honneth kentriki

Για τη μελέτη του Alex Honneth «Η ιδέα του σοσιαλισμού – Μια προσπάθεια επικαιροποίησης» (μτφρ. Μαρία Τοπάλη, εκδ. Πόλις).

Του Μύρωνα Ζαχαράκη

Ο σοσιαλισμός υπήρξε μια από τις πιο επαναστατικές και επιδραστικές πολιτικές ιδέες του σύγχρονου κόσμου. Συνάμα, υπήρξε πολύπτυχος, καθώς πολλές διαφορετικές τάσεις διεκδίκησαν την κληρονομιά του. Αρχικά, η σοσιαλδημοκρατία αναδύθηκε κατά τον 19ο αιώνα και βρέθηκε από νωρίς σε σφοδρή αντιπαράθεση με τον κομμουνισμό, καθώς αυτή επεδίωκε τη σταδιακή μεταρρύθμιση για τον σοσιαλισμό, ενώ εκείνος τη βίαιη επανάσταση και ρήξη. Ο μαρξισμός και η σοσιαλδημοκρατία βρέθηκαν επίσης αντίπαλοι για την κατάκτηση της καρδιάς του προλεταριάτου. Στην Κριτική του προγράμματος της Γκότα, ο Μαρξ άσκησε κριτική στο πρόγραμμα του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος και στον πολιτικό του αντίπαλο Φερντινάντ Λασσάλ (Ferdinand Lassale).

Σοσιαλδημοκρατία: ο αδιαφιλονίκητος κυρίαρχος;

Η σοσιαλδημοκρατία και ο κομμουνισμός συγκρούστηκαν ξανά κατά την εποχή του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, στη Γερμανία, όταν ο αριστερός θεωρητικός Έντουαρντ Μπέρνσταϊν (Eduard Bernstein) αποκήρυξε ρητά τις θεμελιώδεις ιδέες του μαρξισμού και αποχώρησε από το γερμανικό Σοσιαλιστικό Κόμμα (ένα από τα πρώτα φιλομαρξιστικά κόμματα διεθνώς), το οποίο στο εξής διασπάστηκε σε δύο: το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, στο οποίο εντάχθηκε ο Μπέρνσταϊν, και το Κομμουνιστικό Κόμμα, όπου ανήκαν οι μαρξιστές Ρόζα Λούξεμπουργκ (Rosa Luxemburg), Καρλ Κάουτσκι (Karl Kautsky) και Καρλ Λίμπκνεχτ (Karl Liebknecht). Σχηματικά και απλουστεύοντας λίγο, μπορούμε να πούμε ότι η σοσιαλδημοκρατία υποστήριζε την έλευση του σοσιαλισμού μέσα από την ειρηνική οδό των σταδιακών μεταρρυθμίσεων, ενώ ο μαρξισμός/κομμουνισμός θεωρούσε τις μεταρρυθμίσεις ανεπαρκείς και αντιπαρέθετε σε αυτές τη βίαιη ρήξη με τους θεσμούς της αστικής κοινωνίας και την άμεση κατάργηση της καπιταλιστικής οικονομίας. 

Σχηματικά και απλουστεύοντας λίγο, μπορούμε να πούμε ότι η σοσιαλδημοκρατία υποστήριζε την έλευση του σοσιαλισμού μέσα από την ειρηνική οδό των σταδιακών μεταρρυθμίσεων, ενώ ο μαρξισμός/κομμουνισμός θεωρούσε τις μεταρρυθμίσεις ανεπαρκείς και αντιπαρέθετε σε αυτές τη βίαιη ρήξη με τους θεσμούς της αστικής κοινωνίας και την άμεση κατάργηση της καπιταλιστικής οικονομίας.

Τελικά, μετά την παρακμή και την πτώση των κομμουνιστικών καθεστώτων, αλλά και την υποχώρηση της πολιτικής επίδρασης του αναρχισμού μετά τον Ισπανικό Εμφύλιο, η σοσιαλδημοκρατία υπήρξε στην πράξη ο αδιαφιλονίκητος κυρίαρχος μέσα στην Αριστερά. Ωστόσο, και αυτή άρχισε να συρρικνώνεται και να υποχωρεί τις τελευταίες δεκαετίες, παράλληλα με την εξάπλωση του νεοφιλελευθερισμού. Σήμερα, ειδικά μετά την εμφάνιση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και την άνοδο της Ακροδεξιάς, η πολιτική μάχη ανάμεσα σε νεοφιλελευθερισμό και τη σοσιαλδημοκρατία συνεχίζεται σταθερά, με τους διάφορους σοσιαλδημοκράτες να ανανεώνουν το παλιό αίτημα για μια πιο δημοκρατική και δίκαιη κοινωνία, μέσα από τον κοινοβουλευτισμό και τον κοινωνικό πειραματισμό.

Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και το παρόν βιβλίο, Η ιδέα του σοσιαλισμού. Όπως μας ξεκαθαρίζει εξαρχής, ο συγγραφέας του θέτει ως κύριο στόχο του να μας δείξει πώς ο σοσιαλισμός παραμένει επίκαιρος μέχρι και σήμερα, αρκεί όμως να απαλλαγεί από ορισμένες κληρονομημένες ιδεολογικές αγκυλώσεις του παρελθόντος. Γι’ αυτό τον σκοπό, ο Άλεξ Χόνετ (Alex Honneth) προβαίνει σε μια εξιστόρηση του σοσιαλισμού. Όμοια με τον Ρομπέρτο Ούνγκερ (Roberto Unger) στο έργο του Τι πρέπει να προτείνει η Αριστερά, ο Χόνετ επιδιώκει να βάλει το «παλιό κρασί» του σοσιαλισμού «σε καινούργιους ασκούς», για να παραφράσουμε την ευαγγελική ρήση. Να σημειωθεί ότι για το συγκεκριμένο του βιβλίο, απονεμήθηκε στον Χόνετ το βραβείο Bruno-Kreisky, ένα βραβείο που απονέμει το Ινστιτούτο Karl Renner, από το 1993, σε συγγραφείς έργων υπέρ της σοσιαλδημοκρατίας.

Émile Durkheim
 

Ο Axel Honneth είναι Γερμανός φιλόσοφος, καθηγητής φιλοσοφίας τόσο στο Πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης όσο και στο Πανεπιστήμιο της Κολούμπια. Διετέλεσε επίσης διευθυντής του Institut für Sozialforschung στη Φρανκφούρτη στο Μάιν της Γερμανίας μεταξύ 2001 και 2018.
«Ο Άξελ Χόνετ μπορεί να θεωρηθεί ο αυθεντικός φιλόσοφος της σοσιαλδημοκρατίας. Ο σοσιαλισμός του δεν συνδέεται αποκλειστικά και μόνο με μία κοινωνική ομάδα (το προλεταριάτο), αλλά πρέπει να προέλθει από όλες τις πλευρές του κοινωνικού χώρου, αγωνιζόμενος κατά της καταπίεσης και των ανισοτήτων». (Le Nouvel Observateur) 

Πώς λοιπόν πρωτεμφανίστηκε ο σοσιαλισμός ως ιδέα; Σύμφωνα με τον Χόνετ, βάση του σοσιαλισμού αρχικά ήταν ένα νέο κανονιστικό ιδεώδες της ανθρώπινης συμβίωσης: η κοινωνική ελευθερία. Επρόκειτο για μια έννοια που μεσολαβούσε μεταξύ του φιλελεύθερου ατομικισμού και του αυταρχικού κολεκτιβισμού, μια υγιής μεσότητα ανάμεσα σε δύο κακά άκρα. Ο σοσιαλισμός, όπως είχε πει και ο Ντιρκέμ (Emile Durkheim), είναι η αποκατάσταση της χαμένης οργανικής κοινότητας και αλληλεγγύης εντός των σύγχρονων κοινωνιών. Συγκεκριμένα, ο σοσιαλισμός γεννήθηκε στην πράξη όταν έγινε συνειδητή η αδυναμία πραγμάτωσης των τριών συνθημάτων της Γαλλικής Επανάστασης του 1789 (ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη) μέσα στην αστική κοινωνία. Όλοι οι πρώιμοι σοσιαλιστές, από τον Ρόμπερτ Όουεν (Robert Owen) και τον Σαιν-Σιμόν (Saint-Simon), ως τους Προυντόν (Pierre-Joseph Proudhon) και Μαρξ (Karl Marx), διατύπωσαν μια νέα ιδέα, που θεώρησαν ότι περιλαμβάνει μια πληρέστερη εκδοχή και των τριών αυτών συνθημάτων: πρόκειται για την ιδέα της κοινωνικής ελευθερίας. Σύμφωνα με εκείνους τους πρώιμους εκπροσώπους του σοσιαλιστικού κινήματος, η κοινωνική ελευθερία περιλαμβάνει την ελευθερία, την ισότητα και την αδελφοσύνη, αλλά όχι αποκομμένες και ανεξάρτητες μεταξύ τους, παρά σε συνδυασμό. Στόχος ήταν η οικοδόμηση μιας νέας ανθρώπινης κοινότητας στην οποία να αλληλεπιδρούν οι επιθυμίες του καθενός υποκειμένου με τις επιθυμίες όλων των υπολοίπων, και μάλιστα να αποτελεί η καθεμιά την προϋπόθεση όλων των άλλων.

Το ιδεολογικό υπόβαθρο του σοσιαλιστικού κινήματος περιλαμβάνει, σύμφωνα με τον Χόνετ, τρία προβληματικά θεμέλια:

1. Αρχικά, την προτεραιότητα στην οικονομική σφαίρα ως το σημαντικότερο, αν όχι το μοναδικό, πεδίο διεξαγωγής της μάχης για την ανθρώπινη χειραφέτηση
2. Έπειτα, τον εντοπισμό αντιφάσεων που δρουν υπονομευτικά εντός του καπιταλιστικού συστήματος, και τέλος
3. Την προσδοκία του ιστορικά αναπόφευκτου θριάμβου αυτής της χειραφέτησης.

Ο Χόνετ σπεύδει βέβαια να διευκρινίσει ότι, στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα, δεν γίνονταν και οι τρεις αυτές προτάσεις αναγκαστικά αποδεκτές από κάθε σοσιαλιστή θεωρητικό, ωστόσο υπήρξαν καθοριστικές για την πορεία και την παραπέρα εξέλιξη του κινήματος.

Αν το τριπλό σύνθημα της Γαλλικής Επανάστασης αναδεικνύει τρεις επιμέρους πτυχές της ζωής: την πολιτική («ελευθερία»), την οικονομία («ισότητα») και την κοινωνία («αδελφοσύνη»), το σοβαρότερο σφάλμα όλων ανεξαιρέτως των πρώτων σοσιαλιστών ήταν ότι, παρόλο που αναγνώριζαν την ανάγκη πολιτικού εκδημοκρατισμού και ισότιμων σχέσεων μέσα στην οικογένεια και τις κοινωνικές σχέσεις, κατέληξαν να αναγάγουν αυτές τις δύο σφαίρες στην τρίτη, την οικονομία, θεωρώντας αυτονόητο πως με την αλλαγή του τρόπου παραγωγής και διανομής αγαθών επρόκειτο να διορθωθούν και οι άλλες. Έτσι, επικεντρωνόμενοι στην οικονομική σφαίρα, παρέλειψαν να ενθαρρύνουν τα πρακτικά βήματα χειραφέτησης των γυναικών, καθώς και τον περαιτέρω εκδημοκρατισμό στο πολιτικό επίπεδο. Επιπλέον, οι πρώτοι σοσιαλιστές (μέσα στους οποίους εντάσσεται εδώ και ο Μαρξ με τους υποστηρικτές του) θεωρούσαν περίπου αναπότρεπτη τη γενική πρόοδο μέσα στην κοινοκτημοσύνη αγαθών, την οποία επρόκειτο να φέρει νομοτελειακά η επιστημονική και τεχνολογική ανάπτυξη, αποκαλύπτοντας τις αξεπέραστες αντιφάσεις των βιομηχανικών κοινωνιών.

Ο σοσιαλισμός στις μεταβιομηχανικές κοινωνίες του σήμερα, λέει ο Χόνετ, οφείλει επίσης να εγκαταλείψει όσες ιδέες τον κρατούν προσδεμένο στην, παρωχημένη πια, εποχή της βιομηχανικής κοινωνίας, με την άμεση αντιπαράθεση ανάμεσα σε αστούς και προλεταριάτο, για να αγκαλιάσει τη συγκρουσιακή δυναμική που προσφέρουν οι σχέσεις ανάμεσα στους ερωτικούς συντρόφους, τα μέλη μιας οικογένειας, καθώς και τα μέλη μιας πολιτικής κοινότητας.

Η άρνηση της αυτονομίας των κοινωνικών σφαιρών (πολιτική, οικονομία, κοινωνία) και η υποταγή της πολιτικής και της κοινωνίας στην οικονομία εκ μέρους των πρώιμων σοσιαλιστών πρέπει να εγκαταλειφθεί. Ο σοσιαλισμός στις μεταβιομηχανικές κοινωνίες του σήμερα, λέει ο Χόνετ, οφείλει επίσης να εγκαταλείψει όσες ιδέες τον κρατούν προσδεμένο στην, παρωχημένη πια, εποχή της βιομηχανικής κοινωνίας, με την άμεση αντιπαράθεση ανάμεσα σε αστούς και προλεταριάτο, για να αγκαλιάσει τη συγκρουσιακή δυναμική που προσφέρουν οι σχέσεις ανάμεσα στους ερωτικούς συντρόφους, τα μέλη μιας οικογένειας, καθώς και τα μέλη μιας πολιτικής κοινότητας. Διαφορετικά, ο σοσιαλισμός κινδυνεύει να εκπέσει σε ένα απλό κανονιστικό ιδεώδες, ένα απλό ευχολόγιο δίχως ερείσματα. Διότι και τα τρία παραπάνω προβληματικά στοιχεία που έχει κληρονομήσει το σοσιαλιστικό κίνημα προέρχονται από την εποχή που το διαμόρφωσε και που δεν είναι άλλη από τον 19ο αιώνα, με τη Βιομηχανική Επανάσταση και τις στρατιές εργατών των εργοστασίων, με τη σχεδόν μηδενική ιδιοκτησία. Όταν ο κόσμος άλλαξε ριζικά, ιδιαίτερα μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όλα αυτά έγιναν παρωχημένα και πλέον αποτελούν βάρος για έναν σοσιαλισμό που θέλει να ανταποκρίνεται στο σήμερα και να παρουσιάζεται ως ζωντανός και ακμαίος.

Μια φιλοσοφία της Ιστορίας

honneth ex


Επιπλέον, ο σοσιαλισμός από πολύ νωρίς στηρίχθηκε σε μια φιλοσοφία της ιστορίας που ήταν άλλοτε επηρεασμένη από τον οπτιμισμό του γαλλικού Διαφωτισμού και άλλοτε από τον Χέγκελ (Hegel), θεωρώντας την ανθρώπινη ιστορία ως μια πορεία νομοτελειακής προόδου (ο Πόπερ [Karl Popper] το ονόμαζε «ιστορικισμό»). Αυτός ο ντετερμινισμός είχε ως συνέπεια όχι μόνο την έλλειψη ευελιξίας και πειραματισμών των σοσιαλιστικών σχημάτων, αλλά και την καταπάτηση των πολιτικών δικαιωμάτων σε πολλές «σοσιαλιστικές» χώρες, καθώς και τη συνακόλουθη διάψευση των προβλέψεών του από την ίδια την Ιστορία. Στα κομμουνιστικά καθεστώτα, τα εμπειρικά δεδομένα για το προλεταριάτο εξοβελίστηκαν και τη θέση τους έλαβε το «ιδεατό» προλεταριάτο, όπως το φαντάζονταν οι διάφοροι θεωρητικοί στοχαστές και κομισάριοι. Μπορεί δηλαδή το πραγματικό προλεταριάτο να εκδήλωνε την αντίθεσή του με την απολιθωμένη γραφειοκρατία του κομμουνιστικού κόμματος και τον αυταρχισμό μέσα στις χώρες του Ανατολικού Μπλοκ, ωστόσο αυτό δεν εμπόδιζε τους πολιτικούς του ηγέτες να θεωρούν εαυτούς ως εκφραστές του, καθώς η θεωρία υποστήριζε πως τα προλεταριακά συμφέροντα είναι δεδομένα και επιτεύξιμα με συγκεκριμένο τρόπο και ανεξαρτήτως του αν συμφωνούν τα ίδια τα μέλη που το συναποτελούν. Σύμφωνα με τον Χόνετ, ήδη από τη δεκαετία του 1920, ο Δυτικός μαρξισμός (όρος που καθιερώθηκε από τον Μερλώ-Ποντύ [Maurice Merleau-Ponty] και κατέληξε αργότερα να συμπεριλαμβάνει μια πλειάδα στοχαστών, από τον Γκέοργκ Λούκατς [György Lukács] ως τον Μαρκούζε [Herbert Marcuse]), ανέδειξε ανελέητα τα εγγενή ελαττώματα του μαρξισμού των κομμουνιστικών κομμάτων, αντιπαραθέτοντάς του το διαφορετικής υφής έργο του πρώιμου Μαρξ. Αν ο σοσιαλισμός θέλει να αναβιώσει σήμερα, αυτό μπορεί να γίνει μονάχα σε μια μεταμαρξιστική μορφή (σελ. 100). Το νέο προλεταριάτο σήμερα δεν είναι οι βιομηχανικοί εργάτες αλλά κυρίως οι πάροχοι αγαθών και υπηρεσιών. Δεν είναι καν αναγκαία η κατάργηση της αγοράς. Ο Χόνετ κάνει μάλιστα λόγο για έναν «σοσιαλισμό της αγοράς».

Ένα άλλο καίριο ζήτημα με το οποίο οφείλει να παλέψει το σοσιαλιστικό κίνημα είναι αυτό του εθνικισμού. Συγκεκριμένα, μπορούμε ακόμη να μιλάμε για σοσιαλιστικό διεθνισμό ή μήπως θα πρέπει το σοσιαλιστικό ιδεώδες να προσαρμοστεί στις ιδιαιτερότητες των επιμέρους εθνικών κρατών; Ο Χόνετ απαντά ότι ο σοσιαλισμός δεν μπορεί παρά να είναι εκ πεποιθήσεως διεθνιστικός, καθώς υποστηρίζει οικουμενικά ιδεώδη, υπεράνω συνόρων και πατρίδων. Ωστόσο, η παρούσα διαίρεση σε έθνη-κράτη επιτάσσει ορισμένους προσωρινούς συμβιβασμούς, που θα μπορούσαν να έχουν τη μορφή συντονισμένων κινήσεων σε τοπικό επίπεδο, μέχρι την πλήρη γενίκευσή τους διεθνώς. Οι ιδέες που προβάλλει εδώ ο Χόνετ, εν μέρει επηρεασμένος από τους Χέγκελ και Ντιούι (John Dewy), είναι μάλλον ασαφείς και με πολλά περιθώρια ερμηνείας και προσαρμογής στην πράξη, αλλά αυτό γίνεται μάλλον σκόπιμα, προκειμένου να αφεθεί αρκετός ελεύθερος χώρος στα ίδια τα ανθρώπινα υποκείμενα να διαμορφώσουν το μέλλον τους, χωρίς ντιρεκτίβες και προκαθορισμούς. Στόχος είναι ο σχηματισμός μιας κοινωνίας, στην οποία τα άτομα θα αποτελούν όχι ξεχωριστές μονάδες αλλά αμοιβαία συνεργαζόμενα μέλη ενός σώματος.

Ο Χόνετ απαντά ότι ο σοσιαλισμός δεν μπορεί παρά να είναι εκ πεποιθήσεως διεθνιστικός, καθώς υποστηρίζει οικουμενικά ιδεώδη, υπεράνω συνόρων και πατρίδων.

Βέβαια, το εγχείρημα του παρόντος βιβλίου δεν είναι τόσο πρωτότυπο, καθώς η προσπάθεια ιστορικής αυτοκριτικής του σοσιαλισμού και αποσύνδεσής του από τα κομμουνιστικά καθεστώτα του 20ού αιώνα είναι γεγονός τουλάχιστον από τότε που οι Κάρλο Ροσέλι (Carlo Rosseli) και Νορμπέρτο Μπόμπιο (Norberto Bobbio) έγραφαν τα περίφημα έργα τους (τα οποία, παρεμπιπτόντως, έχουν επίσης φέρει με εξαιρετική επιμέλεια στη γλώσσα μας οι εκδόσεις Πόλις), και συνεχίζεται ως τις μέρες μας. Ο Άλεξ Χόνετ, όπως φαίνεται και στον υπότιτλο του βιβλίου του, το γνωρίζει. Ο Χόνετ, που έχει χαρακτηριστεί και «ο αυθεντικός φιλόσοφος της σοσιαλδημοκρατίας» («Le Nouvel Observateur») έχει τις πολιτικές προτιμήσεις του, όμως αυτό δεν καθιστά το βιβλίο του προβληματικό, αλλά θα μπορούσε κανείς να πει, αντίθετα, ότι του δίνει μια πνοή ζωντάνιας, καθιστώντας το ένα ενδιαφέρον ανάγνωσμα για το σήμερα.

* Ο ΜΥΡΩΝ ΖΑΧΑΡΑΚΗΣ είναι μεταπτυχιακός φοιτητής Φιλοσοφίας.


Απόσπασμα από το βιβλίο 

«Αυτή η ολιστική αντίληψη, το να θεωρείται δηλαδή η αλληλέγγυα κοινότητα και όχι πια το μεμονωμένο άτομο φορέας της ελευθερίας που πρέπει να υλοποιηθεί, αποτέλεσε την αφετηρία του σοσιαλιστικού κινήματος. Όλα τα μέτρα που, ανεξάρτητα από την έκβασή τους, επινόησαν οι οπαδοί αυτού του κινήματος, για να άρουν τα υπάρχοντα δεινά, στόχευαν εντέλει στη δημιουργία μιας τέτοιας κοινότητας μελών, που θα αλληλοσυμπληρώνονται και θα μεταχειρίζονται ο ένας τον άλλο ως ίσους. Κι ήταν αυτή η αναδρομική πρόσδεση στον κατάλογο αιτημάτων της Γαλλικής Επανάστασης που δυσκόλεψε εξαρχής την αστική κριτική να απορρίψει ως αθεμελίωτη τη στοχοθεσία του κινήματος».

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σεφαραδίτες 1492-1932» (κριτική): Πέντε αιώνες διωγμών και δημιουργίας

«Σεφαραδίτες 1492-1932» (κριτική): Πέντε αιώνες διωγμών και δημιουργίας

Για το βιβλίο «Σεφαραδίτες 1492-1932 – Από την Ισπανία στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και την ελληνική Θεσσαλονίκη» των Ιακώβ Σιμπή και Καρίνας Λάμψα (εκδ. Καπόν). Κεντρική εικόνα: Οι περίφημοι Εβραίοι πυροσβέστες αποτελούσαν επιβλητικό θέαμα με τις πελώριες περικεφαλαίες, το χιτώνιο με τα αστραφτερά κουμπιά και την τα...

«Εφιαλτικές νύχτες» του Πέτερ Ένγκλουντ (κριτική) – Πανόραμα μικροϊστοριών του Β' Παγκοσμίου Πολέμου

«Εφιαλτικές νύχτες» του Πέτερ Ένγκλουντ (κριτική) – Πανόραμα μικροϊστοριών του Β' Παγκοσμίου Πολέμου

Για το βιβλίο του Πέτερ Ένγκλουντ [Peter Englund] «Εφιαλτικές νύχτες» (μτφρ. Γρηγόρης Κονδύλης, εκδ. Μεταίχμιο), μια ιστορία με 39 πρωταγωνίστριες και πρωταγωνιστές. Στην κεντρική εικόνα: Ο Αλμπέρ Καμύ. 

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Οι ...

«24 Ιουλίου 1923, Η μέρα που τελείωσε ο Μεγάλος Πόλεμος» (κριτική) – Τα σκοτεινά σημεία της Συνθήκης της Λωζάνης

«24 Ιουλίου 1923, Η μέρα που τελείωσε ο Μεγάλος Πόλεμος» (κριτική) – Τα σκοτεινά σημεία της Συνθήκης της Λωζάνης

Για το βιβλίο του Τζέι Γουίντερ [Jay Winter] «24 Ιουλίου 1923. Η μέρα που τελείωσε ο Μεγάλος Πόλεμος» (μτφρ. Ανδρέας Κίκηρας, εκδ. Πεδίο). Κεντρική εικόνα: Η στιγμή που οι αντιπροσωπείες των κρατών υπογράφουν τη Συνθήκη της Λωζάνης.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης διοργανώνουν χριστουγεννιάτικη γιορτή βιβλίου το Σάββατο 9 & την Κυριακή 10 Δεκεμβρίου από τις 11:00 μέχρι και τις 19:00 στην οδό Θουκυδίδου 4, στην Πλάκα και υπόσχονται δύο μέρες γεμάτες με μουσική, κεράσματα, προτάσεις για δώρα και μεγάλες προσφορές.

Επιμέλεια: ...

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Από σήμερα (7/12) έως και την Κυριακή (10/12) οι εκδόσεις Ψυχογιός ετοιμάζουν μια χριστουγεννιάτικη γιορτή για μικρούς και μεγάλους στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης με bazaar βιβλίων, εκδηλώσεις και δράσεις για τα παιδιά. «Τίτλοι λογοτεχνίας για μικρούς και μεγάλους, bazaar βιβλίων, συναντήσεις με συγγραφείς & συναρπα...

«Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (κριτική) – Η τελετουργία ενός φόνου σε μια άκρως σύγχρονη παράσταση

«Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (κριτική) – Η τελετουργία ενός φόνου σε μια άκρως σύγχρονη παράσταση

Για την παράσταση του Πορτογάλου σκηνοθέτη Τιάγκο Ροντρίγκες [Tiago Rodriguez] «Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» που ανέβηκε στην κεντρική σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση. Κεντρική εικόνα: © Joseph Bandere.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος  ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής, το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορασ...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ