myrogiannis250

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Από την προϊστορία της αστυνομικής λογοτεχνίας

Τα πρώτα σοβαρά σε έκταση και σε προδιαγραφές δείγματα της ελληνικής αστυνομικής λογοτεχνίας εντοπίζονται στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα.

Εκεί κάπου στον μεσοπόλεμο, ονόματα λογοτεχνών, όπως ο Π. Νιρβάνας ή η Ελ. Βλάχου, και “παραλογοτεχνών”, όπως ο Τ. Αυλωνίτης, ο Ηλ. Μπακόπουλος, ο Γ. Τσουκαλάς, ο Απ. Μαγγανάρης κ.ά. που δημοσίευαν στα περιοδικά τής εποχής «Μάσκα» και «Μυστήριο», έρχονται να δώσουν τροφή στους πεινασμένους για δράση και έγκλημα έλληνες αναγνώστες.

Είναι η εποχή τής Αγκάθα Κρίστι και άλλων Αγγλοσαξόνων οι οποίοι αποθεώνουν το αίνιγμα, την αστυνομική έρευνα –επαγγελματική ή ερασιτεχνική- και την επαγωγική μέθοδο ανακάλυψης της αλήθειας γύρω από έναν φόνο ή άλλο έγκλημα.

Ωστόσο, πατέρας τής αστυνομικής λογοτεχνίας θεωρείται διεθνώς ο Edgar Allan Poe, ο οποίος στα μέσα τού 19ου αιώνα εισήγαγε το διήγημα που περιείχε βασικές αστυνομικές δομές, όπως το προς διαλεύκανση έγκλημα, τον ντετέκτιβ που αναλαμβάνει να το εξιχνιάσει, την αφηγηματική πορεία που ενσωματώνει τον αναγνώστη στο παιχνίδι της διερεύνησης της υπόθεσης κ.λπ. Έτσι, δεν είναι άξιο απορίας να υποθέσει κανείς ότι, πριν από την εμφάνιση των αμιγώς αστυνομικών έργων στην Ελλάδα τής δεκαετίας τού ’20 και του ’30, υπήρχαν έργα που χρησιμοποίησαν την αστυνομική πλοκή χωρίς να είναι αστυνομικά, που περιέλαβαν δηλαδή το μυστήριο και μια κάποια λύση του, έστω και χωρίς τον πρωτεργάτη ερευνητή, χωρίς καν να επικεντρώνονται ακριβώς στην αφήγηση της λύσης.

myrogiannis-photoΟ Στράτος Μυρογιάννης, λοιπόν, διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, αναλαμβάνει να παρουσιάσει τη γέφυρα ανάμεσα στα πρώτα ποεϊκά αστυνομικά διηγήματα και στη μετέπειτα εξέλιξη του είδους στην Ελλάδα. Εστιάζει την προσοχή του στο διήγημα (αφήνοντας κατά μέρος λ.χ. το μυθιστόρημα “Ο συμβολαιογράφος” του Α.Ρ. Ραγκαβή) και εντοπίζει δείγματα αστυνομικής πλοκής στις μικρές ιστορίες των Α.Ρ. Ραγκαβή, Δ. Βικέλα και Γ. Βιζυηνού. Τα περισσότερα από αυτά δεν είναι φυσικά καθαρόαιμα αστυνομικά, παρόλο που διαθέτουν τεχνικές τής εν λόγω λογοτεχνίας, ενώ το “Ποίος ήτο ο φονεύς του αδελφού μου” του Γ. Βιζυηνού διεκδικεί δικαίως τον τίτλο του πρώτου ελληνικού αστυνομικού διηγήματος.

Εφαρμόζοντας θεωρητικά εργαλεία, όπως επιβάλλεται, ο μελετητής αποδεικνύει ότι οι έλληνες διηγηματογράφοι ακολούθησαν τα πρότυπα των ευρωπαίων συναδέλφων τους και εισήγαγαν σταδιακά τα στοιχεία της αστυνομικής πλοκής: ένα μυστήριο που αναζητεί τη λύση του, τον ερευνητή που δραστηριοποιείται με συστηματικό ή μη τρόπο, την έρευνα που εξελίσσεται παράλληλα με τα υπόλοιπα κέντρα τού έργου και τέλος τη διαλεύκανση του μυστηρίου. Εννοείται ότι δεν συναντώνται όλα μαζί, ούτε η εστίαση των συγγραφέων είναι προσανατολισμένη σ’ αυτά, αλλά επειδή τα στοιχεία τούτα παρατηρούνται σε εμβρυακή ή σε νηπιακή μορφή στα διηγήματα για τα οποία συζητάμε, τα τελευταία μπορεί να θεωρηθούν πρόδρομοι του είδους.

Το βασικό συστατικό της αστυνομικής πλοκής είναι η σκόπιμη σκηνοθεσία τής ανάγνωσης, που κατευθύνει τον αναγνώστη να παρακολουθήσει την πορεία τής έρευνας, να δει τα ποικίλα κενά, να προβληματιστεί στις διασταυρώσεις τής υπόθεσης, να πέσει θύμα πλάνης και γενικά να μετατραπεί σε ενεργητικό συν-συγγραφέα που δρα βάσει μιας προδιαγεγραμμένης (ειδολογικής και διακειμενικής) αναγνωστικής σύμβασης με τον δημιουργό. Κι αυτό καταφέρνει να δείξει άκρως πετυχημένα ο Στρ. Μυρογιάννης στα πέντε διηγήματα που μελετά.

Θα ήθελα η μελέτη του να είναι πιο εκτενής, να μιλούσε περισσότερο για τον 19o αιώνα και τη σχέση των ελληνικών λογοτεχνικών έργων με τα ευρωπαϊκά, να βλέπαμε δηλαδή πιο στενά τη μετακένωση των τελευταίων στα καθ’ ημάς. Θα ήθελα επίσης ο συγγραφέας να είναι πιο προσεκτικός με τα ελληνικά του… Πρέπει να του αναγνωρίσει κανείς ότι το άνοιγμα που έκανε στο παρθένο αυτό πεδίο είναι σημαντικό. Κι είναι σημαντικό όχι μόνο επειδή χαρτογραφεί σχεδόν εν κενώ την προϊστορία τής αστυνομικής λογοτεχνίας, αλλά και επειδή θεμελιώνει επιστημονικά όσα συνέλαβε, ώστε να αποδείξει ότι κείμενα τέτοιου είδους αποτελούν προδρομικές στάσεις που άνοιξαν δρόμους.

myrogiannisΑπό τις ιστορίες μυστηρίου στην αστυνομική πλοκή
Στράτος Μυρογιάννης
Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2012
Τιμή: € 9,59 σελ. 159

alt

 

 

 

  

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ο μαύρος κύκνος» του Νασίμ Νίκολας Ταλέμπ (κριτική) – Όταν τα δεδομένα και οι προβλέψεις μας εξαπατούν

«Ο μαύρος κύκνος» του Νασίμ Νίκολας Ταλέμπ (κριτική) – Όταν τα δεδομένα και οι προβλέψεις μας εξαπατούν

Για το βιβλίο του Νασίμ Νίκολας Ταλέμπ «Ο μαύρος κύκνος» (μτφρ. Γιώργος Μαραγκός, εκδ. Κλειδάριθμος). 

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

Το αποτέλεσμα των τελευταίων εκλογών στη χώρα μας φαίνεται πως πολύ λίγοι είχαν προβλ...

«Μίλα, Πηνελόπη!» της Αγγέλας Καστρινάκη (κριτική)

«Μίλα, Πηνελόπη!» της Αγγέλας Καστρινάκη (κριτική)

Για τη μελέτη της Αγγέλας Καστρινάκη «Μίλα, Πηνελόπη! – Λογοτεχνικές μεταμορφώσεις της μυθικής ηρωίδας στην Ελλάδα και τον Δυτικό κόσμο από τον 19ο αιώνα ώς τις μέρες μας» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).

Γράφει ο Θόδωρος Σούμας

Η προβληματική τ...

«Για το νόημα της ζωής» του Βίτο Μανκούζο (κριτική) – Αναζητώντας το νόημα στο υπέρτερο, στην απομόνωση της πανδημίας

«Για το νόημα της ζωής» του Βίτο Μανκούζο (κριτική) – Αναζητώντας το νόημα στο υπέρτερο, στην απομόνωση της πανδημίας

Για το βιβλίο του Βίτο Μανκούζο «Για το νόημα της ζωής» (μτφρ. Παναγιώτης Υφαντής, εκδ. Αρμός). Στην κεντρική εικόνα, ο θεολόγος και καθηγητής Βίτο Μανκούζο.

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

Ο αμφιλεγόμενος χώρος που γνωρίζουμε σήμ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Το πρώτο επεισόδιο της εκπομπής «Βίος και Πολιτεία» μεταδόθηκε ζωντανά την Παρασκευή και βρίσκεται ήδη στον «αέρα» του διαδικτύου. Μια πρωτοβουλία του μεγαλύτερου και πιο εν...

Λάνα Μπάστασιτς: «Στο βιβλίο μου, η Βοσνία θυμίζει τη Χώρα των Θαυμάτων του Λιούις Κάρολ»

Λάνα Μπάστασιτς: «Στο βιβλίο μου, η Βοσνία θυμίζει τη Χώρα των Θαυμάτων του Λιούις Κάρολ»

Σε συνέντευξή της στο American Booksellers Association, η Βόσνια συγγραφέας Lana Bastašić μίλησε για το βιβλίο της «Πιάσε το λαγό», που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg, σε μετάφραση Ισμήνης Ραντούλοβιτς.

Επιμέλεια: Book Press

...
Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Δημοσιοποιήθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ.

Επιμέλεια: Book Press

Δημοσιοποιείται η λίστα των φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ, υπό την Αιγίδα της Α.Ε. ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Λογοτεχνία, έμφυλες ταυτότητες, πατριαρχία, φεμινιστικό κίνημα, γυναικεία γραφή. Αμάντα Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ*, Λύο Καλοβυρνάς φωτίζουν όψεις ενός ζητήματος που μας αφορά περισσότερο απ΄ όσο ίσως πιστεύουμε, ενώ ακολουθεί επιλογή βιβλίων ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας από τις πρόσφατες ...

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ