trilogia kalientzidis kentriki

Για τον τόμο του Γιώργου Καλιεντζίδη «Τριλογία – Στις γωνίες των λέξεων - Σε ποιον ανήκει η ποίηση; - Σπουδή στις Αόρατες πόλεις του Ίταλο Καλβίνο» (εκδ. Μανδραγόρας). 

Γράφει ο Παναγιώτης Γούτας

Ο Γιώργος Καλιεντζίδης, εδώ και τριάντα χρόνια, κομίζει στον πολιτισμό της χώρας ως δημοσιογράφος ραδιοφωνικών εκπομπών με θέμα το βιβλίο. Παράλληλα είναι και ποιητής – αυτή είναι η έκτη, κατά σειρά, ποιητική του συλλογή. Από την αμέσως προηγούμενη –Η ένδοξη αναχώρηση του Αϊ Φωτιά, εκδ. Μεταίχμιο, 2008– μέχρι την τύπωση της ποιητικής του Τριλογίας, το 2024, από τις πάντα καλαίσθητες εκδόσεις Μανδραγόρας, πέρασαν δεκαέξι ολόκληρα χρόνια. Διαβάζοντας προσεχτικά το τελευταίο πόνημα του Καλιεντζίδη διαπίστωσα πως ο ποιητής, όλα αυτά τα χρόνια που μεσολάβησαν, έσκαβε βαθιά μέσα του, και, παράλληλα με τις συμμετοχές του σε συλλογικά έργα, δούλευε στίχους, ιδέες και εναγώνια ερωτήματα, φτάνοντας σε ένα, κατά τη γνώμη μου, ικανοποιητικό λογοτεχνικό αποτέλεσμα.

mandragoras kalientzidis trilogia

«Στις γωνίες των λέξεων»

Η αίσθηση που αποκομίζει ο αναγνώστης διαβάζοντας την Τριλογία του Καλιεντζίδη είναι πως –αν και ποιητικό βιβλίο· πεζόμορφη ποίηση θα μπορούσε να προσδιοριστεί ακριβέστερα– διάβασε ένα γεμάτο, χορταστικό βιβλίο. Η ενότητα «Στις γωνίες των λέξεων», που προηγείται, περιλαμβάνει δέκα πεζόμορφα ποιήματα, όπου οι έννοιες, οι ιδέες, η ποιητική αγωνία, τα όνειρα, οι γυναίκες μιας ολόκληρης εποχής, οι αγάπες που ξέφτισαν με τα χρόνια, όλη η ζωή εν γένει παραλληλίζεται με μαθηματικούς όρους και θεωρήματα. Έτσι, σ’ αυτά τα ποιήματα θα συναντήσουμε το πυθαγόρειο θεώρημα («Η πυθαγόρεια αισιοδοξία»), τα πεδία ορισμού μιας συνάρτησης («Η ποίηση των ορίων»), ευθείες και επίπεδα («Ο μαθηματικός ορισμός της ποίησης»), ολοκληρώματα («Το όριο του ολοκληρώματος της ζωής»), το θεώρημα του Euler («Το θεώρημα του Euler») κ. ά.

Ο συσχετισμός σ’ αυτά τα ποιήματα ανάμεσα σε ποίηση και μαθηματικά είναι ευρηματικός και λειτουργικός, και, προφανώς, η συγκεκριμένη ενότητα είναι απότοκος των σπουδών του ποιητή, αφού μέσα από το βιογραφικό του διαβάζουμε μεταξύ άλλων πως «είναι πτυχιούχος μαθηματικός του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης». Εδώ πάντως θα πρέπει να αναφερθεί πως παρόμοιου τύπου ποιήματα, με συσχετισμό ποίησης και μαθηματικών, έγραψε στο παρελθόν και ο σημαντικός λογοτέχνης Μανόλης Ξεξάκης (Ασκήσεις Μαθηματικών, εκδ. Μπαρμπουνάκης, 1981 και 1982), κάτι που ωστόσο δεν αναιρεί ούτε μειώνει την ποιητική πρωτοτυπία του Καλιεντζίδη.

«Δυσκολίες υπολογισμού αθροίσματος»

Πώς να προσθέσω τα χρόνια που έφυγαν, τις φωνές που σιώπησαν, τους φίλους που ξεμάκραιναν, τα όνειρα που με ξυπνούν το ξημέρωμα;

«Σε ποιον ανήκει η ποίηση;»

Η ενότητα «Σε ποιον ανήκει η ποίηση;» αποτελεί τον κορμό, το ψαχνό του βιβλίου. Ο τίτλος-αναρώτηση δίνει το έναυσμα στον ποιητή να ψαχτεί βαθιά, όχι τόσο πάνω στο «γιατί γράφουμε;» –αυτό είναι μάλλον μια ερώτηση-κλισέ ή μια ερώτηση-παγίδα, δύσκολη αν όχι αδύνατη στο να απαντηθεί, λόγω της πλήρους άγνοιάς μας για το ποιες διεργασίες συμβαίνουν μέσα μας τη στιγμή που γράφουμε, όχι μόνο ποίηση, αλλά οποιοδήποτε λογοτεχνικό είδος [1]–, αλλά κυρίως σε ποιους ανήκει η ποίηση, το ποίημα, ως απτό, χειροπιαστό, ωφέλιμο αγαθό, και ποιοι ανταμείβονται (αν ανταμείβονται) ή θα πρέπει να ανταμείβονται από αυτήν. Εδώ, φυσικά, δεν μιλούμε για υλικού τύπου ανταμοιβή αλλά για ηθική-αισθητική-καλλιτεχνική ανάταση, για το μεγάλωμα της καρδιάς, του μυαλού και της ψυχής του ανθρώπου.

Ο Καλιεντζίδης, σ’ αυτήν την ενότητα, μας αποκαλύπτει πως η ουσία και ο σκοπός της ποίησης, σύμφωνα με τη δική του αντίληψη και κοσμοθεωρία, βρίσκεται στην ιερή μνήμη των πεθαμένων, στον έρωτα σε όλες τις εκφάνσεις του και στους αγώνες για ένα καλύτερο αύριο (παρόλη την κόπωση που, πιθανόν, νιώθει ο σύγχρονος άνθρωπος από το μάταιο ή, ίσως, ανεκπλήρωτο των κοινωνικών αγώνων σε μια κυνική, τεχνοκρατική και αντιποιητική εποχή, όπως αυτή που ζούμε).

Το κεντρικό πλαίσιο των δώδεκα πεζόμορφων ποιημάτων αυτής της ενότητας περιλαμβάνει τρεις άξονες: α) κοινωνικοί αγώνες β) αγάπη-έρωτας (αναπόληση παλιών ερωτικών στιγμών) και γ) πατρογονικές ρίζες-παράδοση. Ο Καλιεντζίδης είναι συνεπής σ’ αυτό το πλαίσιο, που διέπει όλα τα ποιήματα της τριλογίας του, και υπό αυτή την έννοια επικοινωνεί και συνδιαλέγεται γόνιμα και δημιουργικά με παλαιότερους ποιητές, όπως ο Κύρου, ο Θασίτης, ο Θέμελης, ο Αναγνωστάκης, ο Μάρκογλου, αλλά και ο Σεφέρης, ως προς τη στοχαστική του διάθεση, και ο Ελύτης θα έλεγα, ως προς την παιγνιώδη ματιά και γραφή κάποιων ποιημάτων του. Συμπερασματικά, ο Καλιεντζίδης, σ’ αυτήν την ενότητα, μας αποκαλύπτει πως η ουσία και ο σκοπός της ποίησης, σύμφωνα με τη δική του αντίληψη και κοσμοθεωρία, βρίσκεται στην ιερή μνήμη των πεθαμένων, στον έρωτα σε όλες τις εκφάνσεις του και στους αγώνες για ένα καλύτερο αύριο (παρόλη την κόπωση που, πιθανόν, νιώθει ο σύγχρονος άνθρωπος από το μάταιο ή, ίσως, ανεκπλήρωτο των κοινωνικών αγώνων σε μια κυνική, τεχνοκρατική και αντιποιητική εποχή, όπως αυτή που ζούμε).

«Μη λησμονήσεις»

Να μιλήσεις πρέπει για τα κατάλευκα κόκαλα, τα πλυμένα με ξύδι και κρασί, που σε κοίταζαν απλωμένα πάνω από τον μαντρότοιχο, σαν να βιάζονταν να επιστρέψουν στη σιωπή τους, γιατί δεν μπορούσαν πια να περπατήσουν στους δρόμους, να δρασκελίσουν φράχτες, να κλέψουν καρπούζια και ροδάκινα, να πιουν κρασί, να τραγουδήσουν και ν’ αγγίξουν τα κορμιά π’ αγάπησαν.

trilogia kalientzidis mesa

O Γιώργος Καλιεντζίδης γεννήθηκε το 1960 στο χωριό Κορυφή του Κιλκίς. Εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1974, όπου και τέλειωσε το Η΄ Λύκειο. Είναι πτυχιούχος μαθηματικός του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και παρακολούθησε μαθήματα δημοσιογραφίας και διοίκησης επιχειρήσεων μέσων ενημέρωσης. Εργάζεται ως δημοσιογράφος στον 9.58 fm της ΕΡΤ3 από το 1994. Έχει εκδώσει τις ποιητικές συλλογές: Μικρές σιωπές, 1981, Ανεμόεσσα, 1986, Εσωτερική έφοδος, 1989, Το άλλοθι, 1994, Η ένδοξη αναχώρηση του Αϊ-Φωτιά, 2008. Επιμελήθηκε την έκδοση σε cd «Ποιητές αυτοανθολογούμενοι», το 1997, σε συνεργασία με τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Θεσσαλονίκης και τον 9.58 FM. Έχει συνεργαστεί με εφημερίδες και λογοτεχνικά περιοδικά. Μετά από πρότασή του δημιουργήθηκε η Λέσχη Ανάγνωσης της ΕΡΤ3, τον Σεπτέμβριο του 2011, την οποία και συντονίζει.

«Σπουδή στις Αόρατες πόλεις του Ίταλο Καλβίνο»

Η τρίτη ενότητα, «Σπουδή στις Αόρατες πόλεις του Ίταλο Καλβίνο», που κλείνει τη συλλογή, περιέχει εννέα ποιήματα-σπουδές πάνω στο βιβλίο του μεγάλου Ιταλού συγγραφέα, με παραπομπές στις αντίστοιχες σελίδες του βιβλίου του. Εδώ, οι φανταστικές πόλεις (για τις οποίες ο Μάρκο Πόλο αφηγούνταν περιγραφές στον αυτοκράτορα Κουμπλάι Χαν χωρίς να γνωρίζει καν τη γλώσσα του· στο βιβλίο του Καλβίνο γίνεται αναφορά σε πενήντα πέντε τέτοιες πόλεις, μέσα από σύντομα ποιητικά κείμενα, όπου φαντασία και πραγματικότητα δένουν αριστουργηματικά) λαμβάνουν γυναικεία ονόματα (Διομίρα, Δωροθέα, Ζάιρα, Αναστασία, Ταμάρα, Ζόρα, Δέσποινα, Ζίρμα, Ισαύρα) και αφορούν αγαπημένα πρόσωπα του παρελθόντος, καταστάσεις καθημερινότητας ή απτές (αλλά και φανταστικές) πόλεις του παρόντος, που, όλα τους, κάτι (γλυκό ή πικρό) άφησαν στην ψυχή και στο μυαλό του ποιητή.

«Η πόλη Ισαύρα»

Χίλιους μαστόρους γνώρισα που ’φτιαξαν τα πηγάδια, και άλλους τόσους που έχτισαν την πόλη σου στα ύψη, για να θωρείς την έρημο π’ απλώνεται τριγύρω –κι ένα στεφάνι πράσινο μ’ αυτήν να σε χωρίζει– και τους θεούς που κρύβονται μέσα στους κάδους με νερό, κι εκείνους που αλαφροπατούν στην αέρινή σου σκαλωσιά, καθώς αγγίζεις ουρανό και χάνεσαι πιο πάνω, κι ας έχεις για θεμέλιο σου μια μαύρη λίμνη.
Αυτό, που τα μάτια μου βλέπουν, αντανάκλαση του αόρατου είναι.

Ο Γιώργος Καλιεντζίδης με την πρόσφατη ποιητική του Τριλογία, κατέθεσε ένα στιβαρό και συγκροτημένο βιβλίο, άξιο να προσεχτεί και να διαβαστεί. Βαδίζοντας με συνέπεια στην ποιητική παράδοση της Θεσσαλονίκης, με γραφή καίρια και ουσιαστική, αναδύει και αναδεικνύει την ποίηση που εμπεριέχεται μέσα του, θέτοντας, παράλληλα, καίρια και αγωνιώδη ερωτήματα στον αναγνώστη για την ουσία, τη χρησιμότητα και το «ανήκειν» της ποιητικής δημιουργίας.


[1] Παναγιώτη Γούτα, «Εσύ, γιατί γράφεις;», book press, Ιανουάριος 2014

Ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΟΥΤΑΣ είναι συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο η συλλογή δοκιμίων «Κήπος βιβλίων – Διαβάζοντας Θεσσαλονικείς και Αμερικανούς πεζογράφους» (εκδ. Νησίδες).

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αγαπημένε μου πατέρα» της Μάνιας Μεζίτη (κριτική) – Καλοσμιλεμένη ελεγεία για την οριστική απώλεια του πατέρα

«Αγαπημένε μου πατέρα» της Μάνιας Μεζίτη (κριτική) – Καλοσμιλεμένη ελεγεία για την οριστική απώλεια του πατέρα

Για την ποιητική συλλογή της Μάνιας Μεζίτη «Αγαπημένε μου πατέρα» (εκδ. Κουκκίδα). Στην κεντρική εικόνα, η ηθοποιός Robin Wright Penn με τον πατέρα της.

Γράφει ο Γιώργος Βέης

«Μια αυλαία πέφτει μπροστά στα μάτια μο...

«Έθνος εξαιρετικά» του Δημήτρη Κοσμόπουλου (κριτική) – Ποίηση εξαιρετικά λαμπρή

«Έθνος εξαιρετικά» του Δημήτρη Κοσμόπουλου (κριτική) – Ποίηση εξαιρετικά λαμπρή

Για την ποιητική συλλογή «Έθνος εξαιρετικά» του Δημήτρη Κοσμόπουλου (εκδ. Περισπωμένη) – «τρέφεται από [...] από θυσίες, αίματα, μαύρα αισθήματα, θανάτους που όλα αυτά καταφέρνει να τα κάνει λαμπρή ποίηση».

Γράφει ο Σωτήρης Γουνελάς

Ο τίτλος ...

«Βελονιές σκιάς» της Μαρίας Πυρουνάκη Λιωνή (κριτική) – Μια ερμηνευτική προσέγγιση

«Βελονιές σκιάς» της Μαρίας Πυρουνάκη Λιωνή (κριτική) – Μια ερμηνευτική προσέγγιση

Για την ποιητική συλλογή της Μαρίας Πυρουνάκη Λιωνή «Βελονιές σκιάς» (εκδ. Ιωλκός).

Γράφει ο Κωνσταντίνος Γεωργίου

Νηπτικά παραγγέλματα

Τι συμβαίνει άραγε, όταν μια τεχνική κεντήματος, χρησιμοποιεί, αντί για μια συνηθισμέν...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Στα κάτεργα του θανάτου» του Ανδρέα Ασσαέλ (κριτική) – Καρυά Φθιώτιδας, το ελληνικό Μαουτχάουζεν

«Στα κάτεργα του θανάτου» του Ανδρέα Ασσαέλ (κριτική) – Καρυά Φθιώτιδας, το ελληνικό Μαουτχάουζεν

Για το βιβλίο του Ανδρέα Ασσαέλ «Στα κάτεργα του θανάτου – Ένα οδοιπορικό στα καταναγκαστικά ναζιστικά έργα Χριστιανών και Εβραίων στην Ελλάδα με 350 ανέκδοτες εικόνες» (εκδ. University Studio Press). Κεντρική εικόνα: © Συλλογή Ανδρέα Ασσαέλ, στην Καρυά Φθιώτιδας, όπου διακρίνεται Έλληνας χωροφύλακας.

...
Από το βιβλίο στο σινεμά: Δύο σημαντικά μυθιστορήματα έγιναν ταινίες

Από το βιβλίο στο σινεμά: Δύο σημαντικά μυθιστορήματα έγιναν ταινίες

Δύο σημαντικά και πολυδιαβασμένα μυθιστορήματα έγιναν ταινίες σε παραγωγή Netflix. Πρόκειται για τα: «Πέδρο Παράμο» (μτφρ. Έφη Γιαννοπούλου, Πατάκης) του Χουάν Ρούλφο και «Το τρένο των παιδιών» (μτφρ. Φωτεινή Ζερβού, Πατάκης) της Βιόλα Αρντόνε, από όπου και η κεντρική φωτογραφία.

...
«Το σπίτι του Οδυσσέα Ελύτη»:  Εγκαινιάστηκε στην Πλάκα μουσείο αφιερωμένο στον νομπελίστα ποιητή

«Το σπίτι του Οδυσσέα Ελύτη»: Εγκαινιάστηκε στην Πλάκα μουσείο αφιερωμένο στον νομπελίστα ποιητή

Το μουσείο «Το σπίτι του Ελύτη» εγκαινιάστηκε στην Πλάκα. Ένας μικρός και λιτός χώρος σε νεοκλασικό σπίτι που παραχωρήθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού, στεγάζει και περικλείει το ποικίλο αρχειακό υλικό από την ιδιωτική συλλογή της Ιουλίτας Ηλιοπούλου. 

Επιμέλεια Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Μίνου Ευσταθιάδη «Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 5 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΑ ΤΥΜΠΑΝΑ

...
«Το Τέλος. Και Ξανά» του Ντίνο Μπάουκ (προδημοσίευση)

«Το Τέλος. Και Ξανά» του Ντίνο Μπάουκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Σλοβένου συγγραφέα Ντίνο Μπάουκ (Dino Bauk) «Το Τέλος. Και Ξανά» (μτφρ. Γιούλη Σταματίου) το οποίο θα κυκλοφορήσει αρχές Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Αγαπητή μητέρα, ...

«Η κωμωδία του θανάτου 
ή Ο μακαρίτης Μαύσωλος», ανέκδοτο θεατρικό του Γρηγορίου Ξενόπουλου (προδημοσίευση)

«Η κωμωδία του θανάτου 
ή Ο μακαρίτης Μαύσωλος», ανέκδοτο θεατρικό του Γρηγορίου Ξενόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το ανέκδοτο θεατρικό έργο του Γρηγορίου Ξενόπουλου «Η κωμωδία του θανάτου 
ή Ο μακαρίτης Μαύσωλος», σε επιμέλεια & εισαγωγή της Κυριακής Πετράκου, το οποίο θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Νίκας το επόμενο διάστημα. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ