alt

Για τα γραφιστικά διηγήματα του Soloúp «Ο συλλέκτης – Έξι διηγήματα για έναν κακό λύκο» (εκδ. Ίκαρος).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Είναι τα γραφιστικά αφηγήματα απειλή για τη λογοτεχνία; Κατά μία άποψη υποβιβάζουν τη γλώσσα σε μικρές ατάκες κι ενθρονίζουν την εικόνα και τη σαγήνη της, μεταφέρουν το βάρος από το κείμενο στην οπτικοποίησή του κι έτσι χειραγωγούν σε μια βολική ανάγνωση, σχετικά άκοπη κι εικονοκεντρική. Ακολουθώντας τη μόδα της εποχής, παρότι είναι παλιότερα, φέρνουν στο προσκήνιο την πανταχού παρούσα –και λόγω της τηλεόρασης– εικόνα, τη συνδυάζουν με τον κοφτό, λακωνικό λόγο και τη κινηματογραφική ταχύτητα κι έτσι υποβαθμίζουν την ανάγνωση σε μια γρήγορη περιδιάβαση. Ή μήπως όχι;

Ακολουθώντας τη μόδα της εποχής, παρότι είναι παλιότερα, φέρνουν στο προσκήνιο την πανταχού παρούσα –και λόγω της τηλεόρασης– εικόνα, τη συνδυάζουν με τον κοφτό, λακωνικό λόγο και τη κινηματογραφική ταχύτητα κι έτσι υποβαθμίζουν την ανάγνωση σε μια γρήγορη περιδιάβαση. Ή μήπως όχι; 

Ο γνωστός γελοιογράφος Soloúp δεν είναι άμαθος στη λογοτεχνική αξιοποίηση των δυνατοτήτων των κόμικς, αφού με το Αϊβαλί (εκδ. Κέδρος) έφτιαξε μια ιστορία στην οποία μπόλιασε διασκευασμένα έργα της ελληνικής πεζογραφίας (Φώτη Κόντογλου, Ηλία Βενέζη κ.ά.). Έτσι, τώρα προχωρά σε μια εξολοκλήρου δική του δουλειά, γράφοντας και σχεδιάζοντας έξι γραφιστικά διηγήματα με άξονα τη σχέση πατέρα και κόρης.

Φαινομενικά πρόκειται για έξι αυτόνομες ιστορίες, οι οποίες ωστόσο βρίσκονται σε ένα είδος «συνομοσπονδίας» υπό κοινή θεματική. Ακόμα περισσότερο, πρόσωπα και μοτίβα της μίας εμφιλοχωρούν στην άλλη, πλάθοντας έτσι ένα σπονδυλωτό αφήγημα. Η πρώτη ιστορία «Πεταλούδες» αναφέρεται σε έναν πατέρα που λόγω του διαζυγίου δεν μπορεί να βλέπει το παιδί του κι αυτός κάθε πρωί σημειώνει τα ταξί που το πηγαίνουν σχολείο, στον «Σουρσουρή» ένας υπάλληλος σε pet shop μπαίνει κρυφά στο σπίτι της οικογένειας (της προηγούμενης ιστορίας) που χωρίζει για να δώσει νερό στο παραμελημένο καναρίνι της, στη «Μαύρη τρύπα» η γιαγιά εξηγεί στην εγγονή πώς οι απώλειες δημιουργούν μαύρες τρύπες στην ψυχή των ανθρώπων, στους «Αχώριστους» δύο φίλοι μάλωσαν άγρια, αλλά, όταν πεθαίνει ο ένας, ο άλλος ωρύεται για όσα δεν πρόλαβε να του πει, στην «Κοκκινοσκουφίτσα» το παραμύθι ξαναγράφεται αλλιώς με θύμα τον χωρισμένο πατέρα και στον «Κακό λύκο» (που θα μπορούσε να λείπει, καθώς μαρτυρεί όσα οι άλλες έχουν ήδη υπονοήσει) ολοκληρώνεται η αλυσίδα με το δράμα του πατέρα.

Ενώ τα διηγήματα κινούνται με άνεση σε ποικίλα θέματα, ένα είναι αυτό που αποτελεί τον συνεκτικό άξονα, ο οποίος δημιουργεί την αίσθηση της ενότητας, της αλληλοσυμπλήρωσης και της κοινής προβληματικής. Ανάμεσα σε θέματα, όπως η μανία με τις συλλογές, η μετανάστευση, η φιλοζωία, η καταστροφική λύπη, η φιλία, οι ρήξεις στις ανθρώπινες σχέσεις, τα απωθημένα κ.λπ., κυριαρχεί η σχέση πατέρα και κόρης σε μια οικογένεια που έχει διαρρήξει αυτή τη δυναμική συναισθηματική επαφή.

Ο προβληματισμός του Soloúp εστιάζει στην απομάκρυνση του πατέρα από την πατρική εστία, την έννομη ανάθεση της κηδεμονίας του παιδιού στη μητέρα και τη στοχοποίηση του πατέρα με την ετικέτα του κακού λύκου. Συχνά δηλαδή ο άρρην γονιός θεωρείται υπαίτιος για το διαζύγιο, εξοβελίζεται στυγνά και πλάθεται στο μυαλό της κόρης (που φροϋδικά συνδέεται μαζί του περισσότερο) ως ο ένοχος για τα δεινά που της συνέβησαν, με αποτέλεσμα αυτή να στρέφεται εναντίον του, γεμάτη θυμό κι απέχθεια.

alt

Ο συγγραφέας εκπέμπει ένα συγκινητικό κατηγορώ κατά της επίσημης δικαιοσύνης και της ευρύτερης κοινωνικής νοοτροπίας, που ορίζουν ότι η μητέρα αυτοδίκαια θα αναλάβει το παιδί, με αποτέλεσμα ο πατέρας να θεωρείται εκ των προτέρων αποσυνάγωγος και εν μέρει ή εν όλω άγος.

Στην ουσία όμως ο άμοιρος πατέρας αγαπά τρελά την κόρη του μέχρι σημείου να δαπανά χρόνο και δυνάμεις, για να τη δει, ενώ η μαύρη τρύπα της έλλειψής της δημιουργεί κενά στην ψυχή του, σαν τούβλο που πέφτει από την τοιχοδομία. Μέσω αυτού του θέματος ο συγγραφέας εκπέμπει ένα συγκινητικό κατηγορώ κατά της επίσημης δικαιοσύνης και της ευρύτερης κοινωνικής νοοτροπίας, που ορίζουν ότι η μητέρα αυτοδίκαια θα αναλάβει το παιδί, με αποτέλεσμα ο πατέρας να θεωρείται εκ των προτέρων αποσυνάγωγος και εν μέρει ή εν όλω άγος.

Πέρα όμως από την ιδεολογία του έργου, αξίζει να σταθούμε λίγο και στη μορφή του. Αυτή καθορίζεται, όπως σε κάθε γραφιστικό αφήγημα, από την υφή του λόγου, την τεχνική της αφήγησης και την αισθητική της εικόνας. Ο λόγος στη θεατρική πυκνότητα και την αναγκαία ελλειπτικότητά του δεν ξεχωρίζει για το ιδιαίτερο ύφος του, αλλά διακρίνεται για τις κορυφώσεις του όπου χρειάζεται. Απ’ την άλλη, η αφήγηση από ομοδιηγητικούς αφηγητές, που δεν είναι πάντα οι πρωταγωνιστές, πιάνει τον σφυγμό του πατέρα όχι από την προσωπική του σκοπιά αλλά μέσω του αντίκτυπου του δράματός του στους άλλους. Η διακειμενικότητα, τόσο στην «Κοκκινοσκουφίτσα» ή στην «Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων» και στην πλατωνική «Πολιτεία», μεταφέρει την παγιωμένη εντύπωση των έργων σε νέα συμφραζόμενα, ώστε να ξαναδιαβάσουμε τα κείμενα αλλά και την πραγματικότητα. Ούτως ή άλλως, όπως προσπαθεί να δείξει ο Σωκράτης στην αλληγορία του σπηλαίου, το φαίνεσθαι δεν ταυτίζεται με το είναι. Και τέλος, η εικόνα με τα γκρον πλαν και τις μεγεθυμένες λεπτομέρειες, τις εκφράσεις των προσώπων και την εστίαση σε ό,τι υπηρετεί το ιδεολογικό κι αισθητικό αποτέλεσμα συντείνει κι αυτή στη συγγραφική στόχευση.

Το γραφιστικό μυθιστόρημα δεν είναι αμιγής λεκτική λογοτεχνία, αλλά μοιράζεται ως υβριδικό είδος τον μυθοπλαστικό λόγο και την κινηματογραφική εξέλιξη από πλάνο σε πλάνο. Αν είναι απλώς ένα άτεχνο μέσο προσέλκυσης της προσοχής του αναγνώστη, ναι, απομακρύνει από τη μεστή νοήματος λογοτεχνική δυναμική, αν όμως είναι ένα έντεχνο μέσο συγκίνησης και προβληματισμού, προσθέτει στην τέχνη μια νέα αισθητική δυνατότητα.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

altΟ συλλέκτης
Έξι διηγήματα για έναν κακό λύκο
Soloúp
Ίκαρος 2018
Σελ. 272, τιμή εκδότη €16,60

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ SOLOÚP

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«1922: Το τέλος ενός ονείρου» & «1923: Εχθρική πατρίδα» του Θανάση Πέτρου (κριτική) – Το μεγάλο επίτευγμα ενός κομίστα

«1922: Το τέλος ενός ονείρου» & «1923: Εχθρική πατρίδα» του Θανάση Πέτρου (κριτική) – Το μεγάλο επίτευγμα ενός κομίστα

Κείμενο με αφορμή την ανάγνωση των δύο graphic novel του Θανάση Πέτρου «1922: Το τέλος ενός ονείρου» & «1923: Εχθρική πατρίδα» (εκδ. Ίκαρος).

Του Ηλία Καφάογλου

Το πενάκι του Θανάση Πέτρου, στο 1922, εξεικονίζει την καθημερινή επίπονη...

«Ξημέρωσε ο θεός τη μέρα» των Τάσου Ζαφειριάδη και Θανάση Πέτρου

«Ξημέρωσε ο θεός τη μέρα» των Τάσου Ζαφειριάδη και Θανάση Πέτρου

Για το γκράφικ νόβελ «Ξημέρωσε ο θεός τη μέρα», των Τάσου Ζαφειριάδη και Θανάση Πέτρου, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.

Του Κώστα Δρουγαλά

Το graphic novel Ξημέρωσε ο θεός τη μέρα είναι βασισμένο στην ηχογραφημένη αφήγηση του παππού το...

Μυστικά που αντέχουν στον χρόνο

Μυστικά που αντέχουν στον χρόνο

Για το graphic novel του Γιάννη Ράγκου «Στα μυστικά του βάλτου» (εικονογράφηση Παναγιώτης Πανταζής, εκδ. Polaris).

Της Τόνιας Μάκρα

Ο σχεδιαστής κόμι...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ο Πανελλήνιος Όμιλος Φίλων του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη διοργανώνει στις 27 Μαρτίου 2023 στο θέατρο ΚΥΔΩΝΙΑ στα Χανιά, ημερίδα με θέμα: Νοούμενα και υπονοούμενα στο θεατρικό έργο «Η Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Λούλας Αναγνωστάκη από τον Σπύρο Στάβερη.

...
«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Οι εκδόσεις Ψυχογιός διοργανώνουν συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία, με αφορμή το βιβλίο του Rodric Braithwaite «Μια Σύντομη Ιστορία της Ρωσίας», απόψε, Πέμπτη 23 Μαρτίου, στο βιβλιοπωλείο LIBER.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ