gargouille360

Του Γιώργου Βέη

Ο ανώνυμος ώριμος άντρας, ο οποίος φτάνει μια νύχτα σε μια άγνωστη πόλη, επιχειρώντας συνειδητά να αλλάξει κεφάλαιο στη μάλλον νευρωσική ζωή του, διακρίνεται αμέσως για την αποφασιστικότητά του. Δεν είναι ένα ακόμη τυπικό ανδρείκελο, πλατωνικών προδιαγραφών, της κοινωνικής κυψέλης.

Θέλει πρωτίστως ν' απαλλαγεί ανεκκλήτως από μια κατάρα, η οποία συγκαταλέγεται σε αυτές οι οποίες επιμένουν παραδόξως να απαντούν ακόμη σε διάφορα μέρη του κόσμου, «πολιτισμένα» και μη, «εξωτικά» και όχι.

Παρά τον εξορθολογισμό, τον οποίο συστηματικά επικαλούνται καταστατικά οι σύγχρονες δομές των κοινωνιών, το ποσοστό της μαγείας, άσπρης ή μαύρης, φαίνεται ότι δεν είναι ακόμη ευκαταφρόνητο, δηλώνει εμμέσως πλην σαφέστατα το πρωταγωνιστικό θύμα, κληρωτό κι αυτό του μετανεωτερικού, συχνά εξαιρετικά βίαιου Παραλόγου. Πρόκειται, για να το διατυπώσω διαφορετικά, για το περιώνυμο «πονηρόν ποίημα», το άθλιο δηλαδή υποσελήνιο κατασκεύασμα, τη «μισητή ζωή», η οποία, ως θέαμα και άλλο τόσο ως βίωμα, βγάζει από τα ρούχα του τον διάσημο βιβλικό πεισιθάνατο, τον Εκκλησιαστή.

Δυστοπικά οράματα

Συγκρατώ επίσης ότι το τοπίο ανάγεται ευθέως στα ειδικότερα, εφιαλτικά, δύστοπα περιγράμματα, με τα οποία ήρθαμε σε επαφή από τα πρώτα κιόλας έργα του Δημήτρη Μαμαλούκα. Το αστικό και ενίοτε μικροαστικό περιβάλλον και η όλη δυστροπία, η οποία το συνέχει εξ ορισμού σχεδόν, συνιστά εν ολίγοις άμεση προέκταση του διηγητικού φορέα και αντιστρόφως. Αυτή η καταναγκαστική σύμπνοια του «ένδον» - «έξω» προϊδεάζει, οίκοθεν νοείται, την ανάγνωση για το τι κατά προσέγγιση θα επακολουθήσει. Το χαοτικό «έξω» συμβολοποιώντας με ακρίβεια το Κακό είναι εξ ορισμού πανέτοιμο να απορροφήσει πλήρως το «ένδον» του άτυχου δίποδου της λογικής. Και μάλιστα χωρίς κανέναν απολύτως ενδοιασμό. Ο καφκικός τροπισμός είναι δηλαδή και πάλι δυναστικά παρών, ένας καταλύτης του βίου, όπως προσφυώς κατέδειξε προσφάτως η κριτικός της λογοτεχνίας Ανθούλα Δανιήλ. Επιδεικνύοντας πάντως μιαν υποδειγματική φιλανθρωπία, ο αντί-ήρωας αυτός φορά συνεχώς τα γάντια του, προκειμένου να κρατήσει μόνον για τον εαυτό του τον ιό αυτής της πανίσχυρης, εξόχως μολυσματικής κατάρας. Θα μπορούσε να ήταν βέβαια ο οποιοσδήποτε άπελπις της εποχής μας, αλλά και ένας από αυτούς τους χαρακτηριστικούς τύπους, οι οποίοι κυκλοφορούν με άνεση και άλλη τόση επινοητικότητα στα λεγόμενα κλασικά μαύρα μυθιστορήματα, φέρ’ ειπείν εκείνα του Ζορζ Σιμενόν (βλ. π. χ. Η φυγή του κυρίου Μοντ, μετάφραση: Αργυρώ Μακάρωφ, εκδόσεις Άγρα, 2012) ή ακόμη και του κατά πολύ νεώτερου και επιτυχημένου δασκάλου του είδους της «αφηγηματικής αγωνίας» Στέφεν Κινγκ.

mamaloukas

Έχοντας μοναδικό πλέον σκοπό του τη συγγραφή του βιβλίου του, το οποίο θα λειτουργήσει μαθηματικά ως ξόρκι, ο εμμανής στο Κράτα μου το χέρι επιχειρεί να υψώσει πάση θυσία υψηλά τείχη γύρω του, για να απομονώσει εκ του αφαλούς κάθε ανώφελο πειρασμό και κάθε αντιπαραγωγική πρόκληση της θλιβερής, πλην αδίστακτης καθημερινότητας. Τα χρήματα, τα οποία εν τέλει του έχουν απομείνει, από μια καθόλα ευπρεπή εργασία, παρεμφερή μάλιστα με εκείνη του κ. Γκον, του «καλύτερου νοσοκόμου του θεραπευτηρίου», τον οποίο γνωρίσαμε από κοντά στο προηγούμενο μυθιστόρημα του Δημήτρη Μαμαλούκα, με τίτλο Κοπέλα που σε λένε Φίνι, (εκδόσεις Α. Α. Λιβάνη, 2009) του επιτρέπουν να νοικιάσει προσωρινά ένα μικροσκοπικό διαμέρισμα στο πίσω μέρος μιας καθόλα «γοτθικής» πολυκατοικίας. Στην πρόσοψή της λειτουργεί ένας μεγάλος κινηματογράφος, ο άκρως επιθετικός θόρυβος από τα ηχεία του οποίου αναγκάζει τον επίδοξο συγγραφέα να ξοδεύει τις ώρες των προβολών αρκετά μακριά από την ως εκ των πραγμάτων πολύτιμη φωλιά - οχυρό του. Δεν θα αργήσει όμως να συναντήσει ένα κορίτσι, επίσης ανώνυμο, το οποίο υπό την επήρεια ναρκωτικών εκδίδεται για λογαριασμό τρίτου. Σε αντίθεση με τη Φίνι, η οποία προσωποποιεί μια ακόμη εκδοχή της ύπαρξης, η οποία αγωνίζεται μέχρις εσχάτων για την απόκτηση και περαιτέρω διατήρηση του απόλυτου Αγαθού, η αρνητική ηρωίδα στο Κράτα μου το χέρι έχει περάσει ήδη εκούσα άκουσα στους τελευταίους κύκλους της επίγειας Κόλασης. Η προσωρινή της αποτοξίνωση δεν μπορεί κατά συνέπεια να έχει αίσιο τέλος. Επιστρέφει στη χρήση των ναρκωτικών ουσιών, όπως συμβαίνει σε πλείστες ανεπιτυχείς θεραπείες. Ο δε φόνος που έπεται περισσότερο υπονοείται παρά τελείται στο χαρτί. Και είναι, φρονώ, φόνος καθαρής και πολυπόθητης λύτρωσης, παρά πράξη μιας περιττής εκδίκησης.

Διακειμενικότητα

Σημειώνω ότι εδώ ο προσεκτικός αναγνώστης θα θυμηθεί και την παρεμφερή άτυχη, αρχετυπικά τραγική Σοφία Μακντόναλντ στην Κόψη του ξυραφιού του Σόμερσετ Μωμ. Έχω ήδη επισημάνει, μεταξύ άλλων, τα εξής σημαίνοντα γνωρίσματα των υφολογικών και άλλων εμπεδώσεων του συγγραφέα: επαρκείς αποδόσεις των μεταπτώσεων της συμπεριφοράς των χαρακτήρων, συνεπείς καταγραφές των κλιμακώσεων της δράσης, προσεκτική μελέτη τόσο των εσωτερικών κραδασμών των πρωταγωνιστών, όσο και των εξωτερικών χώρων, εύστοχα διαλογικά μέρη, ελεγχόμενη ποιητικότητα στις εξακτινώσεις των περιγραφών, διακριτική ανάδειξη των χαρακτήρων σε καθολικότερες περσόνες, οι οποίες γνωρίζουν πώς να αναφέρονται σε καθιερωμένα λογοτεχνικά πρότυπα, χωρίς να χάνουν τη θεματική αυτονομία τους. Έτσι το διαβολικό κόκκινο σημειωματάριο, το οποίο δεν αποχωρίζεται ποτέ ο μοιραίος ανώνυμος στο τελευταίο αυτό έργο του Δημήτρη Μαμαλούκα, παραπέμπει με τη σειρά του στο δαιμονοποιημένο γαλάζιο σημειωματάριο ενός άλλου καταραμένου συγγραφέα, του κεντρικού δηλαδή χαρακτήρα στο λαμπρό μυθιστόρημα του Πολ Όστερ με τίτλο Oracle night Η νύχτα των χρησμών, μετάφραση Βίκυ Κυριαζή, εκδόσεις Σ. Ι. Ζαχαρόπουλος, 2004). Αντίστοιχα ισχύουν με το ρόλο των εμφανώς δυσοίωνων, δήθεν διαφημιστικών επιγραφών στο Κράτα μου το χέρι, οι οποίες συνομιλούν με τα όσα υπαινίσσονται οι όμοιές των στο αναλόγως «μαύρο», επαρκέστατα συγκερασμένο μυθιστόρημα Σκοτεινές επιγραφές του Αλέξη Πανσέληνου, το οποίο εκδόθηκε από το Μεταίχμιο το 2011.

Πρόκειται εν ολίγοις για μια δημιουργική, ευέλικτη γραφή, η οποία ξέρει να αξιοποιεί στο έπακρον τις δυνατότητές της, χωρίς να παύει να ανανεώνει κάθε φορά το στοίχημα της περαιτέρω αναβάθμισής της, καθρεφτιζόμενη με περίσκεψη στη λίμνη των προτύπων της. Προικίζοντας μάλιστα διαδοχικά τα διηγητικά της υποκείμενα με πειστική σωματική υπόσταση και ψυχική κατά περίπτωση επάρκεια, εξακολουθεί να προσδίδει στο τελικό αισθητικό προϊόν μια γερή δόση πραγματικότητας, ικανή και αναγκαία να εξισορροπήσει όσα η ασίγαστη φαντασία ξετύλιξε προηγουμένως στον κειμενικό καμβά.

kratamoutoheriΚράτα μου το χέρι
Δημήτρης Μαμαλούκας
Εκδόσεις Ψυχογιός, 2012
Τιμή € 12,20, σελ. 184

politeia-link

 

 

 

 

 

 

ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Όχι δεν χωριζόμαστε» του Γιώργου Στόγια (κριτική) – Ενίοτε συμβαίνουν «ατυχήματα»

«Όχι δεν χωριζόμαστε» του Γιώργου Στόγια (κριτική) – Ενίοτε συμβαίνουν «ατυχήματα»

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Στόγια «Όχι δεν χωριζόμαστε» (εκδ. Μελάνι). Κεντρική εικόνα: © Tegan Mierle (Unsplash).

Γράφει ο Νίκος Σαλτερής

Ο Γιώργος Στόγιας, γεννημένος στην Αθήνα (1973) σπούδασε στην Κρήτη και στη...

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

Για το μυθιστόρημα του Λύο Καλοβυρνά «Όλες μας» (εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: © Diego San / Unsplash.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Γυναικοκτο...

«Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» του Ξενοφώντα Κοντιάδη (κριτική) – Μυθιστορηματική και συναισθηματική προσέγγιση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του

«Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» του Ξενοφώντα Κοντιάδη (κριτική) – Μυθιστορηματική και συναισθηματική προσέγγιση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του

Για το μυθιστόρημα του Ξενοφώντα Κοντιάδη «Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» (εκδ. Τόπος). Στην κεντρική εικόνα, ο Νίκος Μπελογιάννης. 

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης

Τι άνθρωποι ήταν αυτοί που μετά την ήττα του ΚΚΕ κα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Άνα Μαρία Σούα: «Η ζωή είναι τρελή, παράλογη, κωμική και τραγική – το ίδιο και οι ιστορίες μου!»

Άνα Μαρία Σούα: «Η ζωή είναι τρελή, παράλογη, κωμική και τραγική – το ίδιο και οι ιστορίες μου!»

Συνέντευξη με την Αργεντινή συγγραφέα Άνα Μαρία Σούα [Ana María Shua], με αφορμή την ανθολογία διηγημάτων της «Σκυλίσια ζωή και άλλες ακροβασίες» (μτφρ. Άννα Βερροιοπούλου, εκδ. Βακχικόν). Η συγγραφέας θα βρεθεί στην Αθήνα τις επόμενες μέρες, καλεσμένη του 15ου Φεστιβάλ ΛΕΑ.

Συνέ...

1ο Φεστιβάλ Διά-δραση στα Ιωάννινα – Τι σημαίνει η σιωπή στην εποχή των θορύβων;

1ο Φεστιβάλ Διά-δραση στα Ιωάννινα – Τι σημαίνει η σιωπή στην εποχή των θορύβων;

Το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Ιωαννιτών διοργανώνει το 1ο Φεστιβάλ «Διά-δραση» από τις 15 έως τις 17 Ιουνίου, με θέμα των συζητήσεων και των καλλιτεχνικών δράσεων τη σιωπή.

Επιμέλεια: Book Press

...

15ο Φεστιβάλ ΛΕΑ: Συζητήσεις και εργαστήρια με συγγραφείς από τη Λατινική Αμερική, την Πορτογαλία και την Ισπανία – Αναλυτικά όλο το πρόγραμμα

15ο Φεστιβάλ ΛΕΑ: Συζητήσεις και εργαστήρια με συγγραφείς από τη Λατινική Αμερική, την Πορτογαλία και την Ισπανία – Αναλυτικά όλο το πρόγραμμα

Το 15ο Φεστιβάλ ΛΕΑ (Λογοτεχνία εν Αθήναις) θα πραγματοποιηθεί από τις 13 έως τις 22 Ιουνίου στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις.

Επιμέλεια: Book Press

Υπό την αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, Κατερίνας Σα...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Λογοτεχνία, έμφυλες ταυτότητες, πατριαρχία, φεμινιστικό κίνημα, γυναικεία γραφή. Αμάντα Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ*, Λύο Καλοβυρνάς φωτίζουν όψεις ενός ζητήματος που μας αφορά περισσότερο απ΄ όσο ίσως πιστεύουμε, ενώ ακολουθεί επιλογή βιβλίων ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας από τις πρόσφατες ...

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ