kolliakou-barrett360

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Η οικονομική κρίση δεν είναι μόνο ελληνική· δεν είναι καν μόνο πρόβλημα του ευρωπαϊκού νότου και των υποβαθμισμένων οικονομιών του. Είναι πρόβλημα της γηραιάς ηπείρου, αλλά και της παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας που δημιουργούσε εδώ κι εκεί φούσκες, για να βαυκαλίσει τη συνείδησή της για το υψηλό βιοτικό επίπεδο και τις κατακτήσεις στον τομέα των ανθρώπινων δικαιωμάτων και αξιών.

Κι όταν η Δήμητρα Κολλιάκου, που ζούσε και εργαζόταν για χρόνια στην Αγγλία και τώρα μετακόμισε στη Γαλλία, βάζει τον Σαμ να χάνει τη θέση του στο πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ και να αναζητεί εργασία στη φτωχή και γεμάτη ανεργία Ισπανία, κάτι δείχνει για τις ισορροπίες στην οικονομία των κοινωνιών τού κόσμου. Αντίθετα, η Νεφέλη, η ελληνίδα σύζυγός του, μένει πίσω στη Βρετανία, διατηρεί τη δουλειά της, μεγαλώνει τον γιο τους Νίκολας και πασχίζει να συνηθίσει τη μετακόμιση στο καινούργιο τους σπίτι. Βασικά προσπαθεί να συνηθίσει τη νέα ζωή, καθώς δεν είναι μόνο οι κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές, αλλά και ο ορατός πλέον χωρισμός της με τον Σαμ, χωρισμός που δεν έγινε με ακαριαίο τρόπο, αλλά μέσα από ένα καθεστώς αμοιβαίου χωνέματος της νέας κατάστασης. Τελικά ο Σαμ δεν μετοικεί στην Ισπανία, αλλά –κρυφά απ’ όλους– βρίσκει θέση ταχυδρόμου στο Σάδερλαντ, γεγονός ακόμα πιο αναξιοπρεπές για τον ίδιο και το προφίλ που είχε έως τότε.

Η κρίση ως προσωπική αποτυχία

Η κρίση ξεκινά ως κοινωνικό φαινόμενο, αλλά αφορά πρωτίστως συγκεκριμένες οικογένειες ή, τανάπαλιν, βιώνεται ως προσωπική αποτυχία και έχει τις δικές της συνέπειες στην ατομική ισορροπία του καθενός, ενώ δείχνει και τη γενικότερη συλλογική ανεπάρκεια. Ο προσωπικός χώρος στα μυθιστορήματα της Κολλιάκου, όσο κι αν φαίνεται να προκύπτει από τα στενά βιώματά της, αντανακλά επιφανειακές ή βαθιές αναταράξεις στον φλοιό τής κοινωνικής πραγματικότητας και δείχνει πως οι μικροί σεισμοί που τον δονούν είναι αποτέλεσμα βαθύτερων τεκτονικών μετακινήσεων. Η γενιά τής συγγραφέως επιχειρεί –κι η ίδια το κατορθώνει με επαρκή τρόπο– να συγκεράσει τις μεγάλες αφηγήσεις των πολιτικών, εθνικών και διεθνών προβλημάτων με τις προσωπικές ανησυχίες, που κλονίζουν τον άνθρωπο και τον οδηγούν σε μια ανεξέλεγκτη ανισορροπία.

Ένα αλληγορικό μυθιστόρημα μέσα στο μυθιστόρημα

Το κείμενο στίζεται από διακειμενικές αναφορές σε ταινίες, στον γνωστό στίχο του Μαγιακόφσκι «σύννεφο με παντελόνια», στον Χάρι Πότερ κ.ά. Κι αυτό που διαβάζουμε ως σημερινή, υπαρκτή πραγματικότητα αντιστίζεται στα παρένθετα αποσπάσματα από ένα μυθιστόρημα, που γράφει ο Σαμ. Πρόκειται για ένα έργο επιστημονικής φαντασίας που αναφέρεται σε δυο πιλότους οι οποίοι βομβάρδισαν τα σύννεφα και άθελά τους έπνιξαν στο νερό ένα απομονωμένο χωριό. Παράλληλα, η αγγλίδα γειτόνισσα τής Νεφέλης, με όνομα από τον Ρομπέν των Δασών (Μάριον), της εμπιστεύεται τη γραπτή μαρτυρία του πατέρα της, ο οποίος πολέμησε στη Μάχη της Κρήτης και αφήνει πίσω του τα βιώματα και τα τραύματα που αποκόμισε. Πώς όλα αυτά συνδέονται στο μυθιστόρημα της Δήμητρα Κολλιάκου και μέχρι ποιο σημείο πετυχαίνει η συνταγή της ανάμειξής τους;

Πρόθεση της συγγραφέως είναι να προβάλει μέσα στο μελλοντολογικό μυθιστόρημα του Σαμ την ασφυξία που αυτός νιώθει από έναν κόσμο ο οποίος διοικείται με αφανείς όρους κι από ανώνυμους λήπτες αποφάσεων. Οι τελευταίοι χρησιμοποιούν τους απλούς πολίτες ως αθύρματα, σε ένα κείμενο που λειτουργεί ως αλληγορία της εξουσίας, η οποία διατάζει και επιβάλλει ή υποβάλλει τις απόψεις της, και ως ένα δίκτυο καφκικών απειλών. Η πεζογράφος, με τον υβριδικό χαρακτήρα που υιοθετεί στο έργο της, επιδιώκει να δείξει ότι η ζωή κάθε ανθρώπου γίνεται μαριονέτα στα χέρια των ανώτερων, όπως οι ήρωες του μυθιστορήματος του Σαμ μετατρέπονται άθελά τους σε πειραματόζωα και ο πατέρας τής Μάριον, μαζί με πολλούς συστρατιώτες του, αφήνεται στην τύχη του, αφού οι επικεφαλής στην Κρήτη εγκατέλειψαν όσους δεν χωρούσαν στα πλοία τής αναχώρησης από το νησί.

Προβλήματα ώσμωσης

Η ώσμωση όμως που επιχειρήθηκε παρουσιάζει προβλήματα που υποβαθμίζουν εν μέρει το τελικό αποτέλεσμα. Καταρχάς, η ειδολογική ανάμειξη πανεπιστημιακού μυθιστορήματος και επιστημονικής φαντασίας, πεζογραφίας οικογενειακών σχέσεων και μαρτυρίας αποβαίνει ημιτελής, καθώς το μήνυμα καθενός από αυτά τα είδη δεν αντανακλάται πετυχημένα στο άλλο. Θα περίμενα ο αντικατοπτρισμός να είναι πιο πλήρης ή το ένα κείμενο να παραπέμπει στο άλλο, όπως έκανε σε ανάλογο εγχείρημα ο Αλέξης Πανσέληνος στη «Μεγάλη πομπή» (1985 και αναθεωρημένη έκδοση 2013). Επίσης, συχνά η Δήμητρα Κολλιάκου αναγκάζεται να δηλώσει ρητά τις προθέσεις της και έτσι χειραγωγεί την υπόθεση με τις επεξηγηματικές της οδηγίες. Κι αυτό, ακόμα περισσότερο, μετατρέπεται σε έναν, μερικό έστω, διδακτισμό, όταν λ.χ. δηλώνονται δοκιμιακά οι ανωμαλίες στη βρετανική ανώτατη εκπαίδευση. Γενικά η συγγραφέας δείχνει –για άλλη μια φορά– την αδυναμία της να δημιουργήσει κορυφώσεις, να στήσει συναισθηματικά φορτισμένες συγκρούσεις και έτσι να μεταδώσει το πνεύμα των ιδεών της μέσα από τις εντάσεις του ίδιου του μυθιστορήματος.

Το φιλόδοξο σχέδιο της Δήμητρα Κολλιάκου, που έθεσε ποικίλα είδη μυθιστορήματος, εγκιβώτισε το ένα μέσα στο άλλο, προσπάθησε να μεταφέρει το οικονομικό αδιέξοδο της Ευρώπης σε μια οικογένεια, αν και θα μπορούσε να δουλευτεί περισσότερο στην εφαρμογή του, δεν προδίδει τα βασικά πλεονεκτήματα της γραφής της συγγραφέως: εναλλαγή εξωτερικών και εσωτερικών δρώμενων, στρωτή γλώσσα, μυθιστορηματοποίηση της κρίσης, ανάδειξή της στις παγκόσμιές της διαστάσεις, αλληλεπίδραση ατομικών και συλλογικών αναταράξεων κ.λπ.

ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ | gperand@yahoo.gr

*Λεπτομέρεια από τον πίνακα της Αμερικανίδας εικαστικού Deborah Barrett, με τίτλο Man and Woman under Cloudy Sky 

kolliakou_exofylloΤο πρόσωπο του ουρανού
Δήμητρα Κολλιάκου
Εκδόσεις Πατάκης, 2013
Τιμή: € 15,90, σελ. 360

politeia-link

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΑΣ ΚΟΛΛΙΑΚΟΥ 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες» (κριτική) – Η γκόθικ λογοτεχνική παράδοση της Ελλάδας

«Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες» (κριτική) – Η γκόθικ λογοτεχνική παράδοση της Ελλάδας

Για την ανθολογία διηγημάτων «Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες – Μια ελληνική ανθολογία λαογραφικού τρόμου» (ανθολόγηση – εισαγωγή – επίμετρο: Γιώργος Θάνος, εκδ. Ροές).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Νεράιδες, στοιχει...

«Η Περσεφόνη στο στόμα του λύκου» της Δήμητρας Λουκά (κριτική) – Πρόσωπα και προσωπεία του μύθου

«Η Περσεφόνη στο στόμα του λύκου» της Δήμητρας Λουκά (κριτική) – Πρόσωπα και προσωπεία του μύθου

Για τη συλλογή διηγημάτων της Δήμητρας Λουκά «Η Περσεφόνη στο στόμα του λύκου» (εκδ. Κίχλη). Κεντρική εικόνα: Daniel Egnéus

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Πώς μπορεί ένας αρχετυπικός μύθος, διατηρημένος μέσα στους αιώνες στη βασική του δομή ...

«Ελσίνκι» του Θεόδωρου Γρηγοριάδη (κριτική) – Διπλές ταυτότητες ως μορφές απόκρυψης

«Ελσίνκι» του Θεόδωρου Γρηγοριάδη (κριτική) – Διπλές ταυτότητες ως μορφές απόκρυψης

Για το μυθιστόρημα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη «Ελσίνκι» (εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Ο πρωταγωνιστής της ιρακινής ταινίας «The Heart Sculpture».

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το τελευταίο αυτό μυθιστόρημα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη ανήκει καταρχάς στη ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη για το βιβλίο «ρησπέκτ» του Άρι Γεωργίου

Εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη για το βιβλίο «ρησπέκτ» του Άρι Γεωργίου

Εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου ΡΗΣΠΕΚΤ [λέξεις για τρίτους] του Άρι Γεωργίου διοργανώνει στη Θεσσαλονίκη ο εκδοτικός οίκος University Studio Press, την Τετάρτη 20 Νοεμβρίου 2024 ώρα 19:00, στον χώρο ΥΨΙΛΟΝ.

Επιμέλεια Book Press

Η ...

Εκδήλωση για το λεύκωμα «200 χρόνια Ελλάδα - 200 χρόνια Εθνικές Υποδομές»

Εκδήλωση για το λεύκωμα «200 χρόνια Ελλάδα - 200 χρόνια Εθνικές Υποδομές»

Η Πανελλήνια Ένωση Συνδέσμων Εργοληπτών Δημοσίων Έργων (ΠΕΣΕΔΕ) και οι εκδόσεις Καπόν, διοργανώνουν εκδήλωση για την παρουσίαση του λευκώματος «200 χρόνια Ελλάδα - 200 χρόνια Εθνικές Υποδομές». Στην κεντρική εικόνα, Εγνατία οδός, Γέφυρα της Κρυσταλλοπηγής. 

Επιμέλεια Book Press

...
Στη Ρέιτσελ Κασκ το βραβείο Γκόλντσμιθς 2024: Για το Parade που «γυρίζει τον κόσμο μας ανάποδα»

Στη Ρέιτσελ Κασκ το βραβείο Γκόλντσμιθς 2024: Για το Parade που «γυρίζει τον κόσμο μας ανάποδα»

Στη Ρέιτσελ Κασκ [Rachel Cusk] απονεμήθηκε το βραβείο Γκόλντσμιθς [Goldsmiths] για το μυθιστόρημά της Parade. Τα βιβλία της Κασκ κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg.

Επιμέλεια Book Press

Στη ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Δημήτρη Τσεκούρα «Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν – Ένα queer αστυνομικό ψυχόδραμα» που θα κυκλοφορήσει στις 14 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Η ανάκριση»

...
«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Βάννας Κατσαρού «Το παιδί και το κρι κρι», σε εικονογράφηση της Μαίης Σταθοπούλου, το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίγα λόγια για...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ