alt

Για τη συλλογή δοκιμίων του Διονύση Κ. Μαγκλιβέρα Το τέλος και η αρχή (εκδ. Παπαζήση).

Του Γιώργου Βέη

«Η Αθήνα δεν υπάρχει πια, υπάρχει η Ευρώπη»
Κωστής Παλαμάς, Η φλογέρα του Βασιλιά, 11ος Λόγος

Οι διαπιστώσεις διακρίνονται αμέσως τόσο για την καλοσμιλεμένη τους επιχειρηματολογία, όσο και για την ευθύτητα των διατυπώσεων. Τα συμπεράσματα, κρυστάλλινα και διασταυρωμένα πολλαχώς, είναι βεβαίως διαποτισμένα από τον τρόμο της μοναξιάς της ύπαρξης. Η αδυνατότητα του ουσιαστικού διαλόγου, η ραγδαία απομάγευση του τοπίου, ο τελεσίδικος εξοστρακισμός της ετερότητας, η αίσθηση μιας παρατεταμένης δυστοπίας, η ξενότητα, ο εκφυλισμός του ποιητικώς οράν εκτίθενται με επιμέλεια και αναλύονται επαρκώς. Η ατμόσφαιρα, η υγρασία, η όλη συνθήκη της σύνθεσης των κεφαλαίων δεν απωθεί, δεν αποθαρρύνει την ανάγνωση. Την κάνει σύντροφό της. Η λέξη εν ολίγοις δεν θέλει να εντυπωσιάσει αλλά να καρφωθεί.

Το τέρμα και η αρχή επιθυμεί διακαώς μιαν Ευρώπη του Σωκράτη και των αριστοτελικών Ηθικών Νικομαχείων, παρά μιαν Ευρώπη ενός μακρόπνοου, αλλά μανικού Καλβίνου, ενός ευφυέστατου, αλλά απρόβλεπτου Μακιαβέλι ή ενός φίλεργου, αλλά χολερικού Μπίσμαρκ.

Παραθέτω ενδεικτικά δείγματα των συναφών τρόπων της προκειμένης ανάλυσης, όπου ο Φάουστ του Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε, Ο Ευρωπαϊκός μηδενισμός του Φρίντριχ Νίτσε, η Παρακμή της Δύσης του Όσβαλντ Σπένκγλερ, Η ανοιχτή κοινωνία και οι εχθροί της του Καρλ Πόπερ, αλλά και η εξ ίσου εμβληματική Αναφορά στον Γκρέκο του Νίκου Καζαντζάκη, εμμέσως πλην σαφώς, συνυποβάλλουν, υποστηρίζουν ή εμπνέουν μέτρα, σταθμά, αίτια και αιτιατά των διαδοχικών πορισμάτων. Εννοώ τα εξής συγκεκριμένα: «Οι μεγάλες επαναστάσεις (Γαλλική, Ρωσική, βιομηχανική κ.λπ.) έγιναν κατά βάση με στόχο τη βελτίωση της ανθρώπινης μοίρας. Αντίθετα η τεχνολογική επανάσταση του β΄ μισού του 20ου αιώνα έγινε έξω από την κοινωνία στα ερευνητικά κέντρα, από έναν κύκλο επιστημόνων, ο οποίος λίγο πίστευε ή ασχολιόταν με τα ανθρώπινα. Τον κύκλο αυτόν τον ενδιέφερε περισσότερο η ισχύς –πολεμική, τεχνολογική, οικονομική– κυρίως δηλαδή το πώς θα ελέγξει την παγκοσμιότητα. Μπορεί ως αποτέλεσμα η τεχνολογική επανάσταση να προσέφερε λύσεις στις υλικές ανθρώπινες ανάγκες, να αυτοματοποίησε τις παραγωγικές μεθόδους, αλλά δεν εξυπηρέτησε τον ανθρωπισμό, αποθηρίωσε την κερδοσκοπία, οδήγησε μάλιστα μέσω του καταναλωτισμού στην κατάργηση της οικονομίας της αγοράς, στη βαθύτατη κρίση αξιών που μαστίζει την αλήθεια του κόσμου». (Βλ. σελ. 57). Το τέρμα και η αρχή επιθυμεί λοιπόν διακαώς μιαν Ευρώπη του Σωκράτη και, οίκοθεν νοείται, των αριστοτελικών Ηθικών Νικομαχείων, μιαν Ήπειρο, όπου όντως θα ακμάζει η «αλήθεια του κόσμου», παρά μιαν Ευρώπη ενός μακρόπνοου, αλλά μανικού Καλβίνου, ενός ευφυέστατου, αλλά απρόβλεπτου Μακιαβέλι ή ενός φίλεργου, αλλά χολερικού Μπίσμαρκ.

Ο ενδελεχής αυτός δοκιμιογράφος δεν παραλείπει να εστιάσει την προσοχή του και σε περισσότερο πρακτικά ζητήματα, αναλόγως βασανιστικά, όπως φέρ΄ ειπείν είναι τα κοινά δούναι και λαβείν του συνήθους βίου, η επικοινωνιακή πολιτική, η αδολεσχία των κακοποιημένων σημασιοσυντακτικών δεικτών, η αφασία των δήθεν Μ.Μ.Ε. Διακρίνω τα εξής αρκούντως χαρακτηριστικά: «Η επικοινωνία, προκειμένου να είναι αποτελεσματική / ορθολογική, βασίζεται στη διαλεκτική, στο ήθος του διαλόγου. Κατά τούτο η τηλεόραση π.χ. ως μέσο πολιτικοκοινωνικής πληροφόρησης δεν προσφέρεται στην εξυπηρέτηση του δημοσίου αγαθού του διαλόγου, δεδομένου ότι αυτή χρησιμοποιεί συντομεύσεις, φράσεις-κλειδιά [. . . ] στοιχεία, τα οποία ως μη αντικειμενικά, δεν προσφέρονται στο σχηματισμό της έλλογης κρίσης του λήπτη του μηνύματος». (Βλ. σελ. 144).

alt
   Ο Διονύσης Κ. Μαγκλιβέρας
 

Το παρόν έργο ισχυρίζομαι ότι διαθέτει όλα εκείνα τα στοιχεία, τα οποία εξασφάλισε στο συγγραφέα του η επίμονη, η δημιουργικά σχολαστική εποπτεία του εσωτερικού του κόσμου, αλλά και η σκοπίμως αποστασιοποιημένη παρατήρηση του νεοελληνικού πάθους στις σημαίνουσες ή σεσημασμένες ιδιαιτερότητές του. Άλλωστε, ο Διονύσης Κ. Μαγκλιβέρας, διδάκτωρ νομικής του Πανεπιστημίου Neuchatel της Ελβετίας, ανήκει, ως γνωστόν, σ΄ εκείνους τους πνευματικούς Homines, οι οποίοι πιστεύουν ακράδαντα ότι η γνήσια δοκιμιακή γραφή, ιδίως αυτή του κοινωνικού-πολιτικού προβληματισμού, θα συνεχίσει και στα χρόνια που έρχονται να υποστηρίζει την ανακαίνιση του πολλαπλά τραυματισμένου, συχνά κατακερματισμένου ατόμου, του εκόντος άκοντος στελέχους της αστικής κυψέλης. Ανατέμνοντας, καυτηριάζοντας και αναδιανέμοντας τη σκληρή ύλη της εξ αντικειμένου πραγματικότητας, η οποία μας περιβάλλει ενίοτε τόσο ασφυκτικά, το τελικό προϊόν αυτής της κατηγορίας των κειμένων οικοδομεί τάξη.

Ακυρώνοντας χάος, το ευθύβολο δοκίμιο, υπαινίσσεται ο συγγραφέας από κεφάλαιο σε κεφάλαιο αυτού του έργου του, θα εξακολουθήσει να ασκεί το θεμελιώδες, σύμφυτο με τον εαυτό του προνόμιο να διορθώνει τα λάθη των καταχρηστικά εννοουμένων ιθυνόντων. Προτείνοντας με πείσμα λύσεις εκεί όπου άλλοι βλέπουν αδιέξοδα από γρανίτη, ο Διονύσης Κ. Μαγκλιβέρας, χωρίς να διστάσει επ’ ουδενί να καταλογίσει ευθύνες, διαρθρώνει εντέλει δίκαιον. Καταδεικνύοντας μάλιστα τους υπαιτίους της πτώσης, δεν επιδεικνύει καμία επιείκεια, ενώ φτάνει στην ουσία της μιας και μόνης στρατηγικής διάσωσης από την κραιπάλη της άθλιας πτώσης. Για τις ανάγκες της εποπτικής στιγμής ξεχωρίζω τις εξής ασθένειες και τα φάρμακά τους: «Οι Έλληνες έχουμε συνηθίσει να κινούμαστε περισσότερο με το συναίσθημα παρά με τη λογική. Το ονειροπόλημα είναι χαρακτηριστικό μας, αποφεύγουμε την παραγωγικότητα.[..] Το μέλλον εξαρτάται από την εμπιστοσύνη που οφείλουμε ως κοινωνικά υποκείμενα στον εαυτό μας, τον οποίο χρειάζεται να εντάξουμε συνειδητοποιημένα στις προοπτικές μιας συνειδητής συλλογικότητας». (Βλ. διαδοχικά τις σελίδες 74 και 146). Μάλιστα, ο συγγραφέας στρέφεται με παρρησία υποδειγματική και προς εαυτόν. Και τότε δεν φείδεται ψόγων. Αρκετά δηλαδή από τα όσα κατατίθενται εδώ, με την ίδια πάντα σύνεση και τυπική οικονομία εκφραστικών μέσων, συνιστούν αναπόσπαστα τμήματα ενός εγκολπίου επιχειρησιακής αυτογνωσίας, συστατικά μέρη ενός εύχρηστου οδηγού πυθαγορείων αυτοελέγχων, σε τακτή βάση. Κι εδώ ακριβώς έγκειται η αξία των συναφών εκφάνσεων.

Στην εξαιρετικά πολύσημη αυτή χρονική συγκυρία, όπου ο κόσμος μας ηλεκτρονικά τουλάχιστον συρρικνώνεται με μαθηματική αυστηρότητα, καθιστάμενος στην καθημερινή πράξη ένα λίαν προβληματικό κι άλλο τόσο δυναμικό κεφαλοχώρι επικοινωνίας, το δοκίμιο, όπως φέρ΄ ειπείν το καλλιεργεί συνειδητά και υποδειγματικά επί δεκαετίες ο εν λόγω, αναλαμβάνει δικαιωματικά το πρόσθετο βάρος να καταγγείλει με δριμύτητα τη θλιβερή, μονοδιάστατη και μονότονη αγωγή των προσώπων ή των α-προσώπων, υποστηρίζοντας κατά διαλεκτική αντιδιαστολή και με έκδηλο σθένος την ιαματική αγωγή ενός ανανεωμένου ήθους. 

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ είναι ποιητής. 

altΤο τέρμα και η αρχή
Δοκίμια μιας εποχής μεταβατικής
Διονύσης Κ. Μαγκλιβέρας
Εκδ. Παπαζήση 2013
Σελ. 200, τιμή € 11,72

alt

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΗ Κ. ΜΑΓΚΛΙΒΕΡΑ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ταξίδι στο κράτος: Κυριαρχία, δίκαιο, δικαιώματα» του Δημήτρη Χριστόπουλου (κριτική)

«Ταξίδι στο κράτος: Κυριαρχία, δίκαιο, δικαιώματα» του Δημήτρη Χριστόπουλου (κριτική)

Για το βιβλίο του Δημήτρη Χριστόπουλου «Ταξίδι στο κράτος: Κυριαρχία, δίκαιο, δικαιώματα» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: © Πάρις Ταβιτιάν

Γράφει η Μαρία Πουρνάρη

Το νέο βιβλίο του ...

«Keynes: Κεϊνσιανισμός και Σοσιαλδημοκρατία» του Γιώργου Αργείτη (κριτική)

«Keynes: Κεϊνσιανισμός και Σοσιαλδημοκρατία» του Γιώργου Αργείτη (κριτική)

Για το βιβλίο του Γιώργου Αργείτη «Keynes: Κεϊνσιανισμός και Σοσιαλδημοκρατία» (εκδ. Παπαζήση). Στην κεντρική εικόνα, ο Τζων Μέυναρντ Κέυνς.

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης

Το βιβλίο του Γιώργου Αργείτη, «Keynes: Κεϊ...

«Το χρονικό μιας εκούσιας απαγωγής» της Μαρίας Πλαστήρα-Βαλκάνου (κριτική) – Μια ιστορία αγάπης που έγραψε ιστορία

«Το χρονικό μιας εκούσιας απαγωγής» της Μαρίας Πλαστήρα-Βαλκάνου (κριτική) – Μια ιστορία αγάπης που έγραψε ιστορία

Για το βιβλίο της Μαρίας Πλαστήρα-Βαλκάνου [επιμέλεια - εισαγωγή - σχόλια] «Το χρονικό μιας εκούσιας απαγωγής» (εκδ. University Studio Press). Μια ιστορία αγάπης «γνωστή, κι από πολλές πλευρές, μοναδική». 

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Το πρώτο επεισόδιο της εκπομπής «Βίος και Πολιτεία» μεταδόθηκε ζωντανά την Παρασκευή και βρίσκεται ήδη στον «αέρα» του διαδικτύου. Μια πρωτοβουλία του μεγαλύτερου και πιο εν...

Λάνα Μπάστασιτς: «Στο βιβλίο μου, η Βοσνία θυμίζει τη Χώρα των Θαυμάτων του Λιούις Κάρολ»

Λάνα Μπάστασιτς: «Στο βιβλίο μου, η Βοσνία θυμίζει τη Χώρα των Θαυμάτων του Λιούις Κάρολ»

Σε συνέντευξή της στο American Booksellers Association, η Βόσνια συγγραφέας Lana Bastašić μίλησε για το βιβλίο της «Πιάσε το λαγό», που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg, σε μετάφραση Ισμήνης Ραντούλοβιτς.

Επιμέλεια: Book Press

...
Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Δημοσιοποιήθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ.

Επιμέλεια: Book Press

Δημοσιοποιείται η λίστα των φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ, υπό την Αιγίδα της Α.Ε. ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Λογοτεχνία, έμφυλες ταυτότητες, πατριαρχία, φεμινιστικό κίνημα, γυναικεία γραφή. Αμάντα Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ*, Λύο Καλοβυρνάς φωτίζουν όψεις ενός ζητήματος που μας αφορά περισσότερο απ΄ όσο ίσως πιστεύουμε, ενώ ακολουθεί επιλογή βιβλίων ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας από τις πρόσφατες ...

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ