marathonas250

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Στην ιστορία τής Ευρώπης και κατ’ επέκταση του Δυτικού κόσμου δύο είναι οι μάχες που απέτρεψαν καθοριστικά την “εκβαρβάρωση” τής γηραιάς ηπείρου: αφενός η μάχη τού Μαραθώνα (490 π.Χ.) και γενικότερα οι Μηδικοί Πόλεμοι, που απώθησαν την περσική απειλή, και αφετέρου η μάχη τού Πουατιέ (732 μ.Χ.), που έβαλε φραγμό στις επεκτατικές διαθέσεις των Αράβων, περιορίζοντάς τους έτσι πίσω από τα Πυρηναία. 

Ο Jim Lacey, καθηγητής Πολέμου, Πολιτικής και Στρατηγικής σε στρατιωτική σχολή στο Κούαντικο, αναλαμβάνει να διερευνήσει τη μάχη στον Μαραθώνα και να εξηγήσει με στρατιωτικά κριτήρια πώς και γιατί μια μικρή δύναμη Ελλήνων κατάφερε να νικήσει μια τουλάχιστον διπλάσια σε αριθμό στρατιά Περσών. Το βιβλίο, λοιπόν, παρόλο που εντάσσει το συγκεκριμένο γεγονός στα ευρύτερα ιστορικά του συμφραζόμενα, εστιάζει κυρίως στις συνθήκες και στην στρατηγική που ακολούθησαν οι Αθηναίοι ώστε να περιορίσουν την αριθμητική μειονεξία και να αξιοποιήσουν την τακτική τους υπεροχή ώστε να οδηγήσουν τη μάχη στην εξέλιξη που αυτοί επιθυμούσαν.

Τα ιστορικά δεδομένα, που μπορεί τα γνωρίζουν οι έλληνες αναγνώστες (κι αυτό δεν είναι σίγουρο), δεν είναι απόλυτα γνωστά στους Αμερικανούς και γι’ αυτό μια σκιαγράφησή τους είναι αναγκαία: η άνοδος της περσικής αυτοκρατορίας που σύντομα επεκτάθηκε σε όλη τη Μέση Ανατολή μέχρι τον Βόσπορο και έπειτα στη Θράκη και στη Βόρεια Ελλάδα, η διαμόρφωση της αθηναϊκής πόλης τόσο στην δική της αυτάρκεια όσο και στις σχέσεις της με τις άλλες ελληνικές πόλεις και κυρίως με τη Σπάρτη, η Ιωνική επανάσταση που έδωσε την αφορμή στους Πέρσες να επιτεθούν καταρχάς στην Ερέτρια και έπειτα στον αρχικό και βασικό τους στόχο, την Αθήνα.

marathonΌταν ο J. Lacey τελικά αποφασίζει να επικεντρωθεί παραγωγικά στον Μαραθώνα, κάνει μια σαφώς απαραίτητη επεξήγηση του τρόπου πολέμου των Ασιατών και πιο εκτενώς των Αθηναίων, οι οποίοι διαμόρφωσαν πρώτοι αυτό που ο Βίκτορ Ντέιβις Χάνσον ονομάζει «Δυτικό τρόπο πολέμου». Αυτός συνίσταται στη χρήση ανώτερης τεχνολογίας, στην τήρηση αυστηρής πειθαρχίας, στην επιδίωξη μίας και μοναδικής μάχης που θα κρίνει καθ’ ολοκληρία το αποτέλεσμα, στην ευελιξία του επικεφαλής που είναι έτοιμος να αλλάξει τη στρατηγική την ώρα της μάχης και τέλος στην οικονομική στήριξη της όλης προσπάθειας. Αυτές οι πέντε βασικές αρχές υλοποιήθηκαν από την Αθήνα το 490 π.Χ. και έκτοτε, με την αναμενόμενη εξέλιξή τους, υιοθετήθηκαν από τα δυτικά κράτη με συνεχώς αυξανόμενη επιτυχία, παρά τις όποιες εξαιρέσεις.

Ο J. Lacey, όταν κατεβάζει τον φακό του στην πεδιάδα του Μαραθώνα διατυπώνει δύο βασικές ερευνητικές προτάσεις που ξεκαθαρίζουν ορισμένα ασαφή σημεία της μάχης. Πρώτα απ’ όλα πιστεύει ότι ο Καλλίμαχος και όχι ο Μιλτιάδης ήταν ο εμπνευστής της στρατηγικής που θα ακολουθούσαν, αλλά, επειδή πέθανε στο πεδίο της μάχης, δεν μπόρεσε να καρπωθεί και τις δάφνες της νίκης. Δεύτερον και σημαντικότερο, είναι η ίδια η τακτική που ακολουθήθηκε ώστε ο (υπερ)διπλάσιος περσικός στρατός να αναγκαστεί να πολεμήσει χωρίς να μπορεί να αξιοποιήσει την αριθμητική του υπεροπλία και τα βαρύ ιππικό του. Το βασικό τέχνασμα αφορούσε στην ενίσχυση των πλαϊνών πτερύγων και στην εξασθένιση του κέντρου του στρατού εκ μέρους των Αθηναίων. Με αυτόν τον τρόπο, οι Πέρσες παρασύρθηκαν σε μια επέλαση στο ασθενές κέντρο, το οποίο υποχώρησε τακτικά και έπειτα επέδειξε σθεναρή αντίσταση, ώσπου το δεξί και το αριστερό κέρας να εκδιώξουν τα αντίστοιχα περσικά και έπειτα να σφίξουν σαν μέγγενη το έως τότε νικητήριο μηδικό κέντρο. Εδώ θα περίμενα οπωσδήποτε αναλυτικά σχεδιαγράμματα που να δείχνουν την αρχική τοποθέτηση των αντίπαλων στρατευμάτων αλλά και τη μετακίνησή τους, ώστε να φανεί η τακτικά έξυπνη στρατηγική των Ελλήνων. Το βιβλίο όμως δεν περιέχει τέτοιου είδους σχήματα, με αποτέλεσμα η συλλογιστική πορεία του J. Lacley να μένει θεωρητική και αόριστη εικόνα.

Παρά το επιστημονικό υπόβαθρο του βιβλίου, ο συγγραφέας επιδίωξε και πέτυχε να μιλήσει απλά και εκλαϊκευμένα, ώστε ο μέσος φιλίστωρ αναγνώστης να μπορεί να καταλάβει τόσο το ιστορικό περικείμενο όσο και τα στρατηγικά δεδομένα που οδήγησαν στη νίκη. Μελετάει τα αμφισβητούμενα σημεία του Ηροδότου, κάνει εικασίες και καταλήγει σε συμπεράσματα με βάση και σύγχρονες αναλύσεις μαχών και τακτικών. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι το δείγμα «Μαραθώνας» εκλαμβάνεται ως το πιο αντιπροσωπευτικό, για να αποτελέσει το πρότυπο του δυτικού τρόπου πολέμου, ευφυής αρχή μιας στρατιωτικής σύλληψης που δουλεύτηκε από το αθηναϊκό πνεύμα και εκτελέστηκε από τους μαχητές του 490 π.Χ.

marathonas-exofJim Lacey
Μαραθώνας. Η μάχη των μαχών
Μτφρ. Π. Γκουμέα
Πρόλ. Αν. Βιστωνίτης
Ψυχογιός 2012

alt

  

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η βούληση του λαού» του Άλμπερτ Γουίλ (κριτική) – Συστατικό της δημοκρατίας ή επικίνδυνος μύθος;

«Η βούληση του λαού» του Άλμπερτ Γουίλ (κριτική) – Συστατικό της δημοκρατίας ή επικίνδυνος μύθος;

Για το βιβλίο του Άλμπερτ Γουίλ [Albert Weale] «Η βούληση του λαού: Ένας σύγχρονος μύθος» (μτφρ. Δημοσθένης Κούλουθρος, εκδ. Επίκεντρο). Κεντρική εικόνα: © Vlad Tchompalov (Unsplash).

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

...
«Εφευρίσκοντας τον έρωτα ξανά: Πώς η πατριαρχία σαμποτάρει τις ετεροφυλοφιλικές σχέσεις» της Μόνα Σολέ (κριτική) – Ερωτικοποιήστε την ισότητα, όχι τη βία!

«Εφευρίσκοντας τον έρωτα ξανά: Πώς η πατριαρχία σαμποτάρει τις ετεροφυλοφιλικές σχέσεις» της Μόνα Σολέ (κριτική) – Ερωτικοποιήστε την ισότητα, όχι τη βία!

Για το δοκίμιο της Μόνα Σολέ [Mona Chollet] «Εφευρίσκοντας τον έρωτα ξανά: Πώς η πατριαρχία σαμποτάρει τις ετεροφυλοφιλικές σχέσεις» (μτφρ. Γιώργος Καράμπελας, εκδ. Στερέωμα). Κεντρική εικόνα: © Nathan Walker (Unsplash).

Γράφει η Ιωάννα Σπηλιοπούλου ...

Τέρι Ίγκλετον, Γιώργος Ν. Πολίτης: Δύο βιβλία κριτικής για τον Μαρξ στον 21ο αιώνα

Τέρι Ίγκλετον, Γιώργος Ν. Πολίτης: Δύο βιβλία κριτικής για τον Μαρξ στον 21ο αιώνα

Για το βιβλίο του Τέρι Ίγκλετον [Terry Eagleton] «Ιδεολογία» (μτφρ. Μελέτης Λάμπρου, εκδ. Πεδίο) και του Γιώργου Ν. Πολίτη «Εξουσιαστική Αριστερά» (εκδ. Αλεξάνδρεια).

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

«Ο μαρξισμός ως ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τίλντα Σουίντον, Θεόδωρος Τερζόπουλος, Πάτι Σμιθ & Λένα Πλάτωνος, μεταξύ πολλών άλλων, στο φετινό πρόγραμμα της Στέγης

Τίλντα Σουίντον, Θεόδωρος Τερζόπουλος, Πάτι Σμιθ & Λένα Πλάτωνος, μεταξύ πολλών άλλων, στο φετινό πρόγραμμα της Στέγης

Τίλντα Σουίντον, Θεόδωρος Τερζόπουλος, Πάτι Σμιθ & Λένα Πλάτωνος, μεταξύ πολλών άλλων, κοσμούν το φετινό, πλουσιότατο και άκρως ερεθιστικό, πρόγραμμα της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση. «Και τώρα, τι κάνουμε; Δεν περιμένουμε. Ούτε συνεχίζουμε αμέριμνοι. Μιλάμε και φωνάζουμε για τις πληγές, που πρέπει να τις νιώ...

«Χορός στα ποτήρια» της Γεωργίας Τάτση (κριτική) – Δύο καλογραμμένες νουβέλες με ιστορικές και πολιτικές ρίζες

«Χορός στα ποτήρια» της Γεωργίας Τάτση (κριτική) – Δύο καλογραμμένες νουβέλες με ιστορικές και πολιτικές ρίζες

Για την επανακυκλοφορία του βιβλίου της Γεωργίας Τάτση «Χορός στα ποτήρια» (εκδ. Βακχικόν, δύο νουβέλες). Κεντρική εικόνα: Φωτογραφία από την ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Θίασος» (1974-’75) 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Iεροτελεστικός από τη...

Διαβάζοντας με τον Γιώργο Τζαβάρα

Διαβάζοντας με τον Γιώργο Τζαβάρα

Πρόσωπα από το χώρο των τεχνών, των ιδεών και του πολιτισμού, αποκαλύπτουν τον δικό τους αναγνωστικό χαρακτήρα, τη μύχια σχέση τους με το βιβλίο και την ανάγνωση. Σήμερα, ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Γιώργος Τζαβάρας.

Eπιμέλεια: Book Press

Ποιο βι...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ