kollia_marx_famille

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Ένα συναρπαστικό αφήγημα συνδυάζει Ιστορία και ιστορία, πραγματικότητα και μυθοπλασία, διεθνείς εξελίξεις και μικρές σκηνές καθημερινής δράσης, μεγάλες φυσιογνωμίες και αφανείς χαρακτήρες.

Έτσι είναι το βιβλίο της Ζέφη Κόλια, η οποία «καλουπώνει» την υπόθεση του έργου της πάνω στη βιογραφία της Λώρα Μαρξ, κόρης του μεγάλου Καρλ Μαρξ.

Και δεν είναι ξένο προς τη σύγχρονη πρακτική να εξιστορείται η Ιστορία και ειδικότερα η δράση ενός σπουδαίου άνδρα από τη σκοπιά της παρα-κείμενης γυναίκας, που δεν είναι ίσως τόσο ενεργή αλλά έχει το πλεονέκτημα της γυναικείας ματιάς και της παρουσίας της ως ανθρώπου, που έζησε από κοντά τα κοσμοϊστορικά γεγονότα ως αυτόπτης μάρτυρας με τη δική του δυναμική παρουσία. Δεν ξέρω αν πρόκειται για φεμινιστική ματιά, ώστε να αναδειχθούν οι αποσιωπημένες γυναίκες του παρελθόντος, ή αφηγηματικό τέχνασμα για να καταγραφεί ο βίος ενός άνδρα από μια ομοδιηγητική αλλά όχι αυτοδιηγητική οπτική γωνία.

Η Ζέφη Κόλια δεν υιοθετεί την οπτική γωνία της Λώρα, αλλά ελεύθερα περιφέρεται τόσο σ’ αυτήν και στον πατέρα της Καρλ όσο και στον σύζυγό της Πωλ Λαφάργκ. Όλοι ανήκαν στα ενεργά μέλη ενός σοσιαλιστικού/κομουνιστικού κινήματος που οραματιζόταν τη «δικτατορία του προλεταριάτου». Η παρουσίαση της Λώρα και η εξίσου μεγάλη έκταση που δίνεται στην ηγετική φυσιογνωμία του Κάρολου Μαρξ, αλλά και στην αναρχική, εντός και εκτός εισαγωγικών, του άντρα της με φέρνει κοντύτερα στη δεύτερη εξήγηση, σ’ αυτήν που θέλει τη Λώρα την καλύτερη αφορμή για να αναδειχθεί η μαρξιστική γραμμή στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα.

Από τον Ένγκελς στον Μπακούνιν

Είναι πολύ γοητευτικό να βλέπεις να παρελαύνουν με τη δυναμική έως εκρηκτική παρουσία τους μορφές τής αριστερής και αναρχικής διανόησης, όπως ο Φρίντριχ Ένγκελς, ο Βλαντιμίρ Ουλιάνοφ (γνωστότερος ως Λένιν), ο Μιχαήλ Μπακούνιν, ο Γκεόργκι Πλεχάνοφ, ο Μαξίμ Γκόρκι, ο Λέο Τρότσκι, που συνέλαβαν και πυροδότησαν ακόμα περισσότερο τον αναβρασμό των φτωχών στρωμάτων και του έδωσαν την τελική ώθηση με την Οκτωβριανή επανάσταση. Κι αυτό συμβαίνει μέσα στο βιβλίο καθώς η εμβέλειά του δεν καταλαμβάνει, όπως υπαινίχθηκα, μόνο τα έτη της ζωής της Λώρα, η οποία γεννήθηκε το 1845 -ήταν μόλις τριών ετών όταν εκδόθηκε το Κομουνιστικό Μανιφέστο (1848)- και αυτοκτόνησε το 1911, έξι χρόνια πριν από την εγκαθίδρυση του σοβιετικού καθεστώτος στη Ρωσία (1917). Ο σκοπός της Ζέφης Κόλια είναι να δείξει τόσο την αμιγώς καρλ-μαρξική περίοδο όσο και τις συνέπειές της στην Ευρώπη που βλέπει το «φάντασμα του κομουνισμού να πλανάται πάνω από τα σύνορά της».

Δυο τρεις φωτισμοί κάνουν τα πραγματικά γεγονότα να αποκτήσουν τη δική τους όψη. Καταρχάς, η Ζέφη Κόλια επιμένει πολύ στις αρχικές γειτνιάσεις μεταξύ της αριστερής διανόησης και της αναρχικής κοσμοθεωρίας, αφού και οι δυο βάλλουν κατά του αστικού πολιτισμού και των εκπροσώπων του. Βεβαίως, πρώτος ο Μαρξ συγκρούστηκε με τον Μπακούνιν και τον Προυντόν και χάραξε τη γραμμή που εν τέλει επικράτησε, αυτή της συνείδησης του προλεταριάτου και της ένωσης των εργατών σε παγκόσμιο επίπεδο.

kollia_laura-paulΑπό την άλλη, η συγγραφέας μάς μεταφέρει στην ατομική ζωή τής Λώρα, η οποία πέρασε δύσκολα παιδικά χρόνια στις διαρκείς μετακινήσεις της οικογένειας, αφού ο πατέρας της διωκόταν συχνά, στην ανέχεια με την οποία μεγάλωσε, το κρύο και τη φτώχια εξαιτίας των οποίων πέθαναν κάποια από τα αδέλφια της κ.ο.κ. Έτσι, όταν μεγάλωσε και παντρεύτηκε, αποφάσισε να μην ξαναγυρίσει σ’ αυτήν την κατάσταση και, κοντά στις επαναστατικές ιδέες που ποτέ δεν εγκατέλειψε, να ζήσει όσο πιο άνετα μπορούσε. Αυτό βέβαια έρχεται σε αντίφαση με το προλεταριακό ιδεώδες της κατάργησης της ιδιοκτησίας και της εγκαθίδρυσης μιας κοινής απλής ζωής, αλλά η ίδια αποδεχόταν αυτήν την αντίφαση.

Κλείνω μιλώντας για την αφηγηματική τεχνική του κειμένου, η οποία φέρνει στο προσκήνιο τις τρεις τελευταίες μέρες από τη ζωή του ζεύγους Λαφάργκ, τον Νοέμβριο του 1911, αλλά μέσα σ’ αυτές ανεπαισθήτως ενσωματώνονται όλα τα χρόνια της δράσης τους. Έτσι, οδεύοντας προς τη στιγμή της αυτοκτονίας τους ο αναγνώστης διέρχεται όλη την ταραγμένη περίοδο εξήντα περίπου χρόνων και πιάνεται εκών άκων στα δίκτυα των εξελίξεων και των ζυμώσεων. Κι αν κάποιος κάνει λόγο για ενδεχόμενη φλυαρία, θα πρέπει να σκεφτεί πως μόνο έτσι το πολύχρωμο μωσαϊκό της πολιτικής και κοινωνικής αναταραχής, με κέντρο το ζεύγος Λαφάργκ και μακρινό στυλοβάτη τον Καρλ Μαρξ, θα μπορούσε να ξεδιπλωθεί ολοκληρωμένα.

gperand@yahoo.gr 

 

kollia_exofylloΛώρα, η τελευταία των Μαρξ
Ζέφη Κόλια
Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2013
Τιμή € 15,50, σελ. 370

politeia-link

 

 

 

 

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΖΕΦΗΣ ΚΟΛΙΑ 

  

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό» της Σώτης Τριανταφύλλου (κριτική) – Έλληνες στου Μέμφις τα στενά

«Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό» της Σώτης Τριανταφύλλου (κριτική) – Έλληνες στου Μέμφις τα στενά

Για το μυθιστόρημα της Σώτης Τριανταφύλλου «Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό - Χρονικό σε πόλεις με ποτάμι» (εκδ. Πατάκη). Η κεντρική φωτογραφία, που κοσμεί το εξώφυλλο, είναι του Στάνλεϊ Κιούμπρικ.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
«… άμμος» του Μιχάλη Μακρόπουλου (κριτική) – Memento mori

«… άμμος» του Μιχάλη Μακρόπουλου (κριτική) – Memento mori

Για τη νουβέλα του Μιχάλη Μακρόπουλου «...Άμμος» (εκδ. Κίχλη). 

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Ένας θολός ουρανός, η θάλασσα σαν μια θαμπή μεμβράνη, όλο το σκηνικό εκτεθειμένο σε έναν εμμονικό νοτιά, που όλα τα μεταπλάθει ...

«Τώρα είναι μετά» του Γιάννη Γαβαλά (κριτική) – Η αναζήτηση του καλού μέσα στο παράδοξο

«Τώρα είναι μετά» του Γιάννη Γαβαλά (κριτική) – Η αναζήτηση του καλού μέσα στο παράδοξο

Για το μυθιστόρημα του Γιάννη Γαβαλά «Τώρα είναι μετά» (εκδ. Ροδακιό). 

Γράφει η Ζέτα Κουντούρη 

Αυτοτοσαρκασμός και λεπτή ειρωνεία διατρέχουν το μυθιστόρημα του Γιάννη Γαβαλά με τον παράξενο τίτλο ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Παθογένεση» του Τζόναθαν Κένεντι (κριτική) – «Η ιστορία της ανθρωπότητας μέσα από οκτώ επιδημίες»

«Παθογένεση» του Τζόναθαν Κένεντι (κριτική) – «Η ιστορία της ανθρωπότητας μέσα από οκτώ επιδημίες»

Για το βιβλίο του Τζόναθαν Κένεντι (Johnathan Kennedy) «Παθογένεση - Η ιστορία της ανθρωπότητας μέσα από οκτώ επιδημίες» (μτφρ. Χριστόδουλος Λιθαρής, εκδ. Διόπτρα). Στην κεντρική εικόνα, μέλη του Ερυθρού Σταυρού κατά την πανδημία της ισπανικής γρίπης (1918-20). 

Γράφει ...

Ντενίζ Όντε: «Δεν θέλω να γράφω μυθιστορήματα που σου λένε τι είναι σωστό ή λάθος»

Ντενίζ Όντε: «Δεν θέλω να γράφω μυθιστορήματα που σου λένε τι είναι σωστό ή λάθος»

Η Γερμανίδα συγγραφέας Ντενίζ Όντε [Deniz Ohde] βρέθηκε στην Ελλάδα και συμμετείχε στην 21η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης όπου παρουσίασε το πρώτο της μυθιστόρημα «Διάχυτο φως» (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, Άγγελος Αγγελίδης, εκδ. Gutenberg). Μιλήσαμε μαζί της για την ταξική και φυλετική βία, τη γλώσσα και για το τι μπορεί, ...

«Χρυσή εποχή» του Κωνσταντίνου Ρήγου – Μουσική του παρελθόντος και χορός του μέλλοντος

«Χρυσή εποχή» του Κωνσταντίνου Ρήγου – Μουσική του παρελθόντος και χορός του μέλλοντος

Για την παράσταση «Χρυσή εποχή» του Κωνσταντίνου Ρήγου που ανεβαίνει στην Εθνική Λυρική Σκηνή. © φωτογραφίες: Βασίλης Κεχαγιάς. 

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Η «Χρυσή εποχή» του ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα-φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 - 1991» του Αχιλλέα Σύρμου (προδημοσίευση)

«Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα-φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 - 1991» του Αχιλλέα Σύρμου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από την εισαγωγή της μελέτης του Αχιλλέα Σύρμου «Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα–φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 – 1991», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Λένας Κορομηλά «Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ιωλκός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στο τρένο; είπες.

...
«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Μεχμέτ Ατές «Η σιωπή του κελιού», το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίμετρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πάντα έλεγαν: «Συνήθως έρχονται γύρω στις έξι, έξι κα...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μια ανασκόπηση της ελληνικής διηγηματογραφίας των τελευταίων πενήντα ετών σε 50 αντιπροσωπευτικά κείμενα. Σε πόσες κατηγορίες μπορούν να ταξινομηθούν τα διηγήματα (της μνήμης, πολιτικά, ερωτικά, αστυνομικά κ.ά.) και ποιοι οι σημαντικοί εκπρόσωποι της κάθε μιας; Στην κεντρική εικόνα, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (1...

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Η εξέλιξη της τεχνολογίας, η δίκη του Γαλιλαίου, η αποδοχή του θανάτου, αλλά και οι προκαταλήψεις μας για τους τσιγγάνους. Δέκα βιβλία που θα μας γεννήσουν πολλά ερωτήματα και θα μας δώσουν απαντήσεις.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Δέκα πρόσφατα βιβλία πεζογραφίας από όλον τον κόσμο, γραμμένα από γυναίκες, με πρωταγωνίστριες θηλυκότητες, που απευθύνονται σε όλους. Ιστορίες για τις ηχηρές ή σιωπηρές επαναστάσεις των γυναικών εντός και εκτός των έμφυλων ρόλων τους, τις εκφάνσεις της αυτενέργειας και χειραφέτησής τους. Μυθιστορήματα και διηγήματα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ