alt

Για την ποιητική συλλογή της Κατερίνας Γώγου «Τώρα να δούμε εσείς τι θα κάνετε» (εκδ. Καστανιώτη)

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Κατά γενική εφαρμογή, η γλώσσα εξυπηρετεί ως όχημα τη διεκπεραίωση των σημαινομένων, τα οποία προσδιορίζουν τη δομή και την αισθητική της έκφρασης. Εντούτοις, στην περίπτωση του βιβλίου Τώρα να δούμε εσείς τι θα κάνετε της Κατερίνας Γώγου (1940-1993) ως μιας συγκεντρωτικής έκδοσης των ποιητικών συλλογών: Τρία κλικ αριστερά, Ιδιώνυμο, Το ξύλινο παλτό, Απόντες, Ο μήνας των παγωμένων σταφυλιών, Νόστος, Με λένε Οδύσσεια, η γλώσσα φαίνεται να προβάλλεται ως το ισχυρό βιωματικό ισοδύναμο ενός ζώντος οργανισμού, ο οποίος πορεύεται συμπαρασύροντας ποικίλα υλικά τόσο από το περιβάλλον όσο και από τον εσωτερικό άνθρωπο.

altΟι ποιητικές συλλογές της συγκεντρωτικής έκδοσης, πλην της τελευταίας, είχαν εκδοθεί όταν η Κατερίνα Γώγου ήταν στη ζωή, ενώ η ποιητική συλλογή Με λένε Οδύσσεια εκδόθηκε μετά θάνατον. Από αυτή την άποψη, η συγκεντρωτική έκδοση του συνόλου των ποιητικών συλλογών, όπως συμπληρώνεται με ποικίλα κατάλοιπα («Μικρά πεζά για …», «Σενάρια», «Φύλλα σαν ημερολογίου»), φαίνεται να χαρτογραφεί αφενός τις περιοχές δημιουργικής παραγωγής και αφετέρου μια διάσταση μεταζωής της Κατερίνας Γώγου.

Κάτω από τον βαρύ βιωματικό μανδύα της γλώσσας αναγνωρίζεται λόγος καταιγιστικός, παραστατικός, καταγγελτικός, απροσδόκητος, αφοριστικός, άμεσος έως αγοραίος με ό,τι ακραίο συνεπάγεται σε επίπεδο πληροφορητικότητας. Επίσης: αυτο-σαρκαστικός, αυτο-κριτικός, απολογητικός, εξομολογητικός, και πάντως πλήρης διαβρωτικού συναισθήματος, με κυρίαρχα στοιχεία την οργή, τον θυμό, τον πόνο.

Με αυτόν τον χαρακτήρα ο λόγος λειτουργεί ως (δι)έξοδος προς την εξωτερική, αντικειμενική πραγματικότητα και ταυτόχρονα ως αυτοαναφορικότητα και κωδικοποίηση των δεδομένων του εσωτερικού ανθρώπου.

Βιωματικό φορτίο

Παρά το πλεοναστικό βιωματικό φορτίο, ο λόγος της Κατερίνας Γώγου διαθέτει εγγενείς υφολογικούς δείκτες που δηλώνουν συνειδητή οργάνωση της ποίησής της και προσδιορίζουν τη δομή των κειμένων με βάση τον συνδυασμό στίχων και συνεχούς αφηγηματικής ροής, όπου εντοπίζεται και μια διευρυμένη μορφή χαϊκού («Το σπίτι μου όσο το άνοιγμα των χεριών της κόρης/ μου/ 4 χρόνια άστεγη τώρα»).

Κάτω από τον βαρύ βιωματικό μανδύα της γλώσσας αναγνωρίζεται λόγος καταιγιστικός, παραστατικός, καταγγελτικός, απροσδόκητος, αφοριστικός, άμεσος έως αγοραίος

Την ποιότητα του λόγου προσδιορίζουν οι ποικίλες παρηχήσεις (όπου αναγνωρίζονται και παραδοσιακοί ρυθμοί, π. χ. παιδικών τραγουδιών) και η ευρεία χρήση της μεταφοράς (π. χ.: «Τυλίγω πάγο στο συναίσθημα»). Επίσης παρεμβαίνουν ποικίλα διακείμενα, μάλλον ως αντικείμενα βιωματικής διαχείρισης, όπου εντάσσεται και η κατακλείδα του υλικού της έκδοσης («τώρα να δούμε εσείς τι θα κάνετε») που έχει αναβαθμισθεί σε τίτλο του βιβλίου ως συνόλου, ενώ δεν αποκλείεται και μια υπαινικτική δήλωση εκλεκτικών συγγενειών.

Εξάλλου, τον χαρακτήρα του λόγου της Γώγου ενισχύουν και ορισμένα τεκμήρια μεταγλωσσικότητας, τόσο στη διάσταση της αυτοαναφορικότητας της γραφής, όσο και στη διάσταση της χρήσης ποικίλων μορφών γλωσσικών στοιχείων (π. χ. κεφαλαία γράμματα γραφομηχανής και επιγραφών ή σημεία στίξης) και φαινομένων (π.χ. οπτικοποιημένη απόδοση ασθμαίνοντος ή κραυγάζοντος λόγου, καθώς και άλλων ήχων) ως λογοτεχνικού υλικού.

Αυτός ο σύνθετος λόγος αποδίδει τη βιωματική πρόσληψη της πραγματικότητας σε επίπεδο πολιτικής, πολιτισμικής και οικονομικής αγοράς με ό,τι τραυματικό σημαίνει και με το συνεπαγόμενο αίσθημα φυγής. Επίσης, τη βιωματική ανάγνωση δεδομένων του εξωτερικού κόσμου και του εσωτερικού ανθρώπου ως δεξαμενή βιωματικού και γνωστικού φορτίου, τη μοναξιά του εσωτερικού ανθρώπου ως ατομική επιλογή και ως εγκατάλειψη σε κοινωνικό επίπεδο, το αίσθημα της αποδόμησης του εσωτερικού ανθρώπου με το συνακόλουθο αίσθημα χάους, την παραβίαση του ορίου ανάμεσα στην υποκειμενική και στην αντικειμενική πραγματικότητα, τη σχέση ζωής και θανάτου, τη ροή του αντικειμενικού και του προσωπικού χρόνου.

Με αυτές τις προϋποθέσεις, η συγκεντρωτική έκδοση των ποιητικών συλλογών και των καταλοίπων της Κατερίνας Γώγου, ανεξάρτητα από το ενδιαφέρον του αποδέκτη σε ό,τι αφορά το περιεχόμενο των κειμένων, είναι δυνατόν να εκτιμηθεί ως ένα εκτενές πεδίο για την παραδειγματική εφαρμογή λόγου, ο οποίος προπορεύεται των σημαινομένων και επιβάλλεται ως προσωποποίηση βίου και μνήμης.

 * Η ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΣΟΥΛΟΓΙΑΝΝΗ είναι διδάκτωρ Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και κριτικός βιβλίου. 


 

gogouΤώρα να δούμε εσείς τι θα κάνετε
Κατερίνα Γώγου
Ποιήματα 1978-2002
Εκδόσεις Καστανιώτη, 2013
Τιμή: € 15,98, σελ. 302

politeia-link

 

 

 

 

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΓΩΓΟΥ  

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το βάθος του κόσμου» του Νικηφόρου Βρεττάκου – Το ποιητικό όραμα ενός σπουδαίου ποιητή

«Το βάθος του κόσμου» του Νικηφόρου Βρεττάκου – Το ποιητικό όραμα ενός σπουδαίου ποιητή

Η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σπάρτης προσφέρει στο αναγνωστικό κοινό μια ιδιαίτερη έκδοση της ποιητικής συλλογής του Νικηφόρου Βρεττάκου Το βάθος του κόσμου (εκδ. Ποταμός).

Γράφει η Γεωργία Κακούρου-Χρόνη

Στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη ...

«Emily Dickinson, Ποιήματα» (κριτική) – Το αργυρό χρονικό της μετάφρασης

«Emily Dickinson, Ποιήματα» (κριτική) – Το αργυρό χρονικό της μετάφρασης

Για το βιβλίο «Emily Dickinson, Ποιήματα» (εκλογή, προλεγόμενα, μετάφραση Κώστας Κουτσουρέλης, εκδ. Κίχλη). Κεντρική εικόνα: Η Σίνθια Νίξον υποδύεται την Έμιλυ Ντίκινσον στη βιογραφική ταινία του Τέρενς Ντέιβις «A Quier Passion». 

Γράφει η Γεωργία Τριανταφυλλίδου ...

«Ο θυρωρός των ημερών» της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου (κριτική)

«Ο θυρωρός των ημερών» της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου (κριτική)

Για την ποιητική συλλογή της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου «Ο θυρωρός των ημερών» (εκδ. Κέδρος). Κεντρική εικόνα: He © Positi Negati.

Γράφει η Μαρίτα Παπαρούση

Στην ποιητική συλλογή ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

Για το μυθιστόρημα της Ρουθ Οζέκι [Ruth Ozeki] «Το βιβλίο της μορφής και του κενού» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Κλειδάριθμος). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία «Τhe Book of Henry». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...
Με τον «Ντετέκτιβ» του Δημήτρη Χατζή συνεχίζονται οι «Παραβάσεις / Αναγνώσεις», το αναλόγιο του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος

Με τον «Ντετέκτιβ» του Δημήτρη Χατζή συνεχίζονται οι «Παραβάσεις / Αναγνώσεις», το αναλόγιο του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος

Τρίτη παρουσίαση για τις «Παραβάσεις / Αναγνώσεις» –το θεατρικό αναλόγιο του ΚΠΙΣΝ στον Φάρο– την Κυριακή 10 Δεκεμβρίου με τη Μαρία Σκουλά να διαβάζει το διήγημα «Ο Ντέτεκτιβ» του Δημήτρη Χατζή, σε επιμέλεια του συνθέτη Κορνήλιου Σελαμσή.

Επιμέλεια: ...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

«Η εμμονή» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Η εμμονή» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ανί Ενρό [Annie Ernaux] «Η εμμονή» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Δεν ήθελε να μου πει το όνομά της.

...
«Μερικές ακόμα σημειώσεις ενός πορνόγερου» του Τσαρλς Μπουκόβσκι (προδημοσίευση)

«Μερικές ακόμα σημειώσεις ενός πορνόγερου» του Τσαρλς Μπουκόβσκι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Τσαρλς Μπουκόβσκι [Charles Bukowski] «Μερικές ακόμα σημειώσεις ενός πορνόγερου» (νέα μτφρ. Γιάννης Λειβαδάς), που κυκλοφορεί στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ