myrogiannis250

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Από την προϊστορία της αστυνομικής λογοτεχνίας

Τα πρώτα σοβαρά σε έκταση και σε προδιαγραφές δείγματα της ελληνικής αστυνομικής λογοτεχνίας εντοπίζονται στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα.

Εκεί κάπου στον μεσοπόλεμο, ονόματα λογοτεχνών, όπως ο Π. Νιρβάνας ή η Ελ. Βλάχου, και “παραλογοτεχνών”, όπως ο Τ. Αυλωνίτης, ο Ηλ. Μπακόπουλος, ο Γ. Τσουκαλάς, ο Απ. Μαγγανάρης κ.ά. που δημοσίευαν στα περιοδικά τής εποχής «Μάσκα» και «Μυστήριο», έρχονται να δώσουν τροφή στους πεινασμένους για δράση και έγκλημα έλληνες αναγνώστες.

Είναι η εποχή τής Αγκάθα Κρίστι και άλλων Αγγλοσαξόνων οι οποίοι αποθεώνουν το αίνιγμα, την αστυνομική έρευνα –επαγγελματική ή ερασιτεχνική- και την επαγωγική μέθοδο ανακάλυψης της αλήθειας γύρω από έναν φόνο ή άλλο έγκλημα.

Ωστόσο, πατέρας τής αστυνομικής λογοτεχνίας θεωρείται διεθνώς ο Edgar Allan Poe, ο οποίος στα μέσα τού 19ου αιώνα εισήγαγε το διήγημα που περιείχε βασικές αστυνομικές δομές, όπως το προς διαλεύκανση έγκλημα, τον ντετέκτιβ που αναλαμβάνει να το εξιχνιάσει, την αφηγηματική πορεία που ενσωματώνει τον αναγνώστη στο παιχνίδι της διερεύνησης της υπόθεσης κ.λπ. Έτσι, δεν είναι άξιο απορίας να υποθέσει κανείς ότι, πριν από την εμφάνιση των αμιγώς αστυνομικών έργων στην Ελλάδα τής δεκαετίας τού ’20 και του ’30, υπήρχαν έργα που χρησιμοποίησαν την αστυνομική πλοκή χωρίς να είναι αστυνομικά, που περιέλαβαν δηλαδή το μυστήριο και μια κάποια λύση του, έστω και χωρίς τον πρωτεργάτη ερευνητή, χωρίς καν να επικεντρώνονται ακριβώς στην αφήγηση της λύσης.

myrogiannis-photoΟ Στράτος Μυρογιάννης, λοιπόν, διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, αναλαμβάνει να παρουσιάσει τη γέφυρα ανάμεσα στα πρώτα ποεϊκά αστυνομικά διηγήματα και στη μετέπειτα εξέλιξη του είδους στην Ελλάδα. Εστιάζει την προσοχή του στο διήγημα (αφήνοντας κατά μέρος λ.χ. το μυθιστόρημα “Ο συμβολαιογράφος” του Α.Ρ. Ραγκαβή) και εντοπίζει δείγματα αστυνομικής πλοκής στις μικρές ιστορίες των Α.Ρ. Ραγκαβή, Δ. Βικέλα και Γ. Βιζυηνού. Τα περισσότερα από αυτά δεν είναι φυσικά καθαρόαιμα αστυνομικά, παρόλο που διαθέτουν τεχνικές τής εν λόγω λογοτεχνίας, ενώ το “Ποίος ήτο ο φονεύς του αδελφού μου” του Γ. Βιζυηνού διεκδικεί δικαίως τον τίτλο του πρώτου ελληνικού αστυνομικού διηγήματος.

Εφαρμόζοντας θεωρητικά εργαλεία, όπως επιβάλλεται, ο μελετητής αποδεικνύει ότι οι έλληνες διηγηματογράφοι ακολούθησαν τα πρότυπα των ευρωπαίων συναδέλφων τους και εισήγαγαν σταδιακά τα στοιχεία της αστυνομικής πλοκής: ένα μυστήριο που αναζητεί τη λύση του, τον ερευνητή που δραστηριοποιείται με συστηματικό ή μη τρόπο, την έρευνα που εξελίσσεται παράλληλα με τα υπόλοιπα κέντρα τού έργου και τέλος τη διαλεύκανση του μυστηρίου. Εννοείται ότι δεν συναντώνται όλα μαζί, ούτε η εστίαση των συγγραφέων είναι προσανατολισμένη σ’ αυτά, αλλά επειδή τα στοιχεία τούτα παρατηρούνται σε εμβρυακή ή σε νηπιακή μορφή στα διηγήματα για τα οποία συζητάμε, τα τελευταία μπορεί να θεωρηθούν πρόδρομοι του είδους.

Το βασικό συστατικό της αστυνομικής πλοκής είναι η σκόπιμη σκηνοθεσία τής ανάγνωσης, που κατευθύνει τον αναγνώστη να παρακολουθήσει την πορεία τής έρευνας, να δει τα ποικίλα κενά, να προβληματιστεί στις διασταυρώσεις τής υπόθεσης, να πέσει θύμα πλάνης και γενικά να μετατραπεί σε ενεργητικό συν-συγγραφέα που δρα βάσει μιας προδιαγεγραμμένης (ειδολογικής και διακειμενικής) αναγνωστικής σύμβασης με τον δημιουργό. Κι αυτό καταφέρνει να δείξει άκρως πετυχημένα ο Στρ. Μυρογιάννης στα πέντε διηγήματα που μελετά.

Θα ήθελα η μελέτη του να είναι πιο εκτενής, να μιλούσε περισσότερο για τον 19o αιώνα και τη σχέση των ελληνικών λογοτεχνικών έργων με τα ευρωπαϊκά, να βλέπαμε δηλαδή πιο στενά τη μετακένωση των τελευταίων στα καθ’ ημάς. Θα ήθελα επίσης ο συγγραφέας να είναι πιο προσεκτικός με τα ελληνικά του… Πρέπει να του αναγνωρίσει κανείς ότι το άνοιγμα που έκανε στο παρθένο αυτό πεδίο είναι σημαντικό. Κι είναι σημαντικό όχι μόνο επειδή χαρτογραφεί σχεδόν εν κενώ την προϊστορία τής αστυνομικής λογοτεχνίας, αλλά και επειδή θεμελιώνει επιστημονικά όσα συνέλαβε, ώστε να αποδείξει ότι κείμενα τέτοιου είδους αποτελούν προδρομικές στάσεις που άνοιξαν δρόμους.

myrogiannisΑπό τις ιστορίες μυστηρίου στην αστυνομική πλοκή
Στράτος Μυρογιάννης
Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2012
Τιμή: € 9,59 σελ. 159

alt

 

 

 

  

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Δοκίμια φιλοσοφίας και θρησκείας» του Χαράλαμπου Βέντη – Για έναν Χριστιανισμό της «συμπερίληψης»

«Δοκίμια φιλοσοφίας και θρησκείας» του Χαράλαμπου Βέντη – Για έναν Χριστιανισμό της «συμπερίληψης»

Για το βιβλίο του Χαράλαμπου Βέντη «Δοκίμια φιλοσοφίας και θρησκείας», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Εκκρεμές. Κεντρική εικόνα: Έργο του Ιταλού ζωγράφου Γκουερτσίνο με τίτλο «Θεός, ο πατέρας» (1635-1640).

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

Στη σύγχρονη Δύ...

«Τρελοί, τσαρλατάνοι, ταραχοποιοί» του Ρότζερ Σκράτον – «Διανοούμενοι της Νέας Αριστεράς»

«Τρελοί, τσαρλατάνοι, ταραχοποιοί» του Ρότζερ Σκράτον – «Διανοούμενοι της Νέας Αριστεράς»

Για το δοκίμιο του Ρότζερ Σκράτον (Roger Scruton) «Τρελοί, τσαρλατάνοι, ταραχοποιοί - Διανοούμενοι της Νέας Αριστεράς» (μτφρ. Άννα Δαμιανίδη, εκδ. Επίκεντρο, 2018). Στην κεντρική εικόνα, ο Μισέλ Φουκώ και ο Ζαν-Πολ Σαρτρ.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης  ...

«Λογοτεχνία και επανάσταση» των Ζοζέφ Αντράς και Καουτάρ Αρσί (κριτική) – Η «στρατευμένη» λογοτεχνία, οι θιασώτες της, τα όριά της

«Λογοτεχνία και επανάσταση» των Ζοζέφ Αντράς και Καουτάρ Αρσί (κριτική) – Η «στρατευμένη» λογοτεχνία, οι θιασώτες της, τα όριά της

Για το δοκίμιο των Ζοζέφ Αντράς (Joseph Andras) και Καουτάρ Αρσί (Kaoutar Harchi) «Λογοτεχνία και επανάσταση» (μτφρ. Γιώργος Θ. Καράμπελας, Εκδόσεις του εικοστού πρώτου). Στην κεντρική εικόνα, ο Τζορτζ Όργουελ, έργα του οποίου εξετάζονται στη συγκεκριμένη μελέτη. 

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία» του Ροζέ Βιτράκ, σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου (κριτική)

«Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία» του Ροζέ Βιτράκ, σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου (κριτική)

«Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία» του Ροζέ Βιτράκ, σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου με τον Μάνο Καρατζογιάννη στον πρωταγωνιστικό ρόλο, στο θέατρο «Σταθμός».

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Είδα, στο θέατρο «Σταθμός», τη σκηνοθεσία του Κώστ...

Η Ρέιτσελ Κασκ στην Αθήνα: Θα μιλήσει με την Αμάντα Μιχαλοπούλου για το βιβλίο της «Περί γάμου και χωρισμού»

Η Ρέιτσελ Κασκ στην Αθήνα: Θα μιλήσει με την Αμάντα Μιχαλοπούλου για το βιβλίο της «Περί γάμου και χωρισμού»

Στην Αθήνα έρχεται η συγγραφέας Ρέιτσελ Κασκ, όπου θα μιλήσει με την Αμάντα Μιχαλοπούλου για το βιβλίο της «Περί γάμου και χωρισμού» (μτφρ. Ντόρα Δαρβίρη, εκδ. Gutenberg). Την Τρίτη, 27  Μαΐου, στις 7μμ, στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης.

Επιμέλεια: Book Press

...
«Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» της μπελ χουκς (προδημοσίευση)

«Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» της μπελ χουκς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της μπελ χουκς [bell hooks] «Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 27 Μαΐου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» της μπελ χουκς (προδημοσίευση)

«Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» της μπελ χουκς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της μπελ χουκς [bell hooks] «Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 27 Μαΐου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Τα καταστρέψατε όλα» της Λάρα Καλέγια (προδημοσίευση)

«Τα καταστρέψατε όλα» της Λάρα Καλέγια (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη βραβευμένη με το «Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUPL) 2021» συλλογή διηγημάτων της Μαλτέζας συγγραφέως Λάρα Καλέγια (Lara Calleja) «Τα καταστρέψατε όλα» (μτφρ. Βίκυ Πορφυρίδου), η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: ...

«Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα-φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 - 1991» του Αχιλλέα Σύρμου (προδημοσίευση)

«Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα-φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 - 1991» του Αχιλλέα Σύρμου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από την εισαγωγή της μελέτης του Αχιλλέα Σύρμου «Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα–φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 – 1991», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Τέσσερις πρόσφατες ποιητικές συλλογές που ξεχωρίζουν

Τι διαβάζουμε τώρα; Τέσσερις πρόσφατες ποιητικές συλλογές που ξεχωρίζουν

Τέσσερις ενδιαφέρουσες ποιητικές συλλογές από την περισσότερο ή λιγότερο πρόσφατη εκδοτική σοδειά. Τρία έργα από δόκιμους δημιουργούς και ένα αξιοπρόσεκτο ντεμπούτο.

Γράφει ο Γιώργος Δρίτσας 

...

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα κλασικά και σύγχρονα μυθιστορήματα μεταφρασμένης λογοτεχνίας

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα κλασικά και σύγχρονα μυθιστορήματα μεταφρασμένης λογοτεχνίας

Σταντάλ, Φώκνερ, Έσσε, αλλά και σύγχρονες φωνές συγκροτούν μια δεκάδα βιβλίων που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και που αξίζει να διαβάσουμε. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μια ανασκόπηση της ελληνικής διηγηματογραφίας των τελευταίων πενήντα ετών σε 50 αντιπροσωπευτικά κείμενα. Σε πόσες κατηγορίες μπορούν να ταξινομηθούν τα διηγήματα (της μνήμης, πολιτικά, ερωτικά, αστυνομικά κ.ά.) και ποιοι οι σημαντικοί εκπρόσωποι της κάθε μιας; Στην κεντρική εικόνα, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (1...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ