marathonas250

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Στην ιστορία τής Ευρώπης και κατ’ επέκταση του Δυτικού κόσμου δύο είναι οι μάχες που απέτρεψαν καθοριστικά την “εκβαρβάρωση” τής γηραιάς ηπείρου: αφενός η μάχη τού Μαραθώνα (490 π.Χ.) και γενικότερα οι Μηδικοί Πόλεμοι, που απώθησαν την περσική απειλή, και αφετέρου η μάχη τού Πουατιέ (732 μ.Χ.), που έβαλε φραγμό στις επεκτατικές διαθέσεις των Αράβων, περιορίζοντάς τους έτσι πίσω από τα Πυρηναία. 

Ο Jim Lacey, καθηγητής Πολέμου, Πολιτικής και Στρατηγικής σε στρατιωτική σχολή στο Κούαντικο, αναλαμβάνει να διερευνήσει τη μάχη στον Μαραθώνα και να εξηγήσει με στρατιωτικά κριτήρια πώς και γιατί μια μικρή δύναμη Ελλήνων κατάφερε να νικήσει μια τουλάχιστον διπλάσια σε αριθμό στρατιά Περσών. Το βιβλίο, λοιπόν, παρόλο που εντάσσει το συγκεκριμένο γεγονός στα ευρύτερα ιστορικά του συμφραζόμενα, εστιάζει κυρίως στις συνθήκες και στην στρατηγική που ακολούθησαν οι Αθηναίοι ώστε να περιορίσουν την αριθμητική μειονεξία και να αξιοποιήσουν την τακτική τους υπεροχή ώστε να οδηγήσουν τη μάχη στην εξέλιξη που αυτοί επιθυμούσαν.

Τα ιστορικά δεδομένα, που μπορεί τα γνωρίζουν οι έλληνες αναγνώστες (κι αυτό δεν είναι σίγουρο), δεν είναι απόλυτα γνωστά στους Αμερικανούς και γι’ αυτό μια σκιαγράφησή τους είναι αναγκαία: η άνοδος της περσικής αυτοκρατορίας που σύντομα επεκτάθηκε σε όλη τη Μέση Ανατολή μέχρι τον Βόσπορο και έπειτα στη Θράκη και στη Βόρεια Ελλάδα, η διαμόρφωση της αθηναϊκής πόλης τόσο στην δική της αυτάρκεια όσο και στις σχέσεις της με τις άλλες ελληνικές πόλεις και κυρίως με τη Σπάρτη, η Ιωνική επανάσταση που έδωσε την αφορμή στους Πέρσες να επιτεθούν καταρχάς στην Ερέτρια και έπειτα στον αρχικό και βασικό τους στόχο, την Αθήνα.

marathonΌταν ο J. Lacey τελικά αποφασίζει να επικεντρωθεί παραγωγικά στον Μαραθώνα, κάνει μια σαφώς απαραίτητη επεξήγηση του τρόπου πολέμου των Ασιατών και πιο εκτενώς των Αθηναίων, οι οποίοι διαμόρφωσαν πρώτοι αυτό που ο Βίκτορ Ντέιβις Χάνσον ονομάζει «Δυτικό τρόπο πολέμου». Αυτός συνίσταται στη χρήση ανώτερης τεχνολογίας, στην τήρηση αυστηρής πειθαρχίας, στην επιδίωξη μίας και μοναδικής μάχης που θα κρίνει καθ’ ολοκληρία το αποτέλεσμα, στην ευελιξία του επικεφαλής που είναι έτοιμος να αλλάξει τη στρατηγική την ώρα της μάχης και τέλος στην οικονομική στήριξη της όλης προσπάθειας. Αυτές οι πέντε βασικές αρχές υλοποιήθηκαν από την Αθήνα το 490 π.Χ. και έκτοτε, με την αναμενόμενη εξέλιξή τους, υιοθετήθηκαν από τα δυτικά κράτη με συνεχώς αυξανόμενη επιτυχία, παρά τις όποιες εξαιρέσεις.

Ο J. Lacey, όταν κατεβάζει τον φακό του στην πεδιάδα του Μαραθώνα διατυπώνει δύο βασικές ερευνητικές προτάσεις που ξεκαθαρίζουν ορισμένα ασαφή σημεία της μάχης. Πρώτα απ’ όλα πιστεύει ότι ο Καλλίμαχος και όχι ο Μιλτιάδης ήταν ο εμπνευστής της στρατηγικής που θα ακολουθούσαν, αλλά, επειδή πέθανε στο πεδίο της μάχης, δεν μπόρεσε να καρπωθεί και τις δάφνες της νίκης. Δεύτερον και σημαντικότερο, είναι η ίδια η τακτική που ακολουθήθηκε ώστε ο (υπερ)διπλάσιος περσικός στρατός να αναγκαστεί να πολεμήσει χωρίς να μπορεί να αξιοποιήσει την αριθμητική του υπεροπλία και τα βαρύ ιππικό του. Το βασικό τέχνασμα αφορούσε στην ενίσχυση των πλαϊνών πτερύγων και στην εξασθένιση του κέντρου του στρατού εκ μέρους των Αθηναίων. Με αυτόν τον τρόπο, οι Πέρσες παρασύρθηκαν σε μια επέλαση στο ασθενές κέντρο, το οποίο υποχώρησε τακτικά και έπειτα επέδειξε σθεναρή αντίσταση, ώσπου το δεξί και το αριστερό κέρας να εκδιώξουν τα αντίστοιχα περσικά και έπειτα να σφίξουν σαν μέγγενη το έως τότε νικητήριο μηδικό κέντρο. Εδώ θα περίμενα οπωσδήποτε αναλυτικά σχεδιαγράμματα που να δείχνουν την αρχική τοποθέτηση των αντίπαλων στρατευμάτων αλλά και τη μετακίνησή τους, ώστε να φανεί η τακτικά έξυπνη στρατηγική των Ελλήνων. Το βιβλίο όμως δεν περιέχει τέτοιου είδους σχήματα, με αποτέλεσμα η συλλογιστική πορεία του J. Lacley να μένει θεωρητική και αόριστη εικόνα.

Παρά το επιστημονικό υπόβαθρο του βιβλίου, ο συγγραφέας επιδίωξε και πέτυχε να μιλήσει απλά και εκλαϊκευμένα, ώστε ο μέσος φιλίστωρ αναγνώστης να μπορεί να καταλάβει τόσο το ιστορικό περικείμενο όσο και τα στρατηγικά δεδομένα που οδήγησαν στη νίκη. Μελετάει τα αμφισβητούμενα σημεία του Ηροδότου, κάνει εικασίες και καταλήγει σε συμπεράσματα με βάση και σύγχρονες αναλύσεις μαχών και τακτικών. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι το δείγμα «Μαραθώνας» εκλαμβάνεται ως το πιο αντιπροσωπευτικό, για να αποτελέσει το πρότυπο του δυτικού τρόπου πολέμου, ευφυής αρχή μιας στρατιωτικής σύλληψης που δουλεύτηκε από το αθηναϊκό πνεύμα και εκτελέστηκε από τους μαχητές του 490 π.Χ.

marathonas-exofJim Lacey
Μαραθώνας. Η μάχη των μαχών
Μτφρ. Π. Γκουμέα
Πρόλ. Αν. Βιστωνίτης
Ψυχογιός 2012

alt

  

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τρελοί, τσαρλατάνοι, ταραχοποιοί» του Ρότζερ Σκράτον – «Διανοούμενοι της Νέας Αριστεράς»

«Τρελοί, τσαρλατάνοι, ταραχοποιοί» του Ρότζερ Σκράτον – «Διανοούμενοι της Νέας Αριστεράς»

Για το δοκίμιο του Ρότζερ Σκράτον (Roger Scruton) «Τρελοί, τσαρλατάνοι, ταραχοποιοί - Διανοούμενοι της Νέας Αριστεράς» (μτφρ. Άννα Δαμιανίδη, εκδ. Επίκεντρο, 2018). Στην κεντρική εικόνα, ο Μισέλ Φουκώ και ο Ζαν-Πολ Σαρτρ.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης  ...

«Λογοτεχνία και επανάσταση» των Ζοζέφ Αντράς και Καουτάρ Αρσί (κριτική) – Η «στρατευμένη» λογοτεχνία, οι θιασώτες της, τα όριά της

«Λογοτεχνία και επανάσταση» των Ζοζέφ Αντράς και Καουτάρ Αρσί (κριτική) – Η «στρατευμένη» λογοτεχνία, οι θιασώτες της, τα όριά της

Για το δοκίμιο των Ζοζέφ Αντράς (Joseph Andras) και Καουτάρ Αρσί (Kaoutar Harchi) «Λογοτεχνία και επανάσταση» (μτφρ. Γιώργος Θ. Καράμπελας, Εκδόσεις του εικοστού πρώτου). Στην κεντρική εικόνα, ο Τζορτζ Όργουελ, έργα του οποίου εξετάζονται στη συγκεκριμένη μελέτη. 

...

«Το τέλος των ψευδαισθήσεων» του Αντρέας Ρέκβιτς (κριτική) – Η κρίση του φιλελεύθερου καπιταλισμού και πιθανές εναλλακτικές

«Το τέλος των ψευδαισθήσεων» του Αντρέας Ρέκβιτς (κριτική) – Η κρίση του φιλελεύθερου καπιταλισμού και πιθανές εναλλακτικές

Για το δοκίμιο του Αντρέας Ρέκβιτς (Andreas Reckwitz) «Το τέλος των ψευδαισθήσεων - Πολιτική, οικονομία και κουλτούρα στην ύστερη νεωτερικότητα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια, σε μετάφραση της Ευαγγελίας Τόμπορη. 

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Οι ξαδέλφες» της Αουρόρα Βεντουρίνι (κριτική) – Ιστορία μιας μοναδικής κι αλλόκοτης οικογένειας

«Οι ξαδέλφες» της Αουρόρα Βεντουρίνι (κριτική) – Ιστορία μιας μοναδικής κι αλλόκοτης οικογένειας

Για το βιβλίο της Αουρόρα Βεντουρίνι (Aurora Ventoyrini) «Οι ξαδέλφες» (μτφρ. Μαρία Αθανασιάδου, Θεώνη Κάμπρα, Αλίκη Μανωλά, Ιφιγένεια Ντούμη, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, εκδ. Carnivora). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία του Αλεχάντρο Γιοντορόφσκι «Santa Sangre» (1989).

...
Φραγκίσκος: Ο Πάπας της «Εκκλησίας του λαού του Θεού»

Φραγκίσκος: Ο Πάπας της «Εκκλησίας του λαού του Θεού»

Για την αυτοβιογραφία του Πάπα Φραγκίσκου με τίτλο «Ελπίδα, η αυτοβιογραφία» που κυκλοφορεί σε μετάφραση Άννας Παπασταύρου από τις εκδόσεις Gutenberg. 

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης

Είμαι πάντοτε επιφυλακτικός απέναντι στις αυτοβιογραφίες, αν και έ...

«Δεν έχω ανάσα» του Λουίζ Σβαρτς (κριτική) – Αντιμέτωπος με το θεριό της κατάθλιψης

«Δεν έχω ανάσα» του Λουίζ Σβαρτς (κριτική) – Αντιμέτωπος με το θεριό της κατάθλιψης

Για το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Λουίζ Σβαρτς (Luiz Schwarcz) «Δεν έχω ανάσα» (μτφρ. Μαρία Παπαδήμα, εκδ. Ίκαρος).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ο Λουίζ Σβαρτζ είναι ένας από τους σημαντικότερους εκδότες της Βρ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Λένας Κορομηλά «Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ιωλκός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στο τρένο; είπες.

...
«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Μεχμέτ Ατές «Η σιωπή του κελιού», το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίμετρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πάντα έλεγαν: «Συνήθως έρχονται γύρω στις έξι, έξι κα...

«Δεν θα τελειώσει έτσι» των Νίκι Φρεντς (προδημοσίευση)

«Δεν θα τελειώσει έτσι» των Νίκι Φρεντς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα των Νίκι Φρεντς [Nicci French] «Δεν θα τελειώσει έτσι» (μτφρ. Κίκα Κραμβουσάνου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Κίρα άκουγε αν...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μια ανασκόπηση της ελληνικής διηγηματογραφίας των τελευταίων πενήντα ετών σε 50 αντιπροσωπευτικά κείμενα. Σε πόσες κατηγορίες μπορούν να ταξινομηθούν τα διηγήματα (της μνήμης, πολιτικά, ερωτικά, αστυνομικά κ.ά.) και ποιοι οι σημαντικοί εκπρόσωποι της κάθε μιας; Στην κεντρική εικόνα, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (1...

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Η εξέλιξη της τεχνολογίας, η δίκη του Γαλιλαίου, η αποδοχή του θανάτου, αλλά και οι προκαταλήψεις μας για τους τσιγγάνους. Δέκα βιβλία που θα μας γεννήσουν πολλά ερωτήματα και θα μας δώσουν απαντήσεις.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Δέκα πρόσφατα βιβλία πεζογραφίας από όλον τον κόσμο, γραμμένα από γυναίκες, με πρωταγωνίστριες θηλυκότητες, που απευθύνονται σε όλους. Ιστορίες για τις ηχηρές ή σιωπηρές επαναστάσεις των γυναικών εντός και εκτός των έμφυλων ρόλων τους, τις εκφάνσεις της αυτενέργειας και χειραφέτησής τους. Μυθιστορήματα και διηγήματα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ