alt

Για την ποιητική συλλογή της Κατερίνας Γώγου «Τώρα να δούμε εσείς τι θα κάνετε» (εκδ. Καστανιώτη)

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Κατά γενική εφαρμογή, η γλώσσα εξυπηρετεί ως όχημα τη διεκπεραίωση των σημαινομένων, τα οποία προσδιορίζουν τη δομή και την αισθητική της έκφρασης. Εντούτοις, στην περίπτωση του βιβλίου Τώρα να δούμε εσείς τι θα κάνετε της Κατερίνας Γώγου (1940-1993) ως μιας συγκεντρωτικής έκδοσης των ποιητικών συλλογών: Τρία κλικ αριστερά, Ιδιώνυμο, Το ξύλινο παλτό, Απόντες, Ο μήνας των παγωμένων σταφυλιών, Νόστος, Με λένε Οδύσσεια, η γλώσσα φαίνεται να προβάλλεται ως το ισχυρό βιωματικό ισοδύναμο ενός ζώντος οργανισμού, ο οποίος πορεύεται συμπαρασύροντας ποικίλα υλικά τόσο από το περιβάλλον όσο και από τον εσωτερικό άνθρωπο.

altΟι ποιητικές συλλογές της συγκεντρωτικής έκδοσης, πλην της τελευταίας, είχαν εκδοθεί όταν η Κατερίνα Γώγου ήταν στη ζωή, ενώ η ποιητική συλλογή Με λένε Οδύσσεια εκδόθηκε μετά θάνατον. Από αυτή την άποψη, η συγκεντρωτική έκδοση του συνόλου των ποιητικών συλλογών, όπως συμπληρώνεται με ποικίλα κατάλοιπα («Μικρά πεζά για …», «Σενάρια», «Φύλλα σαν ημερολογίου»), φαίνεται να χαρτογραφεί αφενός τις περιοχές δημιουργικής παραγωγής και αφετέρου μια διάσταση μεταζωής της Κατερίνας Γώγου.

Κάτω από τον βαρύ βιωματικό μανδύα της γλώσσας αναγνωρίζεται λόγος καταιγιστικός, παραστατικός, καταγγελτικός, απροσδόκητος, αφοριστικός, άμεσος έως αγοραίος με ό,τι ακραίο συνεπάγεται σε επίπεδο πληροφορητικότητας. Επίσης: αυτο-σαρκαστικός, αυτο-κριτικός, απολογητικός, εξομολογητικός, και πάντως πλήρης διαβρωτικού συναισθήματος, με κυρίαρχα στοιχεία την οργή, τον θυμό, τον πόνο.

Με αυτόν τον χαρακτήρα ο λόγος λειτουργεί ως (δι)έξοδος προς την εξωτερική, αντικειμενική πραγματικότητα και ταυτόχρονα ως αυτοαναφορικότητα και κωδικοποίηση των δεδομένων του εσωτερικού ανθρώπου.

Βιωματικό φορτίο

Παρά το πλεοναστικό βιωματικό φορτίο, ο λόγος της Κατερίνας Γώγου διαθέτει εγγενείς υφολογικούς δείκτες που δηλώνουν συνειδητή οργάνωση της ποίησής της και προσδιορίζουν τη δομή των κειμένων με βάση τον συνδυασμό στίχων και συνεχούς αφηγηματικής ροής, όπου εντοπίζεται και μια διευρυμένη μορφή χαϊκού («Το σπίτι μου όσο το άνοιγμα των χεριών της κόρης/ μου/ 4 χρόνια άστεγη τώρα»).

Κάτω από τον βαρύ βιωματικό μανδύα της γλώσσας αναγνωρίζεται λόγος καταιγιστικός, παραστατικός, καταγγελτικός, απροσδόκητος, αφοριστικός, άμεσος έως αγοραίος

Την ποιότητα του λόγου προσδιορίζουν οι ποικίλες παρηχήσεις (όπου αναγνωρίζονται και παραδοσιακοί ρυθμοί, π. χ. παιδικών τραγουδιών) και η ευρεία χρήση της μεταφοράς (π. χ.: «Τυλίγω πάγο στο συναίσθημα»). Επίσης παρεμβαίνουν ποικίλα διακείμενα, μάλλον ως αντικείμενα βιωματικής διαχείρισης, όπου εντάσσεται και η κατακλείδα του υλικού της έκδοσης («τώρα να δούμε εσείς τι θα κάνετε») που έχει αναβαθμισθεί σε τίτλο του βιβλίου ως συνόλου, ενώ δεν αποκλείεται και μια υπαινικτική δήλωση εκλεκτικών συγγενειών.

Εξάλλου, τον χαρακτήρα του λόγου της Γώγου ενισχύουν και ορισμένα τεκμήρια μεταγλωσσικότητας, τόσο στη διάσταση της αυτοαναφορικότητας της γραφής, όσο και στη διάσταση της χρήσης ποικίλων μορφών γλωσσικών στοιχείων (π. χ. κεφαλαία γράμματα γραφομηχανής και επιγραφών ή σημεία στίξης) και φαινομένων (π.χ. οπτικοποιημένη απόδοση ασθμαίνοντος ή κραυγάζοντος λόγου, καθώς και άλλων ήχων) ως λογοτεχνικού υλικού.

Αυτός ο σύνθετος λόγος αποδίδει τη βιωματική πρόσληψη της πραγματικότητας σε επίπεδο πολιτικής, πολιτισμικής και οικονομικής αγοράς με ό,τι τραυματικό σημαίνει και με το συνεπαγόμενο αίσθημα φυγής. Επίσης, τη βιωματική ανάγνωση δεδομένων του εξωτερικού κόσμου και του εσωτερικού ανθρώπου ως δεξαμενή βιωματικού και γνωστικού φορτίου, τη μοναξιά του εσωτερικού ανθρώπου ως ατομική επιλογή και ως εγκατάλειψη σε κοινωνικό επίπεδο, το αίσθημα της αποδόμησης του εσωτερικού ανθρώπου με το συνακόλουθο αίσθημα χάους, την παραβίαση του ορίου ανάμεσα στην υποκειμενική και στην αντικειμενική πραγματικότητα, τη σχέση ζωής και θανάτου, τη ροή του αντικειμενικού και του προσωπικού χρόνου.

Με αυτές τις προϋποθέσεις, η συγκεντρωτική έκδοση των ποιητικών συλλογών και των καταλοίπων της Κατερίνας Γώγου, ανεξάρτητα από το ενδιαφέρον του αποδέκτη σε ό,τι αφορά το περιεχόμενο των κειμένων, είναι δυνατόν να εκτιμηθεί ως ένα εκτενές πεδίο για την παραδειγματική εφαρμογή λόγου, ο οποίος προπορεύεται των σημαινομένων και επιβάλλεται ως προσωποποίηση βίου και μνήμης.

 * Η ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΣΟΥΛΟΓΙΑΝΝΗ είναι διδάκτωρ Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και κριτικός βιβλίου. 


 

gogouΤώρα να δούμε εσείς τι θα κάνετε
Κατερίνα Γώγου
Ποιήματα 1978-2002
Εκδόσεις Καστανιώτη, 2013
Τιμή: € 15,98, σελ. 302

politeia-link

 

 

 

 

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΓΩΓΟΥ  

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αγαπημένε μου πατέρα» της Μάνιας Μεζίτη (κριτική) – Καλοσμιλεμένη ελεγεία για την οριστική απώλεια του πατέρα

«Αγαπημένε μου πατέρα» της Μάνιας Μεζίτη (κριτική) – Καλοσμιλεμένη ελεγεία για την οριστική απώλεια του πατέρα

Για την ποιητική συλλογή της Μάνιας Μεζίτη «Αγαπημένε μου πατέρα» (εκδ. Κουκκίδα). Στην κεντρική εικόνα, η ηθοποιός Robin Wright Penn με τον πατέρα της.

Γράφει ο Γιώργος Βέης

«Μια αυλαία πέφτει μπροστά στα μάτια μο...

«Έθνος εξαιρετικά» του Δημήτρη Κοσμόπουλου (κριτική) – Ποίηση εξαιρετικά λαμπρή

«Έθνος εξαιρετικά» του Δημήτρη Κοσμόπουλου (κριτική) – Ποίηση εξαιρετικά λαμπρή

Για την ποιητική συλλογή «Έθνος εξαιρετικά» του Δημήτρη Κοσμόπουλου (εκδ. Περισπωμένη) – «τρέφεται από [...] από θυσίες, αίματα, μαύρα αισθήματα, θανάτους που όλα αυτά καταφέρνει να τα κάνει λαμπρή ποίηση».

Γράφει ο Σωτήρης Γουνελάς

Ο τίτλος ...

«Βελονιές σκιάς» της Μαρίας Πυρουνάκη Λιωνή (κριτική) – Μια ερμηνευτική προσέγγιση

«Βελονιές σκιάς» της Μαρίας Πυρουνάκη Λιωνή (κριτική) – Μια ερμηνευτική προσέγγιση

Για την ποιητική συλλογή της Μαρίας Πυρουνάκη Λιωνή «Βελονιές σκιάς» (εκδ. Ιωλκός).

Γράφει ο Κωνσταντίνος Γεωργίου

Νηπτικά παραγγέλματα

Τι συμβαίνει άραγε, όταν μια τεχνική κεντήματος, χρησιμοποιεί, αντί για μια συνηθισμέν...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

Για το βιβλίο του Εντ Γιόνγκ [Ed Yong] «Ένας απέραντος κόσμος» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Πεδίο), «ένα μεγάλο δώρο που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας, στην προσπάθεια να αξιολογήσουμε ορθότερα την παρουσία μας σε τούτο τον πλανήτη». 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος...

Δημήτρης Καραγιάννης: «Το κακό δεν έχει οντότητα, αναφύεται εκεί που απουσιάζει το φως της ζωής»

Δημήτρης Καραγιάννης: «Το κακό δεν έχει οντότητα, αναφύεται εκεί που απουσιάζει το φως της ζωής»

Με αφορμή το βιβλίο του, «Κρυμμένη ψυχική ομορφιά» (εκδ. Αρμός), ο Δημήτρης Καραγιάννης, παιδοψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής, μιλά για τη συστημική ψυχοθεραπεία, το κακό, τα ένστικτα και τις ενορμήσεις, και λέει ότι  «η καλοσύνη μπορεί στην αυθεντική έκφρασή της να αποτελεί έκφραση της ψυχικής ομορφιάς».  ...

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Βάννας Κατσαρού «Το παιδί και το κρι κρι», σε εικονογράφηση της Μαίης Σταθοπούλου, το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίγα λόγια για...

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Μίνου Ευσταθιάδη «Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 5 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΑ ΤΥΜΠΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ