ανεξίτηλα ίχνη στο αθηναϊκό τοπίο. Η αναδρομική του έκθεση (συνοδεύεται από λεύκωμα-κατάλογο), ταυτόχρονα με την πλούσια σε ποιότητα και μέγεθος δουλειά του αναβιώνει αριστοτεχνικά την περίοδο από τον Μεσοπόλεμο έως και τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες. Αποκαλύπτοντας με προφανή τρόπο το γνωστό και αυτονόητο: ότι οι πόλεις μας βρίθουν ασχήμιας γιατί οι εμπνευσμένοι αρχιτέκτονες ήτανε λίγοι και η Πολιτεία ανίκανη να θεσμοθετήσει το Καλό. 

Παρασκευή βράδυ στο κτήριο του Μουσείου Μπενάκη στην οδό Πειραιώς οι επισκέπτες ήτανε ελάχιστοι – κάτι πρωτόγνωρο και ανησυχητικό για το μέλλον της τέχνης στην Αθήνα της κρίσης. Επιλέγω την ξύλινη ράμπα για να ανέβω στον όροφο που φιλοξενείται η έκθεση «Ο κόσμος του Εμμανουήλ Βουρέκα» ώστε να απολαύσω για πολλοστή φορά την ατμόσφαιρα του φωτισμένου αίθριου και μουσειακών χώρων που το περιβάλλουν.  Στην είσοδο επιβλητική η φωτογραφία του αρχιτέκτονα. Ασπρόμαυρη απεικονίζει τον ευγενικής φυσιογνωμίας, ελκυστικό και κομψό άνδρα στην εξοχή συντροφιά με το αντίστοιχης με το αφεντικό του ομορφιάς γερμανικό λυκόσκυλο. Δύο όντα δυναμικής παρουσίας συνδεδεμένα με συναίσθημα όπως αποπνέει η κινησιολογία της εικόνας.

Έτσι ξεκινά η περιήγηση στον θαυμαστό κόσμο του αρχιτέκτονα που παραπέμπει σε σκηνές ελληνικής ταινίας ή σε εικόνες βγαλμένες από αστυνομικό μυθιστόρημα του Γιάννη Μαρή. Προβάλλοντας την μεταπολεμική Αθήνα μιας αστικής τάξης σε ευμάρεια που ζει σε μοντέρνα διαμερίσματα στο Κολωνάκι ή σε επαύλεις στο Ψυχικό και την Γλυφάδα. Η Αθήνα του Ε. Βουρέκα είναι ταυτισμένη με την κοσμοπολίτικη πλευρά της πρωτεύουσας, με πολυτελείς χώρους ξενοδοχείων και σπιτιών, με υπέροχες εισόδους πολυκατοικιών, με μονοκατοικίες – επαύλεις, με νεοσύστατα για την εποχή τους μέγαρα γραφείων, με τις τουριστικές εγκαταστάσεις στις πλαζ της Βουλιαγμένης, το Καβούρι και τον Αστέρα (πλαζ και ξενοδοχείο «Ναυσικά»), αλλά και στην Θεσσαλονίκη.  Εκεί όπου κάνει τα μπάνια της η ντόπια κοινωνική ελίτ και διακοπές ξένες celebrities (φωτογραφίες από τις βιτρίνες της έκθεσης που απεικονίζουν έλληνες και ξένους διάσημους της εποχής).

Η επίσκεψη στην έκθεση του Εμμανουήλ Βουρέκα είναι ένα ταξίδι στο χρόνο, με σταθμούς κτήρια τοπόσημα, διαχρονικά σημεία των αθηναϊκών μας ραντεβού. Η πολυδιάστατη παρουσίαση των δημιουργιών του (σχέδια, παλιές φωτογραφίες της εποχής που οικοδομήθηκαν τα κτήρια αλλά και φωτογραφημένα με φόντο την σύγχρονη Αθήνα, κείμενα, βίντεο πάνω στην ζωή και το έργο του), διανθίζεται με εμπορικές διαφημίσεις των δεκαετιών ‘50, ‘60, ‘70. Τόσο προϊόντων (ηλεκτρικές συσκευές, καλλυντικά, απορρυπαντικά κ.ά.), όσο και πολυκαταστημάτων - φετίχ (αρκετά από τα οποία  όπως ο «Λαμπρόπουλος» υπήρξανε δικά του έργα)., αλλά και αεροπορικών εταιρειών, ξενοδοχείων, κινηματογράφων. Βήμα – βήμα η έκθεση αναβιώνει το κλίμα μιας εποχής όχι πολύ μακρινής που το μοντέρνο υπήρξε αληθινά συνώνυμο του νέου και ωραίου στη ζωή, την πόλη και τις συνήθειες των ανθρώπων. Και ίσως γι αυτό διατηρεί μέχρι σήμερα μια ελκυστική έως και ονειρική αίγλη.

Ποιος ήτανε όμως ο Εμμανουήλ Βουρέκας και γιατί δεν μάθαμε να τον συγκαταλέγουμε στους «μύθους» της σύγχρονης αρχιτεκτονικής παρόλο που όπως αποδεικνύεται τόσο από την έκθεση όσο και από το ομώνυμο λεύκωμα υπήρξε ένας πολύ σημαντικός αρχιτέκτονας με περίπου 200 έργα στο ενεργητικό του ο οποίος σφράγισε με το ύφος του την μορφή και την εξέλιξη της νεοελληνικής αρχιτεκτονικής ;

Ο αρχιτέκτονας γεννήθηκε στο Νέο Φάληρο (1907). Γόνος αστικής οικογένειας φεύγει μετά το τέλος των γυμνασιακών του σπουδών στο Βαρβάκειο για τη Δρέσδη όπου σπουδάζει αρχιτεκτονική. Εκεί έρχεται σε επαφή με το κίνημα του μοντερνισμού το οποίο στην Γερμανία είχε να επιδείξει σημαντικούς δημιουργούς και κορυφαία έργα. Επιστρέφει στην Αθήνα το 1929 και ξεκινά πολύ δυναμικά την επαγγελματική του σταδιοδρομία σε συνεργασία αρχικά με τον συμφοιτητή του Ρέννο Κουτσούρη.

nafsikaΉδη νεαρός αρχιτέκτονας κτίζει την περίοδο του Μεσοπολέμου τις πρώτες πολυκατοικίες (ευρύτερη περιοχή Κολωνακίου και στις τριγύρω λεωφόρους). Είναι η εποχή που ο Κωστής Μπαστιάς υπολογίζει ότι «αι στο Κολωνάκι και περί αυτό κτιζόμεναι μεγάλαι πολυκατοικίαι νεωτάτου τύπου υπερβαίνουν τας εβδομήντα» (απόσπασμα από το ομώνυμο λεύκωμα η επιστημονική επιμέλεια όπως και της έκθεσης ανήκει στην ομότιμη καθηγήτρια του ΕΜΠ και υπεύθυνης των Αρχείων Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής του Μουσείου Μπενάκη, Μάρω Καρδαμίτση - Αδάμη). Με τις πρώτες ακόμα δημιουργίες του ο Ε. Βουρέκας «καταφέρνει με μεγάλη επιτυχία να εξομαλύνει τη μετάβαση από τα νεοκλασικά και εκλεκτιστικά μέγαρα στην αθηναϊκή πολυκατοικία» (στο ίδιο λεύκωμα). Χάρη στο νεωτεριστικό προσωπικό ύφος που διαμορφώνει γρήγορα θα καθιερωθεί στην αστική κοινωνία της Αθήνας που θα τον αγκαλιάσει θερμά μετά τον πόλεμο. Όταν θα κληθεί να σχεδιάσει και κατασκευάσει έργα κάθε κλίμακας και αρχιτεκτονικής κατηγορίας (μονοκατοικίες, επαύλεις, κτήρια γραφείων, τράπεζες, εκπαιδευτικά κτήρια και δημόσια, σε δικά του σχέδια βασίστηκε η ανακαίνιση και ο εκσυγχρονισμός του ύφους των όψεων στο νεοκλασικό μέγαρο που ακόμα βρίσκεται στην συμβολή Σταδίου και Κολοκοτρώνη (πρώην ξενοδοχείο Athenee Palace), το κτήριο της ΧΑΝ στην οδό Ακαδημίας,, ξενοδοχεία, χωροταξικές και πολεοδομικές μελέτες). Αρχιτεκτονήματα αντιπροσωπευτικά του μοντέρνου κινήματος όπου ο δημιουργός καταφέρνει να ενσωματώσει στοιχεία της παράδοσης, του τόπου όπου κτίζει και του κλίματος επινοώντας υψηλής αισθητικής και αφαιρετικού χαρακτήρα λύσεις.

Τη δεκαετία του ‘60 «πρωταγωνιστής» πλέον στην αθηναϊκή αρχιτεκτονική σκηνή μελετά και κτίζει το ξενοδοχείο «Χίλτον» σε συνεργασία με τους Προκόπη Βασιλειάδη, Σπύρο Στάϊκο και Αντώνη Γεωργιάδη. Στα εγκαίνιά του ο Κόνραντ Χίλτον το χαρακτηρίζει σαν «ένα κομψό και ήρεμης αξιοπρέπειας μνημείο του 20ου αιώνα».  Το τελευταίο του μεγάλο έργο ήτανε η μελέτη του Μεγάρου Μουσικής από την οποία πραγματοποιήθηκαν μόνον οι όψεις δεκαετίες αργότερα.

Ευγενής εκ φύσεως, άνθρωπος με ξεχωριστή καλοσύνη και καλός εργοδότης όπως έχει λεχθεί, είχε το γραφείο του στην οδό Μουρούζη στο ισόγειο δικής του πολυκατοικίας με καταπράσινο κήπο. Αργότερα αποσύρθηκε στην Κηφισιά όπου έζησε μέχρι το θάνατό του το 1992. Είχε την τύχη να βιώσει νωρίς την επαγγελματική καταξίωση και με τη δουλειά του να επηρεάσει καθοριστικά την πορεία της αρχιτεκτονικής. Παθιασμένος με την τέχνη του «δεν αναζήτησε ποτέ ακαδημαϊκούς τίτλους και θέσεις ούτε κατέβαλε προσπάθειες να προβληθεί προσωπικά. Το έργο του προκάλεσε τόσο θετικές όσο και αρνητικές αντιδράσεις, δίκαιες και άδικες». Υπήρξε όμως ευθύς και ειλικρινής και μάλλον όπως αντιλαμβανόμαστε ποτέ δεν μάσησε τα λόγια του σχετικά με ζητήματα του κλάδου.

Η έκθεσή του είναι μια αποκάλυψη του πλούσιου, κοσμοπολίτικου έργου του που αποτελεί το αντιπροσωπευτικό παράδειγμα μιας Ελλάδας του πάθους και της δημιουργικότητας . Και μιας αρχιτεκτονικής του μέτρου, της ομορφιάς και της αρμονίας. Όπως αντιλαμβανότανε τους όρους αυτούς ο αρχιτέκτονας που -μετά από όσα είδα και διάβασα- σκέφτομαι ότι σίγουρα υπήρξε ένας veritable πολίτης του κόσμου, με διεθνείς επιρροές και προσωπικό όραμα.

Μουσείο Μπενάκη Πειραιώς, Πειραιώς 138, τηλ. 210 3453111, διάρκεια μέχρι 2 Δεκεμβρίου. www.benaki.gr ,  Το υλικό της έκθεσης προέρχεται από το προσωπικό αρχείο – ευγενική προσφορά του γιού του Ανδρέα Βουρέκα – Πεταλά. Ο σχεδιασμός της ωραίας έκθεσης ανήκει στην αρχιτέκτονα Ναταλία Μπούρα. Το λεύκωμα «Ο κόσμος του Ε. Βουρέκα» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Μέλισσα».

vourekasΟ κόσμος του Εμμανουήλ Βουρέκα
Μάρω Καρδαμίτση – Αδάμη
Εκδόσεις Μέλισσα, Αθήνα 2012
Τιμή: € 58,58, σελ. 256

politeia_order

 

 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Κωμωδίας εγκώμιον – Η σοβαρότητα του γέλιου», του Σάββα Πατσαλίδη (κριτική)

«Κωμωδίας εγκώμιον – Η σοβαρότητα του γέλιου», του Σάββα Πατσαλίδη (κριτική)

Για τη μελέτη «Κωμωδίας εγκώμιον - Η σοβαρότητα του γέλιου» του Σάββα Πατσαλίδη που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις University Studio Press, για το «παρεξηγημένο ανά τους αιώνες κωμικό στοιχείο».

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

To σύγγραμμα του Σάββα Πατσαλίδη ...

«Παρασκήνια στην κορυφή του Ολύμπου – Μια αλληγορία σε δύο ραψωδίες», της Ζωής Σαμαρά (κριτική)

«Παρασκήνια στην κορυφή του Ολύμπου – Μια αλληγορία σε δύο ραψωδίες», της Ζωής Σαμαρά (κριτική)

Για το θεατρικό δοκίμιο «Παρασκήνια στην κορυφή του Ολύμπου, Μια αλληγορία σε δύο ραψωδίες», της Ζωής Σαμαρά που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις University studio press. 

Γράφει η Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη

...

«Ο μακάβριος χορός» του Στίβεν Κινγκ (κριτική) – «Λοιπόν, γιατί μάς αρέσει να τρομάζουμε;»

«Ο μακάβριος χορός» του Στίβεν Κινγκ (κριτική) – «Λοιπόν, γιατί μάς αρέσει να τρομάζουμε;»

Για τη μελέτη του Στίβεν Κινγκ [Stephen King] «Ο μακάβριος χορός – Η ανατομία του τρόμου» (μτφρ. Μιχάλης Μακρόπουλος, εκδ. Κλειδάριθμος).

Του Κυριάκου Αθανασιάδη

Πολλοί άνθρωποι θεωρούν τον Κινγκ τον καλύτερο/μεγαλύτερο/σπουδαιότερο κλπ. εν ζωή συ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Η Ήλια Μπούρα μας συστήθηκε πρόσφατα με την ποιητική της συλλογή «Εύκρατη ζώνη», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. «Ένας νέος ποιητής δεν φέρνει τίποτα καινούργιο εκτός από τη βιωματική χρήση των λέξεων που υπάρχουν στη γλώσσα μας τόσες χιλιάδες χρόνια», σημειώνει, μεταξύ άλλων.

...
«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

Η παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» παρουσιάζεται στο Σύγχρονο Θέατρο σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη. Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

H παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» που ανεβάζει στο Σύγχρονο Θέατ...

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Σύμφωνα με έρευνα, ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες [Gabriel García Márquez} είναι ο πιο μεταφρασμένος συγγραφέας ισπανόφωνης λογοτεχνίας των τελευταίων είκοσι ετών, εκθρονίζοντας από την πρώτη θέση τον Θερβάντες [Miguel de Cervantes], δημιουργό του «Δον Κιχώτη».

Επιμέλεια: Boo...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ