middle age

Για το βιβλίο του Edward Grant Τα θεμέλια της σύγχρονης επιστήμης στον Μεσαίωνα (μτφρ. Σαββίνα Παπαδάκη, εκδ. Ροπή).

Του Μάνου Σαββάκη

Το βιβλίο του Grant, σε μια πρώτη ανάγνωση, φαίνεται να απευθύνεται σε εξειδικευμένο επιστημονικό κοινό, αλλά στην ουσία μπορεί να διαβαστεί από οποιοδήποτε διαθέτει τη στοιχειώδη υπομονή να απολαύσει ένα απαιτητικό αλλά καλογραμμένο βιβλίο.

Ο συγγραφέας αναλαμβάνει το δύσκολο εγχείρημα να αποκαταστήσει μια επιστημονική συνέχεια ανάμεσα στην περίοδο πριν και μετά τον Μεσαίωνα, υποστηρίζοντας ότι τελικά αυτά τα πεντακόσια χρόνια δεν ήταν εντελώς, όπως κατά κόρον πιστεύεται, χαμένη υπόθεση για την εδραίωση της μοντέρνας επιστήμης. Ο Grant ισχυρίζεται ότι θα ήταν αδύνατη η άνθιση της μοντέρνας επιστήμης, που παρατηρείται το 16ο αιώνα, αν δεν είχαν υπάρξει τρείς σημαντικοί παράγοντες: Ο πρώτος, αφορά στη μετάφραση ελληνο-αραβικών έργων για την επιστήμη και τη φυσική φιλοσοφία στα Λατινικά από εκκλησιαστικούς κύκλους, ο δεύτερος την ίδρυση μεσαιωνικών πανεπιστημίων και ο τρίτος την εμφάνιση θεολόγων-φυσικών φιλοσόφων.

Το πανεπιστήμιο, ως κέντρο αυτής της «οργανωμένης» γνώσης και «μεθοδικής» μαθητείας σφραγίζει την πνευματική ζωή της Δυτικής Ευρώπης. 

Για τον συγγραφέα-ερευνητή, τόσο η τεράστια πηγή μάθησης και γνώσης, που προκύπτει από τις μεταφράσεις κυρίως του Αριστοτέλη και συστηματοποιείται στα μεσαιωνικά πανεπιστήμια, όσο και η θεσμοποίηση της πανεπιστημιακής συντεχνίας, συνεισέφεραν στη δημιουργία μιας κοινότητας-οντότητας, ενός κοινωνικού θεσμού, του πανεπιστημίου, στου οποίου το εσωτερικό διδάσκεται η ιστορία, η φιλοσοφία, τα μαθηματικά και η λογική. Το πανεπιστήμιο, ως κέντρο αυτής της «οργανωμένης» γνώσης και «μεθοδικής» μαθητείας σφραγίζει την πνευματική ζωή της Δυτικής Ευρώπης. Τέλος, οι θεολόγοι-φυσικοί φιλόσοφοι, αν και συχνά αντιμετώπιζαν ένα δίλλημα ανάμεσα στο λόγο της επιστήμης και τη θεϊκή αυθεντία, κατάφεραν, πάντα σύμφωνα με το Grant, να αντισταθούν και να απέχουν από την επιπόλαιη χρήση της φυσικής φιλοσοφίας για την επίλυση θεολογικών προβλημάτων.

Το επιχείρημα ότι ο Μεσαίωνας τελικά συνέβαλλε στην ανάπτυξη της σύγχρονης επιστήμης καταφέρνοντας τη σύνδεση του Ελληνικό-αραβικού-λατινικού πνεύματος και δίνοντας στην ανθρωπότητα ένα τεράστιο μάθημα πολυπολιτισμικότητας, είναι εν μέρει πειστικό και μερικώς τεκμηριωμένο. Στις όποιες περιπτώσεις υποστήριξης της σύγχρονης επιστήμης από τη θρησκευτική εξουσία της εποχής μπορεί κανείς να βρει αντιστοίχως αρκετά περιστατικά ακόμα και σφοδρής ή βίαιης αντίστασης απέναντι στον επιστημονικό λόγο. Εκτός, αν κάποιος –ο Grant εν προκειμένω το πράττει– θεωρήσει, απολύτως θετικιστικά, την ιστορία της επιστήμης ως ένα οικοδόμημα με απόλυτη εσωτερική συνέπεια, ομοιογένεια, χωρίς ρωγμές, ασυνέχειες και παλινωδίες.  

 * Ο ΜΑΝΟΣ ΣΑΒΒΑΚΗΣ είναι Επίκουρος Καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου.

middle age coverΤα θεμέλια της σύγχρονης επιστήμης στον Μεσαίωνα
Το θρησκευτικό, θεσμικό και πνευματικό τους πλαίσιο
Edward Grant
Μτφρ. Σαββίνα Παπαδάκη
Εκδ. Ροπή 2016
Σελ. 356, τιμή εκδότη € 19,06

politeia link

 

 

 

 

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ EDWARD GRANT

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Φιλοσοφία της ιατρικής» των Τόμσον και Άπσουρ (κριτική) – Για την αβεβαιότητα που εκπηγάζει από την πολυπλοκότητα των ανθρώπων

«Φιλοσοφία της ιατρικής» των Τόμσον και Άπσουρ (κριτική) – Για την αβεβαιότητα που εκπηγάζει από την πολυπλοκότητα των ανθρώπων

Για το βιβλίο «Φιλοσοφία της ιατρικής» των R. Paul Thompson και Ross E. G. Upshur [μτφρ. Γιώργος Μαραγκός], που κυκλοφορεί από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

Μια εμβριθής εισαγωγή στη φιλοσοφία της ιατρικής ...

«Θεωρητικές και θετικές επιστήμες» του Γιώργου Λ. Ευαγγελόπουλου – Αναζητώντας σημεία επαφής (κριτική)

«Θεωρητικές και θετικές επιστήμες» του Γιώργου Λ. Ευαγγελόπουλου – Αναζητώντας σημεία επαφής (κριτική)

Για το βιβλίο «Θεωρητικές και θετικές επιστήμες – Οι δυο κουλτούρες και οι διατομές τους» του Γιώργου Λ. Ευαγγελόπουλου που κυκλοφορεί από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

Το 1959, ο φυσικός επιστήμονας και λογοτέ...

Φιλοσοφία της βιολογίας και της ανθρώπινης αναβάθμισης – Δυο βιβλία για τα όρια του ανθρώπου

Φιλοσοφία της βιολογίας και της ανθρώπινης αναβάθμισης – Δυο βιβλία για τα όρια του ανθρώπου

Κείμενο με αφορμή τα βιβλία «Φιλοσοφία της βιολογίας» του Peter Godfrey-Smith (μτφρ. Γιώργος Μαραγκός, Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης, 2016) και «Φιλοσοφία της ανθρώπινης αναβάθμισης» του Θεοφάνη Τάση (εκδ. Αρμός, 2021)

Του Μύρωνα Ζαχαράκη

Ποια είναι ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Η Ήλια Μπούρα μας συστήθηκε πρόσφατα με την ποιητική της συλλογή «Εύκρατη ζώνη», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. «Ένας νέος ποιητής δεν φέρνει τίποτα καινούργιο εκτός από τη βιωματική χρήση των λέξεων που υπάρχουν στη γλώσσα μας τόσες χιλιάδες χρόνια», σημειώνει, μεταξύ άλλων.

...
«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

Η παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» παρουσιάζεται στο Σύγχρονο Θέατρο σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη. Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

H παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» που ανεβάζει στο Σύγχρονο Θέατ...

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Σύμφωνα με έρευνα, ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες [Gabriel García Márquez} είναι ο πιο μεταφρασμένος συγγραφέας ισπανόφωνης λογοτεχνίας των τελευταίων είκοσι ετών, εκθρονίζοντας από την πρώτη θέση τον Θερβάντες [Miguel de Cervantes], δημιουργό του «Δον Κιχώτη».

Επιμέλεια: Boo...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ