drakontaeidis-390

Για τη νουβέλα του Φίλιππου Δ. Δρακονταειδή Σαν σκυλί.

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Μετά το βραβευμένο Η αθανασία των σκύλων του Κώστα Μαυρουδή άλλο ένα πρόσφατο βιβλίο αφορμάται από την εικόνα του σκύλου κι από την είσοδό του στο παροιμιώδες και μεταφορικό λεξιλόγιο της καθημερινότητας. Η φράση «σαν το σκυλί (στ' αμπέλι)», που σημαίνει «άδικα, αδιάφορα, χωρίς συναισθηματισμούς», αποτυπώνει και την ιδέα πάνω στην οποία στηρίχτηκε ο συγγραφέας για τη νουβέλα του.

Αναφέρεται στον θάνατο του πατέρα τού αφηγητή (προφανώς ταυτίζεται με το ιστορικό πρόσωπο του Διονύση Δρακονταειδή που εκτελέστηκε το 1944, στις εμφυλιοπολεμικές διαμάχες πριν από τον Εμφύλιο), έναν θάνατο, ο οποίος στοιχειώνει το κείμενο και δίνει το έναυσμα για τις ψυχολογικές συνέπειες που καταγράφονται εν είδει αλληγορίας.

Ο συγγραφέας προχωρά το όλο λογοπαίγνιο παραπέρα: ο αφηγητής απευθύνεται σε έναν Εκπαιδευτή να τον μάθει να γίνει σκύλος! Έτσι, υφίσταται την τετράποδη κίνηση, την ανυπέρβλητη υπακοή, τη μετουσίωσή του σε ένα εκπαιδευμένο οικόσιτο ζώο. Ο συμβολισμός δεν είναι αποκωδικοποιήσιμος εξ αρχής κι έτσι ο αναγνώστης συνεχίζει στα σκοτεινά, προκειμένου να αντιληφθεί τον νομοτελειακό στόχο μιας τέτοιας μεταμόρφωσης.

Μέχρι τότε, μπορεί να μείνει στο ύφος του Φίλιππου Δρακονταειδή, ο οποίος αποδεικνύεται ύψιστος στυλίστας. Περιγράφει λ.χ. την εκπαίδευση του ήρωά του με επιλεγμένες λέξεις αμφισημίας, με φράσεις που υπαινίσσονται σκύλο και που συνάμα αναφέρονται σε άνθρωπο, με στοχευμένες προτάσεις που ταλαντεύονται ανάμεσα στο ανθρώπινο και το ζωώδες. Γενικότερα, οι ζυγισμένες λέξεις του δείχνουν και την πορεία που πρέπει να πάρει η ανάγνωση: να στέκεσαι και να αφουγκράζεσαι το σκυλίσιο βάδισμα που σταδιακά αντικαθιστά το ανθρώπινο.

Κυνοποίηση, μια λυτρωτική πορεία αποκτήνωσης 

Η «κυνοποίηση» είναι ένας σίγουρος τρόπος να αποκοπεί από την πατρική κληρονομιά και να εισχωρήσει στις τάξεις της ένδοξης, αγλαής, σφριγηλής και πειθαρχημένης ομάδας σκύλων, που έχουν τη δύναμη να συγχωρήσουν λάθη και να αποκαταστήσουν απολωλότα πρόβατα.

Από την άλλη, η γλωσσική χρήση της λέξης «σκύλος» εναλλάσσεται μεταξύ της παροιμιώδους φράσης, που προανέφερα (ο πατέρας του χάθηκε «σαν το σκυλί»), και της βρισιάς «σκυλιά», που αναφέρεται στους δολοφόνους. Δεν πρέπει να παρακάμψουμε ένα σωρό σκυλόκεντρες λέξεις, όπως «τρίχωμα», «μουσούδα» κ.τ.λ. που γεμίζουν το κείμενο, παίζουν με τη μετάλλαξη και δημιουργούν ένα δίχτυ αποκτήνωσης. Κι αυτή η σημασιολογική ποικιλία, που παρουσιάζεται στην ευρύτητά της και ως αντινομία, αποτελεί το χαλί, πάνω στο οποίο αναζητά κανείς το βαθύτερο αλληγορικό νόημα του σκύλου και της μεταμόρφωσης του ήρωα σ' αυτόν.

Εκεί, προς το τέλος, ο αναγνώστης συλλαμβάνει το συνολικό σχέδιο και αντιλαμβάνεται ότι οι συγκλίνουσες γραμμές και τα αλληγορικά νήματα οδηγούν στην αποκάλυψη της αποκτήνωσης του αφηγητή, προκειμένου να αποτινάξει παλιά στίγματα και να ενταχθεί στο κυρίαρχο καθεστώς. Μια εξήγηση θέλει τον γιο, επειδή ο πατέρας πέθανε στιγματισμένος, να αποφασίζει να γίνει ένα με τους θύτες, να μετατραπεί σε ζωώδη σκύλο δίπλα στον Ταγματάρχη που σκότωσε τον πατέρα του πριν από εβδομήντα χρόνια. Η «κυνοποίηση» είναι ένας σίγουρος τρόπος να αποκοπεί από την πατρική κληρονομιά και να εισχωρήσει στις τάξεις της ένδοξης, αγλαής, σφριγηλής και πειθαρχημένης ομάδας σκύλων, που έχουν τη δύναμη να συγχωρήσουν λάθη και να αποκαταστήσουν απολωλότα πρόβατα.

drakontaeidis-photo
   Ο Φίλιππος Δρακονταειδής
 

Τα τελευταία λόγια του Ταγματάρχη, όταν καλωσορίζει στην ομάδα τον αφηγητή, είναι κατατοπιστικά: «Κανείς δεν αποφεύγει να γίνει σκύλος. Και περιττεύει να σας πληροφορήσω πως είχατε δύο επιλογές: η πρώτη ήταν να παραμείνετε δέσμιος των ερωτηματικών σας, οπότε η ζωή του σκύλου έχει τα όριά της... Η δεύτερη ήταν να ζήσετε μια νέα ζωή».

Στην ουσία, ο γιος του θύματος στην πάλη με τους σκύλους ενδίδει και γίνεται κι ο ίδιος ένα με τους θύτες. Η μετατροπή του ανθρώπου σε επιθετικό, αιμοβόρο ζώο, του οποίου οι κυνόδοντες ζητούν αίμα, είναι μια πράξη άμυνας, η οποία όμως προδίδει οτιδήποτε ανθρώπινο αυτός έχει.

Το κείμενο αποτελεί το ειρωνικό κοίταγμα της ζωοποίησης που επιβάλλει η κοινωνία, που υποβάλλει η λήθη και η ανάγκη να σβήσουν παλιά τραύματα, ώστε να μην τα κουβαλά κανείς μαζί του, αν θέλει βέβαια να πάψει να είναι αποσυνάγωγος και περιθωριοποιημένος. Η Ιστορία ξαναδιαβάζεται ως αποκτήνωση.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

drakontaeidis-exofyllo

Σαν σκυλί
Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής
Γαβριηλίδης, 2014
Σελ. 120, τιμή € 9,60
politeia-link

 

 

 

 

 ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΔΡΑΚΟΝΤΑΕΙΔΗ 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

Για το μυθιστόρημα της Εύας Στάμου «Σωματογραφία», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός. 

Γράφει η Ντόρα Τσιμπούκη

To πρόσφατο βιβλίο της Εύα...

«Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά (κριτική) – Νέα πρότυπα συμβίωσης, νέοι προβληματισμοί

«Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά (κριτική) – Νέα πρότυπα συμβίωσης, νέοι προβληματισμοί

Για το μυθιστόρημα «Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. 

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

Πριν από επτά χρόνια ο Δημήτρης Παπανικολάου διαπίστωνε, στην ομότιτλη μελέτη του, ότι Κάτι τρέχει με την οικογένεια&nbs...

«Άδειος τόπος» του Γιάννη Νικολούδη (κριτική) – Φωνές που συντάσσονται με τη φωνή της ίδιας της γης

«Άδειος τόπος» του Γιάννη Νικολούδη (κριτική) – Φωνές που συντάσσονται με τη φωνή της ίδιας της γης

Για τη νουβέλα του Γιάννη Νικολούδη «Άδειος τόπος» (εκδ. Πατάκη). 

Γράφει ο Κωνσταντίνος Βλαχογιάννης

Η νουβέλα του Γιάννη Νικολούδη ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Το αρχαίο θέατρο μέσα από τις πηγές» των Έρικ Τσάπο και Γουίλιαμ Τζ. Σλάτερ (κριτική) –  Πρωτότυπη μελέτη για τις ρίζες του δράματος και της κωμωδίας

«Το αρχαίο θέατρο μέσα από τις πηγές» των Έρικ Τσάπο και Γουίλιαμ Τζ. Σλάτερ (κριτική) – Πρωτότυπη μελέτη για τις ρίζες του δράματος και της κωμωδίας

Για το βιβλίο των Έρικ Τσάπο [Eric Csapo] και Γουίλιαμ Τζ. Σλάτερ [William J. Slater] «Το αρχαίο θέατρο μέσα από τις πηγές», που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, σε μετάφραση Βάιου Λιαπή. Στις εικόνες, θεατρικές μάσκες σκαλισμένες σε μάρμαρo, όπως βρίσκονται στη Νεκρόπολη της αρχαίας ...

Αφιέρωμα στον Χρήστο Βακαλόπουλο [ΙΙ] –  Διαβάζοντας τη Γραμμή του Ορίζοντος τότε και τώρα

Αφιέρωμα στον Χρήστο Βακαλόπουλο [ΙΙ] – Διαβάζοντας τη Γραμμή του Ορίζοντος τότε και τώρα

«Η Γραμμή του Ορίζοντος», το τελευταίο μυθιστόρημα του Χρήστου Βακαλόπουλου, συμπυκνώνει το πεζογραφικό του σύμπαν και συμπληρώνει το ψηφιδωτό μιας ανήσυχης, δημιουργικής και έκκεντρης προσωπικότητας.

Γράφει ο Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης

Habent sua fata...

Βαγγέλης Μπέκας: «Το Ελεγεία και Σάτιρες του Καρυωτάκη σημάδεψε την εφηβεία μου»

Βαγγέλης Μπέκας: «Το Ελεγεία και Σάτιρες του Καρυωτάκη σημάδεψε την εφηβεία μου»

Από τις «20.000 λεύγες κάτω από τη θάλασσα» μέχρι το «Υπόγειο», μια «Ελεγεία και Σάτιρες» δρόμος. Αυτά είναι κάποια από τα βιβλία της ζωής του Βαγγέλη Μπέκα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Το πρώτο βιβλίο που θυμάμαι...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ηθική και Ανήθικοι» του Κωνσταντίνου Γιατρά (προδημοσίευση)

«Ηθική και Ανήθικοι» του Κωνσταντίνου Γιατρά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Κωνσταντίνου Γιατρά «Ηθική και Ανήθικοι», το οποιο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Stamora Moravita

...
«Στη σκόνη» της Μοργκάνα Κρέτζμαν (προδημοσίευση)

«Στη σκόνη» της Μοργκάνα Κρέτζμαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Βραζιλιάνας Μοργκάνα Κρέτζμαν [Morgana Kretzmann] «Στη σκόνη» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κωστας Αγοραστός

Ρόδια και Τσιγάρα

...
«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπασμάτων από το μυθιστόρημα του Άρη Μαραγκόπουλου «Απάρνηση», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Τόπος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιφάνεια Ι
(Ο Νικόλας δεν είναι πια εδώ)

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πόσα είναι τα φύλα, τελικά; Βιβλία και μελέτες που δίνουν τις απαντήσεις

Πόσα είναι τα φύλα, τελικά; Βιβλία και μελέτες που δίνουν τις απαντήσεις

Πόσα φύλα υπάρχουν; Ποια είναι η διαφορά μεταξύ βιολογικού και κοινωνικού φύλου; Υπάρχει φάσμα όσον αφορά το βιολογικό φύλο; Μια προσεκτική εξέταση των παραπάνω ερωτημάτων που αναδύονται στην επικαιρότητα τα τελευταία χρόνια.

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ