alt

Για την ποιητική συλλογή της Κατερίνας Γώγου «Τώρα να δούμε εσείς τι θα κάνετε» (εκδ. Καστανιώτη)

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Κατά γενική εφαρμογή, η γλώσσα εξυπηρετεί ως όχημα τη διεκπεραίωση των σημαινομένων, τα οποία προσδιορίζουν τη δομή και την αισθητική της έκφρασης. Εντούτοις, στην περίπτωση του βιβλίου Τώρα να δούμε εσείς τι θα κάνετε της Κατερίνας Γώγου (1940-1993) ως μιας συγκεντρωτικής έκδοσης των ποιητικών συλλογών: Τρία κλικ αριστερά, Ιδιώνυμο, Το ξύλινο παλτό, Απόντες, Ο μήνας των παγωμένων σταφυλιών, Νόστος, Με λένε Οδύσσεια, η γλώσσα φαίνεται να προβάλλεται ως το ισχυρό βιωματικό ισοδύναμο ενός ζώντος οργανισμού, ο οποίος πορεύεται συμπαρασύροντας ποικίλα υλικά τόσο από το περιβάλλον όσο και από τον εσωτερικό άνθρωπο.

altΟι ποιητικές συλλογές της συγκεντρωτικής έκδοσης, πλην της τελευταίας, είχαν εκδοθεί όταν η Κατερίνα Γώγου ήταν στη ζωή, ενώ η ποιητική συλλογή Με λένε Οδύσσεια εκδόθηκε μετά θάνατον. Από αυτή την άποψη, η συγκεντρωτική έκδοση του συνόλου των ποιητικών συλλογών, όπως συμπληρώνεται με ποικίλα κατάλοιπα («Μικρά πεζά για …», «Σενάρια», «Φύλλα σαν ημερολογίου»), φαίνεται να χαρτογραφεί αφενός τις περιοχές δημιουργικής παραγωγής και αφετέρου μια διάσταση μεταζωής της Κατερίνας Γώγου.

Κάτω από τον βαρύ βιωματικό μανδύα της γλώσσας αναγνωρίζεται λόγος καταιγιστικός, παραστατικός, καταγγελτικός, απροσδόκητος, αφοριστικός, άμεσος έως αγοραίος με ό,τι ακραίο συνεπάγεται σε επίπεδο πληροφορητικότητας. Επίσης: αυτο-σαρκαστικός, αυτο-κριτικός, απολογητικός, εξομολογητικός, και πάντως πλήρης διαβρωτικού συναισθήματος, με κυρίαρχα στοιχεία την οργή, τον θυμό, τον πόνο.

Με αυτόν τον χαρακτήρα ο λόγος λειτουργεί ως (δι)έξοδος προς την εξωτερική, αντικειμενική πραγματικότητα και ταυτόχρονα ως αυτοαναφορικότητα και κωδικοποίηση των δεδομένων του εσωτερικού ανθρώπου.

Βιωματικό φορτίο

Παρά το πλεοναστικό βιωματικό φορτίο, ο λόγος της Κατερίνας Γώγου διαθέτει εγγενείς υφολογικούς δείκτες που δηλώνουν συνειδητή οργάνωση της ποίησής της και προσδιορίζουν τη δομή των κειμένων με βάση τον συνδυασμό στίχων και συνεχούς αφηγηματικής ροής, όπου εντοπίζεται και μια διευρυμένη μορφή χαϊκού («Το σπίτι μου όσο το άνοιγμα των χεριών της κόρης/ μου/ 4 χρόνια άστεγη τώρα»).

Κάτω από τον βαρύ βιωματικό μανδύα της γλώσσας αναγνωρίζεται λόγος καταιγιστικός, παραστατικός, καταγγελτικός, απροσδόκητος, αφοριστικός, άμεσος έως αγοραίος

Την ποιότητα του λόγου προσδιορίζουν οι ποικίλες παρηχήσεις (όπου αναγνωρίζονται και παραδοσιακοί ρυθμοί, π. χ. παιδικών τραγουδιών) και η ευρεία χρήση της μεταφοράς (π. χ.: «Τυλίγω πάγο στο συναίσθημα»). Επίσης παρεμβαίνουν ποικίλα διακείμενα, μάλλον ως αντικείμενα βιωματικής διαχείρισης, όπου εντάσσεται και η κατακλείδα του υλικού της έκδοσης («τώρα να δούμε εσείς τι θα κάνετε») που έχει αναβαθμισθεί σε τίτλο του βιβλίου ως συνόλου, ενώ δεν αποκλείεται και μια υπαινικτική δήλωση εκλεκτικών συγγενειών.

Εξάλλου, τον χαρακτήρα του λόγου της Γώγου ενισχύουν και ορισμένα τεκμήρια μεταγλωσσικότητας, τόσο στη διάσταση της αυτοαναφορικότητας της γραφής, όσο και στη διάσταση της χρήσης ποικίλων μορφών γλωσσικών στοιχείων (π. χ. κεφαλαία γράμματα γραφομηχανής και επιγραφών ή σημεία στίξης) και φαινομένων (π.χ. οπτικοποιημένη απόδοση ασθμαίνοντος ή κραυγάζοντος λόγου, καθώς και άλλων ήχων) ως λογοτεχνικού υλικού.

Αυτός ο σύνθετος λόγος αποδίδει τη βιωματική πρόσληψη της πραγματικότητας σε επίπεδο πολιτικής, πολιτισμικής και οικονομικής αγοράς με ό,τι τραυματικό σημαίνει και με το συνεπαγόμενο αίσθημα φυγής. Επίσης, τη βιωματική ανάγνωση δεδομένων του εξωτερικού κόσμου και του εσωτερικού ανθρώπου ως δεξαμενή βιωματικού και γνωστικού φορτίου, τη μοναξιά του εσωτερικού ανθρώπου ως ατομική επιλογή και ως εγκατάλειψη σε κοινωνικό επίπεδο, το αίσθημα της αποδόμησης του εσωτερικού ανθρώπου με το συνακόλουθο αίσθημα χάους, την παραβίαση του ορίου ανάμεσα στην υποκειμενική και στην αντικειμενική πραγματικότητα, τη σχέση ζωής και θανάτου, τη ροή του αντικειμενικού και του προσωπικού χρόνου.

Με αυτές τις προϋποθέσεις, η συγκεντρωτική έκδοση των ποιητικών συλλογών και των καταλοίπων της Κατερίνας Γώγου, ανεξάρτητα από το ενδιαφέρον του αποδέκτη σε ό,τι αφορά το περιεχόμενο των κειμένων, είναι δυνατόν να εκτιμηθεί ως ένα εκτενές πεδίο για την παραδειγματική εφαρμογή λόγου, ο οποίος προπορεύεται των σημαινομένων και επιβάλλεται ως προσωποποίηση βίου και μνήμης.

 * Η ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΣΟΥΛΟΓΙΑΝΝΗ είναι διδάκτωρ Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και κριτικός βιβλίου. 


 

gogouΤώρα να δούμε εσείς τι θα κάνετε
Κατερίνα Γώγου
Ποιήματα 1978-2002
Εκδόσεις Καστανιώτη, 2013
Τιμή: € 15,98, σελ. 302

politeia-link

 

 

 

 

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΓΩΓΟΥ  

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» της Λουίζ Γκλικ (κριτική)

«Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» της Λουίζ Γκλικ (κριτική)

Για τη συλλογή δοκιμίων της Λουίζ Γκλικ [Louise Glück] «Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» (μτφρ. Γιώργος Λαμπράκος, εκδ. Στερέωμα). Στην κεντρική εικόνα, η Λουίζ Γκλικ.

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

Τη Λουίζ Γ...

«Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» του Αλέξη Ζήρα (κριτική)

«Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» του Αλέξη Ζήρα (κριτική)

Για το δοκίμιο του Αλέξη Ζήρα «Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» (εκδ. Θράκα). Στην κεντρική εικόνα, η ποιήτρια Λύντια Στεφάνου στο σπίτι της ζωγράφου Νέλλης Ανδρικοπούλου (1948).

Γράφει η Χλόη Κουτσουμπέλη ...

«Βροχές Βερμίου» του Θανάση Μαρκόπουλου (κριτική) – Ένα ανθολόγιο τοπογραφικών δεδομένων

«Βροχές Βερμίου» του Θανάση Μαρκόπουλου (κριτική) – Ένα ανθολόγιο τοπογραφικών δεδομένων

Για την ποιητική συλλογή «Βροχές Βερμίου» του Θανάση Μαρκόπουλου (εκδ. Μελάνι). 

Γράφει ο Ιγνάτης Χουβαρδάς

Στην πρόσφατη ποιητική συλλογή ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Rohtko», του Λούκας Τβαρκόφσκι, στη Στέγη (κριτική)

«Rohtko», του Λούκας Τβαρκόφσκι, στη Στέγη (κριτική)

Στην κεντρική σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση είδαμε τη μεγαλειώδη παράσταση «ROHTKO» του Πολωνού σκηνοθέτη Λούκα Τβαρκόφσκι [Lukasz Twarkowski], αποτέλεσμα συνεργασίας του με τον Κρίστιαν Λούπα.

Γράφει ο Νϊκος Ξένιος

Ο Λούκας Τβαρκόφσκι σκηνοθέτησε τ...

Το Dublin Literary Award 2023 στη Γερμανίδα Katja Oskamp

Το Dublin Literary Award 2023 στη Γερμανίδα Katja Oskamp

Απονεμήθηκε στην Katja Oskamp και τη μεταφράστριά της στα αγγλικά Jo Heinrich, το «Dublin Literary Award 2023» για το μυθιστόρημά της Katja Oskam «Marzahn, Mon Amour». Σύντομα θα κυκλοφορήσει και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

...
Χαρούκι Μουρακάμι: Τιμήθηκε με το βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών»

Χαρούκι Μουρακάμι: Τιμήθηκε με το βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών»

Ο Haruki Murakami [Χαρούκι Μουρακάμι] είναι ο πρώτος Ιάπωνας συγγραφέας που έλαβε το Βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών». Η συλλογή διηγημάτων του «Σε πρώτο ενικό» κυκλοφόρησε προσφάτως από τις εκδόσεις Ψυχογιός, σε μετάφραση Βασίλη Κιμούλη.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Κήπος βιβλίων» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

«Κήπος βιβλίων» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τον πρόλογο του συγγραφέα Παναγιώτη Γούτα της ανθολογίας κειμένων του «Κήπος βιβλίων – Διαβάζοντας Θεσσαλονικείς και Αμερικανούς πεζογράφους», που θα κυκλοφορήσει στις 17 Μαΐου από τις εκδόσεις Νησίδες.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Κανείς δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημά σου, αν δεν κάνεις ο ίδιος την αρχή για να βοηθήσεις τον εαυτό σου. Είκοσι επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις βιβλίων αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης από τους επαγγελματίες του είδους.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ