alt

Για τη συλλογή διηγημάτων του Διαμαντή Αξιώτη, Με χίλιους τρόμους γενναίος (εκδ. Κίχλη).

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Ο τρόμος προβάλλεται ως παραστατική συνισταμένη ψυχικών και πνευματικών καταστάσεων, ενίοτε αν όχι συχνά στην ακραία εκδήλωσή τους, με ειδικό φορτίο προερχόμενο από το περιεχόμενο της μνήμης, από τις αντικειμενικές συνθήκες του βίου και από τα δεδομένα της εσωτερικής πραγματικότητας, από την απερισκεψία και από την τόλμη, από την ανάγκη για επικοινωνία αλλά και για εκδίκηση, από τα όνειρα και από τη φαντασία, από το πάθος και από τον πόθο, από τα ψεύδη και από τις ψευδαισθήσεις, από τον θυμό αλλά και από τη μοναξιά.

Στον τρόμο υπ’ αυτή την έννοια αντιπαρατίθεται ο εσωτερικός άνθρωπος με τα επακόλουθα φαινόμενα προσωπικής έκφρασης και κοινωνικής συμπεριφοράς, όπου εντάσσονται η ευαισθησία, η γενναιοψυχία και η μεγαλοψυχία, η καρτερία, η βία και ο φόνος, με τάση πάντως προς την υπέρβαση όλων των ορίων. Αυτή η σημασιολογική ατμόσφαιρα φαίνεται να καλύπτει την ανάπτυξη του σύνθετου κειμενικού κόσμου στο εν προκειμένω βιβλίο του Διαμαντή Αξιώτη, ενώ παράλληλα προσφέρονται ποικίλες οπτικές για την ανάγνωση του τίτλου Με χίλιους τρόμους γενναίος.

Διαπροσωπικές σχέσεις σε ένα ευρύτατο φάσμα, ζωή και θάνατος, φύση, μνήμη και λήθη, προδοσία, επικοινωνία, πόνος, τρέλα, μοναξιά, αδικία, τιμωρία.

Στο βιβλίο αναγνωρίζεται μια εκτενής, εξίσου σύνθετη πινακοθήκη με προσωπογραφίες και τοπιογραφίες ιδιαίτερης έντασης. Στρατιώτες σε οδυνηρό χριστουγεννιάτικο ρεβεγιόν, παράνομοι μετανάστες και ένας Έλληνας που δηλώνει μετανάστης, κυρίες και κηπουροί, η χορογράφος Βανέσα και το χορευτικό άλμα της μικρής Βενίσα στο κενό, ο άστεγος Όμηρος με την κομμένη δεξιά κνήμη στο αμαξίδιο και σε διαρκή αντιπαράθεση προς τον αρχαίο συνώνυμό του, ο δρομέας που παραπαίει στα ασαφή όρια ανάμεσα στην πραγματικότητα και στο όνειρο, ο νάνος κλόουν που κυκλοφορεί με άνεση ανάμεσα στην πραγματικότητα και στον μύθο, ο δάσκαλος Δανιήλ Χατζής απέναντι στη νεκρή Αριάδνη της Κωνσταντινούπολης και στην κατατρεγμένη από την Πόλη Ιουλία, πρόσωπα σε αρχαιολογικούς χώρους και σε φυλακές, πρόσωπα-μοντέλα φωτογράφισης και πρόσωπα με προσωπείο απάτης, πρόσωπα με μυθικό προσωπείο, πρόσωπα μοναχικά, πρόσωπα χωρίς χαρακτηριστικά λειτουργούν ως φορείς εννοιών σύμφωνα με την ευρηματική διαχείριση του Αξιώτη, όπως: διαπροσωπικές σχέσεις σε ένα ευρύτατο φάσμα, ζωή και θάνατος, φύση, μνήμη και λήθη, προδοσία, επικοινωνία, πόνος, τρέλα, μοναξιά, αδικία, τιμωρία.

Προς επίρρωση των εν προκειμένω απόψεων του συγγραφέα, με αυτή την ευκαιρία παρεμβαίνουν στο εδώ-και-τώρα του κειμένου στοιχεία από το μυθικό/ιστορικό παρελθόν του κειμενικού (και όχι μόνον) κόσμου που αντιπροσωπεύουν ο Δίας, ο Ήφαιστος, ο Θόας, ο Διόνυσος, η Αριάδνη, η Μύρινα, η Υψιπύλη, οι δίδυμοι Κούροι της Κορίνθου με τις κομμένες δεξιές κνήμες, αλλά και ο Ριχάρδος Γ’, επίσης στοιχεία από μύθους των Ιρλανδών, των Ουαλών, των Κελτών, καθώς και της Ανατολής.

Παράλληλα, τοπόσημα από την αντικειμενική πραγματικότητα, όπως: στρατώνες, ένα εικονοστάσι, το ξενοδοχείο Capri για τους άστεγους, αποδυτήρια σταδίου, φυλακές, το Άντρον των Νυμφών, το Καβείριο, η σπηλιά του Φιλοκτήτη, αρχαία θέατρα, πύργοι, Συμμαχικό Νεκροταφείο πεσόντων κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, φυσικά τοπία, παλιά καφενεία, λιμάνια αποτελούν οδοδείκτες για αντι-/κειμενικές και κυρίως για εσωτερικές διαδρομές.

Τα δεκαεννέα αυτοτελή διηγήματα του βιβλίου συνθέτουν ένα ενιαίο, ευρύ πεδίο όπου ανιχνεύονται συνθήκες και παράγοντες για τη διαχρονική όσο και δραματική διελκυστίνδα ανάμεσα στο περιεχόμενο του εσωτερικού ανθρώπου και στο κοινωνικό προσωπείο του.

Με αυτές τις προϋποθέσεις τα δεκαεννέα αυτοτελή διηγήματα του βιβλίου, ανεξάρτητα από τα περιστασιακά και συγχρονικά, πάντως εξωκειμενικά δεδομένα που προσδιόρισαν τη συγγραφή και τη μορφή της πρώτης δημοσίευσής τους, συνθέτουν ένα ενιαίο, ευρύ πεδίο όπου ανιχνεύονται συνθήκες και παράγοντες για τη διαχρονική όσο και δραματική διελκυστίνδα ανάμεσα στο περιεχόμενο του εσωτερικού ανθρώπου και στο κοινωνικό προσωπείο του.

Τα σημαινόμενα κατά τη θεματική οργάνωση του βιβλίου ως ενιαίου πλέον συνόλου διεκπεραιώνει λόγος απερίφραστος, βιωματικός, ενίοτε ακραία παραστατικός, απροσδόκητος, με ανατροπές (π.χ. το διήγημα «Στον κήπο με τις πέτρες»), με την αποτύπωση αφενός της διπλής οπτικής (π.χ. τα διηγήματα «Στον κήπο με τις πέτρες», «Η αρχαία κνήμη») και αφετέρου των πολλαπλών εκδοχών του ίδιου γεγονότος (π.χ. το διήγημα «Η πάντα Ωραία και το μικρούλι Τέρας»), με ημερολογιακές καταγραφές (π.χ. τα διηγήματα «Διακοπές στη Λήμνο», «Άνδρας ερωμένη», «Η ευρυχωρία ενός ονείρου»), με την εσωτερική επικοινωνία κειμένων του ίδιου συγγραφέα ως μια μορφή αυτοδιακειμενικότητας (π.χ. τα διηγήματα «Τα λάφυρα» και «Στον κήπο με τις πέτρες»).

Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ύφους του Αξιώτη στην προκειμένη περίπτωση αποτελεί το απροσδόκητο κειμενικό τέλος ή τέλος σε εκκρεμότητα ως νοηματική κορύφωση, όπως εντοπίζεται π.χ. στα διηγήματα «Ο χορός του Βαρτάν», «Τα λάφυρα», «Στον κήπο με τις πέτρες», «Άντρον Νυμφών», «Άνδρας ερωμένη», «Με το κεφάλι στην άμμο».

alt
   Ο Διαμαντής Αξιώτης
 

Τον χαρακτήρα του κειμενικού κόσμου προσδιορίζει επιπλέον μέσα σε ομόλογη αισθητική ατμόσφαιρα αφενός η χρήση της μεταφοράς, π.χ.: «Ένα χέρι από σίδερο τού έσφιξε την καρδιά. Βρισκόταν στο κέντρο μιας καταιγίδας που, καθώς φαινόταν, θα μαινόταν για πολύ ακόμα», «Τον ρουφάει μια γκρίζα τρύπα από σύννεφο», «Άνοιξε την πόρτα πιο φοβισμένος κι από γάτα», «Η νύχτα πέρασε βαριά, σαν να βρισκόμουν στον βυθό της θάλασσας», «Είχε σκοτεινιάσει από ώρα. Ένα γλυκερό σκοτάδι να το πιείς σαν φάρμακο», και αφετέρου η οργάνωση των γραμματικών εικόνων, π.χ.: τοπία με χιόνι, οι δύο πλεύρες των εθνικών συνόρων (το «μέσα» και το «έξω»), το ανάπηρο σώμα, τραύματα στο πρόσωπο, ενώ εδώ εντάσσεται και η σημειολογία του χρώματος, π.χ. η κόκκινη ομπρέλα ως συνδήλωση αγάπης, ελπίδας, μνήμης.

Στην ατμόσφαιρα αυτή ανήκει και η αφοριστική διατύπωση, π.χ.: «Η ακύρωση είναι ο τρόμος σου», «ο φόβος εφευρέθηκε από κάποιον που ποτέ του δεν ένιωσε φόβο», «όσοι κοιμούνται παίρνουν μαζί τους φέτες από την Κόλαση», «Αγνή η βροχή, …, αγνό το χώμα, άμα σμίξουν γίνονται λάσπη», «κάθε Πάσχα οι νεκροί ανασταίνονται για να ονειρευτούν».

Η κοινότητα των αναγνωστών που γνωρίζει τα πρωτότυπα λογοτεχνικά κείμενα του Αξιώτη τόσο από ποιητικές συλλογές του, π.χ. σε ενδεικτική αναφορά Ιχώρ (1966) ή Ύπνος μεσημβρίας (1985), όσο και από την πεζογραφία του, π.χ. επίσης σε ενδεικτική αναφορά Το μισό των Κενταύρων (1990), Το ελάχιστον της ζωής του (1999), Πλωτές γυναίκες (2002) ή Λάθος λύκο (2010), θα αναγνωρίσει στην προκειμένη περίπτωση περαιτέρω σημαντικά τεκμήρια για τις διεργασίες ενός σταθερά παραγωγικού εργαστηρίου λογοτεχνικής γραφής.

Και μια σημείωση: Η καταγωγή του τίτλου Με χίλιους τρόμους γενναίος, ο οποίος από τίτλος διηγήματος έχει αναβαθμισθεί σε τίτλο του βιβλίου ως συνόλου στο πλαίσιο της ενιαίας οργάνωσης των σημαινομένων, βρίσκεται σε κείμενα του Γιώργου Χειμωνά (1936-2000), σύμφωνα και με σχετική, ρητή μνεία στα παρακείμενα της έκδοσης. Με την ευκαιρία αυτή να αναφέρω ότι ο Διαμαντής Αξιώτης συμμετείχε στον κύκλο των σταθερών όσο και σοβαρών συνομιλητών του Χειμωνά.

* Η ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΣΟΥΛΟΓΙΑΝΝΗ είναι διδάκτωρ Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και κριτικός βιβλίου.

altΜε χίλιους τρόμους γενναίος
Διαμαντής Αξιώτης
Κίχλη 2016
Σελ. 208, τιμή εκδότη €13,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΜΑΝΤΗ ΑΞΙΩΤΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

Για το μυθιστόρημα του Νίκου Μάντζιου «Η λίμπιντο των αγγέλων» (εκδ. Γραφή).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Για μας τους κριτικούς δεν πρέπει να παίζει ρόλο το όνομα του συγγραφέα: αν είναι γνωστός με περγαμηνές στο ενεργητικό του, δεν σημαίνει ...

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

Για το μυθιστόρημα του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη «Ένα κομμάτι χαρτί» (εκδ. Αλεξάνδρεια). Κεντρική εικόνα: © Roman Kraft (Unsplash). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Το μόνο που αλλάζει είναι το παρελθόν, όλες οι άλλ...

«Η φωνή της» (κριτική) – Πενήντα τρεις γυναίκες γράφουν για την έμφυλη βία

«Η φωνή της» (κριτική) – Πενήντα τρεις γυναίκες γράφουν για την έμφυλη βία

Για το συλλογικό έργο «Η φωνή της» (εκδ. Καστανιώτη). Κεντρική εικόνα: © Oscar Keys (Unsplash). 

Γράφει η Ιωάννα Σπηλιοπούλου

Πενήντα τρεις γράφουσες, μέλη του Δικτύου γυναικών συγγραφέων κατά της ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Οι έξι συγγραφείς που επιλεχτήκαν από την κριτική επιτροπή «παρουσιάζουν έργα εντυπωσιακής δομής». Ανάμεσά τους βρίσκονται δύο πρωτοεμφανιζόμενοι πεζογράφοι. Στη φωτογραφία, η υποψήφια Σάρα Μπερνστάιν [Sarah Bernstein].

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

Τέσσερις εκδόσεις για τη μελέτη, το σήμερα και το άλλοτε της Αθήνας. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Διονυσίας Αλεξιάδου, από το λεύκωμα των εκδόσεων Καπόν «Η Αθήνα στον καιρό της πανδημίας».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

03 Σεπτεμβρίου 2023 ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ

23 σημαντικές εκδηλώσεις στο πλαίσιο του 51ου Φεστιβάλ Βιβλίου στο Πεδίον του Άρεως

Πρόγραμα σημαντικών εκδηλώσεων στην Κεντρική Σκηνή «Μελίνα Μερκούρη» στη διάρκεια όλων των ημερών του 51ου Φεστιβάλ Βιβλίου στο Πεδίον του Άρεως. Επιμέλεια: Book Press

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ