persepolis

Περιδιάβαση σε πρόσφατους τίτλους από ένα είδος που έχει ανατιμηθεί στη συνείδηση του αναγνωστικού κοινού. Του Θάνου Σιόντορου

Δεν ήταν και πολύ εύκολο, φαντάζομαι, για τους αναγνώστες κόμικς –φανατικούς ή μη– παλαιότερων δεκαετιών να προβλέψουν τη θέση που θα έπαιρναν κάποτε οι αγαπημένες τους χάρτινες ιστορίες στο ευρύτερο λογοτεχνικό σύμπαν. Ακόμη ηχούν οι απαξιωτικές τσιρίδες των αγανακτισμένων μανάδων στ’ αυτιά τους: «Κωστάκη, κλείσε τον Μίκυ Μάου κι έλα για φαγητό τώωωωρα!»

ή «Κανένα σοβαρό βιβλίο δεν θα αξιωθείς να διαβάσεις; Όλο Βαβούρα και Σεραφίνο μού είσαι!». Πού να περνούσε από το μυαλό τους ότι κάποια μέρα θα υπάρχουν ενδελεχείς αναλύσεις γύρω από αυτά, ένα συνεχώς επεκτεινόμενο αγοραστικό κοινό και αρκετοί δημιουργοί, οι οποίοι θα χαίρουν ιδιαίτερης αναγνώρισης και σεβασμού!

Στην εξέλιξη αυτή της αντιμετώπισης της ένατης τέχνης σημαντικό ρόλο έπαιξε η εμφάνιση των graphic novels, τα οποία, λόγω μεγέθους, συνοχής και ευρύτερης αισθητικής, έδωσαν άλλη βαρύτητα και υπόληψη στις σκιτσαρισμένες ιστορίες. Η αίσθηση μιας «δεμένης» και προσεγμένης έκδοσης βοήθησε τον μέσο αναγνώστη να αποβάλει την επικρατούσα αντίληψη: κόμικ = περιοδικό, περιοδικό = πρόχειρο ανάγνωσμα.

seira1Και μπορεί τα graphic novels να έκαναν την εμφάνισή τους στη δεκαετία του ’70 στο εξωτερικό (και δη στην Αμερική), στη χώρα μας όμως –ως είθισται– υπήρξε αρκετή καθυστέρηση στη γνωριμία του κοινού με αυτά. Χρήσιμο επίσης είναι να σημειωθεί ότι ο όρος graphic novel, ενώ αρχικά δήλωνε μια αυτοτελή ιστορία με αρχή, μέση και τέλος, αργότερα περιελάμβανε και το «δέσιμο» αποσπασματικά δημοσιευμένων ιστοριών σε τόμο, για μια πιο αυτούσια και στιβαρή παρουσίαση του εκάστοτε πονήματος.

Τα graphic novels που θα συναντήσουμε παρακάτω επιλέχθηκαν κατά κύριο λόγο με κριτήριο την έκδοσή τους στα ελληνικά. Είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό και αισιόδοξο το γεγονός ότι όλο και περισσότεροι εκδοτικοί οίκοι δεν διστάζουν να τολμήσουν τη μετάφραση και την κυκλοφορία αξιολογότατων προσπαθειών. Αποτέλεσμα αυτού είναι ένα ευρύτερο σύνολο αναγνωστών να βάζει στη ζωή του τα κόμικς, να συζητά γι’ αυτά και να μη θεωρεί τελικά ότι αποτελούν αντικείμενο ενασχόλησης ενός ειδικού (και ενίοτε… περίεργου) κοινού.

Όργιο εικόνων και σκέψεων σε προκλητικά καρέ

Αρχίζουμε λοιπόν την περιήγησή μας με τις εκδόσεις Zoobus, οι οποίες φρόντισαν να εκδοθούν οι δύο τόμοι του συγκλονιστικού «Maus». O σεναριογράφος και σκιτσογράφος Art Spiegelman μεταφέρει (όσο κάτι τέτοιο είναι εφικτό) την ατμόσφαιρα των στρατοπέδων συγκέντρωσης με έναν βαθιά ανθρώπινο και ψύχραιμο τρόπο, χωρίς να προτάσσει το δάχτυλο, κατηγορώντας ή χρησιμοποιώντας μελοδραματικές αγιοποιήσεις. Στο ευρύτερα γνωστό και από τη μεταφορά του στον κινηματογράφο «Περσέπολις» (εκδόσεις Ηλίβατον, δύο τόμοι), μέσα από τη βιογραφική αφήγηση της συγγραφέως Marjane Satrapi, ο αναγνώστης έρχεται σε επαφή με τις κοινωνικοπολιτικές ανακατατάξεις του Ιράν της Ισλαμικής Επανάστασης, τον πόλεμο με το Ιράκ και, φυσικά, με την ενηλικίωση της ηρωίδας. Η άτυπη κατηγορία των ιστορικο-κοινωνικο-πολιτικών graphic novels συμπληρώνεται από το «Wobblies(εκδόσεις ΚΨΜ), σε επιμέλεια Paul Buhle και Nicole Schulman. Περισσότερο λεύκωμα παρά graphic novel –η αλήθεια να λέγεται–, αξίζει τον κόπο όμως να αναζητηθεί, καθώς μέσα από τις σελίδες του σχεδόν 40 δημιουργοί ζωντανεύουν τις ιστορίες των βιομηχανικών εργατών και των αγώνων τους, που οδήγησαν σε πολλά από αυτά τα οποία σήμερα θεωρούμε δεδομένα.

Περνώντας σε μια πιο «διαπροσωπική καθημερινότητα», που εστιάζει στους μικρόκοσμους των ηρώων της, αφήνοντας στο φόντο τις ευρύτερες παρατηρήσεις, συναντούμε αρκετούς προορισμούς. Το αρκετά πρόσφατο «Μαύρη Τρύπα» του Charles Burns (εκδόσεις Zοοbus) σε ρουφάει κατευθείαν στο ζοφερό και αλληγορικό του σύμπαν, κάνοντας πράξη το όνομά του και αντιμετωπίζοντας –αν μη τι άλλο– με μια πολύ ιδιαίτερη ματιά την εφηβεία. Στο «Θανατάδικο» της Allison Bechdel (εκδόσεις Γράμματα), κέντρο της αφήγησης αποτελεί η οικογενειακή επιχείρηση, ένα γραφείο τελετών. Γύρω από αυτό ξεδιπλώνεται η τόσο τρυφερά ειλικρινής απεικόνιση της ζωής της δημιουργού μέσα από δύσβατα μονοπάτια, οικογενειακά μυστικά και, φυσικά, ανθρώπινες αδυναμίες. Κι επειδή υπάρχει πάντα χώρος για μια ιστορία αγάπης, το πραγματικά σπουδαίο «Blankets» του Craig Thompson (εκδόσεις ΚΨΜ) χρησιμοποιεί αυτή την αφορμή, ισορροπώντας επιδέξια ανάμεσα στην ονειροπόληση και στον ρεαλισμό, για να ζεστάνει τις καρδιές όλων όσοι αποφασίσουν να χαθούν στις σελίδες του. Αφοπλιστικά όμορφο, παρά τον όγκο του, δεν ξεκολλάει από τα χέρια, προσφέροντας ώρες κατάδυσης στο αλαφροΐσκιωτο και ρομαντικό σύμπαν του.

seira2Το «Schizo» του Ivan Brunetti (εκδόσεις Κορμοράνος) είναι μια κατηγορία από μόνο του, καθώς ο μισάνθρωπος, μίζερος στα όρια της κατάθλιψης, αιρετικός, βλάσφημος και πάνω απ’ όλα αγανακτισμένος κεντρικός χαρακτήρας, ο οποίος δεν είναι άλλος από τον ίδιο τον δημιουργό, ξεστομίζει φράσεις που δύσκολα λέγονται και περιφέρεται σε καρέ απολαυστικά προκλητικά. Όργιο εικόνων και σκέψεων, ο τόμος που συγκεντρώνει τα τρία πρώτα τεύχη του Schizo (ακολούθησε και 4ο) σίγουρα θα κάνει τον αναγνώστη να στριφογυρίσει στη θέση του κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης. Από οργή θα είναι; Από απόγνωση; Από ταύτιση; Από τα γέλια; Δεν μπορούμε να το προβλέψουμε.

Οι ίδιοι εκδότες επιμελήθηκαν και την έκδοση του «Σαν σιδερένιο ομοίωμα γαντιού από βελούδο» του Daniel Clowes. Δύσκολο να Logicomixκατηγοριοποιηθεί, εφόσον η ένταξη της ιστορίας σε μια ομάδα υπό τον απλοϊκό τίτλο «μυστηρίου» ή «περιπέτεια» μάλλον το αδικεί κατάφωρα. Όλη η παράνοια που θα μπορούσε να κλείνει μέσα του ένα ιντριγκαδόρικο δελτίο ειδήσεων (φόνοι, πορνογραφία, γενετική, και όχι μόνο…), δοσμένες με ιδιοσυγκρασιακό χιούμορ. Εξάλλου, ο Daniel Clowes, τον οποίο πιθανότατα να γνωρίζετε από την κινηματογραφικές μεταφορές των «Ghost World» και «Art School Confidential», φημίζεται για τους κόσμους που περίτεχνα πλάθει. Περιττό να προσθέσω ότι με χαρά θα υποδεχόμασταν τη μετάφραση στα ελληνικά του εξίσου μοναδικού «David Boring».

Φυσικά, δεν μπορούμε να μη σταθούμε στην παγκόσμια επιτυχία του «Logicomix» (εκδόσεις Ίκαρος) των Απόστολου Δοξιάδη και Χρίστου Παπαδημητρίου, σε σχέδιο του Αλέκου Παπαδάτου. Οι γεμάτες χρώμα (υπεύθυνη γι’ αυτό, η Annie Di Donna) και ζωντάνια εικόνες, σε κοινή πορεία με ένα ευφάνταστο σενάριο, κάνουν τον αναγνώστη να ενδιαφερθεί για θέματα που πιθανόν έως εκείνη τη στιγμή να του ξυπνούσαν μόνο σχολικούς ή πανεπιστημιακούς εφιάλτες. Η επιστήμη της λογικής, τα μαθηματικά, η φιλοσοφική εξέλιξη αυτών μέσα στον χρόνο, αλλά και η πρακτική τους εφαρμογή. Ανεξαρτήτως, πάντως, του πόσο αξιόλογη μπορεί να θεωρηθεί η συγκεκριμένη προσπάθεια, το σίγουρο είναι ότι δεν στερείται πρωτοτυπίας και ενδιαφέροντος.

Κλείνοντας, θα αναφερθούμε σε μια δουλειά που είναι πιθανόν εύκολα να προσπεραστεί, αλλά τελικά αξίζει και με το παραπάνω την προσοχή όλων. Το «Χαμένο Φάσμα», που γεννήθηκε στο μυαλό του Τάσου Αποστολίδη και το οποίο μεταφέρθηκε στο χαρτί από την πρόωρα και άδικα χαμένη Μαρία-Ηλέκτρα Ζαγλοπίτου, επανεκδόθηκε πρόσφατα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Το τόσο κλισέ θέμα του (μεσήλικας καθηγητής ερωτεύεται φοιτήτρια) καταφέρνει να κρατήσει τον αναγνώστη σε εγρήγορση και να μεταφερθεί με ουσιαστική και αφτιασίδωτη απλότητα.

Αρκετές λοιπόν οι προτάσεις, μεγάλος και ανοιχτός ο δρόμος. Οι επιλογές πολλές και για διαφορετικά γούστα. Αν γίνει η αρχή βέβαια, δεν υπάρχει επιστροφή! Ίσως θα έπρεπε να υπάρχει σχετική προειδοποίηση τοποθετημένη σε κάθε graphic novel προς αποφυγή παρεξηγήσεων… Σίγουρα, πάντως, είμαστε στον σωστό δρόμο!

Θάνος Σιόντορος

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Sex Story» των Φιλίπ Μπρενό και Λετισιά Κορίν (κριτική) – Όλα όσα θα θέλαμε να ξέρουμε για το σεξ και την ιστορία του (σε κόμικ)

«Sex Story» των Φιλίπ Μπρενό και Λετισιά Κορίν (κριτική) – Όλα όσα θα θέλαμε να ξέρουμε για το σεξ και την ιστορία του (σε κόμικ)

Για το βιβλίο κόμικ των Φιλίπ Μπρενό [Philippe Brenot] και Λετισιά Κορίν [Leaticia Coryn] «Sex Story» (μτφρ. Σταύρος Παπασταύρου, εκδ. Παπαζήση), μια πλούσια και καυστική ιστορία της σεξουαλικότητας, από τους προγόνους μας τους πιθήκους μέχρι τις μέρες μας. 

Γράφει ο ...

«1922: Το τέλος ενός ονείρου» & «1923: Εχθρική πατρίδα» του Θανάση Πέτρου (κριτική) – Το μεγάλο επίτευγμα ενός κομίστα

«1922: Το τέλος ενός ονείρου» & «1923: Εχθρική πατρίδα» του Θανάση Πέτρου (κριτική) – Το μεγάλο επίτευγμα ενός κομίστα

Κείμενο με αφορμή την ανάγνωση των δύο graphic novel του Θανάση Πέτρου «1922: Το τέλος ενός ονείρου» & «1923: Εχθρική πατρίδα» (εκδ. Ίκαρος).

Του Ηλία Καφάογλου

Το πενάκι του Θανάση Πέτρου, στο 1922, εξεικονίζει την καθημερινή επίπονη...

«Ξημέρωσε ο θεός τη μέρα» των Τάσου Ζαφειριάδη και Θανάση Πέτρου

«Ξημέρωσε ο θεός τη μέρα» των Τάσου Ζαφειριάδη και Θανάση Πέτρου

Για το γκράφικ νόβελ «Ξημέρωσε ο θεός τη μέρα», των Τάσου Ζαφειριάδη και Θανάση Πέτρου, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.

Του Κώστα Δρουγαλά

Το graphic novel Ξημέρωσε ο θεός τη μέρα είναι βασισμένο στην ηχογραφημένη αφήγηση του παππού το...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Μαγδαληνή Ρεμούνδου: «Τα προγράμματα σπουδών που παρέχει το Μητροπολιτικό Κολλέγιο είναι προγράμματα δημόσιων Βρετανικών Πανεπιστημίων»

Μαγδαληνή Ρεμούνδου: «Τα προγράμματα σπουδών που παρέχει το Μητροπολιτικό Κολλέγιο είναι προγράμματα δημόσιων Βρετανικών Πανεπιστημίων»

Μιλήσαμε με την κα Μαγδαληνή Ρεμούνδου, Κοσμήτορα της Σχολής Πολιτισμού, στο Μητροπολιτικό Κολλέγιο, για τη Σχολή Πολιτισμού και Επικοινωνίας του Κολλεγίου, που έχει ήδη ξεχωρίσει με τα ποιοτικά της προγράμματα σε τομείς όπως η σκηνοθεσία, η δημιουργική γραφή ή η δημοσιογραφία. 

Συνέντευξη στον ...

Έφυγε από τη ζωή ο βραβευμένος Σύριος συγγραφέας Χάλιντ Χαλίφα

Έφυγε από τη ζωή ο βραβευμένος Σύριος συγγραφέας Χάλιντ Χαλίφα

Ο Χάλιντ Χαλίφα [Khaled Khalifa], ένας από τους γνωστότερους συγγραφείς της Συρίας, έφυγε από τη ζωή στις 30 Σεπτεμβρίου, σε ηλικία 59 ετών, από καρδιακή ανακοπή. Το βιβλίο του «Ο θάνατος είναι ζόρικη δουλειά» κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτη, σε μετάφραση Αγγελικής Σιγούρου.

...
Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου: Μαδρίτη, Φρανκφούρτη, Σάρζα, Γουαδαλαχάρα – Τέσσερις σταθμοί για το ελληνικό βιβλίο

Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου: Μαδρίτη, Φρανκφούρτη, Σάρζα, Γουαδαλαχάρα – Τέσσερις σταθμοί για το ελληνικό βιβλίο

Η χώρα μας θα πάρει μέρος σε τέσσερις Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου έως το τέλος του 2023. Στην αποστολή μετέχουν συγγραφείς, μεταφραστές, κριτικοί λογοτεχνίας, πανεπιστημιακοί, εκδότες, πολιτιστικοί οργανισμοί και φορείς.

Επιμέλεια: Book Press

Μαδρίτη, Φρ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Χρύσας Φάντη «Οδός Ευτυχίδου», το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Σμίλη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Πέτρο;»
«Εμένα φωνάζεις, γιαγιά;»
«Εσένα, γιε μου. Πάμε να δούμε τη θ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ