alt

Για τη συλλογή δοκιμίων του Διονύση Κ. Μαγκλιβέρα Το τέλος και η αρχή (εκδ. Παπαζήση).

Του Γιώργου Βέη

«Η Αθήνα δεν υπάρχει πια, υπάρχει η Ευρώπη»
Κωστής Παλαμάς, Η φλογέρα του Βασιλιά, 11ος Λόγος

Οι διαπιστώσεις διακρίνονται αμέσως τόσο για την καλοσμιλεμένη τους επιχειρηματολογία, όσο και για την ευθύτητα των διατυπώσεων. Τα συμπεράσματα, κρυστάλλινα και διασταυρωμένα πολλαχώς, είναι βεβαίως διαποτισμένα από τον τρόμο της μοναξιάς της ύπαρξης. Η αδυνατότητα του ουσιαστικού διαλόγου, η ραγδαία απομάγευση του τοπίου, ο τελεσίδικος εξοστρακισμός της ετερότητας, η αίσθηση μιας παρατεταμένης δυστοπίας, η ξενότητα, ο εκφυλισμός του ποιητικώς οράν εκτίθενται με επιμέλεια και αναλύονται επαρκώς. Η ατμόσφαιρα, η υγρασία, η όλη συνθήκη της σύνθεσης των κεφαλαίων δεν απωθεί, δεν αποθαρρύνει την ανάγνωση. Την κάνει σύντροφό της. Η λέξη εν ολίγοις δεν θέλει να εντυπωσιάσει αλλά να καρφωθεί.

Το τέρμα και η αρχή επιθυμεί διακαώς μιαν Ευρώπη του Σωκράτη και των αριστοτελικών Ηθικών Νικομαχείων, παρά μιαν Ευρώπη ενός μακρόπνοου, αλλά μανικού Καλβίνου, ενός ευφυέστατου, αλλά απρόβλεπτου Μακιαβέλι ή ενός φίλεργου, αλλά χολερικού Μπίσμαρκ.

Παραθέτω ενδεικτικά δείγματα των συναφών τρόπων της προκειμένης ανάλυσης, όπου ο Φάουστ του Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε, Ο Ευρωπαϊκός μηδενισμός του Φρίντριχ Νίτσε, η Παρακμή της Δύσης του Όσβαλντ Σπένκγλερ, Η ανοιχτή κοινωνία και οι εχθροί της του Καρλ Πόπερ, αλλά και η εξ ίσου εμβληματική Αναφορά στον Γκρέκο του Νίκου Καζαντζάκη, εμμέσως πλην σαφώς, συνυποβάλλουν, υποστηρίζουν ή εμπνέουν μέτρα, σταθμά, αίτια και αιτιατά των διαδοχικών πορισμάτων. Εννοώ τα εξής συγκεκριμένα: «Οι μεγάλες επαναστάσεις (Γαλλική, Ρωσική, βιομηχανική κ.λπ.) έγιναν κατά βάση με στόχο τη βελτίωση της ανθρώπινης μοίρας. Αντίθετα η τεχνολογική επανάσταση του β΄ μισού του 20ου αιώνα έγινε έξω από την κοινωνία στα ερευνητικά κέντρα, από έναν κύκλο επιστημόνων, ο οποίος λίγο πίστευε ή ασχολιόταν με τα ανθρώπινα. Τον κύκλο αυτόν τον ενδιέφερε περισσότερο η ισχύς –πολεμική, τεχνολογική, οικονομική– κυρίως δηλαδή το πώς θα ελέγξει την παγκοσμιότητα. Μπορεί ως αποτέλεσμα η τεχνολογική επανάσταση να προσέφερε λύσεις στις υλικές ανθρώπινες ανάγκες, να αυτοματοποίησε τις παραγωγικές μεθόδους, αλλά δεν εξυπηρέτησε τον ανθρωπισμό, αποθηρίωσε την κερδοσκοπία, οδήγησε μάλιστα μέσω του καταναλωτισμού στην κατάργηση της οικονομίας της αγοράς, στη βαθύτατη κρίση αξιών που μαστίζει την αλήθεια του κόσμου». (Βλ. σελ. 57). Το τέρμα και η αρχή επιθυμεί λοιπόν διακαώς μιαν Ευρώπη του Σωκράτη και, οίκοθεν νοείται, των αριστοτελικών Ηθικών Νικομαχείων, μιαν Ήπειρο, όπου όντως θα ακμάζει η «αλήθεια του κόσμου», παρά μιαν Ευρώπη ενός μακρόπνοου, αλλά μανικού Καλβίνου, ενός ευφυέστατου, αλλά απρόβλεπτου Μακιαβέλι ή ενός φίλεργου, αλλά χολερικού Μπίσμαρκ.

Ο ενδελεχής αυτός δοκιμιογράφος δεν παραλείπει να εστιάσει την προσοχή του και σε περισσότερο πρακτικά ζητήματα, αναλόγως βασανιστικά, όπως φέρ΄ ειπείν είναι τα κοινά δούναι και λαβείν του συνήθους βίου, η επικοινωνιακή πολιτική, η αδολεσχία των κακοποιημένων σημασιοσυντακτικών δεικτών, η αφασία των δήθεν Μ.Μ.Ε. Διακρίνω τα εξής αρκούντως χαρακτηριστικά: «Η επικοινωνία, προκειμένου να είναι αποτελεσματική / ορθολογική, βασίζεται στη διαλεκτική, στο ήθος του διαλόγου. Κατά τούτο η τηλεόραση π.χ. ως μέσο πολιτικοκοινωνικής πληροφόρησης δεν προσφέρεται στην εξυπηρέτηση του δημοσίου αγαθού του διαλόγου, δεδομένου ότι αυτή χρησιμοποιεί συντομεύσεις, φράσεις-κλειδιά [. . . ] στοιχεία, τα οποία ως μη αντικειμενικά, δεν προσφέρονται στο σχηματισμό της έλλογης κρίσης του λήπτη του μηνύματος». (Βλ. σελ. 144).

alt
   Ο Διονύσης Κ. Μαγκλιβέρας
 

Το παρόν έργο ισχυρίζομαι ότι διαθέτει όλα εκείνα τα στοιχεία, τα οποία εξασφάλισε στο συγγραφέα του η επίμονη, η δημιουργικά σχολαστική εποπτεία του εσωτερικού του κόσμου, αλλά και η σκοπίμως αποστασιοποιημένη παρατήρηση του νεοελληνικού πάθους στις σημαίνουσες ή σεσημασμένες ιδιαιτερότητές του. Άλλωστε, ο Διονύσης Κ. Μαγκλιβέρας, διδάκτωρ νομικής του Πανεπιστημίου Neuchatel της Ελβετίας, ανήκει, ως γνωστόν, σ΄ εκείνους τους πνευματικούς Homines, οι οποίοι πιστεύουν ακράδαντα ότι η γνήσια δοκιμιακή γραφή, ιδίως αυτή του κοινωνικού-πολιτικού προβληματισμού, θα συνεχίσει και στα χρόνια που έρχονται να υποστηρίζει την ανακαίνιση του πολλαπλά τραυματισμένου, συχνά κατακερματισμένου ατόμου, του εκόντος άκοντος στελέχους της αστικής κυψέλης. Ανατέμνοντας, καυτηριάζοντας και αναδιανέμοντας τη σκληρή ύλη της εξ αντικειμένου πραγματικότητας, η οποία μας περιβάλλει ενίοτε τόσο ασφυκτικά, το τελικό προϊόν αυτής της κατηγορίας των κειμένων οικοδομεί τάξη.

Ακυρώνοντας χάος, το ευθύβολο δοκίμιο, υπαινίσσεται ο συγγραφέας από κεφάλαιο σε κεφάλαιο αυτού του έργου του, θα εξακολουθήσει να ασκεί το θεμελιώδες, σύμφυτο με τον εαυτό του προνόμιο να διορθώνει τα λάθη των καταχρηστικά εννοουμένων ιθυνόντων. Προτείνοντας με πείσμα λύσεις εκεί όπου άλλοι βλέπουν αδιέξοδα από γρανίτη, ο Διονύσης Κ. Μαγκλιβέρας, χωρίς να διστάσει επ’ ουδενί να καταλογίσει ευθύνες, διαρθρώνει εντέλει δίκαιον. Καταδεικνύοντας μάλιστα τους υπαιτίους της πτώσης, δεν επιδεικνύει καμία επιείκεια, ενώ φτάνει στην ουσία της μιας και μόνης στρατηγικής διάσωσης από την κραιπάλη της άθλιας πτώσης. Για τις ανάγκες της εποπτικής στιγμής ξεχωρίζω τις εξής ασθένειες και τα φάρμακά τους: «Οι Έλληνες έχουμε συνηθίσει να κινούμαστε περισσότερο με το συναίσθημα παρά με τη λογική. Το ονειροπόλημα είναι χαρακτηριστικό μας, αποφεύγουμε την παραγωγικότητα.[..] Το μέλλον εξαρτάται από την εμπιστοσύνη που οφείλουμε ως κοινωνικά υποκείμενα στον εαυτό μας, τον οποίο χρειάζεται να εντάξουμε συνειδητοποιημένα στις προοπτικές μιας συνειδητής συλλογικότητας». (Βλ. διαδοχικά τις σελίδες 74 και 146). Μάλιστα, ο συγγραφέας στρέφεται με παρρησία υποδειγματική και προς εαυτόν. Και τότε δεν φείδεται ψόγων. Αρκετά δηλαδή από τα όσα κατατίθενται εδώ, με την ίδια πάντα σύνεση και τυπική οικονομία εκφραστικών μέσων, συνιστούν αναπόσπαστα τμήματα ενός εγκολπίου επιχειρησιακής αυτογνωσίας, συστατικά μέρη ενός εύχρηστου οδηγού πυθαγορείων αυτοελέγχων, σε τακτή βάση. Κι εδώ ακριβώς έγκειται η αξία των συναφών εκφάνσεων.

Στην εξαιρετικά πολύσημη αυτή χρονική συγκυρία, όπου ο κόσμος μας ηλεκτρονικά τουλάχιστον συρρικνώνεται με μαθηματική αυστηρότητα, καθιστάμενος στην καθημερινή πράξη ένα λίαν προβληματικό κι άλλο τόσο δυναμικό κεφαλοχώρι επικοινωνίας, το δοκίμιο, όπως φέρ΄ ειπείν το καλλιεργεί συνειδητά και υποδειγματικά επί δεκαετίες ο εν λόγω, αναλαμβάνει δικαιωματικά το πρόσθετο βάρος να καταγγείλει με δριμύτητα τη θλιβερή, μονοδιάστατη και μονότονη αγωγή των προσώπων ή των α-προσώπων, υποστηρίζοντας κατά διαλεκτική αντιδιαστολή και με έκδηλο σθένος την ιαματική αγωγή ενός ανανεωμένου ήθους. 

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ είναι ποιητής. 

altΤο τέρμα και η αρχή
Δοκίμια μιας εποχής μεταβατικής
Διονύσης Κ. Μαγκλιβέρας
Εκδ. Παπαζήση 2013
Σελ. 200, τιμή € 11,72

alt

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΗ Κ. ΜΑΓΚΛΙΒΕΡΑ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ευρώπη restart» του Βασίλη Ν. Μίχου (κριτική) – Ανατροπή μιας ζοφερής κατάστασης

«Ευρώπη restart» του Βασίλη Ν. Μίχου (κριτική) – Ανατροπή μιας ζοφερής κατάστασης

Για το δοκίμιο του Βασίλη Ν. Μίχου «Ευρώπη restart» (εκδ. Αρμός). 

Γράφει ο Ιωάννης Αγραφιώτης

Ανέκαθεν η Ευρώπη είχε το διπλό ρόλο τόσο του ταγού όσο και του ισορροπιστή της υφηλίου. Πάντα πρωτοπόρος στην ανάπτυξη τεχνολογίας, στη γέννηση ιδ...

«Η φυλακή» του Τάσου Θεοφίλου (κριτική) – Γροθιά στο στομάχι και καμπανάκι εγρήγορσης

«Η φυλακή» του Τάσου Θεοφίλου (κριτική) – Γροθιά στο στομάχι και καμπανάκι εγρήγορσης

Για το αυτιοβιογραφικό βιβλίο του Τάσου Θεοφίλου «Η φυλακή» (εκδ. Αντίποδες), μια «μαρτυρία που είναι γροθιά στο στομάχι του αναγνώστη ενώ παράλληλα θα έπρεπε να λειτουργεί και ως καμπανάκι εγρήγορσης της οργανωμένης πολιτείας».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
«Δεν έχω ανάσα» του Λουίζ Σβαρτς (κριτική) – Αντιμέτωπος με το θεριό της κατάθλιψης

«Δεν έχω ανάσα» του Λουίζ Σβαρτς (κριτική) – Αντιμέτωπος με το θεριό της κατάθλιψης

Για το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Λουίζ Σβαρτς (Luiz Schwarcz) «Δεν έχω ανάσα» (μτφρ. Μαρία Παπαδήμα, εκδ. Ίκαρος).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ο Λουίζ Σβαρτζ είναι ένας από τους σημαντικότερους εκδότες της Βρ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Βλέπω τα μυθιστορήματα ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη κατάσταση μετατρέπεται σε μυστήριο που πρέπει να λυθεί»

Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Βλέπω τα μυθιστορήματα ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη κατάσταση μετατρέπεται σε μυστήριο που πρέπει να λυθεί»

«Γράφω για να επικοινωνήσω με τον αναγνώστη, γι’ αυτό και έχω πάντα στο νου μου να διεγείρω το ενδιαφέρον του» μας είπε ο Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες (Juan Gabriel Vásquez), που συμμετέχει στο Φεστιβάλ ΛΕΑ. Με αφορμή το βιβλίο του «Η μετάφραση του κόσμου» (μτφρ. Αχ. Κυριακίδης, εκδ. Ίκαρος), μιλά για την πολιτική μυθοπλα...

Η γλώσσα, η σημειολογία και το σκοτεινό αίνιγμα του Τρίτου Ράιχ – Τότε και σήμερα

Η γλώσσα, η σημειολογία και το σκοτεινό αίνιγμα του Τρίτου Ράιχ – Τότε και σήμερα

Ο ιχνηλάτης βιβλιοπωλείων και βιβλιοθηκών Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης επιστρέφει με τον «Σάκο Εκστρατείας» του μιλώντας για βιβλία σαν να αφηγείται ιστορίες. Σήμερα, για το μυθιστόρημα του Μάξιμ Μπίλλερ (Maxim Biller) «Ο λάθος χαιρετισμός» (μτφρ. Πελαγία Τσινάρη, εκδ. Πατάκη), καθώς και για τη μελέτη του Βίκτορ ...

Τελευταία μέρα για το Φεστιβάλ ΛΕΑ 2025: Τι θα δούμε σήμερα, Κυριακή 22 Ιουνίου

Τελευταία μέρα για το Φεστιβάλ ΛΕΑ 2025: Τι θα δούμε σήμερα, Κυριακή 22 Ιουνίου

Το Φεστιβάλ ΛΕΑ (Λογοτεχνία εν Αθήναις) 2025 ολοκληρώνεται σήμερα με μια θεατρική παράσταση για την ισπανική γλώσσα. Κεντρική εικόνα: Ο Πέδρο Σαλίνας (Pedro Salinas), σημαντικός Ισπανός ποιητής και ένας από τους συγγραφείς του έργου «Doña Gramática» («Η κυρά-Γραμματική») του 1942.

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργο της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος της καρδιάς και ποιος του εγκεφάλου; Ποιοι μύθοι σχετικά με αυτά τα δύο όργανα καλλιεργούνται από τη σύγχρονη κουλτούρα; Τι αποτελεί «τραυματική εμπειρία» και πώς μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε αποτελεσματικά με τα νεαρά αυτιστικά άτομα; Τέσσερα νέα βιβλία από τις εκδόσεις Gutenberg καταπιά...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ