alt

Για τη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Στελλάτου «Το κόκκινο και το άσπρο» (εκδ. Πόλις).

Της Μαρίας Στασινοπούλου

Δεκαεννέα ιστορίες, μονοσέλιδες, ολιγοσέλιδες ή με περισσότερες σελίδες, αποτελούν το πρώτο, ενδιαφέρον πεζογραφικό βιβλίο της Ελένης Στελλάτου. Οι ιστορίες της διαδραματίζονται, γενικώς, κάπου στην Ελλάδα, σε πιθανές, κατονομαζόμενες ή υπονοούμενες περιοχές της – μιλάει για τη Σάμη και την Κεφαλονιά, ενώ το «Σπάρτα Ινν» και ο Άγιος Νίκων, για παράδειγμα, παραπέμπουν στη Σπάρτη και τα ιαματικά λουτρά με τα συμφραζόμενά τους θυμίζουν Λουτράκι.

Η ματιά της Στελλάτου σταματά σε κάθε ηλικιακό στάδιο προσπαθώντας να ισορροπήσει τη σκληρότητα της πραγματικότητας με μια επιθυμητή τρυφερότητα.

Οι ήρωές της, παιδιά, μεσήλικες, ή άνθρωποι της τρίτης ηλικίας, ζουν πιεζόμενοι από κάποιο πρόβλημα ή από τις συνθήκες της ζωής τους. Επιζητούν τη λύτρωση και δεν διστάζουν κάποτε να οδηγηθούν στην αυτοχειρία, όπως η ανάπηρη στο «Όνειρο σε τέσσερις ρόδες», η οποία αυτοκτονεί ή φαντάζεται πως φουντάρει στη θάλασσα, ενώ αισθάνεται ότι όλοι αγκομαχάνε, «το βλέπει καθαρά στα απελπισμένα βλέμματα των μωρών, όλες τις φορές που το καρότσι της διασταυρώνεται με τα δικά τους». Ακόμη στη «Λουτροθεραπεία στο ηλιοβασίλεμα», ο κ. Π., καθηγητής στη Φιλοσοφική, στον τομέα της Γλωσσολογίας, καρκινοπαθής, επιλέγει μόνος του το είδος της θεραπείας και το τέλος του, αλλά και στο πεζό «Το σημαντικό και το επείγον» η ηρωίδα μετεωρίζεται ανάμεσα σε μία αβάσταχτη πραγματικότητα και ένα απονενοημένο τέλος. Ο θάνατος, ως αναπότρεπτο κακό, συναντιέται και σε άλλους ήρωες της Στελλάτου. Στο πρώτο διήγημα «Ό μεγάλος περίπατος του Ευάγγελου Κ.», παράλληλοι και ασύμπτωτοι είναι οι δρόμοι ενός δρομέα που τρέχει γεμάτος ενέργεια και ενός γέρου που βουλιάζει στην απραξία, στο συνηθισμένο του παγκάκι, μετρώντας τους διερχόμενους γλάρους. Εκεί στο παγκάκι που αφήνει και την τελευταία του πνοή. Στο παγκάκι που «τον φιλοξενούσε ανελλιπώς, από το πρώτο ανοιξιάτικο πρωινό μέχρι το τελευταίο φθινοπωρινό απόγευμα». Αλλά και «Στη Σέλλα» ένας Κεφαλονίτης γέρος στο νοσοκομείο μονολογεί και αναθυμάται τη ζωή του μεταξύ παραληρήματος και πραγματικότητας∙ η ιστορία του συνεχίζεται και στο επόμενο διήγημα «Ο πατέρας», όπου ο γέροντας, λίγο πριν πεθάνει, νιώθει να ξαναγίνεται μωρό.

Η ματιά της Στελλάτου σταματά σε κάθε ηλικιακό στάδιο προσπαθώντας να ισορροπήσει τη σκληρότητα της πραγματικότητας με μια επιθυμητή τρυφερότητα. Αφηγήματα με γονείς που φροντίζουν ανάπηρα παιδιά, όπως το «Σαχ ματ ή ο βασιλιάς είναι αβοήθητος» και «Το άγγιγμα», αλλά και γυναίκες με ματαιωμένες προσδοκίες («Στη βεράντα»), ή εργαζόμενοι που πλέκουν το δικό τους παραμύθι («Σκουπίζοντας στα κύματα»), αλλά και γέροι ανήμποροι, στερημένοι από κάθε οικογενειακή θαλπωρή, που τους φροντίζουν ξένες γυναίκες («Τσάντα στον ήλιο», «Μαμά, μπορώ»). Στις ηλικίες που απασχολούν τη Στελλάτου εντάσσονται και τα παιδιά, όχι μόνον ως προστατευόμενα μέλη αλλά και ως αυτόνομες προσωπικότητες που διαμαρτύρονται και καταγράφουν. Στο «Αλογάκι με άρωμα φράουλα», συναντάμε τη χαμένη παιδικότητα και τα χρόνια της νοσταλγίας στη Σπάρτη. Στο «Αγαπητό μου ημερολόγιο» η μικρή Άννα, ένα παιδί που ζει στερημένα με τη μητέρα της, καταγράφει στο ημερολόγιό της την καθημερινότητα και τα συναισθήματά της, αλλά και στη «Ραψωδία σε φα μέλλοντα» ένα άλλο παιδί, που μπορεί να είναι και το ίδιο του προηγούμενου πεζού, ονειρεύεται το μέλλον, για να ξορκίσει το παρόν.

Παράθυρα και αναμονές, στέρηση, απώλεια αλλά και προσδοκία και ελπίδα, μέσα σε τοίχους άσπρους, με κάγκελα στο κρεβάτι, ή σε γκρίζους και κρύους, με το στενό κρεβάτι κολλημένο πάνω τους∙ νοσοκομείο ή φυλακή δεν έχει σημασία.

Τρία από τα διηγήματα διεκδικούν, κατά τη γνώμη μου, εξέχουσα θέση. Το ομώνυμο με τον τίτλο «Το κόκκινο και το άσπρο», το αρτιότερο της συλλογής, σε ώριμη λογοτεχνική γλώσσα, που, παρά την αφαιρετική και υπαινικτική γραφή μου, αφήνει καθαρά να φανεί το θέμα: Ένας γιατρός που βρίσκεται στη φυλακή, γιατί ακρωτηρίασε με το αυτοκίνητό του μία μικρή. Το δεύτερο είναι εκείνο με τον τίτλο «Λεμόνια». Ο κύριος Νίκος, από το Νίκων, επισκέπτεται καθημερινά το φαρμακείο της γειτονιάς για να του μετρήσουν την πίεση, κουβαλώντας κάθε φορά από τρία λεμόνια. Κάποια σχέση έχουν με τη ζωή του τα αρωματικά και ιαματικά αυτά εσπεριδοειδή με τα αγκάθια. Κάποια σχέση γλυκιά και πικρή μαζί. Το τρίτο είναι «Ο μαθητευόμενος». Πρόκειται για τον κύριο Νίκο –άλλος Νίκος αυτός, τα ίδια ονόματα επανέρχονται στα πεζά της Στελλάτου– που στεκόταν στην παραλία, ζωγράφιζε χέρια στο χαρτί, από τον ώμο ως τα δάχτυλα, με συγκλονιστικές λεπτομέρειες, τα έκανε μπαλίτσες και τα έριχνε στη θάλασσα, για να πάνε στον αδελφό του, στο Αμπερντίν της Σκωτίας. Κάποτε κατέφευγε και σε ανεπίδοτα γράμματα, που ήξερε πως δεν θα έφταναν ποτέ. Κάποιο τραύμα ανεπούλωτο μαυρίζει και τη δική του ζωή. «Έ, κάθε ένας με τα δικά του. Γι’ αυτό σου λέω, το παν είναι να νιώσουν ότι μπορείς να καταλάβεις, οπότε το χρειαστούν εσύ να μπορείς να καταλάβεις» συμπεραίνει το γκαρσόνι που έπιασε κουβέντα με τον κύριο Νίκο, εισχωρώντας στον προσωπικό του χωρόχρονο.

Όλοι οι ήρωες της Στελλάτου έχουν ανάγκη τη ζεστασιά και την κατανόηση, είτε το εκφράζουν είτε το αφήνουν να διαφανεί. Στις αποφάσεις των ηρώων παίζουν ρυθμιστικό ρόλο οι καιρικές συνθήκες και οι ώρες της μέρας, οι εποχές και τα φυσικά φαινόμενα. Επίσης οι «μυρωδιές ανάκατες με ήχους» και τα όνειρα που διαπλέκονται με μια παρελθούσα πραγματικότητα. Παράθυρα και αναμονές, στέρηση, απώλεια αλλά και προσδοκία και ελπίδα, μέσα σε τοίχους άσπρους, με κάγκελα στο κρεβάτι, ή σε γκρίζους και κρύους, με το στενό κρεβάτι κολλημένο πάνω τους∙ νοσοκομείο ή φυλακή δεν έχει σημασία.

Άφησα τελευταίο το νερό, τη ρευστότητα του υγρού στοιχείου που περιβάλλει, διαπερνά ή ενσωματώνει τους ήρωες, άλλοτε δροσίζοντας, άλλοτε ποτίζοντας και άλλοτε διαβρώνοντας τη ζωή τους. Ρεαλισμός, με νότες μαγικής πνοής, αφαίρεση και υπαινιγμός, τα διακριτά χαρακτηριστικά της Στελλάτου.

 * Η ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΥ είναι συγγραφέας και κριτικός λογοτεχνίας.
Τελευταίο της βιβλίο, η συλλογή κειμένων «Χαμηλή βλάστηση – Θάμνοι, πόες και μπονσάι» (εκδ. Κίχλη).
 Στην κεντρική εικόνα ο πίνακας της Anna Madia, Nightfall

alt

Το κόκκινο και το άσπρο
Ελένη Στελλάτου
Πόλις 2018
Σελ. 144, τιμή εκδότη €14,00

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Συμπάρδη «Πλατεία Κλαυθμώνος» (εκδ. Μεταίχμιο). 

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου

Η ...

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

Για το μυθιστόρημα του Ανδρέα Νικολακόπουλου «Φλόρενς Μπλαντ» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας του Jean Siméon Chardin, «The Kitchen Maid» (1738), λάδι σε καμβά.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Έπειτα από δύο παρόμοιας λογικής συλλογές δ...

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

Για το μυθιστόρημα του Ηλία Λ. Παπαμόσχου «Ανάληψη» (εκδ. Πατάκη) – Για ένα πραγματικό ναυάγιο στην Καστοριά του 1929. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Θλίψη σαν κάρβουνο αναμμένο, πένθος που τυλίγει όπως η αράχνη τα σώ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Με ανακοίνωσή της η Εταιρεία Συγγραφέων αποχαιρετά των δύο φορές Πρόεδρό της Βασίλη Βασιλικό και ανακοινώνει ότι η Ημέρα Ποίησης 2024 θα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του ανθρώπου που εισηγήθηκε στην UNESCO την 21 Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

...
Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Ακολουθεί επιμνημόσυνο κείμενο του Αλέξη Ζήρα, πρώην Προέδρου της Εταιρείας Συγγραφέων, για τον Βασίλη Βασιλικό.

Ένας αποχαιρετισμός στον Βασίλη Βασιλικό

Για πολλά χρόνια, τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1970 ως το κλείσιμο...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ