alt

Για τα γραφιστικά διηγήματα του Soloúp «Ο συλλέκτης – Έξι διηγήματα για έναν κακό λύκο» (εκδ. Ίκαρος).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Είναι τα γραφιστικά αφηγήματα απειλή για τη λογοτεχνία; Κατά μία άποψη υποβιβάζουν τη γλώσσα σε μικρές ατάκες κι ενθρονίζουν την εικόνα και τη σαγήνη της, μεταφέρουν το βάρος από το κείμενο στην οπτικοποίησή του κι έτσι χειραγωγούν σε μια βολική ανάγνωση, σχετικά άκοπη κι εικονοκεντρική. Ακολουθώντας τη μόδα της εποχής, παρότι είναι παλιότερα, φέρνουν στο προσκήνιο την πανταχού παρούσα –και λόγω της τηλεόρασης– εικόνα, τη συνδυάζουν με τον κοφτό, λακωνικό λόγο και τη κινηματογραφική ταχύτητα κι έτσι υποβαθμίζουν την ανάγνωση σε μια γρήγορη περιδιάβαση. Ή μήπως όχι;

Ακολουθώντας τη μόδα της εποχής, παρότι είναι παλιότερα, φέρνουν στο προσκήνιο την πανταχού παρούσα –και λόγω της τηλεόρασης– εικόνα, τη συνδυάζουν με τον κοφτό, λακωνικό λόγο και τη κινηματογραφική ταχύτητα κι έτσι υποβαθμίζουν την ανάγνωση σε μια γρήγορη περιδιάβαση. Ή μήπως όχι; 

Ο γνωστός γελοιογράφος Soloúp δεν είναι άμαθος στη λογοτεχνική αξιοποίηση των δυνατοτήτων των κόμικς, αφού με το Αϊβαλί (εκδ. Κέδρος) έφτιαξε μια ιστορία στην οποία μπόλιασε διασκευασμένα έργα της ελληνικής πεζογραφίας (Φώτη Κόντογλου, Ηλία Βενέζη κ.ά.). Έτσι, τώρα προχωρά σε μια εξολοκλήρου δική του δουλειά, γράφοντας και σχεδιάζοντας έξι γραφιστικά διηγήματα με άξονα τη σχέση πατέρα και κόρης.

Φαινομενικά πρόκειται για έξι αυτόνομες ιστορίες, οι οποίες ωστόσο βρίσκονται σε ένα είδος «συνομοσπονδίας» υπό κοινή θεματική. Ακόμα περισσότερο, πρόσωπα και μοτίβα της μίας εμφιλοχωρούν στην άλλη, πλάθοντας έτσι ένα σπονδυλωτό αφήγημα. Η πρώτη ιστορία «Πεταλούδες» αναφέρεται σε έναν πατέρα που λόγω του διαζυγίου δεν μπορεί να βλέπει το παιδί του κι αυτός κάθε πρωί σημειώνει τα ταξί που το πηγαίνουν σχολείο, στον «Σουρσουρή» ένας υπάλληλος σε pet shop μπαίνει κρυφά στο σπίτι της οικογένειας (της προηγούμενης ιστορίας) που χωρίζει για να δώσει νερό στο παραμελημένο καναρίνι της, στη «Μαύρη τρύπα» η γιαγιά εξηγεί στην εγγονή πώς οι απώλειες δημιουργούν μαύρες τρύπες στην ψυχή των ανθρώπων, στους «Αχώριστους» δύο φίλοι μάλωσαν άγρια, αλλά, όταν πεθαίνει ο ένας, ο άλλος ωρύεται για όσα δεν πρόλαβε να του πει, στην «Κοκκινοσκουφίτσα» το παραμύθι ξαναγράφεται αλλιώς με θύμα τον χωρισμένο πατέρα και στον «Κακό λύκο» (που θα μπορούσε να λείπει, καθώς μαρτυρεί όσα οι άλλες έχουν ήδη υπονοήσει) ολοκληρώνεται η αλυσίδα με το δράμα του πατέρα.

Ενώ τα διηγήματα κινούνται με άνεση σε ποικίλα θέματα, ένα είναι αυτό που αποτελεί τον συνεκτικό άξονα, ο οποίος δημιουργεί την αίσθηση της ενότητας, της αλληλοσυμπλήρωσης και της κοινής προβληματικής. Ανάμεσα σε θέματα, όπως η μανία με τις συλλογές, η μετανάστευση, η φιλοζωία, η καταστροφική λύπη, η φιλία, οι ρήξεις στις ανθρώπινες σχέσεις, τα απωθημένα κ.λπ., κυριαρχεί η σχέση πατέρα και κόρης σε μια οικογένεια που έχει διαρρήξει αυτή τη δυναμική συναισθηματική επαφή.

Ο προβληματισμός του Soloúp εστιάζει στην απομάκρυνση του πατέρα από την πατρική εστία, την έννομη ανάθεση της κηδεμονίας του παιδιού στη μητέρα και τη στοχοποίηση του πατέρα με την ετικέτα του κακού λύκου. Συχνά δηλαδή ο άρρην γονιός θεωρείται υπαίτιος για το διαζύγιο, εξοβελίζεται στυγνά και πλάθεται στο μυαλό της κόρης (που φροϋδικά συνδέεται μαζί του περισσότερο) ως ο ένοχος για τα δεινά που της συνέβησαν, με αποτέλεσμα αυτή να στρέφεται εναντίον του, γεμάτη θυμό κι απέχθεια.

alt

Ο συγγραφέας εκπέμπει ένα συγκινητικό κατηγορώ κατά της επίσημης δικαιοσύνης και της ευρύτερης κοινωνικής νοοτροπίας, που ορίζουν ότι η μητέρα αυτοδίκαια θα αναλάβει το παιδί, με αποτέλεσμα ο πατέρας να θεωρείται εκ των προτέρων αποσυνάγωγος και εν μέρει ή εν όλω άγος.

Στην ουσία όμως ο άμοιρος πατέρας αγαπά τρελά την κόρη του μέχρι σημείου να δαπανά χρόνο και δυνάμεις, για να τη δει, ενώ η μαύρη τρύπα της έλλειψής της δημιουργεί κενά στην ψυχή του, σαν τούβλο που πέφτει από την τοιχοδομία. Μέσω αυτού του θέματος ο συγγραφέας εκπέμπει ένα συγκινητικό κατηγορώ κατά της επίσημης δικαιοσύνης και της ευρύτερης κοινωνικής νοοτροπίας, που ορίζουν ότι η μητέρα αυτοδίκαια θα αναλάβει το παιδί, με αποτέλεσμα ο πατέρας να θεωρείται εκ των προτέρων αποσυνάγωγος και εν μέρει ή εν όλω άγος.

Πέρα όμως από την ιδεολογία του έργου, αξίζει να σταθούμε λίγο και στη μορφή του. Αυτή καθορίζεται, όπως σε κάθε γραφιστικό αφήγημα, από την υφή του λόγου, την τεχνική της αφήγησης και την αισθητική της εικόνας. Ο λόγος στη θεατρική πυκνότητα και την αναγκαία ελλειπτικότητά του δεν ξεχωρίζει για το ιδιαίτερο ύφος του, αλλά διακρίνεται για τις κορυφώσεις του όπου χρειάζεται. Απ’ την άλλη, η αφήγηση από ομοδιηγητικούς αφηγητές, που δεν είναι πάντα οι πρωταγωνιστές, πιάνει τον σφυγμό του πατέρα όχι από την προσωπική του σκοπιά αλλά μέσω του αντίκτυπου του δράματός του στους άλλους. Η διακειμενικότητα, τόσο στην «Κοκκινοσκουφίτσα» ή στην «Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων» και στην πλατωνική «Πολιτεία», μεταφέρει την παγιωμένη εντύπωση των έργων σε νέα συμφραζόμενα, ώστε να ξαναδιαβάσουμε τα κείμενα αλλά και την πραγματικότητα. Ούτως ή άλλως, όπως προσπαθεί να δείξει ο Σωκράτης στην αλληγορία του σπηλαίου, το φαίνεσθαι δεν ταυτίζεται με το είναι. Και τέλος, η εικόνα με τα γκρον πλαν και τις μεγεθυμένες λεπτομέρειες, τις εκφράσεις των προσώπων και την εστίαση σε ό,τι υπηρετεί το ιδεολογικό κι αισθητικό αποτέλεσμα συντείνει κι αυτή στη συγγραφική στόχευση.

Το γραφιστικό μυθιστόρημα δεν είναι αμιγής λεκτική λογοτεχνία, αλλά μοιράζεται ως υβριδικό είδος τον μυθοπλαστικό λόγο και την κινηματογραφική εξέλιξη από πλάνο σε πλάνο. Αν είναι απλώς ένα άτεχνο μέσο προσέλκυσης της προσοχής του αναγνώστη, ναι, απομακρύνει από τη μεστή νοήματος λογοτεχνική δυναμική, αν όμως είναι ένα έντεχνο μέσο συγκίνησης και προβληματισμού, προσθέτει στην τέχνη μια νέα αισθητική δυνατότητα.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

altΟ συλλέκτης
Έξι διηγήματα για έναν κακό λύκο
Soloúp
Ίκαρος 2018
Σελ. 272, τιμή εκδότη €16,60

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ SOLOÚP

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Soloúp: «ΖΟRΜΠΑΣ, πράσινη πέτρα ωραιοτάτη» – graphic novel βασισμένο στο μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη

Soloúp: «ΖΟRΜΠΑΣ, πράσινη πέτρα ωραιοτάτη» – graphic novel βασισμένο στο μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη

Για το graphic novel του Soloúp «Ζοrμπάς - Πράσινη πέτρα ωραιοτάτη» (εκδ. Διόπτρα), «ένα πληρέστατο έργο αφηγηματικής και εικαστικής τέχνης».

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Όπως και να ορίσει κανείς τα Γκράφικ Νόβελ, είτε ω...

«Sex Story» των Φιλίπ Μπρενό και Λετισιά Κορίν (κριτική) – Όλα όσα θα θέλαμε να ξέρουμε για το σεξ και την ιστορία του (σε κόμικ)

«Sex Story» των Φιλίπ Μπρενό και Λετισιά Κορίν (κριτική) – Όλα όσα θα θέλαμε να ξέρουμε για το σεξ και την ιστορία του (σε κόμικ)

Για το βιβλίο κόμικ των Φιλίπ Μπρενό [Philippe Brenot] και Λετισιά Κορίν [Leaticia Coryn] «Sex Story» (μτφρ. Σταύρος Παπασταύρου, εκδ. Παπαζήση), μια πλούσια και καυστική ιστορία της σεξουαλικότητας, από τους προγόνους μας τους πιθήκους μέχρι τις μέρες μας. 

Γράφει ο ...

«1922: Το τέλος ενός ονείρου» & «1923: Εχθρική πατρίδα» του Θανάση Πέτρου (κριτική) – Το μεγάλο επίτευγμα ενός κομίστα

«1922: Το τέλος ενός ονείρου» & «1923: Εχθρική πατρίδα» του Θανάση Πέτρου (κριτική) – Το μεγάλο επίτευγμα ενός κομίστα

Κείμενο με αφορμή την ανάγνωση των δύο graphic novel του Θανάση Πέτρου «1922: Το τέλος ενός ονείρου» & «1923: Εχθρική πατρίδα» (εκδ. Ίκαρος).

Του Ηλία Καφάογλου

Το πενάκι του Θανάση Πέτρου, στο 1922, εξεικονίζει την καθημερινή επίπονη...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ