alt

Για τη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Στελλάτου «Το κόκκινο και το άσπρο» (εκδ. Πόλις).

Της Μαρίας Στασινοπούλου

Δεκαεννέα ιστορίες, μονοσέλιδες, ολιγοσέλιδες ή με περισσότερες σελίδες, αποτελούν το πρώτο, ενδιαφέρον πεζογραφικό βιβλίο της Ελένης Στελλάτου. Οι ιστορίες της διαδραματίζονται, γενικώς, κάπου στην Ελλάδα, σε πιθανές, κατονομαζόμενες ή υπονοούμενες περιοχές της – μιλάει για τη Σάμη και την Κεφαλονιά, ενώ το «Σπάρτα Ινν» και ο Άγιος Νίκων, για παράδειγμα, παραπέμπουν στη Σπάρτη και τα ιαματικά λουτρά με τα συμφραζόμενά τους θυμίζουν Λουτράκι.

Η ματιά της Στελλάτου σταματά σε κάθε ηλικιακό στάδιο προσπαθώντας να ισορροπήσει τη σκληρότητα της πραγματικότητας με μια επιθυμητή τρυφερότητα.

Οι ήρωές της, παιδιά, μεσήλικες, ή άνθρωποι της τρίτης ηλικίας, ζουν πιεζόμενοι από κάποιο πρόβλημα ή από τις συνθήκες της ζωής τους. Επιζητούν τη λύτρωση και δεν διστάζουν κάποτε να οδηγηθούν στην αυτοχειρία, όπως η ανάπηρη στο «Όνειρο σε τέσσερις ρόδες», η οποία αυτοκτονεί ή φαντάζεται πως φουντάρει στη θάλασσα, ενώ αισθάνεται ότι όλοι αγκομαχάνε, «το βλέπει καθαρά στα απελπισμένα βλέμματα των μωρών, όλες τις φορές που το καρότσι της διασταυρώνεται με τα δικά τους». Ακόμη στη «Λουτροθεραπεία στο ηλιοβασίλεμα», ο κ. Π., καθηγητής στη Φιλοσοφική, στον τομέα της Γλωσσολογίας, καρκινοπαθής, επιλέγει μόνος του το είδος της θεραπείας και το τέλος του, αλλά και στο πεζό «Το σημαντικό και το επείγον» η ηρωίδα μετεωρίζεται ανάμεσα σε μία αβάσταχτη πραγματικότητα και ένα απονενοημένο τέλος. Ο θάνατος, ως αναπότρεπτο κακό, συναντιέται και σε άλλους ήρωες της Στελλάτου. Στο πρώτο διήγημα «Ό μεγάλος περίπατος του Ευάγγελου Κ.», παράλληλοι και ασύμπτωτοι είναι οι δρόμοι ενός δρομέα που τρέχει γεμάτος ενέργεια και ενός γέρου που βουλιάζει στην απραξία, στο συνηθισμένο του παγκάκι, μετρώντας τους διερχόμενους γλάρους. Εκεί στο παγκάκι που αφήνει και την τελευταία του πνοή. Στο παγκάκι που «τον φιλοξενούσε ανελλιπώς, από το πρώτο ανοιξιάτικο πρωινό μέχρι το τελευταίο φθινοπωρινό απόγευμα». Αλλά και «Στη Σέλλα» ένας Κεφαλονίτης γέρος στο νοσοκομείο μονολογεί και αναθυμάται τη ζωή του μεταξύ παραληρήματος και πραγματικότητας∙ η ιστορία του συνεχίζεται και στο επόμενο διήγημα «Ο πατέρας», όπου ο γέροντας, λίγο πριν πεθάνει, νιώθει να ξαναγίνεται μωρό.

Η ματιά της Στελλάτου σταματά σε κάθε ηλικιακό στάδιο προσπαθώντας να ισορροπήσει τη σκληρότητα της πραγματικότητας με μια επιθυμητή τρυφερότητα. Αφηγήματα με γονείς που φροντίζουν ανάπηρα παιδιά, όπως το «Σαχ ματ ή ο βασιλιάς είναι αβοήθητος» και «Το άγγιγμα», αλλά και γυναίκες με ματαιωμένες προσδοκίες («Στη βεράντα»), ή εργαζόμενοι που πλέκουν το δικό τους παραμύθι («Σκουπίζοντας στα κύματα»), αλλά και γέροι ανήμποροι, στερημένοι από κάθε οικογενειακή θαλπωρή, που τους φροντίζουν ξένες γυναίκες («Τσάντα στον ήλιο», «Μαμά, μπορώ»). Στις ηλικίες που απασχολούν τη Στελλάτου εντάσσονται και τα παιδιά, όχι μόνον ως προστατευόμενα μέλη αλλά και ως αυτόνομες προσωπικότητες που διαμαρτύρονται και καταγράφουν. Στο «Αλογάκι με άρωμα φράουλα», συναντάμε τη χαμένη παιδικότητα και τα χρόνια της νοσταλγίας στη Σπάρτη. Στο «Αγαπητό μου ημερολόγιο» η μικρή Άννα, ένα παιδί που ζει στερημένα με τη μητέρα της, καταγράφει στο ημερολόγιό της την καθημερινότητα και τα συναισθήματά της, αλλά και στη «Ραψωδία σε φα μέλλοντα» ένα άλλο παιδί, που μπορεί να είναι και το ίδιο του προηγούμενου πεζού, ονειρεύεται το μέλλον, για να ξορκίσει το παρόν.

Παράθυρα και αναμονές, στέρηση, απώλεια αλλά και προσδοκία και ελπίδα, μέσα σε τοίχους άσπρους, με κάγκελα στο κρεβάτι, ή σε γκρίζους και κρύους, με το στενό κρεβάτι κολλημένο πάνω τους∙ νοσοκομείο ή φυλακή δεν έχει σημασία.

Τρία από τα διηγήματα διεκδικούν, κατά τη γνώμη μου, εξέχουσα θέση. Το ομώνυμο με τον τίτλο «Το κόκκινο και το άσπρο», το αρτιότερο της συλλογής, σε ώριμη λογοτεχνική γλώσσα, που, παρά την αφαιρετική και υπαινικτική γραφή μου, αφήνει καθαρά να φανεί το θέμα: Ένας γιατρός που βρίσκεται στη φυλακή, γιατί ακρωτηρίασε με το αυτοκίνητό του μία μικρή. Το δεύτερο είναι εκείνο με τον τίτλο «Λεμόνια». Ο κύριος Νίκος, από το Νίκων, επισκέπτεται καθημερινά το φαρμακείο της γειτονιάς για να του μετρήσουν την πίεση, κουβαλώντας κάθε φορά από τρία λεμόνια. Κάποια σχέση έχουν με τη ζωή του τα αρωματικά και ιαματικά αυτά εσπεριδοειδή με τα αγκάθια. Κάποια σχέση γλυκιά και πικρή μαζί. Το τρίτο είναι «Ο μαθητευόμενος». Πρόκειται για τον κύριο Νίκο –άλλος Νίκος αυτός, τα ίδια ονόματα επανέρχονται στα πεζά της Στελλάτου– που στεκόταν στην παραλία, ζωγράφιζε χέρια στο χαρτί, από τον ώμο ως τα δάχτυλα, με συγκλονιστικές λεπτομέρειες, τα έκανε μπαλίτσες και τα έριχνε στη θάλασσα, για να πάνε στον αδελφό του, στο Αμπερντίν της Σκωτίας. Κάποτε κατέφευγε και σε ανεπίδοτα γράμματα, που ήξερε πως δεν θα έφταναν ποτέ. Κάποιο τραύμα ανεπούλωτο μαυρίζει και τη δική του ζωή. «Έ, κάθε ένας με τα δικά του. Γι’ αυτό σου λέω, το παν είναι να νιώσουν ότι μπορείς να καταλάβεις, οπότε το χρειαστούν εσύ να μπορείς να καταλάβεις» συμπεραίνει το γκαρσόνι που έπιασε κουβέντα με τον κύριο Νίκο, εισχωρώντας στον προσωπικό του χωρόχρονο.

Όλοι οι ήρωες της Στελλάτου έχουν ανάγκη τη ζεστασιά και την κατανόηση, είτε το εκφράζουν είτε το αφήνουν να διαφανεί. Στις αποφάσεις των ηρώων παίζουν ρυθμιστικό ρόλο οι καιρικές συνθήκες και οι ώρες της μέρας, οι εποχές και τα φυσικά φαινόμενα. Επίσης οι «μυρωδιές ανάκατες με ήχους» και τα όνειρα που διαπλέκονται με μια παρελθούσα πραγματικότητα. Παράθυρα και αναμονές, στέρηση, απώλεια αλλά και προσδοκία και ελπίδα, μέσα σε τοίχους άσπρους, με κάγκελα στο κρεβάτι, ή σε γκρίζους και κρύους, με το στενό κρεβάτι κολλημένο πάνω τους∙ νοσοκομείο ή φυλακή δεν έχει σημασία.

Άφησα τελευταίο το νερό, τη ρευστότητα του υγρού στοιχείου που περιβάλλει, διαπερνά ή ενσωματώνει τους ήρωες, άλλοτε δροσίζοντας, άλλοτε ποτίζοντας και άλλοτε διαβρώνοντας τη ζωή τους. Ρεαλισμός, με νότες μαγικής πνοής, αφαίρεση και υπαινιγμός, τα διακριτά χαρακτηριστικά της Στελλάτου.

 * Η ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΥ είναι συγγραφέας και κριτικός λογοτεχνίας.
Τελευταίο της βιβλίο, η συλλογή κειμένων «Χαμηλή βλάστηση – Θάμνοι, πόες και μπονσάι» (εκδ. Κίχλη).
 Στην κεντρική εικόνα ο πίνακας της Anna Madia, Nightfall

alt

Το κόκκινο και το άσπρο
Ελένη Στελλάτου
Πόλις 2018
Σελ. 144, τιμή εκδότη €14,00

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό» της Σώτης Τριανταφύλλου (κριτική) – Έλληνες στου Μέμφις τα στενά

«Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό» της Σώτης Τριανταφύλλου (κριτική) – Έλληνες στου Μέμφις τα στενά

Για το μυθιστόρημα της Σώτης Τριανταφύλλου «Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό - Χρονικό σε πόλεις με ποτάμι» (εκδ. Πατάκη). Η κεντρική φωτογραφία, που κοσμεί το εξώφυλλο, είναι του Στάνλεϊ Κιούμπρικ.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
«… άμμος» του Μιχάλη Μακρόπουλου (κριτική) – Memento mori

«… άμμος» του Μιχάλη Μακρόπουλου (κριτική) – Memento mori

Για τη νουβέλα του Μιχάλη Μακρόπουλου «...Άμμος» (εκδ. Κίχλη). 

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Ένας θολός ουρανός, η θάλασσα σαν μια θαμπή μεμβράνη, όλο το σκηνικό εκτεθειμένο σε έναν εμμονικό νοτιά, που όλα τα μεταπλάθει ...

«Τώρα είναι μετά» του Γιάννη Γαβαλά (κριτική) – Η αναζήτηση του καλού μέσα στο παράδοξο

«Τώρα είναι μετά» του Γιάννη Γαβαλά (κριτική) – Η αναζήτηση του καλού μέσα στο παράδοξο

Για το μυθιστόρημα του Γιάννη Γαβαλά «Τώρα είναι μετά» (εκδ. Ροδακιό). 

Γράφει η Ζέτα Κουντούρη 

Αυτοτοσαρκασμός και λεπτή ειρωνεία διατρέχουν το μυθιστόρημα του Γιάννη Γαβαλά με τον παράξενο τίτλο ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

O Μπενχαμίν Λαμπατούτ στη Στέγη: «Όλοι οι αγαπημένοι μου δημιουργοί πέθαναν φτωχοί και μόνοι, οπότε κάτι κάνω λάθος»

O Μπενχαμίν Λαμπατούτ στη Στέγη: «Όλοι οι αγαπημένοι μου δημιουργοί πέθαναν φτωχοί και μόνοι, οπότε κάτι κάνω λάθος»

Ο Χιλιανός συγγραφέας Μπενχαμίν Λαμπατούτ (Benjamín Labatut) μίλησε χθες με την Αφροδίτη Παναγιωτάκου, Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Ιδρύματος Ωνάση, στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης. Τα βιβλία του συγγραφέα, που ήταν διαθέσιμα στο φουαγιέ του ισογείου της Στέγης, κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Δώμα.

...
«Τα καταστρέψατε όλα» της Λάρα Καλέγια (προδημοσίευση)

«Τα καταστρέψατε όλα» της Λάρα Καλέγια (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη βραβευμένη με το «Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUPL) 2021» συλλογή διηγημάτων της Μαλτέζας συγγραφέως Λάρα Καλέγια (Lara Calleja) «Τα καταστρέψατε όλα» (μτφρ. Βίκυ Πορφυρίδου), η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: ...

«Ηθοποιός» της Αν Ένραϊτ (κριτική) – Κόρη που μεγαλώνει στη σκιά μιας μητέρας σταρ

«Ηθοποιός» της Αν Ένραϊτ (κριτική) – Κόρη που μεγαλώνει στη σκιά μιας μητέρας σταρ

Για το μυθιστόρημα της Αν Ένραϊτ (Anne Enright) «Ηθοποιός» (μτφρ. Μαρία Φακίνου, εκδ. Καστανιώτη). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία «Sunset Boulevard» του Μπίλι Γουάιλντερ.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα καταστρέψατε όλα» της Λάρα Καλέγια (προδημοσίευση)

«Τα καταστρέψατε όλα» της Λάρα Καλέγια (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη βραβευμένη με το «Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUPL) 2021» συλλογή διηγημάτων της Μαλτέζας συγγραφέως Λάρα Καλέγια (Lara Calleja) «Τα καταστρέψατε όλα» (μτφρ. Βίκυ Πορφυρίδου), η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: ...

«Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα-φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 - 1991» του Αχιλλέα Σύρμου (προδημοσίευση)

«Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα-φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 - 1991» του Αχιλλέα Σύρμου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από την εισαγωγή της μελέτης του Αχιλλέα Σύρμου «Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα–φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 – 1991», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Λένας Κορομηλά «Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ιωλκός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στο τρένο; είπες.

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Τέσσερις πρόσφατες ποιητικές συλλογές που ξεχωρίζουν

Τι διαβάζουμε τώρα; Τέσσερις πρόσφατες ποιητικές συλλογές που ξεχωρίζουν

Τέσσερις ενδιαφέρουσες ποιητικές συλλογές από την περισσότερο ή λιγότερο πρόσφατη εκδοτική σοδειά. Τρία έργα από δόκιμους δημιουργούς και ένα αξιοπρόσεκτο ντεμπούτο.

Γράφει ο Γιώργος Δρίτσας 

...

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα κλασικά και σύγχρονα μυθιστορήματα μεταφρασμένης λογοτεχνίας

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα κλασικά και σύγχρονα μυθιστορήματα μεταφρασμένης λογοτεχνίας

Σταντάλ, Φώκνερ, Έσσε, αλλά και σύγχρονες φωνές συγκροτούν μια δεκάδα βιβλίων που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και που αξίζει να διαβάσουμε. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μια ανασκόπηση της ελληνικής διηγηματογραφίας των τελευταίων πενήντα ετών σε 50 αντιπροσωπευτικά κείμενα. Σε πόσες κατηγορίες μπορούν να ταξινομηθούν τα διηγήματα (της μνήμης, πολιτικά, ερωτικά, αστυνομικά κ.ά.) και ποιοι οι σημαντικοί εκπρόσωποι της κάθε μιας; Στην κεντρική εικόνα, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (1...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ