alt

Για τη συλλογή διηγημάτων της Βίκυς Κλεφτογιάννη 14 ζωές στη Σαλονίκη (εκδ. Κέδρος).

Της Μάρτυς Λάμπρου

Συνήθως η γενέθλια πόλη ακολουθεί. Αλλιώς, η πόλη που ακολουθεί έχει ασκήσει δυναμική στα βαθύτερα στρώματα της συνείδησης. Όταν ο τόπος επηρεάζει τόσο, η μετέπειτα απόσταση είναι που δημιουργεί τη μυθοποίησή του. Η φαντασία χρειάστηκε το περιβάλλον ως αντικείμενο, το οποίο η συγγραφέας Βίκυ Κλεφτογιάννη έπλασε με τη δική της εμπειρία συμπεριλαμβάνοντας και των άλλων, ως φόρο τιμής στη Σαλονίκη στην παρούσα συλλογή διηγημάτων. Στην πόλη όπου έζησε δεκατέσσερα χρόνια ως φοιτήτρια της Βιολογίας. Δεκατέσσερις είναι και οι ιστορίες της.

Στο τελευταίο διήγημα «Ποδηλατάδα», περιπλανώμενη η αφηγήτρια στη Σαλονίκη πατάει το πεντάλ του ποδηλάτου με ορθοπεταλιές και συνενώνει τις δεκατέσσερις ζωές. Με μουσική υπόκρουση τους θορύβους και τους ήχους της πάλλουσας πόλης. Υψώνει τον καθρέφτη απέναντι στην ανθρώπινη κατάσταση, ταυτίζεται μαζί της και της μεταβιβάζει τη δύναμη της ανάσας της. Με προσοχή και ειλικρίνεια κατανοώντας τις αντιθέσεις, τις απογοητεύσεις, τα γηρατειά, τα αθώα λάθη των χαρακτήρων, που όμως δίνουν βάθος και αξία στις εμπειρίες. Έτσι που αν και ο άνθρωπος είναι προκαθορισμένος, δύναται να ανυψωθεί και όχι μόνο να επιβιώνει με τις αναμνήσεις.

Με βλέμμα συμπονετικό και συνωμοτικό αγγίζει τα αισθητήρια του αναγνώστη, εκείνα που απαιτούν τη συμμετοχή του για να δει αυτά που κρύβονται και κανείς δεν τα ψάχνει.

Με βλέμμα συμπονετικό και συνωμοτικό αγγίζει τα αισθητήρια του αναγνώστη, εκείνα που απαιτούν τη συμμετοχή του για να δει αυτά που κρύβονται και κανείς δεν τα ψάχνει. Αντικρυστά οι παλιές εικόνες με τις ζωντανές τωρινές. Συμπυκνωμένη γλώσσα σα φωτογραφία. Ασπρόμαυρη, αλλά με πολλές αποχρώσεις. Απόσπασμα από το διήγημα «Αντικρυστά»:

«Τα χρόνια είχαν κυλήσει σε συνάρτηση με τα μεταβαλλόμενο τοπίο - οικονομικό και πολιτικό. Έκαναν παιδιά, τα μεγάλωσαν, εκεί στις ασβεστωμένες μάντρες, σαν αδέρφια κι αυτά μεταξύ τους, πολλή φτώχεια, κι ο άντρας της κι ο Ιορδάνης αριστεροί, παιδεύτηκαν, έλειψαν, ξαναγύρισαν, ήρθε η χούντα και τους διέλυσε, μαζεύτηκαν και πάλι. Η μεταπολίτευση κρατούσε ελπίδες για εκείνα που η ζωή τους χρωστούσε. Μεσήλικες διαψεύστηκαν, έχασαν τους συντρόφους τους νωρίς, το χέρι του Ιορδάνη ήταν πάλι στο δικό της».

Αυτό το άγγιγμα, το σφίξιμο του χεριού που σήμερα σχεδόν τείνει να ξεχαστεί και έρχεται μόνο χάρη στη δυνατότητα ταύτισης με τον άλλον. Που θα νιώσει τη θέρμη του και ο προσωρινά ανέστιος στο διήγημα «Νεφοσκεπής».

Στο «Άρωμα βιβλίου», πρόκειται για τη Δημοτική βιβλιοθήκη που οι φίλοι της αγωνίζονται να μην κλείσει. Φίλοι και όχι πελάτες για νούμερα στα ευπώλητα των εφημερίδων. Χώρος που γίνεται στέκι, με ψυχή, χώρος που η αύρα του τραβάει, οι υπάλληλοι συντρέχουν και αφουγκράζονται. Απόσπασμα: «Ύστερα στάθηκε καταμεσής της αίθουσας και πήρε μια βαθιά ανάσα. Γράμματα, εικόνες, μελάνι, σημεία στίξης, σκόνη-αιώνες ολόκληροι-χώθηκαν στα ρουθούνια του». Περιγράφονται τίτλοι βιβλίων και ανεξίτηλοι χαρακτήρες. Ίσως όμως να είχαν περάσει από τούτη τη Δημοτική βιβλιοθήκη ο Ν.Γ. Πεντζίκης. Και ο Γιώργος Ιωάννου που του άρεσαν οι μεγάλες άσκοπες βόλτες στο Θερμαϊκό, στην αγορά στο Καπάνι, στη λεωφόρο Νίκης, στο Σέιχ Σου. Κι ύστερα ίσως να στάθηκε στην πλατεία Ελευθερίας δίπλα στο άγαλμα. Απόσπασμα από το «Έμεινε άγαλμα»: «Τα άκουσες όλα, ε; Πάλι καλά που είσαι άγαλμα, γιατί αλλιώς θα είχα γίνει ρόμπα». Είπε ο ελληνάρας, που αφού έχει εξαπατήσει όσους τον αγαπούν, όταν τον εγκαταλείπουν λέει «Τι εννοείς τελειώσαμε; Πιωμένη είσαι;». Με λίγη νηφάλια μέθη στο βλέμμα της η αφηγήτρια.

Το αόρατο σκοινί της κοινής παιδικής ζωής ενώνει πάντα τις ψυχές τους υπεράνω της εμπλοκής τους με την πραγματικότητα.

Στο «Αδελφή ψυχή», δύο αδελφοί ξαναβρίσκονται ύστερα από πολλά χρόνια. Το αόρατο σκοινί της κοινής παιδικής ζωής ενώνει πάντα τις ψυχές τους υπεράνω της εμπλοκής τους με την πραγματικότητα. Οι αμοιβάδες όμως δε γνωρίζουν από τέτοιες καταστάσεις, όπως λέει ο φοιτητής της βιολογίας στο διήγημα «Εξεταστική». Ο οποίος, «Χαλάρωσε το βήμα του, σκέφτηκε την εξεταστική του Ιανουαρίου που δε θα αργούσε, αποφάσισε τι καφέ θα παραγγείλει κι ύστερα στενοχωρήθηκε για τις αμοιβάδες όλου του κόσμου που δεν γνώρισαν τον έρωτα».

Η αφηγήτρια ενώ εξακολουθεί να ποδηλατεί σταματάει ξαφνικά. Βλέπει στα διπλανά τραπέζια να πίνουν τον καφέ τους. Κάποιος που λερώνει το παντελόνι του όταν το καλαμάκι ανυψώνεται, βρίσκει ένα κόκκινο πορτοφόλι, το ανοίγει και όλα του δείχνουν μια άγνωστη νέα γυναίκα. Από τον Εύοσμο, υποβαθμισμένη περιοχή στη βιομηχανική ζώνη της Σαλονίκης. Πιο κει το παράξενο ζευγάρι που επέστρεψε από ταξίδι, στα αντίστοιχα διηγήματα «Για καφέ» και «Χαλκιδική». Ύστερα το βλέμμα της θα στραφεί «Στην αγορά», όπου μια γάτα αρπάζει με σχέδιο τον παστουρμά και στρίβει σε ένα στενό. Κοντά στην πλατεία Ελευθερίας, δίπλα στο λιμάνι. Εκεί βρίσκεται ένα χαμηλό σπίτι στριμωγμένο ανάμεσα σε πολυκατοικίες, που μοιάζει να αναζητά αυτό που χάθηκε. Από το μεγάλο σεισμό; Από τον άνθρωπο; Απόσπασμα από «Το γιασεμί της Ελπίδας»: «Στην πίσω πλευρά του όμως είχε έναν φωταγωγό δυο σπιθαμές, με ψηλούς τοίχους τριγύρω».

«Έστρεψε το βλέμμα στην πόλη να την κοιτάξει από ψηλά. Τις νύχτες του καλοκαιριού η Θεσσαλονίκη άλλαζε, μίκραινε, έμπαινε πιο βαθιά στη θάλασσα».

Σε αυτή τη στενωπό αντιλαλεί η φωνή της παλιάς ρεμπέτισσας, της Ελπίδας, που κοιτάζει τον ουρανό με βραχνό βλέμμα και ένα κλωνάρι γιασεμί στολίζει τα μαλλιά της. Παραθέτω την αξιοθαύμαστη περιγραφή της: «Η φωνή της σα βυζαντινή χορωδία, μπολιασμένη με τους τελάληδες της Σμύρνης. Το πρόσωπό της είχε κάτι από καρτ ποστάλ της εποχής, της Πόλης ή του Παρισιού, και συνάμα κάτι από τις ηρωίδες της επανάστασης. Θηλυκό και εύθραυστο, μαζί περήφανο και τραχύ». Θα σύχναζε η Ελπίδα στο Σέιχ Σου. Θα είχε ζήσει την πυρκαγιά του 1997. Σέιχ Σου, χίλια δέντρα στην ελληνική γλώσσα. Η αφηγήτρια βλέπει να αναδασώνεται. Ένα πευκάκι που βιάζεται να μεγαλώσει, τινάζεται να υψωθεί για να δει τη θάλασσα και όταν έρχεται η στιγμή καίγεται. Όταν το όνειρο εκραγεί, πεθαίνεις. Το δάσος όμως πάντα θα υπάρχει. Άνθρωποι κι αυτοκίνητα περπατούν σημειωτόν για το θέατρο μες στο δάσος στο διήγημα «Συναυλία». Συναντιούνται τυχαία εκεί μια νέα γυναίκα με ένα αγόρι τσιγγανάκι. «Τι είναι ραστώνη;» τη ρωτάει. Εκείνη του εξηγεί. Ύστερα το αγόρι λέει: «Τεμπέλη με λέει ο αδερφός μου, γιατί αντί να τον βοηθάω με τα παλιοσίδερα, ξαπλάρω. Τώρα θα του λέω άσε με στη ραστώνη μου». Είναι μια λέξη που ευθύς αντιστρέφει δύο κόσμους. Το κυριότερο μεγεθύνει την πραγματικότητα και επιτρέπει στον αναγνώστη να εισχωρήσει και να μη χάσει την επαφή του με τα βάθη από όπου προέρχονται οι αληθινές εντυπώσεις.

Καταλήγοντας στην πρώτη παράγραφο του βιβλίου: «Έστρεψε το βλέμμα στην πόλη να την κοιτάξει από ψηλά. Τις νύχτες του καλοκαιριού η Θεσσαλονίκη άλλαζε, μίκραινε, έμπαινε πιο βαθιά στη θάλασσα». Αλλά παρεμβάλλεται μία φωνή: «Και αν βρέξει;» ρωτάει τον αμετανόητο εργένη η μέλλουσα σύζυγό του στο διήγημα «Το κέρμα». «Ε, ας βρέξει» της απαντά.

Και έβρεξε. Οι δεκατέσσερις ζωές καταβρέχουν τον αναγνώστη στο πρόσωπο και του προκαλούν γειωμένα, ιδιαίτερα ψυχικά αποτυπώματα. Πρόκειται για μία άκρως ενδιαφέρουσα συλλογή διηγημάτων, με ευρηματική σκηνοθεσία, πάντα ευαίσθητη, που υπόσχονται νόημα και ουσία πέρα από τις συμβατικές απεικονίσεις, τις συρρικνώσεις και τις ψεύτικες ζωές.

* Η ΜΑΡΤΥ ΛΑΜΠΡΟΥ είναι συγγραφέας.

alt14 ζωές στη Σαλονίκη
Βίκυ Κλεφτογιάννη
Κέδρος 2015
Σελ. 104, τιμή εκδότη € 9,50

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Συμπάρδη «Πλατεία Κλαυθμώνος» (εκδ. Μεταίχμιο). 

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου

Η ...

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

Για το μυθιστόρημα του Ανδρέα Νικολακόπουλου «Φλόρενς Μπλαντ» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας του Jean Siméon Chardin, «The Kitchen Maid» (1738), λάδι σε καμβά.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Έπειτα από δύο παρόμοιας λογικής συλλογές δ...

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

Για το μυθιστόρημα του Ηλία Λ. Παπαμόσχου «Ανάληψη» (εκδ. Πατάκη) – Για ένα πραγματικό ναυάγιο στην Καστοριά του 1929. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Θλίψη σαν κάρβουνο αναμμένο, πένθος που τυλίγει όπως η αράχνη τα σώ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης διοργανώνουν χριστουγεννιάτικη γιορτή βιβλίου το Σάββατο 9 & την Κυριακή 10 Δεκεμβρίου από τις 11:00 μέχρι και τις 19:00 στην οδό Θουκυδίδου 4, στην Πλάκα και υπόσχονται δύο μέρες γεμάτες με μουσική, κεράσματα, προτάσεις για δώρα και μεγάλες προσφορές.

Επιμέλεια: ...

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Από σήμερα (7/12) έως και την Κυριακή (10/12) οι εκδόσεις Ψυχογιός ετοιμάζουν μια χριστουγεννιάτικη γιορτή για μικρούς και μεγάλους στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης με bazaar βιβλίων, εκδηλώσεις και δράσεις για τα παιδιά. «Τίτλοι λογοτεχνίας για μικρούς και μεγάλους, bazaar βιβλίων, συναντήσεις με συγγραφείς & συναρπα...

«Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (κριτική) – Η τελετουργία ενός φόνου σε μια άκρως σύγχρονη παράσταση

«Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (κριτική) – Η τελετουργία ενός φόνου σε μια άκρως σύγχρονη παράσταση

Για την παράσταση του Πορτογάλου σκηνοθέτη Τιάγκο Ροντρίγκες [Tiago Rodriguez] «Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» που ανέβηκε στην κεντρική σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση. Κεντρική εικόνα: © Joseph Bandere.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος  ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής, το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορασ...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ