alt

Για την ποιητική συλλογή της Φωτεινής Βασιλοπούλου Πρωσικό μπλε (Οι εκδόσεις των φίλων)

Της Διώνης Δημητριάδου

[...] Στάσου μονάχος και θα δεις τους μέσα σου καθρέφτες/ να τρίβονται σιγά σιγά σε άμμο του βυθού. Η παραπάνω προστακτική σε ποιον απευθύνεται; Ως παραίνεση ή ως επιτακτική κίνηση από ποιον εκπορεύεται; Αν ο αναγνώστης βρει τον δρόμο προς τον στίχο, αν και ο ίδιος αντικρίσει τον βυθό, η συγκυρία ευτυχής. Θα λέγαμε πως η ποίηση τον βρήκε, τον επέλεξε για συνοδοιπόρο του μέσα άλγους. Ωστόσο η ποιητική μοναξιά παραμένει ακέραιη. Η καταβύθιση πάντοτε είναι μοναχική και απολύτως προσωπική. Η Φωτεινή Βασιλοπούλου εδώ σε μια ποιητική κατάθεση (μετά την πρώτη της πεζογραφική) με επίγνωση της  ενσωμάτωσής της  στον κόσμο των ποιητών/δημιουργών. Το ποιητικό υποκείμενο εναλλάσσει το πρώτο ενικό πρόσωπο με το δεύτερο, το εγώ με το εσύ, με την άνεση που έχει η ποίηση να παίζει με τα πρόσωπα και τα προσωπεία. Για να καταλήξει -δεν έχουμε καμία αμφιβολία ως προς αυτό- στην απόλυτη ταύτιση των δύο.

Αυτό που και από την πεζογραφική της κατάθεση είχε φανεί, η ξεκάθαρη γραφή εμπεριέχουσα όλη την αλήθεια του λόγου που δεν χρειάζεται περιττά στολίδια, χαρακτηρίζει και τον ποιητικό της λόγο.

Αυτό που και από την πεζογραφική της κατάθεση είχε φανεί, η ξεκάθαρη γραφή εμπεριέχουσα όλη την αλήθεια του λόγου που δεν χρειάζεται περιττά στολίδια, χαρακτηρίζει και τον ποιητικό της λόγο. Ολιγόστιχα ποιήματα συνομιλούν με τα εξαιρετικά εκείνα δείγματα της μικρής φόρμας. Εδώ, θα λέγαμε, το σημαντικό ελάχιστο βρίσκεται στο στοιχείο του. Το νόημα δεν ασφυκτιά στον μικρό χώρο του ποιήματος. Τι άλλο να πει, όταν όλα έχουν ειπωθεί;

Την τελευταία φορά που πέθανα
ξέχασαν να με θάψουν
και χρόνια τώρα
ανάμεσά τους τριγυρνώ
 
Πλάνης
ανάμεσα στους άλλους άταφους νεκρούς
που
ζωντανοί νομίζουν ότι είναι.
(Πλάνης)

Είκοσι οκτώ ποιήματα μοιρασμένα σε τέσσερις ενότητες, και δύο προλογικά (άστεγα αυτά) να εισάγουν σε έναν κόσμο, όπου το ποίημα αποτελεί ένα είδος σωσίβιας λέμβου που θα ταξιδέψει τη μοναξιά της ποιήτριας -συντροφευμένη από τη μοναξιά των άλλων ποιητών- σε μια καταβύθιση στο χάος.

[…] Οι άμυαλοι
πώς ξεκινήσαμε χωρίς να στοχαστούμε
πού πάμε και γιατί, σε ποιον καιρό;

Μια κατάδυση στη γη πρώτα, μια μνεία των νεκρών που εκεί δίπλα θαρρείς πως είναι απειλούμενοι διαρκώς από μια λήθη.

Μια κατάδυση στη γη πρώτα, μια μνεία των νεκρών που εκεί δίπλα θαρρείς πως είναι απειλούμενοι διαρκώς από μια λήθη. Και μετά μια ημισέληνος θλίψη, ένας μηνίσκος του σώματος που θυμάται τις απώλειες που γράψαν ανεξίτηλα πάνω του. Μια ευφυής ποιητική κατάθεση: το σώμα θυμάται, όχι ο νους. Και αναπόφευκτα ύστερα η τρικυμία εντός, να παίζει με όλα τα μπλε του κόσμου, να κλυδωνίζεται το σώμα στα κύματα.

[…] Μέχρι να φτάσω στις δικές μου Συμπληγάδες
Κι εκεί να συντριβώ
Με τον δικό μου τρόπο.

Και ο έρωτας; Ο έρωτας στο βάθος, είναι η ελπίδα, ή μήπως ακόμα μια επιβεβαίωση απουσίας και απώλειας, ίσως οριστικής;

[…] Σ’ αναχαράζω κι ανατέλλω αργά και βασανιστικά.
Μαζί μου ανατέλλει η νύχτα με το πιο σκοτεινό της
φως.

Ο τρόμος του κενού, αυτός που κάνει τον ποιητή να ψάχνει λέξεις, να σαλπάρει στις ταραγμένες θάλασσες των στίχων και να αποζητά τη σύμπλευση με τους άλλους.

Μα, μην την ψάχνετε την ψυχή του ποιητή, αυτού του μοναχικού πλάσματος. Ο λόγος του πάντα θα θυμίζει τα πιο σκοτεινά χρώματα. Η Φωτεινή Βασιλοπούλου καταθέτει το προσωπικό της ταξίδι -γήινο και θαλασσινό μαζί- με ένα χάος να χάσκει γύρω της και μέσα της. Αυτό το άδειο που απειλεί να καταπιεί τα πάντα. Και να πρέπει να το γεμίζεις κάθε μέρα, γιατί το κενό του χώρου του ποιος το αντέχει; Ο τρόμος του κενού, αυτός που κάνει τον ποιητή να ψάχνει λέξεις, να σαλπάρει στις ταραγμένες θάλασσες των στίχων και να αποζητά τη σύμπλευση με τους άλλους. Το εσύ σαν προσωπείο του εγώ, ένα και το αυτό τελικά. Με τον σαρκασμό να υποφώσκει πίσω από τις λέξεις, μια άμυνα του σκοτεινού λόγου για να δείξει λίγο φως. Ίσως αυτή να είναι και η βαθύτερη αξία της ποίησης. Να μπορεί να σε καταβυθίζει και την άλλη στιγμή να περιγελά την καταβύθισή σου.

[…] Η εκκρεμής προσωρινή φυλάκιση στον πόνο
και στον βίο εκπνέει πια.
Είσαι έτοιμος προς αναχώρηση.
Να αποδράσεις από τη ζωή.
Να πας κι εσύ, βρε αδελφέ, έναν τάφο πιο κάτω.

Η εικαστική παρέμβαση της ζωγράφου Μαργαρίτας Βασιλάκου (στο εξώφυλλο και σε τέσσερις ακόμα ζωγραφιές ανάμεσα στα ποιήματα) συνυπογράφει τον ποιητικό λόγο μεταφέροντας το σκηνικό της γραφής σε άλλο τοπίο συνυποδηλωτικό. Και το χρώμα του εξωφύλλου, αυτό το επινοημένο πρωσικό μπλε, να  πλαισιώνει το πρόσωπο της ζωγραφιάς. Ο ποιητικός λόγος της Φωτεινής Βασιλοπούλου ευτύχησε στο συνταίριασμα αυτό. Έτσι προσφέρεται ως συνολική πρόταση ποιητική, εικαστική αλλά κυρίως ως θεώρηση ζωής. Με τα ανεστραμμένα είδωλα των μορφών, τις ασπρόμαυρες εκδοχές των προσώπων με τα κλειστά μάτια, με τις ανατροπές των στίχων να δηλώνουν τη διάθεση της ποιήτριας για έναν αιφνιδιασμό, πάντοτε ευπρόσδεκτο στην ποίηση. Άλλωστε, ανατρεπτικός των καθιερωμένων σχημάτων δήλωνε ανέκαθεν ο ευθύβολος λόγος, σε όποιο είδος (πεζό ή ποιητικό) και αν συγκαταλεγόταν.

* Η ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ είναι συγγραφέας.

altΠρωσικό μπλε
Φωτεινή Βασιλοπούλου
Οι εκδόσεις των φίλων 2016
Σελ. 48, τιμή εκδότη €7,40

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» της Λουίζ Γκλικ (κριτική)

«Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» της Λουίζ Γκλικ (κριτική)

Για τη συλλογή δοκιμίων της Λουίζ Γκλικ [Louise Glück] «Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» (μτφρ. Γιώργος Λαμπράκος, εκδ. Στερέωμα). Στην κεντρική εικόνα, η Λουίζ Γκλικ.

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

Τη Λουίζ Γ...

«Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» του Αλέξη Ζήρα (κριτική)

«Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» του Αλέξη Ζήρα (κριτική)

Για το δοκίμιο του Αλέξη Ζήρα «Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» (εκδ. Θράκα). Στην κεντρική εικόνα, η ποιήτρια Λύντια Στεφάνου στο σπίτι της ζωγράφου Νέλλης Ανδρικοπούλου (1948).

Γράφει η Χλόη Κουτσουμπέλη ...

«Βροχές Βερμίου» του Θανάση Μαρκόπουλου (κριτική) – Ένα ανθολόγιο τοπογραφικών δεδομένων

«Βροχές Βερμίου» του Θανάση Μαρκόπουλου (κριτική) – Ένα ανθολόγιο τοπογραφικών δεδομένων

Για την ποιητική συλλογή «Βροχές Βερμίου» του Θανάση Μαρκόπουλου (εκδ. Μελάνι). 

Γράφει ο Ιγνάτης Χουβαρδάς

Στην πρόσφατη ποιητική συλλογή ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Το πρώτο επεισόδιο της εκπομπής «Βίος και Πολιτεία» μεταδόθηκε ζωντανά την Παρασκευή και βρίσκεται ήδη στον «αέρα» του διαδικτύου. Μια πρωτοβουλία του μεγαλύτερου και πιο εν...

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Δημοσιοποιήθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ.

Επιμέλεια: Book Press

Δημοσιοποιείται η λίστα των φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ, υπό την Αιγίδα της Α.Ε. ...

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη στην ευρωπαϊκή λίστα προτεινόμενων βιβλίων του Readers of Europe 2023

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη στην ευρωπαϊκή λίστα προτεινόμενων βιβλίων του Readers of Europe 2023

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη προτείνεται για την ευρωπαϊκή λίστα βιβλίων της Ευρωπαϊκής Βιβλιοθήκης Readers of Europe για το 2023.

Επιμέλεια: Book Press

Το ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Λογοτεχνία, έμφυλες ταυτότητες, πατριαρχία, φεμινιστικό κίνημα, γυναικεία γραφή. Αμάντα Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ*, Λύο Καλοβυρνάς φωτίζουν όψεις ενός ζητήματος που μας αφορά περισσότερο απ΄ όσο ίσως πιστεύουμε, ενώ ακολουθεί επιλογή βιβλίων ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας από τις πρόσφατες ...

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ