gargouille360

Του Γιώργου Βέη

Ο ανώνυμος ώριμος άντρας, ο οποίος φτάνει μια νύχτα σε μια άγνωστη πόλη, επιχειρώντας συνειδητά να αλλάξει κεφάλαιο στη μάλλον νευρωσική ζωή του, διακρίνεται αμέσως για την αποφασιστικότητά του. Δεν είναι ένα ακόμη τυπικό ανδρείκελο, πλατωνικών προδιαγραφών, της κοινωνικής κυψέλης.

Θέλει πρωτίστως ν' απαλλαγεί ανεκκλήτως από μια κατάρα, η οποία συγκαταλέγεται σε αυτές οι οποίες επιμένουν παραδόξως να απαντούν ακόμη σε διάφορα μέρη του κόσμου, «πολιτισμένα» και μη, «εξωτικά» και όχι.

Παρά τον εξορθολογισμό, τον οποίο συστηματικά επικαλούνται καταστατικά οι σύγχρονες δομές των κοινωνιών, το ποσοστό της μαγείας, άσπρης ή μαύρης, φαίνεται ότι δεν είναι ακόμη ευκαταφρόνητο, δηλώνει εμμέσως πλην σαφέστατα το πρωταγωνιστικό θύμα, κληρωτό κι αυτό του μετανεωτερικού, συχνά εξαιρετικά βίαιου Παραλόγου. Πρόκειται, για να το διατυπώσω διαφορετικά, για το περιώνυμο «πονηρόν ποίημα», το άθλιο δηλαδή υποσελήνιο κατασκεύασμα, τη «μισητή ζωή», η οποία, ως θέαμα και άλλο τόσο ως βίωμα, βγάζει από τα ρούχα του τον διάσημο βιβλικό πεισιθάνατο, τον Εκκλησιαστή.

Δυστοπικά οράματα

Συγκρατώ επίσης ότι το τοπίο ανάγεται ευθέως στα ειδικότερα, εφιαλτικά, δύστοπα περιγράμματα, με τα οποία ήρθαμε σε επαφή από τα πρώτα κιόλας έργα του Δημήτρη Μαμαλούκα. Το αστικό και ενίοτε μικροαστικό περιβάλλον και η όλη δυστροπία, η οποία το συνέχει εξ ορισμού σχεδόν, συνιστά εν ολίγοις άμεση προέκταση του διηγητικού φορέα και αντιστρόφως. Αυτή η καταναγκαστική σύμπνοια του «ένδον» - «έξω» προϊδεάζει, οίκοθεν νοείται, την ανάγνωση για το τι κατά προσέγγιση θα επακολουθήσει. Το χαοτικό «έξω» συμβολοποιώντας με ακρίβεια το Κακό είναι εξ ορισμού πανέτοιμο να απορροφήσει πλήρως το «ένδον» του άτυχου δίποδου της λογικής. Και μάλιστα χωρίς κανέναν απολύτως ενδοιασμό. Ο καφκικός τροπισμός είναι δηλαδή και πάλι δυναστικά παρών, ένας καταλύτης του βίου, όπως προσφυώς κατέδειξε προσφάτως η κριτικός της λογοτεχνίας Ανθούλα Δανιήλ. Επιδεικνύοντας πάντως μιαν υποδειγματική φιλανθρωπία, ο αντί-ήρωας αυτός φορά συνεχώς τα γάντια του, προκειμένου να κρατήσει μόνον για τον εαυτό του τον ιό αυτής της πανίσχυρης, εξόχως μολυσματικής κατάρας. Θα μπορούσε να ήταν βέβαια ο οποιοσδήποτε άπελπις της εποχής μας, αλλά και ένας από αυτούς τους χαρακτηριστικούς τύπους, οι οποίοι κυκλοφορούν με άνεση και άλλη τόση επινοητικότητα στα λεγόμενα κλασικά μαύρα μυθιστορήματα, φέρ’ ειπείν εκείνα του Ζορζ Σιμενόν (βλ. π. χ. Η φυγή του κυρίου Μοντ, μετάφραση: Αργυρώ Μακάρωφ, εκδόσεις Άγρα, 2012) ή ακόμη και του κατά πολύ νεώτερου και επιτυχημένου δασκάλου του είδους της «αφηγηματικής αγωνίας» Στέφεν Κινγκ.

mamaloukas

Έχοντας μοναδικό πλέον σκοπό του τη συγγραφή του βιβλίου του, το οποίο θα λειτουργήσει μαθηματικά ως ξόρκι, ο εμμανής στο Κράτα μου το χέρι επιχειρεί να υψώσει πάση θυσία υψηλά τείχη γύρω του, για να απομονώσει εκ του αφαλούς κάθε ανώφελο πειρασμό και κάθε αντιπαραγωγική πρόκληση της θλιβερής, πλην αδίστακτης καθημερινότητας. Τα χρήματα, τα οποία εν τέλει του έχουν απομείνει, από μια καθόλα ευπρεπή εργασία, παρεμφερή μάλιστα με εκείνη του κ. Γκον, του «καλύτερου νοσοκόμου του θεραπευτηρίου», τον οποίο γνωρίσαμε από κοντά στο προηγούμενο μυθιστόρημα του Δημήτρη Μαμαλούκα, με τίτλο Κοπέλα που σε λένε Φίνι, (εκδόσεις Α. Α. Λιβάνη, 2009) του επιτρέπουν να νοικιάσει προσωρινά ένα μικροσκοπικό διαμέρισμα στο πίσω μέρος μιας καθόλα «γοτθικής» πολυκατοικίας. Στην πρόσοψή της λειτουργεί ένας μεγάλος κινηματογράφος, ο άκρως επιθετικός θόρυβος από τα ηχεία του οποίου αναγκάζει τον επίδοξο συγγραφέα να ξοδεύει τις ώρες των προβολών αρκετά μακριά από την ως εκ των πραγμάτων πολύτιμη φωλιά - οχυρό του. Δεν θα αργήσει όμως να συναντήσει ένα κορίτσι, επίσης ανώνυμο, το οποίο υπό την επήρεια ναρκωτικών εκδίδεται για λογαριασμό τρίτου. Σε αντίθεση με τη Φίνι, η οποία προσωποποιεί μια ακόμη εκδοχή της ύπαρξης, η οποία αγωνίζεται μέχρις εσχάτων για την απόκτηση και περαιτέρω διατήρηση του απόλυτου Αγαθού, η αρνητική ηρωίδα στο Κράτα μου το χέρι έχει περάσει ήδη εκούσα άκουσα στους τελευταίους κύκλους της επίγειας Κόλασης. Η προσωρινή της αποτοξίνωση δεν μπορεί κατά συνέπεια να έχει αίσιο τέλος. Επιστρέφει στη χρήση των ναρκωτικών ουσιών, όπως συμβαίνει σε πλείστες ανεπιτυχείς θεραπείες. Ο δε φόνος που έπεται περισσότερο υπονοείται παρά τελείται στο χαρτί. Και είναι, φρονώ, φόνος καθαρής και πολυπόθητης λύτρωσης, παρά πράξη μιας περιττής εκδίκησης.

Διακειμενικότητα

Σημειώνω ότι εδώ ο προσεκτικός αναγνώστης θα θυμηθεί και την παρεμφερή άτυχη, αρχετυπικά τραγική Σοφία Μακντόναλντ στην Κόψη του ξυραφιού του Σόμερσετ Μωμ. Έχω ήδη επισημάνει, μεταξύ άλλων, τα εξής σημαίνοντα γνωρίσματα των υφολογικών και άλλων εμπεδώσεων του συγγραφέα: επαρκείς αποδόσεις των μεταπτώσεων της συμπεριφοράς των χαρακτήρων, συνεπείς καταγραφές των κλιμακώσεων της δράσης, προσεκτική μελέτη τόσο των εσωτερικών κραδασμών των πρωταγωνιστών, όσο και των εξωτερικών χώρων, εύστοχα διαλογικά μέρη, ελεγχόμενη ποιητικότητα στις εξακτινώσεις των περιγραφών, διακριτική ανάδειξη των χαρακτήρων σε καθολικότερες περσόνες, οι οποίες γνωρίζουν πώς να αναφέρονται σε καθιερωμένα λογοτεχνικά πρότυπα, χωρίς να χάνουν τη θεματική αυτονομία τους. Έτσι το διαβολικό κόκκινο σημειωματάριο, το οποίο δεν αποχωρίζεται ποτέ ο μοιραίος ανώνυμος στο τελευταίο αυτό έργο του Δημήτρη Μαμαλούκα, παραπέμπει με τη σειρά του στο δαιμονοποιημένο γαλάζιο σημειωματάριο ενός άλλου καταραμένου συγγραφέα, του κεντρικού δηλαδή χαρακτήρα στο λαμπρό μυθιστόρημα του Πολ Όστερ με τίτλο Oracle night Η νύχτα των χρησμών, μετάφραση Βίκυ Κυριαζή, εκδόσεις Σ. Ι. Ζαχαρόπουλος, 2004). Αντίστοιχα ισχύουν με το ρόλο των εμφανώς δυσοίωνων, δήθεν διαφημιστικών επιγραφών στο Κράτα μου το χέρι, οι οποίες συνομιλούν με τα όσα υπαινίσσονται οι όμοιές των στο αναλόγως «μαύρο», επαρκέστατα συγκερασμένο μυθιστόρημα Σκοτεινές επιγραφές του Αλέξη Πανσέληνου, το οποίο εκδόθηκε από το Μεταίχμιο το 2011.

Πρόκειται εν ολίγοις για μια δημιουργική, ευέλικτη γραφή, η οποία ξέρει να αξιοποιεί στο έπακρον τις δυνατότητές της, χωρίς να παύει να ανανεώνει κάθε φορά το στοίχημα της περαιτέρω αναβάθμισής της, καθρεφτιζόμενη με περίσκεψη στη λίμνη των προτύπων της. Προικίζοντας μάλιστα διαδοχικά τα διηγητικά της υποκείμενα με πειστική σωματική υπόσταση και ψυχική κατά περίπτωση επάρκεια, εξακολουθεί να προσδίδει στο τελικό αισθητικό προϊόν μια γερή δόση πραγματικότητας, ικανή και αναγκαία να εξισορροπήσει όσα η ασίγαστη φαντασία ξετύλιξε προηγουμένως στον κειμενικό καμβά.

kratamoutoheriΚράτα μου το χέρι
Δημήτρης Μαμαλούκας
Εκδόσεις Ψυχογιός, 2012
Τιμή € 12,20, σελ. 184

politeia-link

 

 

 

 

 

 

ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Συμπάρδη «Πλατεία Κλαυθμώνος» (εκδ. Μεταίχμιο). 

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου

Η ...

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

Για το μυθιστόρημα του Ανδρέα Νικολακόπουλου «Φλόρενς Μπλαντ» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας του Jean Siméon Chardin, «The Kitchen Maid» (1738), λάδι σε καμβά.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Έπειτα από δύο παρόμοιας λογικής συλλογές δ...

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

Για το μυθιστόρημα του Ηλία Λ. Παπαμόσχου «Ανάληψη» (εκδ. Πατάκη) – Για ένα πραγματικό ναυάγιο στην Καστοριά του 1929. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Θλίψη σαν κάρβουνο αναμμένο, πένθος που τυλίγει όπως η αράχνη τα σώ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Με ανακοίνωσή της η Εταιρεία Συγγραφέων αποχαιρετά των δύο φορές Πρόεδρό της Βασίλη Βασιλικό και ανακοινώνει ότι η Ημέρα Ποίησης 2024 θα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του ανθρώπου που εισηγήθηκε στην UNESCO την 21 Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

...
Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Ακολουθεί επιμνημόσυνο κείμενο του Αλέξη Ζήρα, πρώην Προέδρου της Εταιρείας Συγγραφέων, για τον Βασίλη Βασιλικό.

Ένας αποχαιρετισμός στον Βασίλη Βασιλικό

Για πολλά χρόνια, τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1970 ως το κλείσιμο...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

Είναι βιβλία που φέρνουν τις επιστήμες (κυρίως θετικές) πιο κοντά μας και τις κάνουν πιο εύληπτες και γοητευτικές. Επιλέγουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα. Κεντρική εικόνα: Ο Ράσελ Κρόου, ως ο μαθηματικός Τζον Νας, στην ταινία «Ενας υπέροχος άνθρωπος», του Ρον Χάουαρντ.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ