alt

Για το βιβλίο της Δάφνης Μαρίας Γκυ-Βουβάλη «Της Κάλυμνος κύματα και παραμύθια» (εκδ. Κοράλι).

Του Μάριου Μιχαηλίδη

Η Δάφνη Μαρία Γκυ-Βουβάλη, γνωστή ήδη από τη θητεία της στη δημοσιογραφία, ακολουθεί μια εξελικτική πορεία στον χώρο της λογοτεχνίας. Τα τελευταία επτά χρόνια καταγράφονται στο ενεργητικό της τέσσερις ποιητικές συλλογές, οι οποίες διακρίνονται για τη θεματική πρωτοτυπία και την ποιότητα των εκφραστικών επιλογών, στοιχείο που έχει επισημανθεί από την κριτική.

Πρόκειται για κείμενα στα οποία προεξάρχει ένας άκρατος λυρισμός που απλώνεται σε έναν υπέροχο καμβά εκφραστικών σχημάτων, με τις παρομοιώσεις και τις μεταφορές να χτίζουν ένα αμάλγαμα πολυποίκιλων εικόνων.

Το πρόσφατό της έργο Της Κάλυμνος κύματα και παραμύθια το συναποτελούν δεκαοκτώ κείμενα, που προσδιορίζονται από την ιδιαίτερη σχέση της εντοπιότητας και των παραδόσεων. Από αυτά, τα δεκαέξι κείμενα είναι υψηλής στάθμης λυρικές αφηγήσεις, ενώ τα δύο είναι εκτεταμένα ποιήματα. Το κάθε κείμενο, εναρκτικά συνοδεύεται και από ένα μικρό στιχούργημα που κάθε φορά υπέχει ρόλο προμετωπίδας και το οποίο, διαδοχικά, τιτλοφορείται με τα ονόματα «Ο θρύλος», «Το δοιάκι».

Με αυτά τα δεκαοκτώ κείμενα η Καλύμνια συγγραφέας κατορθώνει να μεταπλάσει τους θρύλους και τα παραμύθια της ιδιαίτερης πατρίδας της σε μια σύγχρονη γραφή. Για τον σκοπό αυτό επιστρατεύει τα γνωστά σ’ αυτήν σύνεργα της ποίησης, με συνέπεια το αποτέλεσμα να τη δικαιώνει. Οι θρύλοι και τα παραμύθια του νησιού, ζυμωμένα με τη μαγεία του χώρου, μοιάζουν κι αυτά μαγικά, αφού δίνουν την εντύπωση πως φτάνουν ίσαμε με μας, διαπλέοντας την ανοιχτοσύνη του πελάγου πάνω σε ράχες δελφινιών. Πρόκειται, λοιπόν, για κείμενα στα οποία προεξάρχει ένας άκρατος λυρισμός που απλώνεται σε έναν υπέροχο καμβά εκφραστικών σχημάτων, με τις παρομοιώσεις και τις μεταφορές να χτίζουν ένα αμάλγαμα πολυποίκιλων εικόνων. Ασφαλώς, δε θα μπορούσε να συμβεί διαφορετικά. Όταν η πρόκληση του ερεθίσματος συνυφαίνεται με ποιητικά συστατικά, ανάλογο πρέπει να είναι και το αποτέλεσμα. Και αυτόν τον κανόνα τον σέβονται οι συγγραφείς.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο, στη γραφίδα της Δάφνης, η αγάπη και ο θαυμασμός για τη γενέθλια γη, την Κάλυμνο, μεταβάλλονται σε υπέροχο ταξίδι μιας μαγευτικής περιδιάβασης, που προλογικά αρχίζει με το αφήγημα «Η Κόρη των βράχων». Η μυσταγωγία του ανεκπλήρωτου έρωτα της Πόθας, που ζει στην αντικρινή Τέλενδο, μεταβάλλεται για την ίδια σε ταξίδι στη χώρα των αγγέλων: «Δεν είχε σκιάχτρο η βροχή, ούτε αλάφιασμα η μαυρίλα. Ποτάμι ήταν ο έρωτας, που ’γινε καταιγίδα. Καρδιά γονατισμένη που την έσφαζε ο γιαλός και την έπνιγε το κρίμα». Ουσιαστικά, πρόκειται για ένα προεξαγγελτικό κείμενο που εισάγει τον αναγνώστη στο πνεύμα και το ήθος του συγκεκριμένου έργου. Πράγματι, μετά από αυτό ανοίγει ο κύκλος της περιδιάβασης με το αφήγημα «Η άφιξη» (Το χάραμα). Η φωνή του πρωτοπρόσωπου αφηγητή είναι εύκολα αναγνωρίσιμη. Η Δάφνη Μαρία Γκυ περιγράφει το φτάσιμο στην αγαπημένη Κάλυμνο, στο λυκαυγές μιας καλοκαιρινής μέρας: «Μέσα στο βαθύ το χάραμα, μες στον μπλαβί ουρανό θα δέσει το καράβι στο λιμάνι και θα ’ναι οι δρόμοι αδειανοί (…) και τα σπιτάκια χαμένα μέσα στα όνειρά τους. (…) Η νύχτα φεύγει με χλωμή ασημόσκονη (…) και το γαλάζιο άνοιγμα στο διάφανο πρωινό, αρθρώνει “καλημέρα”».

Στην εξέλιξη, ακολουθούν επί μέρους αφηγήσεις, με τις οποίες η συγγραφέας αναπλάθει, με ιδιαίτερη αγάπη και σεβασμό, εκλεκτές πλευρές της παραδοσιακής τοπιογραφίας της Καλύμνου. Στέκομαι με συγκίνηση στην «Παναγιά των Μυρτιών», όπου περιγράφεται μια συγκλονιστική σκηνή γνήσιας αγάπης και ανθρωπιάς. Ο Τούρκος από την αντικρινή ακτή της Μικρασίας συναδελφώνεται με έναν Έλληνα Καλύμνιο, χαρίζοντάς του έναν μύρτο που –καθώς διαβάζουμε στο κείμενο– «έκλεινε μέσα του όλα τα όνειρα τ’ ουρανού». Και όταν αυτός το φύτεψε, «μοσχοβόλησε ο τόπος μύρτο και σηκώθηκε η Παναγιά να βαδίσει πάνω στα άνθη του. Αντιφέγγισε η Μικρασία Χριστιανοσύνη, κι αντήχησε το Αιγαίο ψαλμουδιές». Εκεί όμως που κορυφώνονται η ευωδιά και τα χρώματα της δύσης είναι το περιγραφικό αφήγημα «Το άνοιγμα στο φως»: «Πλέω. Μπροστά μου πάλι εκείνο το άνοιγμα, ο ρους του ποταμού, η εκβολή, το παράθυρο της ψυχής μου (…) το ορεινό κουκούλι της Τελέντου αγνάντια μου, η μορφή της Πόθας σκαλισμένη με χίλια πετράδια στο λαιμό από τη μια πλευρά πάνω στα κακοτράχαλα, κατάψηλα βουνά (…), και η κατακόρυφη ευθεία του βουνού από την άλλη (…)».

Στη συνέχεια, παρακολουθούμε τη ματιά της Δάφνης Μαρίας να διαπορεύεται κάστρα, βράχια και ξωκλήσια, μυρωμένες πλαγιές, να συναντά νύμφες, πριγκιπόπουλα κι ύστερα να κατεβαίνει σε υπόγειες σπηλιές και να προσκυνά πανάχραντες εικόνες.

Μετά ακολουθεί το ποίημα «Πόθια» που αποτελείται από 92 δεκαπεντασύλλαβους ιαμβικούς στίχους. Πρόκειται για ένα λαϊκότροπο αφηγηματικό ποίημα που πολύ εύστοχα κινείται στο πνεύμα των παραλογών. Με αυτό μεταπλάθεται το γνωστό καλυμνιώτικο παραμύθι για την άτυχη Πόθα, την πριγκιποπούλα της Τελένδου, από τη οποία πήρε το όνομά της η πόλη: «Κλάψανε ήλιοι και βουνά, φεγγάρια και πελάγη / (…) Και στην καρδιά του βασιλιά καρφώθηκε μαχαίρι. (…) “Να πλύνω με το δάκρυ μου τ’ ατέλειωτο το χώμα / να πλάσει η θλίψη μου πηλό, την πόλη σου να χτίσει / (…) με χάρη φέγγος κι απλωσιά, που να ’χει τ’ όνομά σου” (…)». Στη συνέχεια, παρακολουθούμε τη ματιά της Δάφνης Μαρίας να διαπορεύεται κάστρα, βράχια και ξωκλήσια, μυρωμένες πλαγιές, να συναντά νύμφες, πριγκιπόπουλα κι ύστερα να κατεβαίνει σε υπόγειες σπηλιές και να προσκυνά πανάχραντες εικόνες. Μετά, να κοιτά με έκσταση προς το γέρμα του ήλιου κι εκεί στα βράχια να σκιρτά, καθώς αντικρίζει τη «μορφή της Πόθας σκαλισμένη με χίλια πετράδια στο λαιμό». Ύστερα, νασυναντά ανθρώπους του καθημερινού μόχθου, ανθρώπους απλούς που με τα λόγια τους γίνονται το συναξάρι που αναπέμπει ευχαριστίες και υμνολογεί τον Δημιουργό. Ο κύκλος αυτής της μαγευτικής περιδιάβασης που άρχισε το καλοκαίρι ολοκληρώνεται στην αρχή του φθινοπώρου με το αφήγημα «Ώχρα»: «Σεπτέμβρης στη σβήση του καλοκαιριού, κι άνθισε πάλι η θλίψη με τα χρώματα παράπονο μέσα στην ομορφάδα, πλοία που φεύγουν. Τώρα μόνο φεύγουν. (…) στρέψε πίσω το κεφάλι να κοιτάξεις για τελευταία φορά την αύρα της γης (…). Να την εγκλωβίσεις μέσα σε μια σταγόνα όμορφης μνήμης (…). Μέσα (…) από τη νοσταλγία θ’ ανθίσει πάλι (…) το χαμόγελο της επιστροφής».

Είναι αλήθεια ότι μερικά βιβλία έχουν την ιδιότητα να ξαφνιάζουν ευχάριστα τον αναγνώστη και να του προσφέρουν την αισθητική χαρά μιας πρωτόγνωρης αναγνωστικής εμπειρίας. Πρόκειται για έργα που είναι γραμμένα με ιδιαίτερο μόχθο. Σ’ αυτά, ψηλαφώντας κανείς το ήθος του λόγου, αναγνωρίζει μοναδικές συγγραφικές ιδιότητες. Ασφαλώς, δεν έχει καμιάν απολύτως σχέση η ποιότητα ενός βιβλίου με τον αριθμό των σελίδων του. Μάλιστα, τώρα τελευταία, ολοένα και πιο πολλοί στέκονται με δικαιολογημένη καχυποψία μπροστά στα ογκώδη βιβλία, από τα οποία είναι πλήθουσα η ελληνική αγορά. Διαβάζοντας το βιβλίο της Δάφνης Μαρίας Γκυ-Βουβάλη, ο αναγνώστης αποκτά τη βεβαιότητα ότι η συγγραφέας βαδίζει στον δρόμο του λυρισμού, χωρίς να αφήνεται στο συναίσθημα που προκαλεί η σχέση με τη γενέθλια γη. Αυτός ο προσεκτικός βηματισμός προσδίδει στο έργο τα εύσημα μιας γνήσιας λογοτεχνικότητας με κύριο γνώρισμα τον μετρημένο λόγο.

* Ο ΜΑΡΙΟΣ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ είναι ποιητής και πεζογράφος, μέλος της Εταιρείας συγγραφέων.

altΤης Κάλυμνος κύματα και παραμύθια
Δάφνη Μαρία Γκυ-Βουβάλη
Κοράλι 2017
Σελ. 80, τιμή εκδότη €8,48

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΔΑΦΝΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΓΚΥ-ΒΟΥΒΑΛΗ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

Για το μυθιστόρημα του Νίκου Μάντζιου «Η λίμπιντο των αγγέλων» (εκδ. Γραφή).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Για μας τους κριτικούς δεν πρέπει να παίζει ρόλο το όνομα του συγγραφέα: αν είναι γνωστός με περγαμηνές στο ενεργητικό του, δεν σημαίνει ...

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

Για το μυθιστόρημα του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη «Ένα κομμάτι χαρτί» (εκδ. Αλεξάνδρεια). Κεντρική εικόνα: © Roman Kraft (Unsplash). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Το μόνο που αλλάζει είναι το παρελθόν, όλες οι άλλ...

«Η φωνή της» (κριτική) – Πενήντα τρεις γυναίκες γράφουν για την έμφυλη βία

«Η φωνή της» (κριτική) – Πενήντα τρεις γυναίκες γράφουν για την έμφυλη βία

Για το συλλογικό έργο «Η φωνή της» (εκδ. Καστανιώτη). Κεντρική εικόνα: © Oscar Keys (Unsplash). 

Γράφει η Ιωάννα Σπηλιοπούλου

Πενήντα τρεις γράφουσες, μέλη του Δικτύου γυναικών συγγραφέων κατά της ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Οι έξι συγγραφείς που επιλεχτήκαν από την κριτική επιτροπή «παρουσιάζουν έργα εντυπωσιακής δομής». Ανάμεσά τους βρίσκονται δύο πρωτοεμφανιζόμενοι πεζογράφοι. Στη φωτογραφία, η υποψήφια Σάρα Μπερνστάιν [Sarah Bernstein].

Επιμέλεια: Book Press

...
Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Ο Δημήτρης Καραντζάς επιστρέφει στη Στέγη με μια περφόρμανς–παραβολή για τη βία, τον εθισμό στην εικόνα και την κατάργηση των ψευδαισθήσεων ή, αλλιώς, για την πραγματικότητα που, ό,τι κι αν κάνεις για να την αποφύγεις, αργά ή γρήγορα θα έρθει να σε βρει.

Επιμέλεια: Book Press

Από τις 30 Σεπτεμβρί...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Τζ.Μ. Κουτσί [J.M. Coetzee] «Ο Πολωνός» (μτφρ. Χριστίνα Σωτηροπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 4 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ο νεαρός Μάνγκο» του Ντάγκλας Στιούαρτ (προδημοσίευση)

«Ο νεαρός Μάνγκο» του Ντάγκλας Στιούαρτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντάγκλας Στιούαρτ [Douglas Stuart] «Ο νεαρός Μάνγκο» (μτφρ. Μιχάλης Μακρόπουλος), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 28 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Περίμενε ώσπου να α...

«Ασκατασούνα – Ξέφτια Ελευθερίας» του Μάνου Χατζηγιάννη (προδημοσίευση)

«Ασκατασούνα – Ξέφτια Ελευθερίας» του Μάνου Χατζηγιάννη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Μάνου Χατζηγιάννη «Ασκατασούνα – Ξέφτια Ελευθερίας», το οποίο κυκλοφορεί στις 20 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Και να ήθελε να κλείσει μάτι, δεν μπορούσε. Δεν ήταν από εκείν...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

Τέσσερις εκδόσεις για τη μελέτη, το σήμερα και το άλλοτε της Αθήνας. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Διονυσίας Αλεξιάδου, από το λεύκωμα των εκδόσεων Καπόν «Η Αθήνα στον καιρό της πανδημίας».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ