Berlin 2

Για τη νουβέλα Μπερλίν της Άντζης Σαλταμπάση (εκδ. Πόλις)

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

«Μετά το Άουσβιτς, είναι βαρβαρότητα να γράφει κανείς ποίηση» έχει γράψει ο Τέοντορ Αντόρνο, φράση η οποία πιθανόν εννοεί ότι η ποίηση μετά το Ολοκαύτωμα είναι απλώς λίγη, άτοπη, ανεπαρκής για να εκφράσει τον χαμό και τη φρίκη. Ίσως ακόμα να φαίνεται μια περιττή πολυτέλεια η οποία γεννήθηκε και εξακολουθεί να γεννάται από έναν πολιτισμό που παρήγε θάνατο και όλεθρο. Πώς μπορούμε με άλλα λόγια να ζούμε, να τραγουδάμε, να διασκεδάζουμε όταν ξέρουμε ότι μέσα στην πρόσφατη Ιστορία χιλιάδες άνθρωποι συνελήφθησαν και εξοντώθηκαν, μόλις λίγα μέτρα από τα σπίτια μας; Αλλά, συνάμα, μια άλλη φωνή προσπαθεί μέσα από τον λυγμό της να ορθωθεί και να αντιτάξει ότι η γραφή είναι ίσως η μόνη που μπορεί να συντηρήσει τη μνήμη, να τη μετατρέψει σε λεκτική μεταμνήμη, να ευαισθητοποιήσει τους νεότερους και να αναδείξει πως τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης είναι μια διαρκής υπενθύμιση της απανθρωπιάς μέσα στην καρδιά του «πολιτισμένου» 20ού αιώνα.

Σ’ αυτό το πλαίσιο, η Άντζη Σαλταμπάση εκφράζει διττά τις ενοχές του σύγχρονου ανθρώπου που ανήκει στο ίδιο γένος με όσους προέβησαν στις θηριωδίες εναντίον των Εβραίων. Από τη μία, η ίδια η αφηγήτρια εκπέμπει έναν μονόλογο οργής για το ότι εξακολουθούμε να ζούμε δίπλα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, να τα επισκεπτόμαστε γελαστοί, και κυρίως χαρούμενοι που συνεχίζουμε τη ζωή μας. Επίσης, απορεί εκκωφαντικά που δεν είμαστε συνταραγμένοι με ένα καρφί στην καρδιά για όσα πέρασε και έκανε η ανθρωπότητα. Από την άλλη, εισπράττει και μεταφέρει τη για δεκαετίες υπάρχουσα ενοχή των ίδιων των Γερμανών που δεν τολμούσαν να ξανακοιτάξουν την περίοδο εκείνη, είτε επειδή συνεργάστηκαν με τους ναζί είτε επειδή ανέχτηκαν την αποκτήνωση.

Tag Nacht Deportation

Έτσι, η πρωτοεμφανιζόμενη συγγραφέας μεταφέρει το βάρος από την ελλαδική εμπειρία, όπως έκαναν ο Γ. Μαρής, ο Β. Μπούτος, ο Ν. Δαββέτας, η Έλ. Χουζούρη κ.ά., στη Γερμανία και στην εκεί ατμόσφαιρα. Η αφηγήτρια εκφράζει πολύπλευρα την πρόσληψη και την ευαισθησία/αναισθησία για τα φρικτά γεγονότα μέσα στην ίδια τη χώρα που τα εκκόλαψε, από τη δική της σκοπιά ως συζύγου Εβραίου αλλά και από τη σκοπιά των απογόνων των εξοντωμένων. Κι ακόμα περισσότερο ο σχολιασμός εκτείνεται στις σκέψεις των σύγχρονων Γερμανών και στα ντοκουμέντα και τα χαμένα τεκμήρια. Την ενδιαφέρει πιο πολύ η μικροϊστορία, η επικέντρωση δηλαδή στο άτομο, σε κάθε άτομο αν είναι δυνατόν, που βίωσε τη ναζιστική θηριωδία, ενώ προηγουμένως μεγάλωσε, εργάστηκε, ευτύχησε σε συγκεκριμένα σπίτια, σε συγκεκριμένους δρόμους, σε συγκεκριμένα μαγαζιά.

Το κείμενο δεν έχει πλοκή και μάλλον θυμίζει ή προσεγγίζει ειδολογικά το δοκίμιο ή την αφήγηση μέσα σε ένα ρεπορτάζ, παρά νουβέλα με αλληλουχία και άρτια δομή. Ωστόσο, με αυτόν τον μεταμοντέρνο υβριδισμό καταφέρνει να οδηγήσει τον αναγνώστη από την ιστορία στην Ιστορία, μέσα από την οργή, την ενίοτε χειμαρρώδη γραφή, τον συνεχή λόγο αγανάκτησης, αλλά και τη λεκτική απόδοση των πληγών, οι οποίες δεν ήταν μια τυχαία ανωμαλία, αλλά μια οξεία κρίση της ιστορικής έντασης, που κάλλιστα μπορεί να ξανασυμβεί.

 * Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

 
berlin saltabassiΜπερλίν
Άντζη Σαλταμπάση
Πόλις 2017
Σελ. 112, τιμή εκδότη € 11,00
 
politeia link more
 
 
 
 
 
 
 
 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Μπερλίν» της Άντζης Σαλταμπάση – Σκοντάφτοντας στους λίθους της μνήμης

«Μπερλίν» της Άντζης Σαλταμπάση – Σκοντάφτοντας στους λίθους της μνήμης

Για το βιβλίο της Άντζης Σαλταμπάση Μπερλίν (εκδ. Πόλις).

Του Θωμά Συμεωνίδη 

 

Το Μπερλίν ...

«Περιπλάνηση σε όσα κρύβουν οι ψυχές των ανθρώπων»

«Περιπλάνηση σε όσα κρύβουν οι ψυχές των ανθρώπων»

Επιμέλεια: Μάνος Μπονάνος

Το πρώτο βιβλίο της Άντζης Σαλταμπάση, Μπερλίν (εκδ. Πόλις), κινείται στο όριο ανάμεσα στην αυτομυθοπλασία και τη δημοσιογραφική έρευνα, αναμοχλεύοντας μνήμες κα...

Βερολίνο, γεια: ο άνθρωπος ως μαρτυρία

Βερολίνο, γεια: ο άνθρωπος ως μαρτυρία

Με αφορμή την ανάγνωση του νεανικού μυθιστορήματος του Βόλφγκανγκ Χέρντορφ, Βερολίνο, γεια (μτφρ. Απόστολος Στραγαλινός, εκδ. Κριτική).

Του Θάνου Κάππα

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Βλέπω τα μυθιστορήματα ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη κατάσταση μετατρέπεται σε μυστήριο που πρέπει να λυθεί»

Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Βλέπω τα μυθιστορήματα ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη κατάσταση μετατρέπεται σε μυστήριο που πρέπει να λυθεί»

«Γράφω για να επικοινωνήσω με τον αναγνώστη, γι’ αυτό και έχω πάντα στο νου μου να διεγείρω το ενδιαφέρον του» μας είπε ο Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες (Juan Gabriel Vásquez), που συμμετέχει στο Φεστιβάλ ΛΕΑ. Με αφορμή το βιβλίο του «Η μετάφραση του κόσμου» (μτφρ. Αχ. Κυριακίδης, εκδ. Ίκαρος), μιλά για την πολιτική μυθοπλα...

Η γλώσσα, η σημειολογία και το σκοτεινό αίνιγμα του Τρίτου Ράιχ – Τότε και σήμερα

Η γλώσσα, η σημειολογία και το σκοτεινό αίνιγμα του Τρίτου Ράιχ – Τότε και σήμερα

Ο ιχνηλάτης βιβλιοπωλείων και βιβλιοθηκών Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης επιστρέφει με τον «Σάκο Εκστρατείας» του μιλώντας για βιβλία σαν να αφηγείται ιστορίες. Σήμερα, για το μυθιστόρημα του Μάξιμ Μπίλλερ (Maxim Biller) «Ο λάθος χαιρετισμός» (μτφρ. Πελαγία Τσινάρη, εκδ. Πατάκη), καθώς και για τη μελέτη του Βίκτορ ...

Τελευταία μέρα για το Φεστιβάλ ΛΕΑ 2025: Τι θα δούμε σήμερα, Κυριακή 22 Ιουνίου

Τελευταία μέρα για το Φεστιβάλ ΛΕΑ 2025: Τι θα δούμε σήμερα, Κυριακή 22 Ιουνίου

Το Φεστιβάλ ΛΕΑ (Λογοτεχνία εν Αθήναις) 2025 ολοκληρώνεται σήμερα με μια θεατρική παράσταση για την ισπανική γλώσσα. Κεντρική εικόνα: Ο Πέδρο Σαλίνας (Pedro Salinas), σημαντικός Ισπανός ποιητής και ένας από τους συγγραφείς του έργου «Doña Gramática» («Η κυρά-Γραμματική») του 1942.

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργο της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος της καρδιάς και ποιος του εγκεφάλου; Ποιοι μύθοι σχετικά με αυτά τα δύο όργανα καλλιεργούνται από τη σύγχρονη κουλτούρα; Τι αποτελεί «τραυματική εμπειρία» και πώς μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε αποτελεσματικά με τα νεαρά αυτιστικά άτομα; Τέσσερα νέα βιβλία από τις εκδόσεις Gutenberg καταπιά...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ