Democracy-2

Για το graphic novel των Αλέκου Παπαδάτου, Αβραάμ Κάουα και Annie Di Donna Δημοκρατία (εκδ. Ίκαρος).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Η προϊστορία του γραφιστικού μυθιστορήματος ανάγεται ίσως στον χώρο της παραλογοτεχνίας, των κόμικς για παιδιά, των ερωτικών ιστοριών και των κλασικών εικονογραφημένων. Ωστόσο, η εν Ελλάδι ιστορία του που διεκδικεί αισθητικές (λογοτεχνικές) δάφνες ξεκινά με το Logicomix των Απόστολου Δοξιάδη, Χρίστου Παπαδημητρίου, Αλέκου Παπαδάτου και Annie di Donna (Ίκαρος 2008). Αν παραλείψω τις διασκευές κλασικών έργων, όπως Η Μεγάλη Βδομάδα του Πρεζάκη, το γραφιστικό μυθιστόρημα έφτασε σε ανάλογη κορυφή με το Αϊβαλί του Soloup (Κέδρος 2014) και φέτος επανέρχεται με ένα ακόμα δείγμα που αναφέρεται στην αρχαία Αθήνα και τη γέννηση της Δημοκρατίας.

Το γραφιστικό μυθιστόρημα (graphic novel) είναι στην ουσία ένα υβριδικό είδος, αφού συνδυάζει την αισθητική και την εικονοποιία των κόμικς με την πλοκή και τη λογοτεχνικότητα του μυθιστορήματος.

Το γραφιστικό μυθιστόρημα (graphic novel) είναι στην ουσία ένα υβριδικό είδος, αφού συνδυάζει την αισθητική και την εικονοποιία των κόμικς με την πλοκή και τη λογοτεχνικότητα του μυθιστορήματος. Στην ουσία αποτελεί ένα επίτομο έργο με δομή, με ολοκληρωμένη ιστορία, με χαρακτήρες και ιδεολογία, όπως κάθε πεζογράφημα, τα οποία διοχετεύει σε εικόνες που μιλάνε, σε οπτικό υλικό που δεν στερεί από τον αναγνώστη τη λεκτική επίδραση. Το είδος βαπτίστηκε στην Αμερική κι εκεί εμφανίζονται τα πρώτα έργα, όπως το A Contract with God, and Other Tenement Stories (1978) του Will Eisner, ενώ τη δεκαετία του ’80 σημειώθηκε έκρηξη με πολλά και καλά δείγματα του είδους. Μέχρι σήμερα έχει εδραιωθεί ως μια νέα ειδολογική κατηγορία και κερδίζει, πέρα από την απήχηση στο κοινό, το οποίο το θεωρεί ένα εύπεπτο ανάγνωσμα, και την κριτική αποδοχή, καθώς οι βιβλιοκριτικοί αναγνωρίζουν την πρωτοπόρο αισθητική του επίδραση.

Η Δημοκρατία γεννιέται

Αφηγηματικά το προκείμενο έργο στηρίζεται στη ζωή του Λέανδρου, πολεμιστή της μάχης του Μαραθώνα, που θυμάται τη ζωή του από τότε που ήταν παλικαράκι και έχασε τον πατέρα του στις ταραχές κατά την τυραννοκτονία των Πεισιστρατιδών. Το πέρασμα από την Τυραννίδα στη Δημοκρατία δεν έγινε μέσω ανθόσπαρτων δρόμων, αλλά με αγώνες και με ατομικές όσο και συλλογικές δράσεις. Ο Λέανδρος φεύγει για ένα διάστημα στους Δελφούς, όπου υπηρετεί το μαντείο, μαθαίνει πολλά για το παρασκήνιο των εξελίξεων, γνωρίζεται με τον Κλεισθένη, αλλά και αναδρομικά μαθαίνει για τον ρόλο του Σόλωνα στη πολιτική ζωή της Αθήνας.

Ο Λέανδρος είναι ο πρωταγωνιστής Αθηναίος, ο οποίος, όπως συμβαίνει στα κλασικά ιστορικά μυθιστορήματα, δεν είναι πρωτεύουσα μορφή των εξελίξεων, αλλά απλός πολίτης του οποίου η ζωή συμπλέκεται με τα ιστορικά δρώμενα της περιόδου.

Ο Λέανδρος είναι ο πρωταγωνιστής Αθηναίος, ο οποίος, όπως συμβαίνει στα κλασικά ιστορικά μυθιστορήματα, δεν είναι πρωτεύουσα μορφή των εξελίξεων, αλλά απλός πολίτης του οποίου η ζωή συμπλέκεται με τα ιστορικά δρώμενα της περιόδου. Είναι η εποχή μεταξύ του 514 π.Χ. και 490 π.Χ., μεταξύ δηλαδή του θανάτου του Ίππαρχου και της έναρξης των Περσικών πολέμων, αλλά δεν λείπουν και αναδρομές σε προγενέστερους σταθμούς των πολιτειακών αλλαγών. Με έναν αυτοαναφορικό ελιγμό οι συντελεστές του τόμου βάζουν τον Λέανδρο να είναι αγγειογράφος (δηλαδή σκιτσογράφος της εποχής) και να περνάει τα πολιτικά του μηνύματα μέσα από τα περίφημα αγγεία του! Στο πρόσωπό του καταφέρνουν να αναδείξουν την αβεβαιότητα των καιρών και την αδυναμία των απλών ανθρώπων να αντιληφθούν το προσκήνιο και το παρασκήνιο, τις καμπές της ιστορίας και την κρισιμότητα των μεταρρυθμίσεων, που έχουν άλλοτε ιδιωτικό κι άλλοτε δημόσιο-πολιτικό κίνητρο.

Η Δημοκρατία κατακτήθηκε και με αίμα. Οι εσωτερικές διαμάχες, οι εμφύλιοι, η δίωξη των Σπαρτιατών, οι εκτελέσεις των φίλων του Ισαγόρα, η αναταραχή μέχρις ότου ο Κλεισθένης εδραιώσει το μεταρρυθμιστικό του πρόγραμμα δείχνουν ότι οι μεγάλες επαναστάσεις δεν είναι τόσο ειρηνικές και θεσμικές όσο φαίνονται. Ωστόσο, όλη αυτή η απαραίτητη ζύμωση έφερε μια μικρή πόλη-κράτος σε μεγάλη ωρίμαση, σε τέτοια συλλογική ωρίμαση που να είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει με επιτυχία τον περσικό εισβολέα και έπειτα να οικοδομήσει το κλασικό μεγαλείο.

dimokratia

Οι συντελεστές του τόμου δεν εξωράισαν την πραγματικότητα. Αντίθετα, επέλεξαν πολλές φορές τις πιο σκοτεινές εκδοχές της, ώστε να δείξουν μια ανθρώπινη Αθήνα και όχι μια ντυμένη με την αχλύ του μύθου.

Αν το Logicomix είχε λογοκρατικό χαρακτήρα, με την παντοκρατορία των αριθμών και των φιλοσοφικών συλλογισμών, και το Αϊβαλί συγκινητικό, με τη νοσταλγία για τις χαμένες πατρίδες και το μήνυμα συναδέλφωσης των λαών, η Δημοκρατία ενέχει υπαρξιακό πυρήνα. Ποια είναι η βαθύτερη αλήθεια του πολιτεύματος, ποια είναι αυτή που το αιματοδοτεί κυριολεκτικά και μεταφορικά; Μα ο λαός, που παρά τον λαϊκισμό, τη δημαγωγία, τις δικές του ανασφάλειες και διχογνωμίες, τη χειραγώγηση, τον φανατισμό, την ιδιοτέλεια κλπ., μπορεί να παίρνει την τύχη στα χέρια του και να καθορίζει τη μοίρα του.

Οι συντελεστές του τόμου δεν εξωράισαν την πραγματικότητα. Αντίθετα, επέλεξαν πολλές φορές τις πιο σκοτεινές εκδοχές της, ώστε να δείξουν μια ανθρώπινη Αθήνα και όχι μια πόλη ντυμένη με την αχλύ του μύθου. Οι ιδιωτικοί λόγοι συχνά είναι πιο ισχυροί από τους δημόσιους, τα κατώτερα κίνητρα υπερφαλαγγίζουν τα υψηλά. Ακόμα και οι Αθηναίοι απεικονίζονται ενίοτε άσχημοι, λίγο γκροτέσκο, λίγο άγριοι, προκειμένου το γραφιστικό μυθιστόρημα να μην περιπέσει σε μια ιδεαλιστική αγιογραφία. Η Δημοκρατία γεννήθηκε με κλάματα…

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

altΔημοκρατία
Αλέκος Παπαδάτος, Αβραάμ Κάουα, Annie Di Donna
Ίκαρος 2015
Σελ. 248, τιμή εκδότη €19,99

alt

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«1922: Το τέλος ενός ονείρου» & «1923: Εχθρική πατρίδα» του Θανάση Πέτρου (κριτική) – Το μεγάλο επίτευγμα ενός κομίστα

«1922: Το τέλος ενός ονείρου» & «1923: Εχθρική πατρίδα» του Θανάση Πέτρου (κριτική) – Το μεγάλο επίτευγμα ενός κομίστα

Κείμενο με αφορμή την ανάγνωση των δύο graphic novel του Θανάση Πέτρου «1922: Το τέλος ενός ονείρου» & «1923: Εχθρική πατρίδα» (εκδ. Ίκαρος).

Του Ηλία Καφάογλου

Το πενάκι του Θανάση Πέτρου, στο 1922, εξεικονίζει την καθημερινή επίπονη...

«Ξημέρωσε ο θεός τη μέρα» των Τάσου Ζαφειριάδη και Θανάση Πέτρου

«Ξημέρωσε ο θεός τη μέρα» των Τάσου Ζαφειριάδη και Θανάση Πέτρου

Για το γκράφικ νόβελ «Ξημέρωσε ο θεός τη μέρα», των Τάσου Ζαφειριάδη και Θανάση Πέτρου, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.

Του Κώστα Δρουγαλά

Το graphic novel Ξημέρωσε ο θεός τη μέρα είναι βασισμένο στην ηχογραφημένη αφήγηση του παππού το...

Πάλι ο πατέρας, ο κακός ο λύκος

Πάλι ο πατέρας, ο κακός ο λύκος

Για τα γραφιστικά διηγήματα του Soloúp «Ο συλλέκτης – Έξι διηγήματα για έναν κακό λύκο» (εκδ. Ίκαρος).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Rohtko», του Λούκας Τβαρκόφσκι, στη Στέγη (κριτική)

«Rohtko», του Λούκας Τβαρκόφσκι, στη Στέγη (κριτική)

Στην κεντρική σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση είδαμε τη μεγαλειώδη παράσταση «ROHTKO» του Πολωνού σκηνοθέτη Λούκα Τβαρκόφσκι [Lukasz Twarkowski], αποτέλεσμα συνεργασίας του με τον Κρίστιαν Λούπα.

Γράφει ο Νϊκος Ξένιος

Ο Λούκας Τβαρκόφσκι σκηνοθέτησε τ...

Το Dublin Literary Award 2023 στη Γερμανίδα Katja Oskamp

Το Dublin Literary Award 2023 στη Γερμανίδα Katja Oskamp

Απονεμήθηκε στην Katja Oskamp και τη μεταφράστριά της στα αγγλικά Jo Heinrich, το «Dublin Literary Award 2023» για το μυθιστόρημά της Katja Oskam «Marzahn, Mon Amour». Σύντομα θα κυκλοφορήσει και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

...
Χαρούκι Μουρακάμι: Τιμήθηκε με το βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών»

Χαρούκι Μουρακάμι: Τιμήθηκε με το βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών»

Ο Haruki Murakami [Χαρούκι Μουρακάμι] είναι ο πρώτος Ιάπωνας συγγραφέας που έλαβε το Βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών». Η συλλογή διηγημάτων του «Σε πρώτο ενικό» κυκλοφόρησε προσφάτως από τις εκδόσεις Ψυχογιός, σε μετάφραση Βασίλη Κιμούλη.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Κήπος βιβλίων» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

«Κήπος βιβλίων» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τον πρόλογο του συγγραφέα Παναγιώτη Γούτα της ανθολογίας κειμένων του «Κήπος βιβλίων – Διαβάζοντας Θεσσαλονικείς και Αμερικανούς πεζογράφους», που θα κυκλοφορήσει στις 17 Μαΐου από τις εκδόσεις Νησίδες.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Κανείς δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημά σου, αν δεν κάνεις ο ίδιος την αρχή για να βοηθήσεις τον εαυτό σου. Είκοσι επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις βιβλίων αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης από τους επαγγελματίες του είδους.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ