kolliakou-barrett360

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Η οικονομική κρίση δεν είναι μόνο ελληνική· δεν είναι καν μόνο πρόβλημα του ευρωπαϊκού νότου και των υποβαθμισμένων οικονομιών του. Είναι πρόβλημα της γηραιάς ηπείρου, αλλά και της παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας που δημιουργούσε εδώ κι εκεί φούσκες, για να βαυκαλίσει τη συνείδησή της για το υψηλό βιοτικό επίπεδο και τις κατακτήσεις στον τομέα των ανθρώπινων δικαιωμάτων και αξιών.

Κι όταν η Δήμητρα Κολλιάκου, που ζούσε και εργαζόταν για χρόνια στην Αγγλία και τώρα μετακόμισε στη Γαλλία, βάζει τον Σαμ να χάνει τη θέση του στο πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ και να αναζητεί εργασία στη φτωχή και γεμάτη ανεργία Ισπανία, κάτι δείχνει για τις ισορροπίες στην οικονομία των κοινωνιών τού κόσμου. Αντίθετα, η Νεφέλη, η ελληνίδα σύζυγός του, μένει πίσω στη Βρετανία, διατηρεί τη δουλειά της, μεγαλώνει τον γιο τους Νίκολας και πασχίζει να συνηθίσει τη μετακόμιση στο καινούργιο τους σπίτι. Βασικά προσπαθεί να συνηθίσει τη νέα ζωή, καθώς δεν είναι μόνο οι κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές, αλλά και ο ορατός πλέον χωρισμός της με τον Σαμ, χωρισμός που δεν έγινε με ακαριαίο τρόπο, αλλά μέσα από ένα καθεστώς αμοιβαίου χωνέματος της νέας κατάστασης. Τελικά ο Σαμ δεν μετοικεί στην Ισπανία, αλλά –κρυφά απ’ όλους– βρίσκει θέση ταχυδρόμου στο Σάδερλαντ, γεγονός ακόμα πιο αναξιοπρεπές για τον ίδιο και το προφίλ που είχε έως τότε.

Η κρίση ως προσωπική αποτυχία

Η κρίση ξεκινά ως κοινωνικό φαινόμενο, αλλά αφορά πρωτίστως συγκεκριμένες οικογένειες ή, τανάπαλιν, βιώνεται ως προσωπική αποτυχία και έχει τις δικές της συνέπειες στην ατομική ισορροπία του καθενός, ενώ δείχνει και τη γενικότερη συλλογική ανεπάρκεια. Ο προσωπικός χώρος στα μυθιστορήματα της Κολλιάκου, όσο κι αν φαίνεται να προκύπτει από τα στενά βιώματά της, αντανακλά επιφανειακές ή βαθιές αναταράξεις στον φλοιό τής κοινωνικής πραγματικότητας και δείχνει πως οι μικροί σεισμοί που τον δονούν είναι αποτέλεσμα βαθύτερων τεκτονικών μετακινήσεων. Η γενιά τής συγγραφέως επιχειρεί –κι η ίδια το κατορθώνει με επαρκή τρόπο– να συγκεράσει τις μεγάλες αφηγήσεις των πολιτικών, εθνικών και διεθνών προβλημάτων με τις προσωπικές ανησυχίες, που κλονίζουν τον άνθρωπο και τον οδηγούν σε μια ανεξέλεγκτη ανισορροπία.

Ένα αλληγορικό μυθιστόρημα μέσα στο μυθιστόρημα

Το κείμενο στίζεται από διακειμενικές αναφορές σε ταινίες, στον γνωστό στίχο του Μαγιακόφσκι «σύννεφο με παντελόνια», στον Χάρι Πότερ κ.ά. Κι αυτό που διαβάζουμε ως σημερινή, υπαρκτή πραγματικότητα αντιστίζεται στα παρένθετα αποσπάσματα από ένα μυθιστόρημα, που γράφει ο Σαμ. Πρόκειται για ένα έργο επιστημονικής φαντασίας που αναφέρεται σε δυο πιλότους οι οποίοι βομβάρδισαν τα σύννεφα και άθελά τους έπνιξαν στο νερό ένα απομονωμένο χωριό. Παράλληλα, η αγγλίδα γειτόνισσα τής Νεφέλης, με όνομα από τον Ρομπέν των Δασών (Μάριον), της εμπιστεύεται τη γραπτή μαρτυρία του πατέρα της, ο οποίος πολέμησε στη Μάχη της Κρήτης και αφήνει πίσω του τα βιώματα και τα τραύματα που αποκόμισε. Πώς όλα αυτά συνδέονται στο μυθιστόρημα της Δήμητρα Κολλιάκου και μέχρι ποιο σημείο πετυχαίνει η συνταγή της ανάμειξής τους;

Πρόθεση της συγγραφέως είναι να προβάλει μέσα στο μελλοντολογικό μυθιστόρημα του Σαμ την ασφυξία που αυτός νιώθει από έναν κόσμο ο οποίος διοικείται με αφανείς όρους κι από ανώνυμους λήπτες αποφάσεων. Οι τελευταίοι χρησιμοποιούν τους απλούς πολίτες ως αθύρματα, σε ένα κείμενο που λειτουργεί ως αλληγορία της εξουσίας, η οποία διατάζει και επιβάλλει ή υποβάλλει τις απόψεις της, και ως ένα δίκτυο καφκικών απειλών. Η πεζογράφος, με τον υβριδικό χαρακτήρα που υιοθετεί στο έργο της, επιδιώκει να δείξει ότι η ζωή κάθε ανθρώπου γίνεται μαριονέτα στα χέρια των ανώτερων, όπως οι ήρωες του μυθιστορήματος του Σαμ μετατρέπονται άθελά τους σε πειραματόζωα και ο πατέρας τής Μάριον, μαζί με πολλούς συστρατιώτες του, αφήνεται στην τύχη του, αφού οι επικεφαλής στην Κρήτη εγκατέλειψαν όσους δεν χωρούσαν στα πλοία τής αναχώρησης από το νησί.

Προβλήματα ώσμωσης

Η ώσμωση όμως που επιχειρήθηκε παρουσιάζει προβλήματα που υποβαθμίζουν εν μέρει το τελικό αποτέλεσμα. Καταρχάς, η ειδολογική ανάμειξη πανεπιστημιακού μυθιστορήματος και επιστημονικής φαντασίας, πεζογραφίας οικογενειακών σχέσεων και μαρτυρίας αποβαίνει ημιτελής, καθώς το μήνυμα καθενός από αυτά τα είδη δεν αντανακλάται πετυχημένα στο άλλο. Θα περίμενα ο αντικατοπτρισμός να είναι πιο πλήρης ή το ένα κείμενο να παραπέμπει στο άλλο, όπως έκανε σε ανάλογο εγχείρημα ο Αλέξης Πανσέληνος στη «Μεγάλη πομπή» (1985 και αναθεωρημένη έκδοση 2013). Επίσης, συχνά η Δήμητρα Κολλιάκου αναγκάζεται να δηλώσει ρητά τις προθέσεις της και έτσι χειραγωγεί την υπόθεση με τις επεξηγηματικές της οδηγίες. Κι αυτό, ακόμα περισσότερο, μετατρέπεται σε έναν, μερικό έστω, διδακτισμό, όταν λ.χ. δηλώνονται δοκιμιακά οι ανωμαλίες στη βρετανική ανώτατη εκπαίδευση. Γενικά η συγγραφέας δείχνει –για άλλη μια φορά– την αδυναμία της να δημιουργήσει κορυφώσεις, να στήσει συναισθηματικά φορτισμένες συγκρούσεις και έτσι να μεταδώσει το πνεύμα των ιδεών της μέσα από τις εντάσεις του ίδιου του μυθιστορήματος.

Το φιλόδοξο σχέδιο της Δήμητρα Κολλιάκου, που έθεσε ποικίλα είδη μυθιστορήματος, εγκιβώτισε το ένα μέσα στο άλλο, προσπάθησε να μεταφέρει το οικονομικό αδιέξοδο της Ευρώπης σε μια οικογένεια, αν και θα μπορούσε να δουλευτεί περισσότερο στην εφαρμογή του, δεν προδίδει τα βασικά πλεονεκτήματα της γραφής της συγγραφέως: εναλλαγή εξωτερικών και εσωτερικών δρώμενων, στρωτή γλώσσα, μυθιστορηματοποίηση της κρίσης, ανάδειξή της στις παγκόσμιές της διαστάσεις, αλληλεπίδραση ατομικών και συλλογικών αναταράξεων κ.λπ.

ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ | gperand@yahoo.gr

*Λεπτομέρεια από τον πίνακα της Αμερικανίδας εικαστικού Deborah Barrett, με τίτλο Man and Woman under Cloudy Sky 

kolliakou_exofylloΤο πρόσωπο του ουρανού
Δήμητρα Κολλιάκου
Εκδόσεις Πατάκης, 2013
Τιμή: € 15,90, σελ. 360

politeia-link

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΑΣ ΚΟΛΛΙΑΚΟΥ 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

Για την ανθολογία διηγημάτων «Δεν είμαι ρομπότ» (επίμετρο Γεράσιμος Κουζέλης, εκδ. Θεμέλιο). Στην εικόνα, στιγμιότυπο από την κορεάτικη σειρά «I'm not a robot». 

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Μπορεί η Τεχνητή Νοημοσύνη να γράψει λογοτεχνία; Μπορεί να γράψει λογοτ...

«Τράνταγμα» του Νικόλα Ευαντινού (κριτική) – Διευρύνοντας τα όρια της προσωπικής εμπειρίας

«Τράνταγμα» του Νικόλα Ευαντινού (κριτική) – Διευρύνοντας τα όρια της προσωπικής εμπειρίας

Για τη συλλογή διηγημάτων του Νικόλα Ευαντινού «Τράνταγμα» (εκδ. Κέδρος). 

Γράφει ο Νίκος Χρυσός

Παρότι πρώτο πεζογραφικό βιβλίο του, το ...

«O κόκκινος καθηγητής» του Διονύση Χαριτόπουλου (κριτική) – Το χρονικό ενός θυμωμένου παιδιού

«O κόκκινος καθηγητής» του Διονύση Χαριτόπουλου (κριτική) – Το χρονικό ενός θυμωμένου παιδιού

Για το χρονικό του Διονύση Χαριτόπουλου «Ο κόκκινος καθηγητής» (εκδ. Τόπος).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ο Πειραιάς των ανθρώπων της βιοπάλης, αλλά και των τυχοδιωκτών, που δεν διστάζουν να διαβούν τον Ρουβίκωνα και να παρανο...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργη της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Stay Awake: H Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση στο Athens Pride 2025

Stay Awake: H Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση στο Athens Pride 2025

Με την καμπάνια ορατότητας «Stay Awake», η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση επιστρέφει στο Athens Pride 2025, γιορτάζοντας τα 20 χρόνια του. 

Επιμέλεια: Book Press

Στην ομοφοβία, στην τρανσφοβία, στη μισαλλοδοξία, μην κλ...

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

Για την ανθολογία διηγημάτων «Δεν είμαι ρομπότ» (επίμετρο Γεράσιμος Κουζέλης, εκδ. Θεμέλιο). Στην εικόνα, στιγμιότυπο από την κορεάτικη σειρά «I'm not a robot». 

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Μπορεί η Τεχνητή Νοημοσύνη να γράψει λογοτεχνία; Μπορεί να γράψει λογοτ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

«Ένα δικό του δωμάτιο» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

«Ένα δικό του δωμάτιο» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Παναγιώτη Γούτα «Ένα δικό του δωμάτιο», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 30 Μαΐου από τις εκδόσεις Ρώμη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΔΑΚΡΥΑ

Γέρασε πια, θα πλησιάζει τα ενε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργη της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος της καρδιάς και ποιος του εγκεφάλου; Ποιοι μύθοι σχετικά με αυτά τα δύο όργανα καλλιεργούνται από τη σύγχρονη κουλτούρα; Τι αποτελεί «τραυματική εμπειρία» και πώς μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε αποτελεσματικά με τα νεαρά αυτιστικά άτομα; Τέσσερα νέα βιβλία από τις εκδόσεις Gutenberg καταπιά...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ