alt

Για την ποιητική συλλογή του Θωμά Τσαλαπάτη Άλμπα (εκδ. Εκάτη).

Του Παναγιώτη Λογγινίδη

Κυριευμένη από στοιχεία δυισμού, η δεύτερη ποιητική συλλογή του Θωμά Τσαλαπάτη, γεμάτη στοιχεία νεοτερισμού στην αντίληψη για την ποίηση, μεταμφιέζεται μερικώς σε πεζό λόγο με ποιητική διαφάνεια. Πόλη ή γυναίκα, πεζό ή ποίηση, φώς ή σκοτάδι, τελικά είναι διαφορετικές όψεις του ενός και μόνου πράγματος, του πραγματικού βιώματος.

Διαβάζοντας το δεύτερο βιβλίο του Θωμά Τσαλαπάτη, δεν είναι δυνατόν να νοιώσουμε έστω και μία στιγμή εκτός της Άλμπα. Επιθετικός ο ποιητής, αποφασίζει να μας βάλει στο μίξερ της Άλμπα και να μας χτυπήσει ανελέητα μέχρι να καταλάβουμε ότι η ζωή έτσι μόνο είναι δυνατόν να γίνει αντιληπτή, σαν ένα πράγμα (υλικό) ή ένα γεγονός (ιδέα) που διαρκεί μόνο όταν έχει χρονικό πλάτος και εδαφικά δευτερόλεπτα.

Ατρόμητος, αυτή είναι η κατάλληλη λέξη και για αυτόν αλλά και για τον αναγνώστη που βυθίζεται στο σκοτεινό βούρκο της Άλμπα χωρίς να σκέφτεται τι θα επακολουθήσει.

Η Άλμπα είναι μία φανταστική πόλη που ενώ γνωρίζουμε την εικονικότητά της, νοιώθουμε δεμένοι στο άρμα της, στον κυκλώνα που δημιουργεί στα βαθύτερα ένστικτά μας, στις επιθυμίες μας. Αλίμονο αν αποφασίσεις να ξεκουραστείς ενώ βρίσκεσαι εντός των ορίων της Άλμπα. Η διάλυσή σου είναι αναμενόμενη. Αφού λοιπόν αποφάσισε ο ποιητής να μας εσωκλείσει στην πόλη του –εδώ η λέξη «εσωκλείω» δεν είναι τυχαία αφού μέσα από τα κάγκελα της πόλης βλέπουμε τις ημέρες που βρίσκονται έξω αλλά μας αποκλείεται να τις μυρίσουμε– θεώρησε σκόπιμο να μας αποκαλύψει όλα τα ένοχα μυστικά της. Ναι λοιπόν, η πόλη λειτουργεί ενοχικά, τα πουλιά της που «βουλιάζουν σαν πέτρες στον ουρανό» και «στον ύπνο τους γαντζώνονται στον ουρανό», τα σταφύλια που «γεννούν και γερνούν μέσα σε λίγες ώρες», οι αγέννητοι που «έχουν την ίδια μοίρα με τους νεκρούς». Η ενοχή σκεπάζει τα πάντα και ο ποιητής δε φοβάται να τη δει και να τη διαλαλήσει όσο πιο έντονα μπορεί προς όλες τις κατευθύνσεις. Ατρόμητος, αυτή είναι η κατάλληλη λέξη και για αυτόν αλλά και για τον αναγνώστη που βυθίζεται στο σκοτεινό βούρκο της Άλμπα χωρίς να σκέφτεται τι θα επακολουθήσει. Μάλιστα η Άλμπα είναι τόσο ιδιόμορφη, ξενίζει τόσο πολύ η δύσμορφη ρυμοτομία της και οι αφύσικες αντανακλάσεις της –εδώ οι ανηφόρες της αρνούνται να γίνουν κατηφόρες, …στέγες γαλάζιες τραβούν τα κτήρια προς τον ουρανό, … οι αυλές είναι σπαρμένες με δόντια– που κανείς δε θα ευχόταν μία επίσκεψη σε αυτήν εκτός αν ήταν ο αναγνώστης της. Ω, τυχερέ αναγνώστη που έχεις μάτια περισσότερα από την Άλμπα και δέντρα κοντύτερα ώστε να την κερδίσεις στην μάχη που έτσι κι αλλιώς σου επιφυλάσσεται από τη μοίρα.

Γεμάτο λεκτικά δίπολα, το γραπτό παίζει με κλασικά λογοτεχνικά μοτίβα, πρόσωπο και προσωπείο, χρόνος και μη χρόνος, άνθρωπος και άνθρωπος.

Το κείμενο που συμπτωματικά είναι και το σώμα της πόλης Άλμπα, είναι γεμάτο αντιθέσεις. Προσευχή≠πέτρα, λιμνάζουν≠λέξεις, όψη≠βλέμμα. Περίεργη πόλη που μετεωρίζεται μεταξύ ποίησης και διηγήματος, παλαιάς πόλης και νέας και δε σ’ αφήνει να διαλέξεις, ως το τέλος. Γεμάτο λεκτικά δίπολα, το γραπτό παίζει με κλασικά λογοτεχνικά μοτίβα, πρόσωπο και προσωπείο, χρόνος και μη χρόνος, άνθρωπος και άνθρωπος. Και κει που πας να συνηθίσεις το στρωτό ποιητικό λόγο έρχεται σαν νέος λογοτεχνικός κεραυνός ο πεζός ποιητής να ανοίξει τον κύκλο για να ξανάρθει η άλλη Άλμπα, το πρόσωπο.

Περίεργη σύμπτωση λογοτεχνικά αν και όχι σε επίπεδο αντανάκλασης (βλ. Μαρία Νεφέλη-Αντιφωνητής) το δίπολο φαίνεται απαραίτητο στο συγγραφέα προκειμένου να αναδείξει τους κρυφούς θησαυρός της πόλης. Χωρίς ψεκτικούς χαρακτηρισμούς προς την πόλη, μόνο με την παράθεση ενός προσώπου γυναικείου, μάλλον νέου, ο ποιητής δημιουργεί την αντιπαράθεση. Πέρα από τη σκοτεινή πόλη, υπάρχει η μονάδα. Πέρα από το σύνολο που σε εμπεριέχει και εκ των πραγμάτων σε απορροφά όταν παλινδρομικά συμβαίνει, υπάρχει αυτή η μία, το αντίβαρο στην εξουθενωτική πόλη, το άλλο πρόσωπο στην ιστορία που συμπτωματικά έχει πάντα το ίδιο όνομα. Εύστοχο το δίπολο, ο αντικατοπτρισμός του «εγώ» στο «εμείς», ο άλλος που είναι πάντα εκεί για να νοηματοδοτεί το άμορφο όλο. Αν η διήγηση του κειμένου εμφανίζεται στρωτή, συμπαγής, απαλλαγμένη από τσαχπινιές, η σύνδεση με το στίχο επιτυγχάνεται σχεδόν αυτοματοποιημένα χάριν της λεπτότητας της γυναίκας Άλμπα, του ερωτικού της υπερβατισμού που τελικά κατακλύζει το σύνολο του έργου.

Αφού λοιπόν το κείμενο το διαφεντεύει η πετυχημένη παράθεση λέξεων, μόνο αυτή θα αποδυνάμωνε τους πρωταγωνιστές που μάλλον φαντάζουν λαμπροί όταν έχουν να παίξουν αυτή την παρτίδα αντιπαράθεσης με το λόγο.

Βεβαίως η γυναίκα Άλμπα, εμφανίζεται πρωτίστως ως ερωτικό πρόσωπο. Παρ’ ότι και η πόλη έχει ερωτικά ψήγματα η γυναίκα κατακλύζεται από ερωτισμό που καταφέρνει να τρυπώσει στους ερωτογενείς δέκτες μας και να μας τυραννάει μέχρι να «στέκεται όρθια με μια λέξη λιγότερη». Αυτό είναι το χτύπημά της, η μεγάλη της απώλεια, η αντίσταση και τελικά η σωτηρία του συγγραφέα στην απορρόφηση που υπέστη από αυτή τη Μπλανς Ντιμπουά της Άλπμα, να της αφαιρεθεί μία λέξη. Στην ποίηση οι λέξεις έχουν την εξουσία και εμείς, οι πόλεις, οι ερωτικές γυναίκες υπηρετούμε τις διαταγές τους. Αφού λοιπόν το κείμενο το διαφεντεύει η πετυχημένη παράθεση λέξεων, μόνο αυτή θα αποδυνάμωνε τους πρωταγωνιστές που μάλλον φαντάζουν λαμπροί όταν έχουν να παίξουν αυτή την παρτίδα αντιπαράθεσης με το λόγο. Και εδώ η αφαιρετική λογική του συγγραφέα λυτρώνει τον αναγνώστη που τόση ώρα παρακολουθεί ένα άρτιο πρόσωπο που δεν καταδέχεται υποψία ελλείμματος.

Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι ο αναγνώστης έχει δύο επιλογές καθ’ όλη τη διάρκεια της ανάγνωσης: ή να επιλέξει την πόλη Άλμπα, μια πόλη καθόλου συμβατική, μυστηριώδης, με γειτονιές μόνο με μονούς αριθμούς και με μία Πέμπτη που μάλλον κάπου παράπεσε, ανάμεσα στις άλλες ημέρες και κανείς δεν την αναζήτησε ή να ακολουθήσει το άρωμα της γυναίκας Άλμπα που ξεχωρίζει στις ζωές μας και αποφασίζει να σταθεί απέναντι στη δυνατή πόλη, ως μία μονάδα συγκλονιστική. Όποιος νομίζει ότι η επιλογή είναι εύκολη θα αποδειχθεί ο αδύναμος κρίκος του νοήματος. 

* Ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΛΟΓΓΙΝΙΔΗΣ είναι ποιητής.

altΆλμπα
Θωμάς Τσαλαπάτης
Εκάτη 2016
Σελ. 48, τιμή εκδότη €8,48

alt

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΘΩΜΑ ΤΣΑΛΑΠΑΤΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Κομμάτια» του Ευριπίδη Γαραντούδη (κριτική) – Προσεγγίζοντας το παρελθόν μέσα από τη μνήμη και το όνειρο

«Κομμάτια» του Ευριπίδη Γαραντούδη (κριτική) – Προσεγγίζοντας το παρελθόν μέσα από τη μνήμη και το όνειρο

Για την ποιητική συλλογή του Ευριπίδη Γαραντούδη «Κομμάτια» (εκδ. Πόλις). 

Γράφει ο Αλέξανδρος Δεδιλιάρης

Με την τελευταία ποιητική του συλλογή, ...

«Σατόρι – Η στιγμή της φωτοσύνθεσης» του Μανόλη Πρατικάκη (κριτική) – Τ’ ανθισμένα δέντρα είναι τα πιο αυθεντικά ποιήματα

«Σατόρι – Η στιγμή της φωτοσύνθεσης» του Μανόλη Πρατικάκη (κριτική) – Τ’ ανθισμένα δέντρα είναι τα πιο αυθεντικά ποιήματα

Για την ποιητική συλλογή του Μανόλη Πρατικάκη «Σατόρι – Η στιγμή της φωτοσύνθεσης» (εκδ. Αρμός). 

Γράφει ο Σταύρος Κουβαράς

Ο Μαν...

«Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» του Αρμάντο Ρομέρο – Ποίηση όπως το φως κι η θάλασσα

«Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» του Αρμάντο Ρομέρο – Ποίηση όπως το φως κι η θάλασσα

Για την ποιητική συλλογή του Αρμάντο Ρομέρο (Armando Romero) «Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» (μτφρ. Αγαθή Δημητρούκα, εκδ. Τόπος). 

Γράφει ο Χρήστος Κούκης

Ο Αρμάντο Ρομέρο έλκει την καταγωγή του από την Ελλάδα. Σ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«

«"Λέω παραμύθια να ξορκίσω το κακό" – Σχεδίασμα ποιητικής βιογραφίας του Σωκράτη Μάλαμα» του Λέοντα Ναρ

Για τη βιογραφία «Λέω παραμύθια να ξορκίσω το κακό... – Σχεδίασμα ποιητικής βιογραφίας του Σωκράτη Μάλαμα» (εκδ. Πατάκη) του Λέοντα Α. Ναρ. Κεντρική εικόνα: Ο Σωκράτης Μάλαμας. 

Γράφει ο Κώστας Φρουζάκης

Το ν...

«Η νύφη και το “Καληνύχτα Σταχτοπούτα”» της Καρολίνα Μπιάνκι (κριτική) – Η ιστορία της σφαγής των γυναικών

«Η νύφη και το “Καληνύχτα Σταχτοπούτα”» της Καρολίνα Μπιάνκι (κριτική) – Η ιστορία της σφαγής των γυναικών

Για την παράσταση «Η νύφη και το “Καληνύχτα Σταχτοπούτα”» της Καρολίνα Μπιάνκι (Carolina Bianchi) και της κολλεκτίβας Cara de Cavalo στην Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. 

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

...
«Βίος και Πολιτεία»: Ο Δημήτρης Σίμος έρχεται στο Υπόγειο

«Βίος και Πολιτεία»: Ο Δημήτρης Σίμος έρχεται στο Υπόγειο

Στο 85ο επεισόδιο της σειράς συζητήσεων στο Βιβλιοπωλείο της Πολιτείας με ανθρώπους από το χώρο του βιβλίου και των ιδεών, o Κώστας Κατσουλάρης συνομιλεί με τον συγγραφέα αστυνομικών μυθιστορημάτων Δημήτρη Σίμο, με αφορμή το τελευταίο του μυθιστόρημα «Κανονικά παιδιά» (εκδ. Μεταίχμιο). Η συζήτηση θα μεταδοθεί την Πέ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Καλοκαίρι 2025: «Διαβάζοντας σε ανοιχτούς ορίζοντες» – 50 λογοτεχνικά βιβλία για όλες τις διαθέσεις και για κάθε στιγμή

Καλοκαίρι 2025: «Διαβάζοντας σε ανοιχτούς ορίζοντες» – 50 λογοτεχνικά βιβλία για όλες τις διαθέσεις και για κάθε στιγμή

Διηγήματα, νουβέλες και μυθιστορήματα, σύγχρονα και κλασικά, όλα μαζί ανοίγουν μια αναγνωστική βεντάλια για όλες τις διαθέσεις και προτιμήσεις και για κάθε στιγμή. 

Επιλογή-κείμενα: Κώστας Αγοραστός, Διονύσης Μαρίνος

Π...

Πού πάει ο κόσμος μας: 50 βιβλία για την Ιστορία, την πολιτική, την κοινωνία, την επιστήμη

Πού πάει ο κόσμος μας: 50 βιβλία για την Ιστορία, την πολιτική, την κοινωνία, την επιστήμη

Επιλογή πενήντα βιβλίων από την πρόσφατη βιβλιοπαραγωγή, εστιάζοντας στην Ιστορία, ελληνική και διεθνή, στην πολιτική και τη φιλοσοφία, αλλά και σε βιβλία που αφορούν τον πολιτισμό, την κοινωνία, τη θρησκεία, την ψυχολογία, την επιστήμη. Πενήντα δοκίμια ή μελέτες που μπορούν να μας κάνουν καλύτερους και πιο ενημερωμ...

Επτά νέες ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά νέες ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά ποιητές και ποιήτριες παραδίδουν τους στίχους τους στο αναγνωστικό κοινό μέσα από τις νέες τους ποιητικές συλλογές που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

Επτά ποιητικά βιβλία από τις εκδόσεις Βακχικόν. 

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ