alt

Για τη συλλογή δοκιμίων του Διονύση Κ. Μαγκλιβέρα Το τέλος και η αρχή (εκδ. Παπαζήση).

Του Γιώργου Βέη

«Η Αθήνα δεν υπάρχει πια, υπάρχει η Ευρώπη»
Κωστής Παλαμάς, Η φλογέρα του Βασιλιά, 11ος Λόγος

Οι διαπιστώσεις διακρίνονται αμέσως τόσο για την καλοσμιλεμένη τους επιχειρηματολογία, όσο και για την ευθύτητα των διατυπώσεων. Τα συμπεράσματα, κρυστάλλινα και διασταυρωμένα πολλαχώς, είναι βεβαίως διαποτισμένα από τον τρόμο της μοναξιάς της ύπαρξης. Η αδυνατότητα του ουσιαστικού διαλόγου, η ραγδαία απομάγευση του τοπίου, ο τελεσίδικος εξοστρακισμός της ετερότητας, η αίσθηση μιας παρατεταμένης δυστοπίας, η ξενότητα, ο εκφυλισμός του ποιητικώς οράν εκτίθενται με επιμέλεια και αναλύονται επαρκώς. Η ατμόσφαιρα, η υγρασία, η όλη συνθήκη της σύνθεσης των κεφαλαίων δεν απωθεί, δεν αποθαρρύνει την ανάγνωση. Την κάνει σύντροφό της. Η λέξη εν ολίγοις δεν θέλει να εντυπωσιάσει αλλά να καρφωθεί.

Το τέρμα και η αρχή επιθυμεί διακαώς μιαν Ευρώπη του Σωκράτη και των αριστοτελικών Ηθικών Νικομαχείων, παρά μιαν Ευρώπη ενός μακρόπνοου, αλλά μανικού Καλβίνου, ενός ευφυέστατου, αλλά απρόβλεπτου Μακιαβέλι ή ενός φίλεργου, αλλά χολερικού Μπίσμαρκ.

Παραθέτω ενδεικτικά δείγματα των συναφών τρόπων της προκειμένης ανάλυσης, όπου ο Φάουστ του Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε, Ο Ευρωπαϊκός μηδενισμός του Φρίντριχ Νίτσε, η Παρακμή της Δύσης του Όσβαλντ Σπένκγλερ, Η ανοιχτή κοινωνία και οι εχθροί της του Καρλ Πόπερ, αλλά και η εξ ίσου εμβληματική Αναφορά στον Γκρέκο του Νίκου Καζαντζάκη, εμμέσως πλην σαφώς, συνυποβάλλουν, υποστηρίζουν ή εμπνέουν μέτρα, σταθμά, αίτια και αιτιατά των διαδοχικών πορισμάτων. Εννοώ τα εξής συγκεκριμένα: «Οι μεγάλες επαναστάσεις (Γαλλική, Ρωσική, βιομηχανική κ.λπ.) έγιναν κατά βάση με στόχο τη βελτίωση της ανθρώπινης μοίρας. Αντίθετα η τεχνολογική επανάσταση του β΄ μισού του 20ου αιώνα έγινε έξω από την κοινωνία στα ερευνητικά κέντρα, από έναν κύκλο επιστημόνων, ο οποίος λίγο πίστευε ή ασχολιόταν με τα ανθρώπινα. Τον κύκλο αυτόν τον ενδιέφερε περισσότερο η ισχύς –πολεμική, τεχνολογική, οικονομική– κυρίως δηλαδή το πώς θα ελέγξει την παγκοσμιότητα. Μπορεί ως αποτέλεσμα η τεχνολογική επανάσταση να προσέφερε λύσεις στις υλικές ανθρώπινες ανάγκες, να αυτοματοποίησε τις παραγωγικές μεθόδους, αλλά δεν εξυπηρέτησε τον ανθρωπισμό, αποθηρίωσε την κερδοσκοπία, οδήγησε μάλιστα μέσω του καταναλωτισμού στην κατάργηση της οικονομίας της αγοράς, στη βαθύτατη κρίση αξιών που μαστίζει την αλήθεια του κόσμου». (Βλ. σελ. 57). Το τέρμα και η αρχή επιθυμεί λοιπόν διακαώς μιαν Ευρώπη του Σωκράτη και, οίκοθεν νοείται, των αριστοτελικών Ηθικών Νικομαχείων, μιαν Ήπειρο, όπου όντως θα ακμάζει η «αλήθεια του κόσμου», παρά μιαν Ευρώπη ενός μακρόπνοου, αλλά μανικού Καλβίνου, ενός ευφυέστατου, αλλά απρόβλεπτου Μακιαβέλι ή ενός φίλεργου, αλλά χολερικού Μπίσμαρκ.

Ο ενδελεχής αυτός δοκιμιογράφος δεν παραλείπει να εστιάσει την προσοχή του και σε περισσότερο πρακτικά ζητήματα, αναλόγως βασανιστικά, όπως φέρ΄ ειπείν είναι τα κοινά δούναι και λαβείν του συνήθους βίου, η επικοινωνιακή πολιτική, η αδολεσχία των κακοποιημένων σημασιοσυντακτικών δεικτών, η αφασία των δήθεν Μ.Μ.Ε. Διακρίνω τα εξής αρκούντως χαρακτηριστικά: «Η επικοινωνία, προκειμένου να είναι αποτελεσματική / ορθολογική, βασίζεται στη διαλεκτική, στο ήθος του διαλόγου. Κατά τούτο η τηλεόραση π.χ. ως μέσο πολιτικοκοινωνικής πληροφόρησης δεν προσφέρεται στην εξυπηρέτηση του δημοσίου αγαθού του διαλόγου, δεδομένου ότι αυτή χρησιμοποιεί συντομεύσεις, φράσεις-κλειδιά [. . . ] στοιχεία, τα οποία ως μη αντικειμενικά, δεν προσφέρονται στο σχηματισμό της έλλογης κρίσης του λήπτη του μηνύματος». (Βλ. σελ. 144).

alt
   Ο Διονύσης Κ. Μαγκλιβέρας
 

Το παρόν έργο ισχυρίζομαι ότι διαθέτει όλα εκείνα τα στοιχεία, τα οποία εξασφάλισε στο συγγραφέα του η επίμονη, η δημιουργικά σχολαστική εποπτεία του εσωτερικού του κόσμου, αλλά και η σκοπίμως αποστασιοποιημένη παρατήρηση του νεοελληνικού πάθους στις σημαίνουσες ή σεσημασμένες ιδιαιτερότητές του. Άλλωστε, ο Διονύσης Κ. Μαγκλιβέρας, διδάκτωρ νομικής του Πανεπιστημίου Neuchatel της Ελβετίας, ανήκει, ως γνωστόν, σ΄ εκείνους τους πνευματικούς Homines, οι οποίοι πιστεύουν ακράδαντα ότι η γνήσια δοκιμιακή γραφή, ιδίως αυτή του κοινωνικού-πολιτικού προβληματισμού, θα συνεχίσει και στα χρόνια που έρχονται να υποστηρίζει την ανακαίνιση του πολλαπλά τραυματισμένου, συχνά κατακερματισμένου ατόμου, του εκόντος άκοντος στελέχους της αστικής κυψέλης. Ανατέμνοντας, καυτηριάζοντας και αναδιανέμοντας τη σκληρή ύλη της εξ αντικειμένου πραγματικότητας, η οποία μας περιβάλλει ενίοτε τόσο ασφυκτικά, το τελικό προϊόν αυτής της κατηγορίας των κειμένων οικοδομεί τάξη.

Ακυρώνοντας χάος, το ευθύβολο δοκίμιο, υπαινίσσεται ο συγγραφέας από κεφάλαιο σε κεφάλαιο αυτού του έργου του, θα εξακολουθήσει να ασκεί το θεμελιώδες, σύμφυτο με τον εαυτό του προνόμιο να διορθώνει τα λάθη των καταχρηστικά εννοουμένων ιθυνόντων. Προτείνοντας με πείσμα λύσεις εκεί όπου άλλοι βλέπουν αδιέξοδα από γρανίτη, ο Διονύσης Κ. Μαγκλιβέρας, χωρίς να διστάσει επ’ ουδενί να καταλογίσει ευθύνες, διαρθρώνει εντέλει δίκαιον. Καταδεικνύοντας μάλιστα τους υπαιτίους της πτώσης, δεν επιδεικνύει καμία επιείκεια, ενώ φτάνει στην ουσία της μιας και μόνης στρατηγικής διάσωσης από την κραιπάλη της άθλιας πτώσης. Για τις ανάγκες της εποπτικής στιγμής ξεχωρίζω τις εξής ασθένειες και τα φάρμακά τους: «Οι Έλληνες έχουμε συνηθίσει να κινούμαστε περισσότερο με το συναίσθημα παρά με τη λογική. Το ονειροπόλημα είναι χαρακτηριστικό μας, αποφεύγουμε την παραγωγικότητα.[..] Το μέλλον εξαρτάται από την εμπιστοσύνη που οφείλουμε ως κοινωνικά υποκείμενα στον εαυτό μας, τον οποίο χρειάζεται να εντάξουμε συνειδητοποιημένα στις προοπτικές μιας συνειδητής συλλογικότητας». (Βλ. διαδοχικά τις σελίδες 74 και 146). Μάλιστα, ο συγγραφέας στρέφεται με παρρησία υποδειγματική και προς εαυτόν. Και τότε δεν φείδεται ψόγων. Αρκετά δηλαδή από τα όσα κατατίθενται εδώ, με την ίδια πάντα σύνεση και τυπική οικονομία εκφραστικών μέσων, συνιστούν αναπόσπαστα τμήματα ενός εγκολπίου επιχειρησιακής αυτογνωσίας, συστατικά μέρη ενός εύχρηστου οδηγού πυθαγορείων αυτοελέγχων, σε τακτή βάση. Κι εδώ ακριβώς έγκειται η αξία των συναφών εκφάνσεων.

Στην εξαιρετικά πολύσημη αυτή χρονική συγκυρία, όπου ο κόσμος μας ηλεκτρονικά τουλάχιστον συρρικνώνεται με μαθηματική αυστηρότητα, καθιστάμενος στην καθημερινή πράξη ένα λίαν προβληματικό κι άλλο τόσο δυναμικό κεφαλοχώρι επικοινωνίας, το δοκίμιο, όπως φέρ΄ ειπείν το καλλιεργεί συνειδητά και υποδειγματικά επί δεκαετίες ο εν λόγω, αναλαμβάνει δικαιωματικά το πρόσθετο βάρος να καταγγείλει με δριμύτητα τη θλιβερή, μονοδιάστατη και μονότονη αγωγή των προσώπων ή των α-προσώπων, υποστηρίζοντας κατά διαλεκτική αντιδιαστολή και με έκδηλο σθένος την ιαματική αγωγή ενός ανανεωμένου ήθους. 

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ είναι ποιητής. 

altΤο τέρμα και η αρχή
Δοκίμια μιας εποχής μεταβατικής
Διονύσης Κ. Μαγκλιβέρας
Εκδ. Παπαζήση 2013
Σελ. 200, τιμή € 11,72

alt

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΗ Κ. ΜΑΓΚΛΙΒΕΡΑ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ιστορία των επιχειρήσεων Ωνάση 1924-1975» − Έτσι χτίστηκε ο μύθος του Έλληνα κροίσου

«Ιστορία των επιχειρήσεων Ωνάση 1924-1975» − Έτσι χτίστηκε ο μύθος του Έλληνα κροίσου

Για τον τόμο του Ιδρύματος Ωνάση «Ιστορία των επιχειρήσεων Ωνάση 1924-1975» (εκδ. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης). Κεντρική εικόνα: (από αριστερά) Θεόδωρος Γαροφαλίδης, Σοφοκλής Βενιζέλος, Αριστοτέλης Ωνάσης. Πηγή: Αρχείο Ωνάση, Αρχείο Κλεισθένη Δασκαλάκου.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
«Διασκέδαση μέχρι θανάτου» του Νιλ Πόστμαν (κριτική) – Το «λάθος» του Όργουελ και η δικαίωση του Χάξλεϋ: από την τηλεόραση στον πολιτισμό της εικόνας

«Διασκέδαση μέχρι θανάτου» του Νιλ Πόστμαν (κριτική) – Το «λάθος» του Όργουελ και η δικαίωση του Χάξλεϋ: από την τηλεόραση στον πολιτισμό της εικόνας

Για το βιβλίο του Νιλ Πόστμαν [Neil Postman] «Διασκέδαση μέχρι θανάτου: ο δημόσιος λόγος στην εποχή του θεάματος» (μτφρ. Φωτεινή Ρουγκούνη, Αφροδίτη Τζαμουράνη, εκδ. Παπαζήση).

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

Το περίφημο βιβλίο ...

«Η δύναμη της τελετουργίας» του Δημήτρη Ξυγαλατά (κριτική) – Homo ritualis: η σημασία των τελετουργιών στη ζωή μας

«Η δύναμη της τελετουργίας» του Δημήτρη Ξυγαλατά (κριτική) – Homo ritualis: η σημασία των τελετουργιών στη ζωή μας

Για το βιβλίο του Δημήτρη Ξυγαλατά «Η δύναμη της τελετουργίας: Συμβολικές πράξεις που μας ενώνουν, μας χωρίζουν και μας εμπνέουν» (μτφρ. Μυρτώ Καλοφωλιά, εκδ. Διόπτρα). 

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

Τι κοινό έχουν οι ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός ποιήματος του Πέτερ Χάντκε [Peter Handke] από τον τόμο «Άπαντα τα ποιήματα» (μτφρ. Ιωάννα Διαμαντοπούλου-Νότντουρφτ), ο οποίος θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΙ ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ, ΤΙ ...

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

Για το μυθιστόρημα της Σελέστ Ινγκ [Celeste Ng] «Οι χαμένες μας καρδιές» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο). Kεντρική εικόνα, από διαμαρτυρία ασιατών για διακρίσεις απέναντί τους, ειδικά στην περίοδο του κορωνοϊού. Η ενίσχυση του μίσους ενάντια στους Ασιάτες είναι ένα από τα θέματα του μυθιστορήματος της Σ...

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

Στην Αίθουσα Τελετών του Δημαρχιακού Μεγάρου στην Πλατεία Εθνικής Αντιστάσεως (πρώην Πλατεία Κοτζιά), θα απονεμηθούν εφέτος, για δέκατη έβδομη χρονιά, τα βραβεία μυθιστορήματος «The Athens Prize for Literature» του περιοδικού (δε)κατα για το 2022. Η ανακοίνωση των νικητών και ταυτόχρονα η απονομή θα γίνουν την Πέμπτ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορα...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Όταν η ελληνική ιστορία γίνεται μυθιστόρημα: 4 συγγραφείς ξανακοιτάζουν μυθοπλαστικά το παρελθόν

Όταν η ελληνική ιστορία γίνεται μυθιστόρημα: 4 συγγραφείς ξανακοιτάζουν μυθοπλαστικά το παρελθόν

Από τη Θεσσαλονίκη των τελών του 19ου αιώνα στην Αθήνα του Όθωνα και στη Σέριφο του 1916. Επιλέγουμε τέσσερα ιστορικά μυθιστορήματα Ελλήνων συγγραφέων που παίρνουν έμπνευση από πραγματικά ιστορικά γεγονότα για να «χτίσουν» τις ιστορίες τους. Κεντρική εικόνα: Μια όψη της Θεσσαλονίκης των αρχών του 20ου αιώνα (© Ευθύμ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ