tetarto-360

Του Γ. Ν. Περαντωνάκη

Για φαντάσου μέσα στην παπανδρεϊκή κυριαρχία… χατζιδακικά καπετανάτα

Η Αριστερά και ο Σοσιαλισμός του ’80 έπρεπε να αποδεχτούν την παρουσία τού Μάνου Χατζιδάκι στα πολιτισμικά δρώμενα της εποχής, ακόμα και μετά τη στενή σχέση τού τελευταίου με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Κι αυτό γιατί ο διάσημος συνθέτης είχε καταφέρει να επιβληθεί, παρά τον ιδιόρρυθμο χαρακτήρα του, τόσο με την ποιότητα της μουσικής του όσο και με την έκφραση των απόψεών του με απόλυτο και αδιαπραγμάτευτο τρόπο. Ήταν ο εκπρόσωπος, όπως λέει ο Τ. Θεοδωρόπουλος, της Désinvolture, που συνδύαζε τη χάρη με τη σοβαρότητα και τη φινέτσα με το βάθος.

Το μικρό βιβλίο τού Τ. Θεοδωρόπουλου διαβάζεται με την ανεμελιά τής επιφάνειας αλλά και με την υποβολή τού βάθους, καθώς δεν περιορίζεται στην αφήγηση της ιστορίας τού βραχύβιου περιοδικού «Τέταρτο», επεκτείνεται όμως και στην πολύπλευρη κριτική μιας δεκαετίας που θεωρητικά απογείωσε την Ελλάδα, αλλά στην ουσία ναρκοθέτησε το μέλλον της. Ο χρονικογράφος –γιατί ελληνικό χρονικό υποτιτλοφορείται το κείμενο- συνδυάζει την καλλιτεχνική ιστορία με την πολιτική, προσπαθώντας να δείξει μέσα από τη χαραμάδα τής συνεργασίας του με τον Μ. Χατζιδάκι το παρασκήνιο των πολιτιστικών εξελίξεων, οι οποίες στην ουσία τους ήταν και είναι κοινωνικοπολιτικές.

Το περιοδικό «Τέταρτο», ή «Το τελευταίο τέταρτο του 20ου αιώνα» όπως ήθελε να το ονομάσει ο Μ. Χατζιδάκις, κυκλοφόρησε το 1985 υπό τη χρηματοδότηση του ανερχόμενου τότε επιχειρηματία Σταύρου Κοσκωτά και την εποπτεία τού Μάνου Χατζιδάκι, ενώ πρωταγωνιστικό ρόλο είχε και ο νεαρός τότε δημοσιογράφος Τάκης Θεοδωρόπουλος. Ο τελευταίος προσπαθούσε να ισορροπήσει ανάμεσα στις συμπληγάδες τού χρήματος και της τέχνης, ανάμεσα στον πραγματικό όγκο τού Κοσκωτά και την πληθωρικότητα της προσωπικότητας του Χατζιδάκι. Αυτό καθεαυτό το περιοδικό δεν διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στα γράμματα της μεταπολίτευσης, όπως το «Αντί», ο «Πολίτης» ή το «Διαβάζω», αλλά μέσω αυτού ο συγγραφέας επιχειρεί να σκιαγραφήσει με λογοτεχνικές αξιώσεις το μαλακό υπογάστριο της σήψης που διέπλεκε σε μια φαύλη νοοτροπία τον πολιτισμό (ο Θεοδωρόπουλος μιλάει για πολιτιστική αλλά και πολιτισμική νοσηρότητα) και την πολιτική.

Ο χρονικογράφος δεν διστάζει να πει τα πράγματα με το όνομά τους, να καταφερθεί κατά της πασοκικής μετριότητας που επιβαλλόταν στα ελληνικά δρώμενα, να δείξει όλες τις σαθρές πτυχές ενός πολιτισμού που πίστεψε στον εύκολο πλουτισμό και να ονομάσει πρόσωπα που εκφράζουν μέχρι σήμερα την ήττα του χατζιδακισμού, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει. Ο ακαλλιέργητος Λαζόπουλος, ο ελισσόμενος Κοσκωτάς, ο λαϊκιστής Παπανδρέου, οι αυριανιστές Κουρήδες κ.ά. είναι οι πολλοί αντίθετοι πόλοι στον Μάνο Χατζιδάκι. Ο τελευταίος είχε πολλά μειονεκτήματα, λ.χ. αργούσε στα ραντεβού του και μιλούσε περισσότερο αθυρόστομα απ’ ό,τι θα ταίριαζε στη θέση του, αλλά εξέφραζε την ορμή τής δημιουργικότητας και το μεράκι μιας μουσικής που ήταν αριστοκρατική και καθόλου λαϊκή.

Ο Τ. Θεοδωρόπουλος δεν γράφει ένα βιβλίο περί καλλιτεχνικών, αλλά ένα πολιτικό κείμενο, όπου ο συγγραφέας αγκαλιάζει τον δημοσιογράφο κι οι δύο ανακαλύπτουν τον πνευματικό άνθρωπο, αυτόν που γράφει στα «Νέα» και κρίνει δριμέως τον τρόπο που επικράτησε η μετριοκρατική Ελλάδα υποσκάπτοντας τον εαυτό της. Θέτει τον δάκτυλο πάνω σε μια μικρή πληγή της ελληνικής ανεπάρκειας, αλλά από αυτήν επιχειρεί να αναδείξει τη γενικότερη νοσηρότητα ενός κράτους που χρησιμοποιεί τον πολιτισμό ιδεολογικά, χρησιμοθηρικά και πολιτικά, για να χειραγωγήσει τον κόσμο και να εισπράξει (στην κυριολεξία ενίοτε) τα κέρδη που περιμένει.

 

totetartoΤο τελευταίο τέταρτο
Τάκης Θεοδωρόπουλος
Εκδόσεις Πόλις, 2012
Τιμή: € 14,00 σελ. 176

alt

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΤΑΚΗ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η βούληση του λαού» του Άλμπερτ Γουίλ (κριτική) – Συστατικό της δημοκρατίας ή επικίνδυνος μύθος;

«Η βούληση του λαού» του Άλμπερτ Γουίλ (κριτική) – Συστατικό της δημοκρατίας ή επικίνδυνος μύθος;

Για το βιβλίο του Άλμπερτ Γουίλ [Albert Weale] «Η βούληση του λαού: Ένας σύγχρονος μύθος» (μτφρ. Δημοσθένης Κούλουθρος, εκδ. Επίκεντρο). Κεντρική εικόνα: © Vlad Tchompalov (Unsplash).

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

...
«Εφευρίσκοντας τον έρωτα ξανά: Πώς η πατριαρχία σαμποτάρει τις ετεροφυλοφιλικές σχέσεις» της Μόνα Σολέ (κριτική) – Ερωτικοποιήστε την ισότητα, όχι τη βία!

«Εφευρίσκοντας τον έρωτα ξανά: Πώς η πατριαρχία σαμποτάρει τις ετεροφυλοφιλικές σχέσεις» της Μόνα Σολέ (κριτική) – Ερωτικοποιήστε την ισότητα, όχι τη βία!

Για το δοκίμιο της Μόνα Σολέ [Mona Chollet] «Εφευρίσκοντας τον έρωτα ξανά: Πώς η πατριαρχία σαμποτάρει τις ετεροφυλοφιλικές σχέσεις» (μτφρ. Γιώργος Καράμπελας, εκδ. Στερέωμα). Κεντρική εικόνα: © Nathan Walker (Unsplash).

Γράφει η Ιωάννα Σπηλιοπούλου ...

Τέρι Ίγκλετον, Γιώργος Ν. Πολίτης: Δύο βιβλία κριτικής για τον Μαρξ στον 21ο αιώνα

Τέρι Ίγκλετον, Γιώργος Ν. Πολίτης: Δύο βιβλία κριτικής για τον Μαρξ στον 21ο αιώνα

Για το βιβλίο του Τέρι Ίγκλετον [Terry Eagleton] «Ιδεολογία» (μτφρ. Μελέτης Λάμπρου, εκδ. Πεδίο) και του Γιώργου Ν. Πολίτη «Εξουσιαστική Αριστερά» (εκδ. Αλεξάνδρεια).

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

«Ο μαρξισμός ως ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Οι έξι συγγραφείς που επιλεχτήκαν από την κριτική επιτροπή «παρουσιάζουν έργα εντυπωσιακής δομής». Ανάμεσά τους βρίσκονται δύο πρωτοεμφανιζόμενοι πεζογράφοι. Στη φωτογραφία, η υποψήφια Σάρα Μπερνστάιν [Sarah Bernstein].

Επιμέλεια: Book Press

...
Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Ο Δημήτρης Καραντζάς επιστρέφει στη Στέγη με μια περφόρμανς–παραβολή για τη βία, τον εθισμό στην εικόνα και την κατάργηση των ψευδαισθήσεων ή, αλλιώς, για την πραγματικότητα που, ό,τι κι αν κάνεις για να την αποφύγεις, αργά ή γρήγορα θα έρθει να σε βρει.

Επιμέλεια: Book Press

Από τις 30 Σεπτεμβρί...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Τζ.Μ. Κουτσί [J.M. Coetzee] «Ο Πολωνός» (μτφρ. Χριστίνα Σωτηροπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 4 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ο νεαρός Μάνγκο» του Ντάγκλας Στιούαρτ (προδημοσίευση)

«Ο νεαρός Μάνγκο» του Ντάγκλας Στιούαρτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντάγκλας Στιούαρτ [Douglas Stuart] «Ο νεαρός Μάνγκο» (μτφρ. Μιχάλης Μακρόπουλος), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 28 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Περίμενε ώσπου να α...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

Τέσσερις εκδόσεις για τη μελέτη, το σήμερα και το άλλοτε της Αθήνας. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Διονυσίας Αλεξιάδου, από το λεύκωμα των εκδόσεων Καπόν «Η Αθήνα στον καιρό της πανδημίας».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ