tetarto-360

Του Γ. Ν. Περαντωνάκη

Για φαντάσου μέσα στην παπανδρεϊκή κυριαρχία… χατζιδακικά καπετανάτα

Η Αριστερά και ο Σοσιαλισμός του ’80 έπρεπε να αποδεχτούν την παρουσία τού Μάνου Χατζιδάκι στα πολιτισμικά δρώμενα της εποχής, ακόμα και μετά τη στενή σχέση τού τελευταίου με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Κι αυτό γιατί ο διάσημος συνθέτης είχε καταφέρει να επιβληθεί, παρά τον ιδιόρρυθμο χαρακτήρα του, τόσο με την ποιότητα της μουσικής του όσο και με την έκφραση των απόψεών του με απόλυτο και αδιαπραγμάτευτο τρόπο. Ήταν ο εκπρόσωπος, όπως λέει ο Τ. Θεοδωρόπουλος, της Désinvolture, που συνδύαζε τη χάρη με τη σοβαρότητα και τη φινέτσα με το βάθος.

Το μικρό βιβλίο τού Τ. Θεοδωρόπουλου διαβάζεται με την ανεμελιά τής επιφάνειας αλλά και με την υποβολή τού βάθους, καθώς δεν περιορίζεται στην αφήγηση της ιστορίας τού βραχύβιου περιοδικού «Τέταρτο», επεκτείνεται όμως και στην πολύπλευρη κριτική μιας δεκαετίας που θεωρητικά απογείωσε την Ελλάδα, αλλά στην ουσία ναρκοθέτησε το μέλλον της. Ο χρονικογράφος –γιατί ελληνικό χρονικό υποτιτλοφορείται το κείμενο- συνδυάζει την καλλιτεχνική ιστορία με την πολιτική, προσπαθώντας να δείξει μέσα από τη χαραμάδα τής συνεργασίας του με τον Μ. Χατζιδάκι το παρασκήνιο των πολιτιστικών εξελίξεων, οι οποίες στην ουσία τους ήταν και είναι κοινωνικοπολιτικές.

Το περιοδικό «Τέταρτο», ή «Το τελευταίο τέταρτο του 20ου αιώνα» όπως ήθελε να το ονομάσει ο Μ. Χατζιδάκις, κυκλοφόρησε το 1985 υπό τη χρηματοδότηση του ανερχόμενου τότε επιχειρηματία Σταύρου Κοσκωτά και την εποπτεία τού Μάνου Χατζιδάκι, ενώ πρωταγωνιστικό ρόλο είχε και ο νεαρός τότε δημοσιογράφος Τάκης Θεοδωρόπουλος. Ο τελευταίος προσπαθούσε να ισορροπήσει ανάμεσα στις συμπληγάδες τού χρήματος και της τέχνης, ανάμεσα στον πραγματικό όγκο τού Κοσκωτά και την πληθωρικότητα της προσωπικότητας του Χατζιδάκι. Αυτό καθεαυτό το περιοδικό δεν διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στα γράμματα της μεταπολίτευσης, όπως το «Αντί», ο «Πολίτης» ή το «Διαβάζω», αλλά μέσω αυτού ο συγγραφέας επιχειρεί να σκιαγραφήσει με λογοτεχνικές αξιώσεις το μαλακό υπογάστριο της σήψης που διέπλεκε σε μια φαύλη νοοτροπία τον πολιτισμό (ο Θεοδωρόπουλος μιλάει για πολιτιστική αλλά και πολιτισμική νοσηρότητα) και την πολιτική.

Ο χρονικογράφος δεν διστάζει να πει τα πράγματα με το όνομά τους, να καταφερθεί κατά της πασοκικής μετριότητας που επιβαλλόταν στα ελληνικά δρώμενα, να δείξει όλες τις σαθρές πτυχές ενός πολιτισμού που πίστεψε στον εύκολο πλουτισμό και να ονομάσει πρόσωπα που εκφράζουν μέχρι σήμερα την ήττα του χατζιδακισμού, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει. Ο ακαλλιέργητος Λαζόπουλος, ο ελισσόμενος Κοσκωτάς, ο λαϊκιστής Παπανδρέου, οι αυριανιστές Κουρήδες κ.ά. είναι οι πολλοί αντίθετοι πόλοι στον Μάνο Χατζιδάκι. Ο τελευταίος είχε πολλά μειονεκτήματα, λ.χ. αργούσε στα ραντεβού του και μιλούσε περισσότερο αθυρόστομα απ’ ό,τι θα ταίριαζε στη θέση του, αλλά εξέφραζε την ορμή τής δημιουργικότητας και το μεράκι μιας μουσικής που ήταν αριστοκρατική και καθόλου λαϊκή.

Ο Τ. Θεοδωρόπουλος δεν γράφει ένα βιβλίο περί καλλιτεχνικών, αλλά ένα πολιτικό κείμενο, όπου ο συγγραφέας αγκαλιάζει τον δημοσιογράφο κι οι δύο ανακαλύπτουν τον πνευματικό άνθρωπο, αυτόν που γράφει στα «Νέα» και κρίνει δριμέως τον τρόπο που επικράτησε η μετριοκρατική Ελλάδα υποσκάπτοντας τον εαυτό της. Θέτει τον δάκτυλο πάνω σε μια μικρή πληγή της ελληνικής ανεπάρκειας, αλλά από αυτήν επιχειρεί να αναδείξει τη γενικότερη νοσηρότητα ενός κράτους που χρησιμοποιεί τον πολιτισμό ιδεολογικά, χρησιμοθηρικά και πολιτικά, για να χειραγωγήσει τον κόσμο και να εισπράξει (στην κυριολεξία ενίοτε) τα κέρδη που περιμένει.

 

totetartoΤο τελευταίο τέταρτο
Τάκης Θεοδωρόπουλος
Εκδόσεις Πόλις, 2012
Τιμή: € 14,00 σελ. 176

alt

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΤΑΚΗ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το τάνγκο» του Χόρχε Λουίς Μπόρχες (κριτική) – Ένα δοκίμιο για την «αργεντίνικη ψυχή»

«Το τάνγκο» του Χόρχε Λουίς Μπόρχες (κριτική) – Ένα δοκίμιο για την «αργεντίνικη ψυχή»

Για το λογοτεχνικό δοκίμιο του Χόρχε Λουίς Μπόρχες [Jorge-Luis Borges] «Το τάνγκο» (μτφρ. Μαρία Παλαιολόγου, εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Χόρχε Λουίς Μπόρχες. 

Γράφει η Λεύκη Σαραντινού

Λίγοι είναι ...

«Επιτάχυνση και αλλοτρίωση» του Χάρτμουτ Ρόζα (κριτική)

«Επιτάχυνση και αλλοτρίωση» του Χάρτμουτ Ρόζα (κριτική)

Για το βιβλίο του Χάρτμουτ Ρόζα «Επιτάχυνση και αλλοτρίωση» [μτφρ. Μιχάλης Κούλουθρος], που κυκλοφορεί από τις εκδ. Πλήθος. Κεντρική εικόνα: «Η εμμονή της μνήμης», Σαλβαντόρ Νταλί, 1931

Γράφει ο Γιώργος Δρίτσας

Είναι γεγονό...

Για την ποίηση του Αντώνη Φωστιέρη

Για την ποίηση του Αντώνη Φωστιέρη

Για την ποίηση του Αντώνη Φωστιέρη, με αφορμή τόσο την έκδοση «Αντώνης Φωστιέρης, Άπαντα τα Ποιήματα 1970-2020» (εκδ. Καστανιώτης) όσο και την έκδοση της εκτενέστατης μελέτης του Θεοδόση Πυλαρινού «Ο ποιητής Αντώνης Φωστιέρης – Θεματικές και μορφολογικές προσεγγίσεις στο έργο του».

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» του Νίκου Καζαντζάκη (προδημοσίευση)

«Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» του Νίκου Καζαντζάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το εμβληματικό μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», το οποίο θα κυκλοφορήσει σε νέα έκδοση στις 5 Απριλίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Ο Μανολιός σώπασε· η φωνή του είχε ...

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (προδημοσίευση)

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων της Λουκίας Δέρβη «Ακούω φωνές», που θα κυκλοφορήσει στις 6 Απριλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΠΕΝΤΕΜΙΣΙ ΒΔΟΜΑΔΕΣ 

...
«Τα μικρά μεγάλα» της Μάρσιας Ισραηλίδη (κριτική) – Φωτεινά ποιήματα ανάμεσα σε κατά τόπους νέφη

«Τα μικρά μεγάλα» της Μάρσιας Ισραηλίδη (κριτική) – Φωτεινά ποιήματα ανάμεσα σε κατά τόπους νέφη

Για την ποιητική συλλογή της Μάρσιας Ισραηλίδη «Τα μικρά μεγάλα» (εκδ. Βακχικόν). Στην κεντρική εικόνα, το έργο «Heart Shape» του Ali Esmaeilipour.

Γράφει η Μάνια Μεζίτη

Τα μικρά μεγάλα, η πρώτη συλλογή με ποιήματα της...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» του Νίκου Καζαντζάκη (προδημοσίευση)

«Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» του Νίκου Καζαντζάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το εμβληματικό μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», το οποίο θα κυκλοφορήσει σε νέα έκδοση στις 5 Απριλίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Ο Μανολιός σώπασε· η φωνή του είχε ...

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (προδημοσίευση)

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων της Λουκίας Δέρβη «Ακούω φωνές», που θα κυκλοφορήσει στις 6 Απριλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΠΕΝΤΕΜΙΣΙ ΒΔΟΜΑΔΕΣ 

...
«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ανί Ενρό [Annie Ernaux] «Πάθος» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 6 Απριλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Από πέρυσι τον Σεπτέμβρη, δεν έκανα τίποτε άλλο απ’...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ