alt

Για την ποιητική συλλογή της Κατερίνας Γώγου «Τώρα να δούμε εσείς τι θα κάνετε» (εκδ. Καστανιώτη)

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Κατά γενική εφαρμογή, η γλώσσα εξυπηρετεί ως όχημα τη διεκπεραίωση των σημαινομένων, τα οποία προσδιορίζουν τη δομή και την αισθητική της έκφρασης. Εντούτοις, στην περίπτωση του βιβλίου Τώρα να δούμε εσείς τι θα κάνετε της Κατερίνας Γώγου (1940-1993) ως μιας συγκεντρωτικής έκδοσης των ποιητικών συλλογών: Τρία κλικ αριστερά, Ιδιώνυμο, Το ξύλινο παλτό, Απόντες, Ο μήνας των παγωμένων σταφυλιών, Νόστος, Με λένε Οδύσσεια, η γλώσσα φαίνεται να προβάλλεται ως το ισχυρό βιωματικό ισοδύναμο ενός ζώντος οργανισμού, ο οποίος πορεύεται συμπαρασύροντας ποικίλα υλικά τόσο από το περιβάλλον όσο και από τον εσωτερικό άνθρωπο.

altΟι ποιητικές συλλογές της συγκεντρωτικής έκδοσης, πλην της τελευταίας, είχαν εκδοθεί όταν η Κατερίνα Γώγου ήταν στη ζωή, ενώ η ποιητική συλλογή Με λένε Οδύσσεια εκδόθηκε μετά θάνατον. Από αυτή την άποψη, η συγκεντρωτική έκδοση του συνόλου των ποιητικών συλλογών, όπως συμπληρώνεται με ποικίλα κατάλοιπα («Μικρά πεζά για …», «Σενάρια», «Φύλλα σαν ημερολογίου»), φαίνεται να χαρτογραφεί αφενός τις περιοχές δημιουργικής παραγωγής και αφετέρου μια διάσταση μεταζωής της Κατερίνας Γώγου.

Κάτω από τον βαρύ βιωματικό μανδύα της γλώσσας αναγνωρίζεται λόγος καταιγιστικός, παραστατικός, καταγγελτικός, απροσδόκητος, αφοριστικός, άμεσος έως αγοραίος με ό,τι ακραίο συνεπάγεται σε επίπεδο πληροφορητικότητας. Επίσης: αυτο-σαρκαστικός, αυτο-κριτικός, απολογητικός, εξομολογητικός, και πάντως πλήρης διαβρωτικού συναισθήματος, με κυρίαρχα στοιχεία την οργή, τον θυμό, τον πόνο.

Με αυτόν τον χαρακτήρα ο λόγος λειτουργεί ως (δι)έξοδος προς την εξωτερική, αντικειμενική πραγματικότητα και ταυτόχρονα ως αυτοαναφορικότητα και κωδικοποίηση των δεδομένων του εσωτερικού ανθρώπου.

Βιωματικό φορτίο

Παρά το πλεοναστικό βιωματικό φορτίο, ο λόγος της Κατερίνας Γώγου διαθέτει εγγενείς υφολογικούς δείκτες που δηλώνουν συνειδητή οργάνωση της ποίησής της και προσδιορίζουν τη δομή των κειμένων με βάση τον συνδυασμό στίχων και συνεχούς αφηγηματικής ροής, όπου εντοπίζεται και μια διευρυμένη μορφή χαϊκού («Το σπίτι μου όσο το άνοιγμα των χεριών της κόρης/ μου/ 4 χρόνια άστεγη τώρα»).

Κάτω από τον βαρύ βιωματικό μανδύα της γλώσσας αναγνωρίζεται λόγος καταιγιστικός, παραστατικός, καταγγελτικός, απροσδόκητος, αφοριστικός, άμεσος έως αγοραίος

Την ποιότητα του λόγου προσδιορίζουν οι ποικίλες παρηχήσεις (όπου αναγνωρίζονται και παραδοσιακοί ρυθμοί, π. χ. παιδικών τραγουδιών) και η ευρεία χρήση της μεταφοράς (π. χ.: «Τυλίγω πάγο στο συναίσθημα»). Επίσης παρεμβαίνουν ποικίλα διακείμενα, μάλλον ως αντικείμενα βιωματικής διαχείρισης, όπου εντάσσεται και η κατακλείδα του υλικού της έκδοσης («τώρα να δούμε εσείς τι θα κάνετε») που έχει αναβαθμισθεί σε τίτλο του βιβλίου ως συνόλου, ενώ δεν αποκλείεται και μια υπαινικτική δήλωση εκλεκτικών συγγενειών.

Εξάλλου, τον χαρακτήρα του λόγου της Γώγου ενισχύουν και ορισμένα τεκμήρια μεταγλωσσικότητας, τόσο στη διάσταση της αυτοαναφορικότητας της γραφής, όσο και στη διάσταση της χρήσης ποικίλων μορφών γλωσσικών στοιχείων (π. χ. κεφαλαία γράμματα γραφομηχανής και επιγραφών ή σημεία στίξης) και φαινομένων (π.χ. οπτικοποιημένη απόδοση ασθμαίνοντος ή κραυγάζοντος λόγου, καθώς και άλλων ήχων) ως λογοτεχνικού υλικού.

Αυτός ο σύνθετος λόγος αποδίδει τη βιωματική πρόσληψη της πραγματικότητας σε επίπεδο πολιτικής, πολιτισμικής και οικονομικής αγοράς με ό,τι τραυματικό σημαίνει και με το συνεπαγόμενο αίσθημα φυγής. Επίσης, τη βιωματική ανάγνωση δεδομένων του εξωτερικού κόσμου και του εσωτερικού ανθρώπου ως δεξαμενή βιωματικού και γνωστικού φορτίου, τη μοναξιά του εσωτερικού ανθρώπου ως ατομική επιλογή και ως εγκατάλειψη σε κοινωνικό επίπεδο, το αίσθημα της αποδόμησης του εσωτερικού ανθρώπου με το συνακόλουθο αίσθημα χάους, την παραβίαση του ορίου ανάμεσα στην υποκειμενική και στην αντικειμενική πραγματικότητα, τη σχέση ζωής και θανάτου, τη ροή του αντικειμενικού και του προσωπικού χρόνου.

Με αυτές τις προϋποθέσεις, η συγκεντρωτική έκδοση των ποιητικών συλλογών και των καταλοίπων της Κατερίνας Γώγου, ανεξάρτητα από το ενδιαφέρον του αποδέκτη σε ό,τι αφορά το περιεχόμενο των κειμένων, είναι δυνατόν να εκτιμηθεί ως ένα εκτενές πεδίο για την παραδειγματική εφαρμογή λόγου, ο οποίος προπορεύεται των σημαινομένων και επιβάλλεται ως προσωποποίηση βίου και μνήμης.

 * Η ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΣΟΥΛΟΓΙΑΝΝΗ είναι διδάκτωρ Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και κριτικός βιβλίου. 


 

gogouΤώρα να δούμε εσείς τι θα κάνετε
Κατερίνα Γώγου
Ποιήματα 1978-2002
Εκδόσεις Καστανιώτη, 2013
Τιμή: € 15,98, σελ. 302

politeia-link

 

 

 

 

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΓΩΓΟΥ  

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«À Revoir: Theophilos» του Νίκου Εγγονόπουλου (κριτική) – Ποιήματα αφιερωμένα στον σπουδαίο λαϊκό ζωγράφο

«À Revoir: Theophilos» του Νίκου Εγγονόπουλου (κριτική) – Ποιήματα αφιερωμένα στον σπουδαίο λαϊκό ζωγράφο

Για την ποιητική συλλογή του Νίκου Εγγονόπουλου «À Revoir: Theophilos», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ύψιλον. 

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

Ο ...

«Ίσως φύγεις στο εξωτερικό» του Νικόλα Κουτσοδόντη (κριτική) – Όταν τα σώματα γίνονται πεδία μάχης και αντίστασης

«Ίσως φύγεις στο εξωτερικό» του Νικόλα Κουτσοδόντη (κριτική) – Όταν τα σώματα γίνονται πεδία μάχης και αντίστασης

Για την ποιητική συλλογή του Νικόλα Κουτσοδόντη «Ίσως φύγεις στο εξωτερικό», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Θράκα. 

Γράφει η Σίσσυ Δουτσίου

Μια κατάδυση στο βάθος της ανθρώπινης επιθυμίας, της αγάπης, της απώλεια...

«Το μάτι της λέξης» του Κώστα Γουλιάμου (κριτική) – «Όνειρα χωρίς πατρίδα»

«Το μάτι της λέξης» του Κώστα Γουλιάμου (κριτική) – «Όνειρα χωρίς πατρίδα»

Για την ποιητική συλλογή του Κώστα Γουλιάμου «Το μάτι της λέξης», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία από την «πράσινη γραμμή», στη Λευκωσία. 

Γράφει ο Γιώργος Βέης

Απο...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Βίος και Πολιτεία»: Η ηθοποιός, ακτιβίστρια και συγγραφέας Ερωφίλη Κόκκαλη έρχεται στο Υπόγειο

«Βίος και Πολιτεία»: Η ηθοποιός, ακτιβίστρια και συγγραφέας Ερωφίλη Κόκκαλη έρχεται στο Υπόγειο

Στο 75ο επεισόδιο της σειράς συζητήσεων στο Βιβλιοπωλείο της Πολιτείας με ανθρώπους από το χώρο του βιβλίου και των ιδεών, o Κώστας Κατσουλάρης συζητά με την ηθοποιό, ακτιβίστρια και συγγραφέα Ερωφίλη Κόκκαλη. Αφορμή, μεταξύ άλλων, το σπονδυλωτό μυθιστόρημα «Λόλα Καραμπόλα» (εκδ. Έρμα, 2022). Η συζήτηση θα μεταδοθεί...

Το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου γιορτάζει φέτος τα 70 χρόνια του με πλούσιο πρόγραμμα δράσεων και παραστάσεων

Το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου γιορτάζει φέτος τα 70 χρόνια του με πλούσιο πρόγραμμα δράσεων και παραστάσεων

Το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου μάς υποδέχεται φέτος με πλούσιο πρόγραμμα, γιορτάζοντας τα εβδομήντα χρόνια διεξαγωγής του. Ακολουθεί το Δελτίο Τύπου.

Επιμέλεια: Book Press

Το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου μάς υποδέχεται φέτος, γι...

«My Fierce Ignorant Step» του Χρήστου Παπαδόπουλου στη Στέγη – Ένα τραγούδι μέσα στο οποίο πάλλονται τα σώματα των χορευτών

«My Fierce Ignorant Step» του Χρήστου Παπαδόπουλου στη Στέγη – Ένα τραγούδι μέσα στο οποίο πάλλονται τα σώματα των χορευτών

Έρχεται στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση η παράσταση του Χρήστου Παπαδόπουλου «My Fierce Ignorant Step», από τις 8 έως τις 18 Μαΐου 2025. Δέκα χορευτές και χορεύτριες κινούνται σαν ένα. Κάθε βήμα, η αρχή και το τώρα μας. © για την εικόνα: Πάνος Κέφαλος

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η χλωμή κυρία» του Αλέξανδρου Δουμά (προδημοσίευση)

«Η χλωμή κυρία» του Αλέξανδρου Δουμά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από την νουβέλα του Αλέξανδρου Δουμά [Alexandre Dumas], «Η χλωμή κυρία» (εισαγωγή – μτφρ. – επίμετρο: Γιώργος Θάνος), η οποία θα κυκλοφορήσει στις 28 Απριλίου στη σειρά «microMEGA/Λογοτεχνία», των εκδόσεων Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Αυτό έκανες πάντα» του Νίκου Ιατρού (προδημοσίευση)

«Αυτό έκανες πάντα» του Νίκου Ιατρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Νίκου Ιατρού «Αυτό έκανες πάντα», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 28 Απριλίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Περπατώ κάτω από τον δυνατό ήλιο. Το δέρμα μου αντιστέκεται, τα πνευμόνια...

«Η λάθος πλευρά» του Νταβίντε Κόπο (προδημοσίευση)

«Η λάθος πλευρά» του Νταβίντε Κόπο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Νταβίντε Κόπο [Davide Coppo] «Η λάθος πλευρά» (μτφρ. Μαρία Οικονομίδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Απριλίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στην αρχή του ντοκιμαντ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι θέλει να μας πει;» – Δύο οδηγοί συνύπαρξης μας μαθαίνουν τη γλώσσα του σώματος του σκύλου και της γάτας

«Τι θέλει να μας πει;» – Δύο οδηγοί συνύπαρξης μας μαθαίνουν τη γλώσσα του σώματος του σκύλου και της γάτας

Δύο οδηγοί συνύπαρξης με τα αγαπημένα μας κατοικίδια, τη γάτα και τον σκύλο, απαντούν στο ερώτημα «Τι θέλει να μας πει;» το ζωάκι μας. «Γάτα - Τι θέλει να μας πει;» και «Σκύλος - Τι θέλει να μας πει;» της Lili Chin σε μετάφραση Κωνσταντίνας Τσιάγκα από τις εκδόσεις Πεδίο.

Επιμέλεια: Book Press ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες, η πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η βασιλεία στην Ελλάδα, η ιστορία της αμερικανικής πολιτικής αλλά και η πρόσφατη περίοδος της άγριας ελληνικής οικονομικής κρίσης είναι μερικά από τα θέματα που εξετάζονται. Δέκα πρόσφατα ιστορικά βιβλία που μας βοηθούν να πλοηγηθούμε στα σκοτεινά νερά τ...

7 αστυνομικά από τις εκδόσεις Βακχικόν

7 αστυνομικά από τις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά αστυνομικά για τους φίλους του είδους κυκλοφόρησαν τον τελευταίο χρόνο από τις εκδόσεις Βακχικόν. Στην κεντρική εικόνα, στοιχείο από το εξώφυλλο του «Αριμάν», του Παναγιώτη Κωνσταντόπουλου.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ