alt

Για την ποιητική συλλογή της Φωτεινής Βασιλοπούλου Πρωσικό μπλε (Οι εκδόσεις των φίλων)

Της Διώνης Δημητριάδου

[...] Στάσου μονάχος και θα δεις τους μέσα σου καθρέφτες/ να τρίβονται σιγά σιγά σε άμμο του βυθού. Η παραπάνω προστακτική σε ποιον απευθύνεται; Ως παραίνεση ή ως επιτακτική κίνηση από ποιον εκπορεύεται; Αν ο αναγνώστης βρει τον δρόμο προς τον στίχο, αν και ο ίδιος αντικρίσει τον βυθό, η συγκυρία ευτυχής. Θα λέγαμε πως η ποίηση τον βρήκε, τον επέλεξε για συνοδοιπόρο του μέσα άλγους. Ωστόσο η ποιητική μοναξιά παραμένει ακέραιη. Η καταβύθιση πάντοτε είναι μοναχική και απολύτως προσωπική. Η Φωτεινή Βασιλοπούλου εδώ σε μια ποιητική κατάθεση (μετά την πρώτη της πεζογραφική) με επίγνωση της  ενσωμάτωσής της  στον κόσμο των ποιητών/δημιουργών. Το ποιητικό υποκείμενο εναλλάσσει το πρώτο ενικό πρόσωπο με το δεύτερο, το εγώ με το εσύ, με την άνεση που έχει η ποίηση να παίζει με τα πρόσωπα και τα προσωπεία. Για να καταλήξει -δεν έχουμε καμία αμφιβολία ως προς αυτό- στην απόλυτη ταύτιση των δύο.

Αυτό που και από την πεζογραφική της κατάθεση είχε φανεί, η ξεκάθαρη γραφή εμπεριέχουσα όλη την αλήθεια του λόγου που δεν χρειάζεται περιττά στολίδια, χαρακτηρίζει και τον ποιητικό της λόγο.

Αυτό που και από την πεζογραφική της κατάθεση είχε φανεί, η ξεκάθαρη γραφή εμπεριέχουσα όλη την αλήθεια του λόγου που δεν χρειάζεται περιττά στολίδια, χαρακτηρίζει και τον ποιητικό της λόγο. Ολιγόστιχα ποιήματα συνομιλούν με τα εξαιρετικά εκείνα δείγματα της μικρής φόρμας. Εδώ, θα λέγαμε, το σημαντικό ελάχιστο βρίσκεται στο στοιχείο του. Το νόημα δεν ασφυκτιά στον μικρό χώρο του ποιήματος. Τι άλλο να πει, όταν όλα έχουν ειπωθεί;

Την τελευταία φορά που πέθανα
ξέχασαν να με θάψουν
και χρόνια τώρα
ανάμεσά τους τριγυρνώ
 
Πλάνης
ανάμεσα στους άλλους άταφους νεκρούς
που
ζωντανοί νομίζουν ότι είναι.
(Πλάνης)

Είκοσι οκτώ ποιήματα μοιρασμένα σε τέσσερις ενότητες, και δύο προλογικά (άστεγα αυτά) να εισάγουν σε έναν κόσμο, όπου το ποίημα αποτελεί ένα είδος σωσίβιας λέμβου που θα ταξιδέψει τη μοναξιά της ποιήτριας -συντροφευμένη από τη μοναξιά των άλλων ποιητών- σε μια καταβύθιση στο χάος.

[…] Οι άμυαλοι
πώς ξεκινήσαμε χωρίς να στοχαστούμε
πού πάμε και γιατί, σε ποιον καιρό;

Μια κατάδυση στη γη πρώτα, μια μνεία των νεκρών που εκεί δίπλα θαρρείς πως είναι απειλούμενοι διαρκώς από μια λήθη.

Μια κατάδυση στη γη πρώτα, μια μνεία των νεκρών που εκεί δίπλα θαρρείς πως είναι απειλούμενοι διαρκώς από μια λήθη. Και μετά μια ημισέληνος θλίψη, ένας μηνίσκος του σώματος που θυμάται τις απώλειες που γράψαν ανεξίτηλα πάνω του. Μια ευφυής ποιητική κατάθεση: το σώμα θυμάται, όχι ο νους. Και αναπόφευκτα ύστερα η τρικυμία εντός, να παίζει με όλα τα μπλε του κόσμου, να κλυδωνίζεται το σώμα στα κύματα.

[…] Μέχρι να φτάσω στις δικές μου Συμπληγάδες
Κι εκεί να συντριβώ
Με τον δικό μου τρόπο.

Και ο έρωτας; Ο έρωτας στο βάθος, είναι η ελπίδα, ή μήπως ακόμα μια επιβεβαίωση απουσίας και απώλειας, ίσως οριστικής;

[…] Σ’ αναχαράζω κι ανατέλλω αργά και βασανιστικά.
Μαζί μου ανατέλλει η νύχτα με το πιο σκοτεινό της
φως.

Ο τρόμος του κενού, αυτός που κάνει τον ποιητή να ψάχνει λέξεις, να σαλπάρει στις ταραγμένες θάλασσες των στίχων και να αποζητά τη σύμπλευση με τους άλλους.

Μα, μην την ψάχνετε την ψυχή του ποιητή, αυτού του μοναχικού πλάσματος. Ο λόγος του πάντα θα θυμίζει τα πιο σκοτεινά χρώματα. Η Φωτεινή Βασιλοπούλου καταθέτει το προσωπικό της ταξίδι -γήινο και θαλασσινό μαζί- με ένα χάος να χάσκει γύρω της και μέσα της. Αυτό το άδειο που απειλεί να καταπιεί τα πάντα. Και να πρέπει να το γεμίζεις κάθε μέρα, γιατί το κενό του χώρου του ποιος το αντέχει; Ο τρόμος του κενού, αυτός που κάνει τον ποιητή να ψάχνει λέξεις, να σαλπάρει στις ταραγμένες θάλασσες των στίχων και να αποζητά τη σύμπλευση με τους άλλους. Το εσύ σαν προσωπείο του εγώ, ένα και το αυτό τελικά. Με τον σαρκασμό να υποφώσκει πίσω από τις λέξεις, μια άμυνα του σκοτεινού λόγου για να δείξει λίγο φως. Ίσως αυτή να είναι και η βαθύτερη αξία της ποίησης. Να μπορεί να σε καταβυθίζει και την άλλη στιγμή να περιγελά την καταβύθισή σου.

[…] Η εκκρεμής προσωρινή φυλάκιση στον πόνο
και στον βίο εκπνέει πια.
Είσαι έτοιμος προς αναχώρηση.
Να αποδράσεις από τη ζωή.
Να πας κι εσύ, βρε αδελφέ, έναν τάφο πιο κάτω.

Η εικαστική παρέμβαση της ζωγράφου Μαργαρίτας Βασιλάκου (στο εξώφυλλο και σε τέσσερις ακόμα ζωγραφιές ανάμεσα στα ποιήματα) συνυπογράφει τον ποιητικό λόγο μεταφέροντας το σκηνικό της γραφής σε άλλο τοπίο συνυποδηλωτικό. Και το χρώμα του εξωφύλλου, αυτό το επινοημένο πρωσικό μπλε, να  πλαισιώνει το πρόσωπο της ζωγραφιάς. Ο ποιητικός λόγος της Φωτεινής Βασιλοπούλου ευτύχησε στο συνταίριασμα αυτό. Έτσι προσφέρεται ως συνολική πρόταση ποιητική, εικαστική αλλά κυρίως ως θεώρηση ζωής. Με τα ανεστραμμένα είδωλα των μορφών, τις ασπρόμαυρες εκδοχές των προσώπων με τα κλειστά μάτια, με τις ανατροπές των στίχων να δηλώνουν τη διάθεση της ποιήτριας για έναν αιφνιδιασμό, πάντοτε ευπρόσδεκτο στην ποίηση. Άλλωστε, ανατρεπτικός των καθιερωμένων σχημάτων δήλωνε ανέκαθεν ο ευθύβολος λόγος, σε όποιο είδος (πεζό ή ποιητικό) και αν συγκαταλεγόταν.

* Η ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ είναι συγγραφέας.

altΠρωσικό μπλε
Φωτεινή Βασιλοπούλου
Οι εκδόσεις των φίλων 2016
Σελ. 48, τιμή εκδότη €7,40

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Emily Dickinson, Ποιήματα» (κριτική) – Το αργυρό χρονικό της μετάφρασης

«Emily Dickinson, Ποιήματα» (κριτική) – Το αργυρό χρονικό της μετάφρασης

Για το βιβλίο «Emily Dickinson, Ποιήματα» (εκλογή, προλεγόμενα, μετάφραση Κώστας Κουτσουρέλης, εκδ. Κίχλη). Κεντρική εικόνα: Η Σίνθια Νίξον υποδύεται την Έμιλυ Ντίκινσον στη βιογραφική ταινία του Τέρενς Ντέιβις «A Quier Passion». 

Γράφει η Γεωργία Τριανταφυλλίδου ...

«Ο θυρωρός των ημερών» της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου (κριτική)

«Ο θυρωρός των ημερών» της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου (κριτική)

Για την ποιητική συλλογή της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου «Ο θυρωρός των ημερών» (εκδ. Κέδρος). Κεντρική εικόνα: He © Positi Negati.

Γράφει η Μαρίτα Παπαρούση

Στην ποιητική συλλογή ...

«Η χαμηλόφωνη τόλμη» (κριτική): Έξι γυναίκες φιλόλογοι ανθολογούν έξι λυρικές ποιήτριες του 20ου αιώνα

«Η χαμηλόφωνη τόλμη» (κριτική): Έξι γυναίκες φιλόλογοι ανθολογούν έξι λυρικές ποιήτριες του 20ου αιώνα

Για την ανθολογία «Η χαμηλόφωνη τόλμη» (εκδ. Νίκας). Κεντρική εικόνα: πίνακας του Τζον Γουίλιαμ Γουότερχαουζ εμπνευσμένος από ποίημα του Άλφρεντ Τέννυσον.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ποιητές που τους σάρωσε η λήθη. Στίχοι που ντύθηκαν την απώλειά τους. Α...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Με ανακοίνωσή της η Εταιρεία Συγγραφέων αποχαιρετά των δύο φορές Πρόεδρό της Βασίλη Βασιλικό και ανακοινώνει ότι η Ημέρα Ποίησης 2024 θα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του ανθρώπου που εισηγήθηκε στην UNESCO την 21 Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

...
Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Ακολουθεί επιμνημόσυνο κείμενο του Αλέξη Ζήρα, πρώην Προέδρου της Εταιρείας Συγγραφέων, για τον Βασίλη Βασιλικό.

Ένας αποχαιρετισμός στον Βασίλη Βασιλικό

Για πολλά χρόνια, τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1970 ως το κλείσιμο...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

Είναι βιβλία που φέρνουν τις επιστήμες (κυρίως θετικές) πιο κοντά μας και τις κάνουν πιο εύληπτες και γοητευτικές. Επιλέγουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα. Κεντρική εικόνα: Ο Ράσελ Κρόου, ως ο μαθηματικός Τζον Νας, στην ταινία «Ενας υπέροχος άνθρωπος», του Ρον Χάουαρντ.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ