alt

Για τα γραφιστικά διηγήματα του Soloúp «Ο συλλέκτης – Έξι διηγήματα για έναν κακό λύκο» (εκδ. Ίκαρος).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Είναι τα γραφιστικά αφηγήματα απειλή για τη λογοτεχνία; Κατά μία άποψη υποβιβάζουν τη γλώσσα σε μικρές ατάκες κι ενθρονίζουν την εικόνα και τη σαγήνη της, μεταφέρουν το βάρος από το κείμενο στην οπτικοποίησή του κι έτσι χειραγωγούν σε μια βολική ανάγνωση, σχετικά άκοπη κι εικονοκεντρική. Ακολουθώντας τη μόδα της εποχής, παρότι είναι παλιότερα, φέρνουν στο προσκήνιο την πανταχού παρούσα –και λόγω της τηλεόρασης– εικόνα, τη συνδυάζουν με τον κοφτό, λακωνικό λόγο και τη κινηματογραφική ταχύτητα κι έτσι υποβαθμίζουν την ανάγνωση σε μια γρήγορη περιδιάβαση. Ή μήπως όχι;

Ακολουθώντας τη μόδα της εποχής, παρότι είναι παλιότερα, φέρνουν στο προσκήνιο την πανταχού παρούσα –και λόγω της τηλεόρασης– εικόνα, τη συνδυάζουν με τον κοφτό, λακωνικό λόγο και τη κινηματογραφική ταχύτητα κι έτσι υποβαθμίζουν την ανάγνωση σε μια γρήγορη περιδιάβαση. Ή μήπως όχι; 

Ο γνωστός γελοιογράφος Soloúp δεν είναι άμαθος στη λογοτεχνική αξιοποίηση των δυνατοτήτων των κόμικς, αφού με το Αϊβαλί (εκδ. Κέδρος) έφτιαξε μια ιστορία στην οποία μπόλιασε διασκευασμένα έργα της ελληνικής πεζογραφίας (Φώτη Κόντογλου, Ηλία Βενέζη κ.ά.). Έτσι, τώρα προχωρά σε μια εξολοκλήρου δική του δουλειά, γράφοντας και σχεδιάζοντας έξι γραφιστικά διηγήματα με άξονα τη σχέση πατέρα και κόρης.

Φαινομενικά πρόκειται για έξι αυτόνομες ιστορίες, οι οποίες ωστόσο βρίσκονται σε ένα είδος «συνομοσπονδίας» υπό κοινή θεματική. Ακόμα περισσότερο, πρόσωπα και μοτίβα της μίας εμφιλοχωρούν στην άλλη, πλάθοντας έτσι ένα σπονδυλωτό αφήγημα. Η πρώτη ιστορία «Πεταλούδες» αναφέρεται σε έναν πατέρα που λόγω του διαζυγίου δεν μπορεί να βλέπει το παιδί του κι αυτός κάθε πρωί σημειώνει τα ταξί που το πηγαίνουν σχολείο, στον «Σουρσουρή» ένας υπάλληλος σε pet shop μπαίνει κρυφά στο σπίτι της οικογένειας (της προηγούμενης ιστορίας) που χωρίζει για να δώσει νερό στο παραμελημένο καναρίνι της, στη «Μαύρη τρύπα» η γιαγιά εξηγεί στην εγγονή πώς οι απώλειες δημιουργούν μαύρες τρύπες στην ψυχή των ανθρώπων, στους «Αχώριστους» δύο φίλοι μάλωσαν άγρια, αλλά, όταν πεθαίνει ο ένας, ο άλλος ωρύεται για όσα δεν πρόλαβε να του πει, στην «Κοκκινοσκουφίτσα» το παραμύθι ξαναγράφεται αλλιώς με θύμα τον χωρισμένο πατέρα και στον «Κακό λύκο» (που θα μπορούσε να λείπει, καθώς μαρτυρεί όσα οι άλλες έχουν ήδη υπονοήσει) ολοκληρώνεται η αλυσίδα με το δράμα του πατέρα.

Ενώ τα διηγήματα κινούνται με άνεση σε ποικίλα θέματα, ένα είναι αυτό που αποτελεί τον συνεκτικό άξονα, ο οποίος δημιουργεί την αίσθηση της ενότητας, της αλληλοσυμπλήρωσης και της κοινής προβληματικής. Ανάμεσα σε θέματα, όπως η μανία με τις συλλογές, η μετανάστευση, η φιλοζωία, η καταστροφική λύπη, η φιλία, οι ρήξεις στις ανθρώπινες σχέσεις, τα απωθημένα κ.λπ., κυριαρχεί η σχέση πατέρα και κόρης σε μια οικογένεια που έχει διαρρήξει αυτή τη δυναμική συναισθηματική επαφή.

Ο προβληματισμός του Soloúp εστιάζει στην απομάκρυνση του πατέρα από την πατρική εστία, την έννομη ανάθεση της κηδεμονίας του παιδιού στη μητέρα και τη στοχοποίηση του πατέρα με την ετικέτα του κακού λύκου. Συχνά δηλαδή ο άρρην γονιός θεωρείται υπαίτιος για το διαζύγιο, εξοβελίζεται στυγνά και πλάθεται στο μυαλό της κόρης (που φροϋδικά συνδέεται μαζί του περισσότερο) ως ο ένοχος για τα δεινά που της συνέβησαν, με αποτέλεσμα αυτή να στρέφεται εναντίον του, γεμάτη θυμό κι απέχθεια.

alt

Ο συγγραφέας εκπέμπει ένα συγκινητικό κατηγορώ κατά της επίσημης δικαιοσύνης και της ευρύτερης κοινωνικής νοοτροπίας, που ορίζουν ότι η μητέρα αυτοδίκαια θα αναλάβει το παιδί, με αποτέλεσμα ο πατέρας να θεωρείται εκ των προτέρων αποσυνάγωγος και εν μέρει ή εν όλω άγος.

Στην ουσία όμως ο άμοιρος πατέρας αγαπά τρελά την κόρη του μέχρι σημείου να δαπανά χρόνο και δυνάμεις, για να τη δει, ενώ η μαύρη τρύπα της έλλειψής της δημιουργεί κενά στην ψυχή του, σαν τούβλο που πέφτει από την τοιχοδομία. Μέσω αυτού του θέματος ο συγγραφέας εκπέμπει ένα συγκινητικό κατηγορώ κατά της επίσημης δικαιοσύνης και της ευρύτερης κοινωνικής νοοτροπίας, που ορίζουν ότι η μητέρα αυτοδίκαια θα αναλάβει το παιδί, με αποτέλεσμα ο πατέρας να θεωρείται εκ των προτέρων αποσυνάγωγος και εν μέρει ή εν όλω άγος.

Πέρα όμως από την ιδεολογία του έργου, αξίζει να σταθούμε λίγο και στη μορφή του. Αυτή καθορίζεται, όπως σε κάθε γραφιστικό αφήγημα, από την υφή του λόγου, την τεχνική της αφήγησης και την αισθητική της εικόνας. Ο λόγος στη θεατρική πυκνότητα και την αναγκαία ελλειπτικότητά του δεν ξεχωρίζει για το ιδιαίτερο ύφος του, αλλά διακρίνεται για τις κορυφώσεις του όπου χρειάζεται. Απ’ την άλλη, η αφήγηση από ομοδιηγητικούς αφηγητές, που δεν είναι πάντα οι πρωταγωνιστές, πιάνει τον σφυγμό του πατέρα όχι από την προσωπική του σκοπιά αλλά μέσω του αντίκτυπου του δράματός του στους άλλους. Η διακειμενικότητα, τόσο στην «Κοκκινοσκουφίτσα» ή στην «Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων» και στην πλατωνική «Πολιτεία», μεταφέρει την παγιωμένη εντύπωση των έργων σε νέα συμφραζόμενα, ώστε να ξαναδιαβάσουμε τα κείμενα αλλά και την πραγματικότητα. Ούτως ή άλλως, όπως προσπαθεί να δείξει ο Σωκράτης στην αλληγορία του σπηλαίου, το φαίνεσθαι δεν ταυτίζεται με το είναι. Και τέλος, η εικόνα με τα γκρον πλαν και τις μεγεθυμένες λεπτομέρειες, τις εκφράσεις των προσώπων και την εστίαση σε ό,τι υπηρετεί το ιδεολογικό κι αισθητικό αποτέλεσμα συντείνει κι αυτή στη συγγραφική στόχευση.

Το γραφιστικό μυθιστόρημα δεν είναι αμιγής λεκτική λογοτεχνία, αλλά μοιράζεται ως υβριδικό είδος τον μυθοπλαστικό λόγο και την κινηματογραφική εξέλιξη από πλάνο σε πλάνο. Αν είναι απλώς ένα άτεχνο μέσο προσέλκυσης της προσοχής του αναγνώστη, ναι, απομακρύνει από τη μεστή νοήματος λογοτεχνική δυναμική, αν όμως είναι ένα έντεχνο μέσο συγκίνησης και προβληματισμού, προσθέτει στην τέχνη μια νέα αισθητική δυνατότητα.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

altΟ συλλέκτης
Έξι διηγήματα για έναν κακό λύκο
Soloúp
Ίκαρος 2018
Σελ. 272, τιμή εκδότη €16,60

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ SOLOÚP

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«1941» του Θανάση Πέτρου (κριτική) – Γκράφικ νόβελ για τα άγρια χρόνια της Κατοχής στη Θεσσαλονίκη

«1941» του Θανάση Πέτρου (κριτική) – Γκράφικ νόβελ για τα άγρια χρόνια της Κατοχής στη Θεσσαλονίκη

Για το graphic novel του Θανάση Πέτρου «1941» (εκδ. Ίκαρος). Στην κεντρική εικόνα, καρέ από το έργο. «Τα βιβλία του Πέτρου εισφέρουν στη διάσωση των ιστορικών μνημών, αλλά και μέσω της διείσδυσής τους σε νεαρότερους αναγνώστες, της εμβάπτισης των νέων σε δραματικά γεγονότα που στο σχολείο θα τα προσπεράσουν με αδιαφ...

Soloúp: «ΖΟRΜΠΑΣ, πράσινη πέτρα ωραιοτάτη» – graphic novel βασισμένο στο μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη

Soloúp: «ΖΟRΜΠΑΣ, πράσινη πέτρα ωραιοτάτη» – graphic novel βασισμένο στο μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη

Για το graphic novel του Soloúp «Ζοrμπάς - Πράσινη πέτρα ωραιοτάτη» (εκδ. Διόπτρα), «ένα πληρέστατο έργο αφηγηματικής και εικαστικής τέχνης».

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Όπως και να ορίσει κανείς τα Γκράφικ Νόβελ, είτε ω...

«Sex Story» των Φιλίπ Μπρενό και Λετισιά Κορίν (κριτική) – Όλα όσα θα θέλαμε να ξέρουμε για το σεξ και την ιστορία του (σε κόμικ)

«Sex Story» των Φιλίπ Μπρενό και Λετισιά Κορίν (κριτική) – Όλα όσα θα θέλαμε να ξέρουμε για το σεξ και την ιστορία του (σε κόμικ)

Για το βιβλίο κόμικ των Φιλίπ Μπρενό [Philippe Brenot] και Λετισιά Κορίν [Leaticia Coryn] «Sex Story» (μτφρ. Σταύρος Παπασταύρου, εκδ. Παπαζήση), μια πλούσια και καυστική ιστορία της σεξουαλικότητας, από τους προγόνους μας τους πιθήκους μέχρι τις μέρες μας. 

Γράφει ο ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες, η πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η βασιλεία στην Ελλάδα, η ιστορία της αμερικανικής πολιτικής αλλά και η πρόσφατη περίοδος της άγριας ελληνικής οικονομικής κρίσης είναι μερικά από τα θέματα που εξετάζονται. Δέκα πρόσφατα ιστορικά βιβλία που μας βοηθούν να πλοηγηθούμε στα σκοτεινά νερά τ...

«Πνεύμονες» του Ντάνκαν Μακμίλαν σε σκηνοθεσία Ειρήνης Λαμπρινοπούλου (κριτική) – Αξίζει να κάνεις παιδιά σε έναν τέτοιο κόσμο;

«Πνεύμονες» του Ντάνκαν Μακμίλαν σε σκηνοθεσία Ειρήνης Λαμπρινοπούλου (κριτική) – Αξίζει να κάνεις παιδιά σε έναν τέτοιο κόσμο;

Για την παράσταση «Πνεύμονες» του Ντάνκαν Μακμίλαν σε σκηνοθεσία Ειρήνης Λαμπρινοπούλου, στο θέατρο Κάτω από τη Γέφυρα μέχρι τις 13 Μαΐου. © για την εικόνα: Joey Leo

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Στο θέατρο Κάτω...

Ο Πάπας Φραγκίσκος (1936 - 2025) μέσα από τα βιβλία που έγραψε και γράφτηκαν για αυτόν

Ο Πάπας Φραγκίσκος (1936 - 2025) μέσα από τα βιβλία που έγραψε και γράφτηκαν για αυτόν

Ο πάπας των φτωχών, ο μεταρρυθμιστής και προοδευτικός πάπας που άσκησε τα παπικά του καθήκοντα επί 12 χρόνια από το 2013, πέθανε σε ηλικία 88 ετών. Στα πέντε βιβλία που παρουσιάζουμε συγκαταλέγεται η μοναδική αυτοβιογραφία του («Ελπίδα» εκδ. Gutenberg) αλλά και συνομιλίες που είχε κάνει και είχαν αποτυπωθεί στο χαρτ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η χλωμή κυρία» του Αλέξανδρου Δουμά (προδημοσίευση)

«Η χλωμή κυρία» του Αλέξανδρου Δουμά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από την νουβέλα του Αλέξανδρου Δουμά [Alexandre Dumas], «Η χλωμή κυρία» (εισαγωγή – μτφρ. – επίμετρο: Γιώργος Θάνος), η οποία θα κυκλοφορήσει στις 28 Απριλίου στη σειρά «microMEGA/Λογοτεχνία», των εκδόσεων Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Αυτό έκανες πάντα» του Νίκου Ιατρού (προδημοσίευση)

«Αυτό έκανες πάντα» του Νίκου Ιατρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Νίκου Ιατρού «Αυτό έκανες πάντα», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 28 Απριλίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Περπατώ κάτω από τον δυνατό ήλιο. Το δέρμα μου αντιστέκεται, τα πνευμόνια...

«Η λάθος πλευρά» του Νταβίντε Κόπο (προδημοσίευση)

«Η λάθος πλευρά» του Νταβίντε Κόπο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Νταβίντε Κόπο [Davide Coppo] «Η λάθος πλευρά» (μτφρ. Μαρία Οικονομίδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Απριλίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στην αρχή του ντοκιμαντ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες, η πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η βασιλεία στην Ελλάδα, η ιστορία της αμερικανικής πολιτικής αλλά και η πρόσφατη περίοδος της άγριας ελληνικής οικονομικής κρίσης είναι μερικά από τα θέματα που εξετάζονται. Δέκα πρόσφατα ιστορικά βιβλία που μας βοηθούν να πλοηγηθούμε στα σκοτεινά νερά τ...

Ο Πάπας Φραγκίσκος (1936 - 2025) μέσα από τα βιβλία που έγραψε και γράφτηκαν για αυτόν

Ο Πάπας Φραγκίσκος (1936 - 2025) μέσα από τα βιβλία που έγραψε και γράφτηκαν για αυτόν

Ο πάπας των φτωχών, ο μεταρρυθμιστής και προοδευτικός πάπας που άσκησε τα παπικά του καθήκοντα επί 12 χρόνια από το 2013, πέθανε σε ηλικία 88 ετών. Στα πέντε βιβλία που παρουσιάζουμε συγκαταλέγεται η μοναδική αυτοβιογραφία του («Ελπίδα» εκδ. Gutenberg) αλλά και συνομιλίες που είχε κάνει και είχαν αποτυπωθεί στο χαρτ...

Πέντε αξιοπρόσεκτες συλλογές από γυναίκες συγγραφείς – Διηγήματα μεταξύ υπογείωσης και απογείωσης

Πέντε αξιοπρόσεκτες συλλογές από γυναίκες συγγραφείς – Διηγήματα μεταξύ υπογείωσης και απογείωσης

Πέντε αξιοπρόσεκτες συλλογές διηγημάτων από γυναίκες συγγραφείς, που κυκλοφόρησαν μέσα στο 2024 και ενδεχομένως πέρασαν κάτω από το ραντάρ μας. 

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το διήγημα μένει συνήθως χαμηλόφωνο...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ