soloup3

Για το graphic novel του Soloup, Αϊβαλί (εκδ. Κέδρος).

Της Έλενας Μαρούτσου

Το graphic novel δεν έχει μακρά παράδοση στην Ελλάδα. Θα έλεγα πως μόλις πρόσφατα εξοικειωθήκαμε με το είδος μέσω του αρκετά πετυχημένου εκδοτικά Logicomix των Δοξιάδη, Παπαδημητρίου, Παπαδάτου και Di Nonna (εκδ. Ίκαρος). Μέχρι τότε, στα ελληνικά γράμματα τουλάχιστον, η εικόνα –αν δεν αποτελούσε γελοιογραφία– ήταν συνδεδεμένη κατά κύριο λόγο με το παιδικό βιβλίο και ενίοτε με το εφηβικό. Εξού, φαντάζομαι, το Αϊβαλί, το graphic novel του κομίστα Soloup, το συνάντησα να παρουσιάζεται και ως βιβλίο για εφήβους. Η αλήθεια είναι πως το συγκεκριμένο βιβλίο θα μπορούσε να έχει απήχηση σ’ ένα εφηβικό κοινό, εξοικειώνοντάς το μ’ ένα κομμάτι της ιστορίας μας που έχει πάνω του τη στάμπα της σχολικής ύλης. Όμως το Αϊβαλί, δεν είναι τόσο η ιστορία της Μικρασιατικής καταστροφής, όσο ένας καμβάς πάνω στον οποίο πλέκονται τα –αιματοβαμμένα και γεμάτα αξεδιάλυτους κόμπους– νήματα διαφόρων αφηγήσεων.

Αφηγηματική σκυταλοδρομία

Τέσσερεις Αϊβαλιώτες συγγραφείς διάλεξε ο Soloup για να πλέξει τις φωνές τους σ’ ένα μουσικό σύνολο.

Το κουβάρι κρατάει στα χέρια του ο αφηγητής, ένας νέος άντρας που βρίσκεται διακοπές στη Μυτιλήνη κι αποφασίζει να πάρει το πλοίο για να πάει μονοήμερη εκδρομή στο Αϊβαλί. Λίγο πριν επιβιβαστεί, αγοράζει ένα βιβλίο του Κόντογλου, Το Αϊβαλί, η πατρίδα μου. Το επόμενο κεφάλαιο που ονομάζεται «Φώτης» επιχειρεί να κεντήσει πάνω στον καμβά του βιβλίου μια εικόνα της πόλης και της ιστορίας της έτσι όπως την είδε και την αποτύπωσε το χέρι του Κόντογλου. Σε επόμενο κεφάλαιο που τιτλοφορείται «Ηλίας» την σκυτάλη παίρνει ο Ηλίας Βενέζης για να αφηγηθεί στιγμιότυπα από το αυτοβιογραφικό μυθιστόρημά του Το Νούμερο 31328. Όπως είναι γνωστό, ο Ηλίας Βενέζης δεν πρόλαβε να επιβιβαστεί στο πλοίο που μετέφερε την υπόλοιπη οικογένειά του στη Μυτιλήνη, με αποτέλεσμα να βρεθεί στα τάγματα εργασίας στα βάθη της Τουρκίας. Η αδελφή του, Αγάπη Μολυβιάτη-Βενέζη στο Χρονικό των δέκα ημερών, αποτυπώνει ακριβώς αυτή την απέλπιδα προσπάθειά της να σώσει τον αδελφό της και την απρόσμενη συμπαράσταση που βρήκε από έναν Τούρκο. Η αδελφή λοιπόν του Βενέζη γίνεται η τρίτη αφηγήτρια που πιάνει το νήμα για να πλέξει κι αυτή το κομμάτι που της αναλογεί σε αυτό το κολλάζ αφηγήσεων. Το επόμενο κεφάλαιο, υπό τον τίτλο «Χασανάκης», κλείνει τη συνομιλία του βιβλίου με άλλα βιβλία αντλώντας αυτή τη φορά υλικό από το μυθιστόρημα Τα παιδιά του Πολέμου, του Τουρκοκρητικού συγγραφέα Αχμέτ Γιορουλμάζ. Εδώ επιχειρείται ν’ ακουστεί και η «άλλη πλευρά», μια πλευρά που μοιάζει να καθρεφτίζει τη «δική μας», αφού ο κοινός καθρέφτης είναι η απώλεια της πατρίδας, ο βίαιος ξεριζωμός κι η προφυγιά.

altΤέσσερεις Αϊβαλιώτες συγγραφείς διάλεξε ο Soloup για να πλέξει τις φωνές τους σ’ ένα μουσικό σύνολο και γι' αυτό τον λόγο φαντάζομαι διάλεξε και τον περαιτέρω χωρισμό του βιβλίου σε ζεϊμπέκικο, πρελούδιο, και φούγκα – μια υποδιαίρεση που, ανακατεμένη με τα διάφορα κεφάλαια που αφηγούνται οι τέσσερεις ήρωες-συγγραφείς, κατά την γνώμη μου κάπως μπερδεύει κατά την ανάγνωση και θα μπορούσε να παραλειφθεί αφήνοντας να φανεί πιο ξεκάθαρα το σχήμα της αφήγησης που κλείνει με την επαναφορά στο παρόν.

Μικρές παγίδες

Στο τελευταίο κεφάλαιο, το επονομαζόμενο «Κιόρογλου», ο αφηγητής λίγο πριν πάρει το καράβι της επιστροφής συναντάει μια οικογένεια τουριστών με τουρκοκρητική καταγωγή, και κουβεντιάζουν, δίνοντας την ευκαιρία στο συγγραφέα μέσα από αυτή την ανταλλαγή απόψεων να διατυπώσει τις σκέψεις του γύρω από τις αιτίες και τις συνέπειες της Μικρασιατικής Καταστροφής, αλλά και γενικότερα γύρω απ’ τις διαμάχες των λαών και τη δυνατότητα να υπάρξει συμφιλίωση. Ενώ μέχρι εκείνο το σημείο οι ιστορίες μιλούν από μόνες τους, συνθέτοντας ένα δεξιοτεχνικά εκτελεσμένο σχέδιο που συγκινεί με κάθε προσωπική ιστορία αλλά και κεντρίζει το νου με αυτή την ισορροπημένη πολυφωνία, στο τέλος ο Soloup δεν αποφεύγει τις παγίδες που κρύβει η προσπάθεια να σχολιάσει ο ίδιος τις ιστορίες του. Εκεί, παραμονεύει ένας μικρός διδακτισμός και μια τάση γενίκευσης κι απλούστευσης δοσμένη βέβαια με φρέσκια παιδικότητα (μια παιδικότητα που πολύ ευχάριστα συνοδεύει και τα άρτια σχέδιά του με πένα και μελάνι).

Η φωνή του κειμένου κατάφερε να δέσει σαν σύνολο με τη φωνή των εικόνων, καλύπτοντας μια μεγάλη γκάμα συχνοτήτων, από τη νοσταλγία μέχρι τον εφιάλτη, με μια νότα χιουμοριστικής διάθεσης να ελαφραίνει την βαρύτητα όλων των αφηγήσεων.

Προσωπικές σφραγίδες

Οι παραπάνω ενστάσεις φυσικά αποτελούν πταίσματα μπροστά στην πολύ αξιόλογη προσπάθεια ενός νέου ανθρώπου να προσεγγίσει ένα ακανθώδες κεφάλαιο της ιστορίας μας. Η φωνή του κειμένου κατάφερε να δέσει σαν σύνολο με τη φωνή των εικόνων, καλύπτοντας μια μεγάλη γκάμα συχνοτήτων, από τη νοσταλγία μέχρι τον εφιάλτη, με μια νότα χιουμοριστικής διάθεσης να ελαφραίνει την βαρύτητα όλων των αφηγήσεων που φέρουν βαριά τη σφραγίδα του προσωπικού βιώματος. Αυτή τη σφραγίδα του προσωπικού προσπάθησε να διατηρήσει κι ο Soloup, εμπλουτίζοντας τα γραφικά του σχέδια με οικογενειακές φωτογραφίες που μας κοιτάζουν στα μάτια όταν για λίγο ο χρόνος στέκει ακίνητος, ανήξερος κι αθώος – λίγο πριν σαρώσει στα κύματά του ανθρώπους και πόλεις.

* Η ΕΛΕΝΑ ΜΑΡΟΥΤΣΟΥ είναι συγγραφέας και εκπαιδευτικός.

altΑϊβαλί
Soloup
Πρόλογος: Bruce Clark
Κέδρος 2014
Σελ. 446, τιμή εκδότη € 22,00

alt

 ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ SOLOUP

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Sex Story» των Φιλίπ Μπρενό και Λετισιά Κορίν (κριτική) – Όλα όσα θα θέλαμε να ξέρουμε για το σεξ και την ιστορία του (σε κόμικ)

«Sex Story» των Φιλίπ Μπρενό και Λετισιά Κορίν (κριτική) – Όλα όσα θα θέλαμε να ξέρουμε για το σεξ και την ιστορία του (σε κόμικ)

Για το βιβλίο κόμικ των Φιλίπ Μπρενό [Philippe Brenot] και Λετισιά Κορίν [Leaticia Coryn] «Sex Story» (μτφρ. Σταύρος Παπασταύρου, εκδ. Παπαζήση), μια πλούσια και καυστική ιστορία της σεξουαλικότητας, από τους προγόνους μας τους πιθήκους μέχρι τις μέρες μας. 

Γράφει ο ...

«1922: Το τέλος ενός ονείρου» & «1923: Εχθρική πατρίδα» του Θανάση Πέτρου (κριτική) – Το μεγάλο επίτευγμα ενός κομίστα

«1922: Το τέλος ενός ονείρου» & «1923: Εχθρική πατρίδα» του Θανάση Πέτρου (κριτική) – Το μεγάλο επίτευγμα ενός κομίστα

Κείμενο με αφορμή την ανάγνωση των δύο graphic novel του Θανάση Πέτρου «1922: Το τέλος ενός ονείρου» & «1923: Εχθρική πατρίδα» (εκδ. Ίκαρος).

Του Ηλία Καφάογλου

Το πενάκι του Θανάση Πέτρου, στο 1922, εξεικονίζει την καθημερινή επίπονη...

«Ξημέρωσε ο θεός τη μέρα» των Τάσου Ζαφειριάδη και Θανάση Πέτρου

«Ξημέρωσε ο θεός τη μέρα» των Τάσου Ζαφειριάδη και Θανάση Πέτρου

Για το γκράφικ νόβελ «Ξημέρωσε ο θεός τη μέρα», των Τάσου Ζαφειριάδη και Θανάση Πέτρου, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.

Του Κώστα Δρουγαλά

Το graphic novel Ξημέρωσε ο θεός τη μέρα είναι βασισμένο στην ηχογραφημένη αφήγηση του παππού το...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Την ώρα που το ευρύ τηλεοπτικό κοινό παρακολουθεί με ενδιαφέρον κάποιες εξαιρετικές σειρές του Netflix και της HBO, όμως δεν ενοχλείται καθόλου από τα νέα ελληνικά σήριαλ, που σταθερά θέματά τους έχουν «τη βεντέτα, την τιμή της αδερφής και την κατσίκα του γείτονα» -όπως εύγλωττα είπε σε συνέντευξή του-, ο Δημήτρης Κ...

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Τζ.Μ. Κουτσί [J.M. Coetzee] «Ο Πολωνός» (μτφρ. Χριστίνα Σωτηροπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 4 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

Βίος και Πολιτεία #11: Η Σώτη Τριανταφύλλου, ζωντανά από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Βίος και Πολιτεία #11: Η Σώτη Τριανταφύλλου, ζωντανά από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Στο 11ο επεισόδιο της σειράς συζητήσεων με ανθρώπους από το χώρο του βιβλίου, με τον Κώστα Κατσουλάρη θα συνομιλήσει η συγγραφέας και ιστορικός Σώτη Τριανταφύλλου, σε μια κουβέντα εφ' όλης της ύλης, από τα παιδικά της χρόνια στην Κυψέλη μέχρι τα νεανικά της χρόνια στη Νέα Υόρκη, τη ζωή της στο Παρίσι, τα ταξίδια της...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ