tetarto-360

Του Γ. Ν. Περαντωνάκη

Για φαντάσου μέσα στην παπανδρεϊκή κυριαρχία… χατζιδακικά καπετανάτα

Η Αριστερά και ο Σοσιαλισμός του ’80 έπρεπε να αποδεχτούν την παρουσία τού Μάνου Χατζιδάκι στα πολιτισμικά δρώμενα της εποχής, ακόμα και μετά τη στενή σχέση τού τελευταίου με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Κι αυτό γιατί ο διάσημος συνθέτης είχε καταφέρει να επιβληθεί, παρά τον ιδιόρρυθμο χαρακτήρα του, τόσο με την ποιότητα της μουσικής του όσο και με την έκφραση των απόψεών του με απόλυτο και αδιαπραγμάτευτο τρόπο. Ήταν ο εκπρόσωπος, όπως λέει ο Τ. Θεοδωρόπουλος, της Désinvolture, που συνδύαζε τη χάρη με τη σοβαρότητα και τη φινέτσα με το βάθος.

Το μικρό βιβλίο τού Τ. Θεοδωρόπουλου διαβάζεται με την ανεμελιά τής επιφάνειας αλλά και με την υποβολή τού βάθους, καθώς δεν περιορίζεται στην αφήγηση της ιστορίας τού βραχύβιου περιοδικού «Τέταρτο», επεκτείνεται όμως και στην πολύπλευρη κριτική μιας δεκαετίας που θεωρητικά απογείωσε την Ελλάδα, αλλά στην ουσία ναρκοθέτησε το μέλλον της. Ο χρονικογράφος –γιατί ελληνικό χρονικό υποτιτλοφορείται το κείμενο- συνδυάζει την καλλιτεχνική ιστορία με την πολιτική, προσπαθώντας να δείξει μέσα από τη χαραμάδα τής συνεργασίας του με τον Μ. Χατζιδάκι το παρασκήνιο των πολιτιστικών εξελίξεων, οι οποίες στην ουσία τους ήταν και είναι κοινωνικοπολιτικές.

Το περιοδικό «Τέταρτο», ή «Το τελευταίο τέταρτο του 20ου αιώνα» όπως ήθελε να το ονομάσει ο Μ. Χατζιδάκις, κυκλοφόρησε το 1985 υπό τη χρηματοδότηση του ανερχόμενου τότε επιχειρηματία Σταύρου Κοσκωτά και την εποπτεία τού Μάνου Χατζιδάκι, ενώ πρωταγωνιστικό ρόλο είχε και ο νεαρός τότε δημοσιογράφος Τάκης Θεοδωρόπουλος. Ο τελευταίος προσπαθούσε να ισορροπήσει ανάμεσα στις συμπληγάδες τού χρήματος και της τέχνης, ανάμεσα στον πραγματικό όγκο τού Κοσκωτά και την πληθωρικότητα της προσωπικότητας του Χατζιδάκι. Αυτό καθεαυτό το περιοδικό δεν διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στα γράμματα της μεταπολίτευσης, όπως το «Αντί», ο «Πολίτης» ή το «Διαβάζω», αλλά μέσω αυτού ο συγγραφέας επιχειρεί να σκιαγραφήσει με λογοτεχνικές αξιώσεις το μαλακό υπογάστριο της σήψης που διέπλεκε σε μια φαύλη νοοτροπία τον πολιτισμό (ο Θεοδωρόπουλος μιλάει για πολιτιστική αλλά και πολιτισμική νοσηρότητα) και την πολιτική.

Ο χρονικογράφος δεν διστάζει να πει τα πράγματα με το όνομά τους, να καταφερθεί κατά της πασοκικής μετριότητας που επιβαλλόταν στα ελληνικά δρώμενα, να δείξει όλες τις σαθρές πτυχές ενός πολιτισμού που πίστεψε στον εύκολο πλουτισμό και να ονομάσει πρόσωπα που εκφράζουν μέχρι σήμερα την ήττα του χατζιδακισμού, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει. Ο ακαλλιέργητος Λαζόπουλος, ο ελισσόμενος Κοσκωτάς, ο λαϊκιστής Παπανδρέου, οι αυριανιστές Κουρήδες κ.ά. είναι οι πολλοί αντίθετοι πόλοι στον Μάνο Χατζιδάκι. Ο τελευταίος είχε πολλά μειονεκτήματα, λ.χ. αργούσε στα ραντεβού του και μιλούσε περισσότερο αθυρόστομα απ’ ό,τι θα ταίριαζε στη θέση του, αλλά εξέφραζε την ορμή τής δημιουργικότητας και το μεράκι μιας μουσικής που ήταν αριστοκρατική και καθόλου λαϊκή.

Ο Τ. Θεοδωρόπουλος δεν γράφει ένα βιβλίο περί καλλιτεχνικών, αλλά ένα πολιτικό κείμενο, όπου ο συγγραφέας αγκαλιάζει τον δημοσιογράφο κι οι δύο ανακαλύπτουν τον πνευματικό άνθρωπο, αυτόν που γράφει στα «Νέα» και κρίνει δριμέως τον τρόπο που επικράτησε η μετριοκρατική Ελλάδα υποσκάπτοντας τον εαυτό της. Θέτει τον δάκτυλο πάνω σε μια μικρή πληγή της ελληνικής ανεπάρκειας, αλλά από αυτήν επιχειρεί να αναδείξει τη γενικότερη νοσηρότητα ενός κράτους που χρησιμοποιεί τον πολιτισμό ιδεολογικά, χρησιμοθηρικά και πολιτικά, για να χειραγωγήσει τον κόσμο και να εισπράξει (στην κυριολεξία ενίοτε) τα κέρδη που περιμένει.

 

totetartoΤο τελευταίο τέταρτο
Τάκης Θεοδωρόπουλος
Εκδόσεις Πόλις, 2012
Τιμή: € 14,00 σελ. 176

alt

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΤΑΚΗ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τρελοί, τσαρλατάνοι, ταραχοποιοί» του Ρότζερ Σκράτον – «Διανοούμενοι της Νέας Αριστεράς»

«Τρελοί, τσαρλατάνοι, ταραχοποιοί» του Ρότζερ Σκράτον – «Διανοούμενοι της Νέας Αριστεράς»

Για το δοκίμιο του Ρότζερ Σκράτον (Roger Scruton) «Τρελοί, τσαρλατάνοι, ταραχοποιοί - Διανοούμενοι της Νέας Αριστεράς» (μτφρ. Άννα Δαμιανίδη, εκδ. Επίκεντρο, 2018). Στην κεντρική εικόνα, ο Μισέλ Φουκώ και ο Ζαν-Πολ Σαρτρ.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης  ...

«Λογοτεχνία και επανάσταση» των Ζοζέφ Αντράς και Καουτάρ Αρσί (κριτική) – Η «στρατευμένη» λογοτεχνία, οι θιασώτες της, τα όριά της

«Λογοτεχνία και επανάσταση» των Ζοζέφ Αντράς και Καουτάρ Αρσί (κριτική) – Η «στρατευμένη» λογοτεχνία, οι θιασώτες της, τα όριά της

Για το δοκίμιο των Ζοζέφ Αντράς (Joseph Andras) και Καουτάρ Αρσί (Kaoutar Harchi) «Λογοτεχνία και επανάσταση» (μτφρ. Γιώργος Θ. Καράμπελας, Εκδόσεις του εικοστού πρώτου). Στην κεντρική εικόνα, ο Τζορτζ Όργουελ, έργα του οποίου εξετάζονται στη συγκεκριμένη μελέτη. 

...

«Το τέλος των ψευδαισθήσεων» του Αντρέας Ρέκβιτς (κριτική) – Η κρίση του φιλελεύθερου καπιταλισμού και πιθανές εναλλακτικές

«Το τέλος των ψευδαισθήσεων» του Αντρέας Ρέκβιτς (κριτική) – Η κρίση του φιλελεύθερου καπιταλισμού και πιθανές εναλλακτικές

Για το δοκίμιο του Αντρέας Ρέκβιτς (Andreas Reckwitz) «Το τέλος των ψευδαισθήσεων - Πολιτική, οικονομία και κουλτούρα στην ύστερη νεωτερικότητα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια, σε μετάφραση της Ευαγγελίας Τόμπορη. 

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

O Μπενχαμίν Λαμπατούτ στη Στέγη: «Όλοι οι αγαπημένοι μου δημιουργοί πέθαναν φτωχοί και μόνοι, οπότε κάτι κάνω λάθος»

O Μπενχαμίν Λαμπατούτ στη Στέγη: «Όλοι οι αγαπημένοι μου δημιουργοί πέθαναν φτωχοί και μόνοι, οπότε κάτι κάνω λάθος»

Ο Χιλιανός συγγραφέας Μπενχαμίν Λαμπατούτ (Benjamín Labatut) μίλησε χθες με την Αφροδίτη Παναγιωτάκου, Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Ιδρύματος Ωνάση, στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης. Τα βιβλία του συγγραφέα, που ήταν διαθέσιμα στο φουαγιέ του ισογείου της Στέγης, κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Δώμα.

...
«Τα καταστρέψατε όλα» της Λάρα Καλέγια (προδημοσίευση)

«Τα καταστρέψατε όλα» της Λάρα Καλέγια (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη βραβευμένη με το «Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUPL) 2021» συλλογή διηγημάτων της Μαλτέζας συγγραφέως Λάρα Καλέγια (Lara Calleja) «Τα καταστρέψατε όλα» (μτφρ. Βίκυ Πορφυρίδου), η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: ...

«Ηθοποιός» της Αν Ένραϊτ (κριτική) – Κόρη που μεγαλώνει στη σκιά μιας μητέρας σταρ

«Ηθοποιός» της Αν Ένραϊτ (κριτική) – Κόρη που μεγαλώνει στη σκιά μιας μητέρας σταρ

Για το μυθιστόρημα της Αν Ένραϊτ (Anne Enright) «Ηθοποιός» (μτφρ. Μαρία Φακίνου, εκδ. Καστανιώτη). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία «Sunset Boulevard» του Μπίλι Γουάιλντερ.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα καταστρέψατε όλα» της Λάρα Καλέγια (προδημοσίευση)

«Τα καταστρέψατε όλα» της Λάρα Καλέγια (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη βραβευμένη με το «Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUPL) 2021» συλλογή διηγημάτων της Μαλτέζας συγγραφέως Λάρα Καλέγια (Lara Calleja) «Τα καταστρέψατε όλα» (μτφρ. Βίκυ Πορφυρίδου), η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: ...

«Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα-φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 - 1991» του Αχιλλέα Σύρμου (προδημοσίευση)

«Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα-φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 - 1991» του Αχιλλέα Σύρμου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από την εισαγωγή της μελέτης του Αχιλλέα Σύρμου «Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα–φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 – 1991», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Λένας Κορομηλά «Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ιωλκός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στο τρένο; είπες.

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Τέσσερις πρόσφατες ποιητικές συλλογές που ξεχωρίζουν

Τι διαβάζουμε τώρα; Τέσσερις πρόσφατες ποιητικές συλλογές που ξεχωρίζουν

Τέσσερις ενδιαφέρουσες ποιητικές συλλογές από την περισσότερο ή λιγότερο πρόσφατη εκδοτική σοδειά. Τρία έργα από δόκιμους δημιουργούς και ένα αξιοπρόσεκτο ντεμπούτο.

Γράφει ο Γιώργος Δρίτσας 

...

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα κλασικά και σύγχρονα μυθιστορήματα μεταφρασμένης λογοτεχνίας

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα κλασικά και σύγχρονα μυθιστορήματα μεταφρασμένης λογοτεχνίας

Σταντάλ, Φώκνερ, Έσσε, αλλά και σύγχρονες φωνές συγκροτούν μια δεκάδα βιβλίων που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και που αξίζει να διαβάσουμε. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μια ανασκόπηση της ελληνικής διηγηματογραφίας των τελευταίων πενήντα ετών σε 50 αντιπροσωπευτικά κείμενα. Σε πόσες κατηγορίες μπορούν να ταξινομηθούν τα διηγήματα (της μνήμης, πολιτικά, ερωτικά, αστυνομικά κ.ά.) και ποιοι οι σημαντικοί εκπρόσωποι της κάθε μιας; Στην κεντρική εικόνα, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (1...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ