Του Κώστα Δρουγαλά
Το φως μέσα μου είναι το πρώτο βιβλίο του Ξανθιώτη συγγραφέα Κωνσταντίνου Κέλλη. Ως επί το πλείστον τα δεκατρία διηγήματα της συλλογής είναι ιστορίες τρόμου που καλύπτουν όλο το φάσμα αυτού του παραγνωρισμένου είδους. Στο βιβλίο μαθαίνουμε πως αρκετά από τα διηγήματα της παρούσας συλλογής έχουν διακριθεί σε διαγωνισμούς της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Στο «Φτυάρι», την πρώτη ιστορία της συλλογής, ο Φλόιντ Έβερετ και ο γιος του Μόρτι είναι δύο άνθρωποι καταδικασμένοι να ζουν μία πανομοιότυπη σκηνή ξανά και ξανά. Η αιώνια επιστροφή ενός σκύλου κάτω από τον ήλιο, το αγριεμένο γρύλισμά του, το επίμονο βούισμα των εντόμων, ο ιδρώτας που χαρακώνει το μέτωπο του καταδικασμένου ήρωα, όλα κινούνται κυκλικά και αέναα, ως τιμωρία για μια αμαρτία του παρελθόντος.
Το δάσος στο οποίο διαδραματίζεται η ιστορία μοιάζει πολύ με το Αοκιγκαχάρα της Ιαπωνίας, το θρυλικό πλέον «δάσος των αυτόχειρων».
Το διήγημα «Ο Γέρος των Κοράκων» σχετίζεται με ένα σκιάχτρο και μια κατάρα που έχει χτυπήσει μια οικογένεια αφήνοντας μόνους τον πατέρα της ιστορίας και τον γιο. Ο πατέρας δεν πιστεύει στα μάγια, ο γιος όμως ετοιμάζεται να τελέσει το τελετουργικό – που σύμφωνα με τα λόγια μιας μάγισσας θα κρατήσει το σκιάχτρο στη θέση του. Στην ιστορία «Τάλιθα Κούμι» ο Κέβιν είναι ένας νεαρός που έχει ανολοκλήρωτο δεσμό με τη Σιβόν, μια καταθλιπτική κοπέλα, που έχει ήδη χάσει την αυτόχειρα αδερφή της. Η ίδια ακούει φωνές στο κεφάλι της που συνδέονται με το δάσος του Μπλάκσι, το μέρος που έχουν επιλέξει πολλοί έφηβοι και νεαροί ν' αυτοκτονήσουν ή απλώς να χαθούν από το πρόσωπο της γης. Με την πρόφαση πως ο Κέβιν ακούει τις ίδιες φωνές, το ιδιόρρυθμο ζευγάρι βρίσκεται στην καρδιά του δάσους, όπου τα πάντα γύρω τους παίρνουν σάρκα και οστά: το δάσος στο οποίο διαδραματίζεται η ιστορία μοιάζει πολύ με το Αοκιγκαχάρα της Ιαπωνίας, το θρυλικό πλέον «δάσος των αυτόχειρων».
Στο «Θέλω να δω» η εικονοποιία του πρώτου μέρους του διηγήματος έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την ανατροπή που την ακολουθεί στο δεύτερο μέρος: το κοριτσάκι της ιστορίας επιμένει πως θέλει να δει, κι η αόρατη φωνή του πατέρα πραγματοποιεί την επιθυμία της. Στο διήγημα «Η ψυχή του Φιλ Ο' Ντόνοβαν» ο Φιλ είναι ένας Σκωτσέζος που σε κατάσταση μέθης αποφασίζει να πουλήσει την ψυχή του μέσω διαδικτύου· δηλώνει πως η ύπαρξή του που είναι φυλαγμένη σε ένα μπουκάλι Baileys· πολύ σύντομα βρίσκει αγοραστή για το ποσό των 50.000 λιρών. Η ιστορία συνδυάζει τον τρόμο με το χιούμορ, με την αφήγηση και τις περιγραφές να διαφέρουν από τα υπόλοιπα διηγήματα της συλλογής, φανερά επηρεασμένη από τη διηγηματογραφία του Στίβεν Κινγκ.
Στο «Lights Out» ο Στέλιος ζει και εργάζεται στη Σλοβακία· από το σπίτι του βλέπει στην απέναντι πολυκατοικία: στο σημείο που πρέπει να υπάρχει το παράθυρο, αυτό λείπει. Ο Στέλιος μπερδεύει την πραγματικότητα με το όνειρο: το φινάλε της ιστορίας μοιάζει βγαλμένο από τις ιστορίες του Κλάιβ Μπάρκερ στα Βιβλία του Αίματος. Στην ομώνυμη ιστορία του βιβλίου ο Τζέιμς Γκόντγουιν αποφασίζει να παρατήσει την προηγούμενη δουλειά του ως διάσημος βιολιστής, και να αναλάβει τον φάρο, δουλειά που έκαναν όλοι οι Γκόντγουιν πριν από αυτόν, μετά τον θάνατο της μητέρας του, της συζύγου του, της κόρης του. Με την επιστροφή του όλοι οι κάτοικοι γύρω από τον φάρο –ζωντανοί και νεκροί– περιμένουν τον άνθρωπο να φέρει ξανά το φως.
Στο διήγημα «Για την Ελίζα» μία διδακτορική φοιτήτρια, η Κάτια, φτάνει στη Ρωσία για το κομμάτι της έρευνας. Φιλοξενείται στο σπίτι του Ίλιτς, ενός γέρου που μαγειρεύει θεσπέσια και ζωγραφίζει μερικά απαίσια πορτρέτα μιας κακοσχηματισμένης κοπέλας, που δεν είναι άλλη από την Ελίζα, τη νεκρή κόρη του Ρώσου. Το πνεύμα της ζει μέσα από τα πορτρέτα και κατοικεί στη συλλογή από τις παλιές, τσόχινες κούκλες με τα γυάλινα μάτια. Στην ιστορία «Περπατάει ανάμεσα στα δέντρα» ο πρωταγωνιστής βρίσκεται στο γραφείο της ψυχολόγου του· η τελευταία τον υποβάλλει σε μια δοκιμασία, όπου ο ίδιος φαντάζεται τον εαυτό του πως βρίσκεται σε ένα δάσος που αλλάζει μορφή. Στο τέλος η λεπτή γραμμή ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη φαντασία θα κοπεί, και ο πρωταγωνιστής θα μείνει μόνος για να γίνει θυσία για τη σκοτεινή φιγούρα που περπατάει ανάμεσα στα δέντρα.
Στον «Κόλπο των ναυαγίων» ένα πλάσμα που μοιάζει με αλμπίνο δέχεται στην άμμο μιας ακτής τα χτυπήματα της μπάλας από τους ηλιοκαμμένους και χαμογελαστούς παίκτες. Όταν τα χτυπήματα συνεχίσουν, θα αφήσει να ξεχυθεί η οργή του πλάσματος ανασύροντας τα ναυάγια παλιών καιρών. Η ιστορία «Δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας!» είναι η πιο αλλόκοτη του βιβλίου. Μία απλή πτώση από σκάλα ανοίγει μία ρωγμή στο κεφάλι του πρωταγωνιστή· από εκείνη τη στιγμή σχεδόν όλα μοιάζουν ειδωμένα από παραμορφωτικό καθρέφτη· ο κεντρικός ήρωας δικαιολογημένα σκέφτεται τα χαρακτικά του Έσερ: γυναίκες χωρίς στόματα, μόνο με σάρκινους όγκους βαμμένους με κραγιόν· περιστέρια να πετάνε ανάποδα, και άνθρωποι να περιμένουν το λεωφορείο στη στάση κρεμασμένοι σαν νυχτερίδες· χτιστοί άντρες που σέρνουν αψεγάδιαστες γυναίκες με κολάρο στον λαιμό.
Αντιλαμβάνεται πως όσο πιο πολύ αντικρίζεις τον κόσμο πίσω από το στόχαστρο του όπλου τόσο πιο άσχημος μοιάζει.
Το αντιπολεμικό μήνυμα στο διήγημα «Με τα μάτια ανοιχτά, ονειρεύτηκα φωτιά» είναι ξεκάθαρο από τις πρώτες σελίδες, αλλά όσο περισσότερο μαίνεται ο χαμός και η καταστροφή γύρω από τον κεντρικό ήρωα τόσο πιο πολύ εισάγει ο Κέλλης τον αναγνώστη στην αθέατη εικόνα του πολέμου. Ο Τζούλιαν, εκτός από το όνομά του, αλλάζει εποχές, όπλα, στολές και στρατιωτικούς συντρόφους, και μετράει απώλειες που ποτέ δεν τελειώνουν: από τα Ιεροσόλυμα που πολεμάει ως σταυροφόρος το 1099 μέχρι τα χαρακώματα της Φλάνδρας στη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου· από τη μάχη του Γκέτυσμπεγκ το 1863 ως υπερασπιστής της Συνομοσπονδίας μέχρι την αιχμαλωσία του από τους Γερμανούς λίγο πριν τον βομβαρδισμό της Δρέσδης το 1945, συναντάει το ίδιο παιδικό πρόσωπο που ζητάει συνεχώς από τον πρωταγωνιστή τον λόγο για τον οποίον σκοτώνει· ο τελευταίος αντιλαμβάνεται πως όσο πιο πολύ αντικρίζεις τον κόσμο πίσω από το στόχαστρο του όπλου τόσο πιο άσχημος μοιάζει.
Στην τελευταία ιστορία «Ένα νέο σκοτάδι» ο αναγνώστης μάλλον θα πρέπει να λοξοκοιτάξει προς τον Αμερικανό Χ.Φ. Λάβκραφτ και στη μυθολογία Κθούλου: ο Λοκ είναι ένας επιστήμονας που καταφέρνει έπειτα από αρκετές δεκαετίες ερευνών να ανοίξει ένα πέρασμα προς άλλες διαστάσεις· σκοτεινά πλάσματα θα κατακλύσουν το δωμάτιο, και το φως θα προδώσει τον πρωταγωνιστή της ιστορίας.
Τα περισσότερα από τα διηγήματα είναι πρωτότυπα στη σύλληψη, πράγμα που δεν θεωρείται δεδομένο στη λογοτεχνία τρόμου.
Πολλά από τα διηγήματα διαδραματίζονται σε πολλούς και διαφορετικούς τόπους: Αγγλία, Σκωτία, Σλοβακία, Ρωσία, ΗΠΑ· εκεί έγκειται το πρόβλημα: σε αρκετές περιπτώσεις ο αναγνώστης αποπροσανατολίζεται από την αίσθηση της αποξένωσης που πρέπει να τους δημιουργεί ο έλλογος φόβος που μπορεί να κατοικοεδρεύει στη διπλανή πόρτα: όσο πιο πολύ απομακρύνεται από μια χωροχρονική πραγματικότητα τόσο πιο δύσκολα αναδεικνύεται ο τρόμος, αφού απαγορεύει την κίνηση του αναγνώστη στα όρια του συνειδητού και του υποσυνείδητου. Συμπερασματικά τα περισσότερα από τα διηγήματα είναι πρωτότυπα στη σύλληψη, πράγμα που δεν θεωρείται δεδομένο στη λογοτεχνία τρόμου· η εμμονή όμως με τα δυτικά πρότυπα του είδους που αναφέραμε πιο πάνω αποδεικνύει πως το είδος των βιβλίων τρόμου στην Ελλάδα παραμένει μια αγγλοσαξονική επαρχία.
Ο ΚΩΣΤΑΣ ΔΡΟΥΓΑΛΑΣ είναι εκπαιδευτικός και κριτκός βιβλίου.
Το φως μέσα μου
