middle age

Για το βιβλίο του Edward Grant Τα θεμέλια της σύγχρονης επιστήμης στον Μεσαίωνα (μτφρ. Σαββίνα Παπαδάκη, εκδ. Ροπή).

Του Μάνου Σαββάκη

Το βιβλίο του Grant, σε μια πρώτη ανάγνωση, φαίνεται να απευθύνεται σε εξειδικευμένο επιστημονικό κοινό, αλλά στην ουσία μπορεί να διαβαστεί από οποιοδήποτε διαθέτει τη στοιχειώδη υπομονή να απολαύσει ένα απαιτητικό αλλά καλογραμμένο βιβλίο.

Ο συγγραφέας αναλαμβάνει το δύσκολο εγχείρημα να αποκαταστήσει μια επιστημονική συνέχεια ανάμεσα στην περίοδο πριν και μετά τον Μεσαίωνα, υποστηρίζοντας ότι τελικά αυτά τα πεντακόσια χρόνια δεν ήταν εντελώς, όπως κατά κόρον πιστεύεται, χαμένη υπόθεση για την εδραίωση της μοντέρνας επιστήμης. Ο Grant ισχυρίζεται ότι θα ήταν αδύνατη η άνθιση της μοντέρνας επιστήμης, που παρατηρείται το 16ο αιώνα, αν δεν είχαν υπάρξει τρείς σημαντικοί παράγοντες: Ο πρώτος, αφορά στη μετάφραση ελληνο-αραβικών έργων για την επιστήμη και τη φυσική φιλοσοφία στα Λατινικά από εκκλησιαστικούς κύκλους, ο δεύτερος την ίδρυση μεσαιωνικών πανεπιστημίων και ο τρίτος την εμφάνιση θεολόγων-φυσικών φιλοσόφων.

Το πανεπιστήμιο, ως κέντρο αυτής της «οργανωμένης» γνώσης και «μεθοδικής» μαθητείας σφραγίζει την πνευματική ζωή της Δυτικής Ευρώπης. 

Για τον συγγραφέα-ερευνητή, τόσο η τεράστια πηγή μάθησης και γνώσης, που προκύπτει από τις μεταφράσεις κυρίως του Αριστοτέλη και συστηματοποιείται στα μεσαιωνικά πανεπιστήμια, όσο και η θεσμοποίηση της πανεπιστημιακής συντεχνίας, συνεισέφεραν στη δημιουργία μιας κοινότητας-οντότητας, ενός κοινωνικού θεσμού, του πανεπιστημίου, στου οποίου το εσωτερικό διδάσκεται η ιστορία, η φιλοσοφία, τα μαθηματικά και η λογική. Το πανεπιστήμιο, ως κέντρο αυτής της «οργανωμένης» γνώσης και «μεθοδικής» μαθητείας σφραγίζει την πνευματική ζωή της Δυτικής Ευρώπης. Τέλος, οι θεολόγοι-φυσικοί φιλόσοφοι, αν και συχνά αντιμετώπιζαν ένα δίλλημα ανάμεσα στο λόγο της επιστήμης και τη θεϊκή αυθεντία, κατάφεραν, πάντα σύμφωνα με το Grant, να αντισταθούν και να απέχουν από την επιπόλαιη χρήση της φυσικής φιλοσοφίας για την επίλυση θεολογικών προβλημάτων.

Το επιχείρημα ότι ο Μεσαίωνας τελικά συνέβαλλε στην ανάπτυξη της σύγχρονης επιστήμης καταφέρνοντας τη σύνδεση του Ελληνικό-αραβικού-λατινικού πνεύματος και δίνοντας στην ανθρωπότητα ένα τεράστιο μάθημα πολυπολιτισμικότητας, είναι εν μέρει πειστικό και μερικώς τεκμηριωμένο. Στις όποιες περιπτώσεις υποστήριξης της σύγχρονης επιστήμης από τη θρησκευτική εξουσία της εποχής μπορεί κανείς να βρει αντιστοίχως αρκετά περιστατικά ακόμα και σφοδρής ή βίαιης αντίστασης απέναντι στον επιστημονικό λόγο. Εκτός, αν κάποιος –ο Grant εν προκειμένω το πράττει– θεωρήσει, απολύτως θετικιστικά, την ιστορία της επιστήμης ως ένα οικοδόμημα με απόλυτη εσωτερική συνέπεια, ομοιογένεια, χωρίς ρωγμές, ασυνέχειες και παλινωδίες.  

 * Ο ΜΑΝΟΣ ΣΑΒΒΑΚΗΣ είναι Επίκουρος Καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου.

middle age coverΤα θεμέλια της σύγχρονης επιστήμης στον Μεσαίωνα
Το θρησκευτικό, θεσμικό και πνευματικό τους πλαίσιο
Edward Grant
Μτφρ. Σαββίνα Παπαδάκη
Εκδ. Ροπή 2016
Σελ. 356, τιμή εκδότη € 19,06

politeia link

 

 

 

 

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ EDWARD GRANT

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Συνομιλώντας για τον D.W. Winnicott και την κλινική του» των Λώρα Ντετιβίλ και Ελίζας Νικολοπούλου (κριτική)

«Συνομιλώντας για τον D.W. Winnicott και την κλινική του» των Λώρα Ντετιβίλ και Ελίζας Νικολοπούλου (κριτική)

Για το βιβλίο των Λώρα Ντετιβίλ [Laura Dethiville] και Ελίζας Νικολοπούλου «Συνομιλώντας για τον D.W. Winnicott και την κλινική του»  (εκδ. Αρμός). Στην κεντρική εικόνα, ο παιδίατρος και ψυχαναλυτής Ντόναλντ Γουντς Γουίνικοτ.

Γράφει ο Νεκτάριος Κουλός ...

«Φιλοσοφία της ιατρικής» των Τόμσον και Άπσουρ (κριτική) – Για την αβεβαιότητα που εκπηγάζει από την πολυπλοκότητα των ανθρώπων

«Φιλοσοφία της ιατρικής» των Τόμσον και Άπσουρ (κριτική) – Για την αβεβαιότητα που εκπηγάζει από την πολυπλοκότητα των ανθρώπων

Για το βιβλίο «Φιλοσοφία της ιατρικής» των R. Paul Thompson και Ross E. G. Upshur [μτφρ. Γιώργος Μαραγκός], που κυκλοφορεί από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

Μια εμβριθής εισαγωγή στη φιλοσοφία της ιατρικής ...

«Θεωρητικές και θετικές επιστήμες» του Γιώργου Λ. Ευαγγελόπουλου – Αναζητώντας σημεία επαφής (κριτική)

«Θεωρητικές και θετικές επιστήμες» του Γιώργου Λ. Ευαγγελόπουλου – Αναζητώντας σημεία επαφής (κριτική)

Για το βιβλίο «Θεωρητικές και θετικές επιστήμες – Οι δυο κουλτούρες και οι διατομές τους» του Γιώργου Λ. Ευαγγελόπουλου που κυκλοφορεί από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

Το 1959, ο φυσικός επιστήμονας και λογοτέ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Οι έξι συγγραφείς που επιλεχτήκαν από την κριτική επιτροπή «παρουσιάζουν έργα εντυπωσιακής δομής». Ανάμεσά τους βρίσκονται δύο πρωτοεμφανιζόμενοι πεζογράφοι. Στη φωτογραφία, η υποψήφια Σάρα Μπερνστάιν [Sarah Bernstein].

Επιμέλεια: Book Press

...
Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Ο Δημήτρης Καραντζάς επιστρέφει στη Στέγη με μια περφόρμανς–παραβολή για τη βία, τον εθισμό στην εικόνα και την κατάργηση των ψευδαισθήσεων ή, αλλιώς, για την πραγματικότητα που, ό,τι κι αν κάνεις για να την αποφύγεις, αργά ή γρήγορα θα έρθει να σε βρει.

Επιμέλεια: Book Press

Από τις 30 Σεπτεμβρί...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Τζ.Μ. Κουτσί [J.M. Coetzee] «Ο Πολωνός» (μτφρ. Χριστίνα Σωτηροπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 4 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

Τέσσερις εκδόσεις για τη μελέτη, το σήμερα και το άλλοτε της Αθήνας. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Διονυσίας Αλεξιάδου, από το λεύκωμα των εκδόσεων Καπόν «Η Αθήνα στον καιρό της πανδημίας».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ