gargouille360

Του Γιώργου Βέη

Ο ανώνυμος ώριμος άντρας, ο οποίος φτάνει μια νύχτα σε μια άγνωστη πόλη, επιχειρώντας συνειδητά να αλλάξει κεφάλαιο στη μάλλον νευρωσική ζωή του, διακρίνεται αμέσως για την αποφασιστικότητά του. Δεν είναι ένα ακόμη τυπικό ανδρείκελο, πλατωνικών προδιαγραφών, της κοινωνικής κυψέλης.

Θέλει πρωτίστως ν' απαλλαγεί ανεκκλήτως από μια κατάρα, η οποία συγκαταλέγεται σε αυτές οι οποίες επιμένουν παραδόξως να απαντούν ακόμη σε διάφορα μέρη του κόσμου, «πολιτισμένα» και μη, «εξωτικά» και όχι.

Παρά τον εξορθολογισμό, τον οποίο συστηματικά επικαλούνται καταστατικά οι σύγχρονες δομές των κοινωνιών, το ποσοστό της μαγείας, άσπρης ή μαύρης, φαίνεται ότι δεν είναι ακόμη ευκαταφρόνητο, δηλώνει εμμέσως πλην σαφέστατα το πρωταγωνιστικό θύμα, κληρωτό κι αυτό του μετανεωτερικού, συχνά εξαιρετικά βίαιου Παραλόγου. Πρόκειται, για να το διατυπώσω διαφορετικά, για το περιώνυμο «πονηρόν ποίημα», το άθλιο δηλαδή υποσελήνιο κατασκεύασμα, τη «μισητή ζωή», η οποία, ως θέαμα και άλλο τόσο ως βίωμα, βγάζει από τα ρούχα του τον διάσημο βιβλικό πεισιθάνατο, τον Εκκλησιαστή.

Δυστοπικά οράματα

Συγκρατώ επίσης ότι το τοπίο ανάγεται ευθέως στα ειδικότερα, εφιαλτικά, δύστοπα περιγράμματα, με τα οποία ήρθαμε σε επαφή από τα πρώτα κιόλας έργα του Δημήτρη Μαμαλούκα. Το αστικό και ενίοτε μικροαστικό περιβάλλον και η όλη δυστροπία, η οποία το συνέχει εξ ορισμού σχεδόν, συνιστά εν ολίγοις άμεση προέκταση του διηγητικού φορέα και αντιστρόφως. Αυτή η καταναγκαστική σύμπνοια του «ένδον» - «έξω» προϊδεάζει, οίκοθεν νοείται, την ανάγνωση για το τι κατά προσέγγιση θα επακολουθήσει. Το χαοτικό «έξω» συμβολοποιώντας με ακρίβεια το Κακό είναι εξ ορισμού πανέτοιμο να απορροφήσει πλήρως το «ένδον» του άτυχου δίποδου της λογικής. Και μάλιστα χωρίς κανέναν απολύτως ενδοιασμό. Ο καφκικός τροπισμός είναι δηλαδή και πάλι δυναστικά παρών, ένας καταλύτης του βίου, όπως προσφυώς κατέδειξε προσφάτως η κριτικός της λογοτεχνίας Ανθούλα Δανιήλ. Επιδεικνύοντας πάντως μιαν υποδειγματική φιλανθρωπία, ο αντί-ήρωας αυτός φορά συνεχώς τα γάντια του, προκειμένου να κρατήσει μόνον για τον εαυτό του τον ιό αυτής της πανίσχυρης, εξόχως μολυσματικής κατάρας. Θα μπορούσε να ήταν βέβαια ο οποιοσδήποτε άπελπις της εποχής μας, αλλά και ένας από αυτούς τους χαρακτηριστικούς τύπους, οι οποίοι κυκλοφορούν με άνεση και άλλη τόση επινοητικότητα στα λεγόμενα κλασικά μαύρα μυθιστορήματα, φέρ’ ειπείν εκείνα του Ζορζ Σιμενόν (βλ. π. χ. Η φυγή του κυρίου Μοντ, μετάφραση: Αργυρώ Μακάρωφ, εκδόσεις Άγρα, 2012) ή ακόμη και του κατά πολύ νεώτερου και επιτυχημένου δασκάλου του είδους της «αφηγηματικής αγωνίας» Στέφεν Κινγκ.

mamaloukas

Έχοντας μοναδικό πλέον σκοπό του τη συγγραφή του βιβλίου του, το οποίο θα λειτουργήσει μαθηματικά ως ξόρκι, ο εμμανής στο Κράτα μου το χέρι επιχειρεί να υψώσει πάση θυσία υψηλά τείχη γύρω του, για να απομονώσει εκ του αφαλούς κάθε ανώφελο πειρασμό και κάθε αντιπαραγωγική πρόκληση της θλιβερής, πλην αδίστακτης καθημερινότητας. Τα χρήματα, τα οποία εν τέλει του έχουν απομείνει, από μια καθόλα ευπρεπή εργασία, παρεμφερή μάλιστα με εκείνη του κ. Γκον, του «καλύτερου νοσοκόμου του θεραπευτηρίου», τον οποίο γνωρίσαμε από κοντά στο προηγούμενο μυθιστόρημα του Δημήτρη Μαμαλούκα, με τίτλο Κοπέλα που σε λένε Φίνι, (εκδόσεις Α. Α. Λιβάνη, 2009) του επιτρέπουν να νοικιάσει προσωρινά ένα μικροσκοπικό διαμέρισμα στο πίσω μέρος μιας καθόλα «γοτθικής» πολυκατοικίας. Στην πρόσοψή της λειτουργεί ένας μεγάλος κινηματογράφος, ο άκρως επιθετικός θόρυβος από τα ηχεία του οποίου αναγκάζει τον επίδοξο συγγραφέα να ξοδεύει τις ώρες των προβολών αρκετά μακριά από την ως εκ των πραγμάτων πολύτιμη φωλιά - οχυρό του. Δεν θα αργήσει όμως να συναντήσει ένα κορίτσι, επίσης ανώνυμο, το οποίο υπό την επήρεια ναρκωτικών εκδίδεται για λογαριασμό τρίτου. Σε αντίθεση με τη Φίνι, η οποία προσωποποιεί μια ακόμη εκδοχή της ύπαρξης, η οποία αγωνίζεται μέχρις εσχάτων για την απόκτηση και περαιτέρω διατήρηση του απόλυτου Αγαθού, η αρνητική ηρωίδα στο Κράτα μου το χέρι έχει περάσει ήδη εκούσα άκουσα στους τελευταίους κύκλους της επίγειας Κόλασης. Η προσωρινή της αποτοξίνωση δεν μπορεί κατά συνέπεια να έχει αίσιο τέλος. Επιστρέφει στη χρήση των ναρκωτικών ουσιών, όπως συμβαίνει σε πλείστες ανεπιτυχείς θεραπείες. Ο δε φόνος που έπεται περισσότερο υπονοείται παρά τελείται στο χαρτί. Και είναι, φρονώ, φόνος καθαρής και πολυπόθητης λύτρωσης, παρά πράξη μιας περιττής εκδίκησης.

Διακειμενικότητα

Σημειώνω ότι εδώ ο προσεκτικός αναγνώστης θα θυμηθεί και την παρεμφερή άτυχη, αρχετυπικά τραγική Σοφία Μακντόναλντ στην Κόψη του ξυραφιού του Σόμερσετ Μωμ. Έχω ήδη επισημάνει, μεταξύ άλλων, τα εξής σημαίνοντα γνωρίσματα των υφολογικών και άλλων εμπεδώσεων του συγγραφέα: επαρκείς αποδόσεις των μεταπτώσεων της συμπεριφοράς των χαρακτήρων, συνεπείς καταγραφές των κλιμακώσεων της δράσης, προσεκτική μελέτη τόσο των εσωτερικών κραδασμών των πρωταγωνιστών, όσο και των εξωτερικών χώρων, εύστοχα διαλογικά μέρη, ελεγχόμενη ποιητικότητα στις εξακτινώσεις των περιγραφών, διακριτική ανάδειξη των χαρακτήρων σε καθολικότερες περσόνες, οι οποίες γνωρίζουν πώς να αναφέρονται σε καθιερωμένα λογοτεχνικά πρότυπα, χωρίς να χάνουν τη θεματική αυτονομία τους. Έτσι το διαβολικό κόκκινο σημειωματάριο, το οποίο δεν αποχωρίζεται ποτέ ο μοιραίος ανώνυμος στο τελευταίο αυτό έργο του Δημήτρη Μαμαλούκα, παραπέμπει με τη σειρά του στο δαιμονοποιημένο γαλάζιο σημειωματάριο ενός άλλου καταραμένου συγγραφέα, του κεντρικού δηλαδή χαρακτήρα στο λαμπρό μυθιστόρημα του Πολ Όστερ με τίτλο Oracle night Η νύχτα των χρησμών, μετάφραση Βίκυ Κυριαζή, εκδόσεις Σ. Ι. Ζαχαρόπουλος, 2004). Αντίστοιχα ισχύουν με το ρόλο των εμφανώς δυσοίωνων, δήθεν διαφημιστικών επιγραφών στο Κράτα μου το χέρι, οι οποίες συνομιλούν με τα όσα υπαινίσσονται οι όμοιές των στο αναλόγως «μαύρο», επαρκέστατα συγκερασμένο μυθιστόρημα Σκοτεινές επιγραφές του Αλέξη Πανσέληνου, το οποίο εκδόθηκε από το Μεταίχμιο το 2011.

Πρόκειται εν ολίγοις για μια δημιουργική, ευέλικτη γραφή, η οποία ξέρει να αξιοποιεί στο έπακρον τις δυνατότητές της, χωρίς να παύει να ανανεώνει κάθε φορά το στοίχημα της περαιτέρω αναβάθμισής της, καθρεφτιζόμενη με περίσκεψη στη λίμνη των προτύπων της. Προικίζοντας μάλιστα διαδοχικά τα διηγητικά της υποκείμενα με πειστική σωματική υπόσταση και ψυχική κατά περίπτωση επάρκεια, εξακολουθεί να προσδίδει στο τελικό αισθητικό προϊόν μια γερή δόση πραγματικότητας, ικανή και αναγκαία να εξισορροπήσει όσα η ασίγαστη φαντασία ξετύλιξε προηγουμένως στον κειμενικό καμβά.

kratamoutoheriΚράτα μου το χέρι
Δημήτρης Μαμαλούκας
Εκδόσεις Ψυχογιός, 2012
Τιμή € 12,20, σελ. 184

politeia-link

 

 

 

 

 

 

ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η γέννα» του Θοδωρή Τσομίδη – Τρεις ζωές στη σκιά του θανάτου

«Η γέννα» του Θοδωρή Τσομίδη – Τρεις ζωές στη σκιά του θανάτου

Για το βιβλίο του Θοδωρή Τσομίδη «Η γέννα, μια ιστορία σε τρεις εποχές», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. Στην κεντρική εικόνα, μέρος από το γλυπτό «Ο Απόλλων και η Δάφνη» (1622-25) του Gian Lorenzo Bernini.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...
«Ρίο Γκράντε» του Χρήστου Χαρτοματσίδη (κριτική) – Ένα Φαρ Ουέστ στη Θεσσαλονίκη

«Ρίο Γκράντε» του Χρήστου Χαρτοματσίδη (κριτική) – Ένα Φαρ Ουέστ στη Θεσσαλονίκη

Για το μυθιστόρημα του Χρήστου Χαρτοματσίδη «Ρίο Γκράντε» (εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Υπάρχουν ήρωες με κακή μοίρα. Φευ, είναι αυτοί που έχουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Είναι χαμένοι από χέρι ό,τι και να κάν...

«Δεν θ’ αργήσω» της Βασιλικής Πέτσα (κριτική) – Το τραγικό παρελθόν δεν ησυχάζει ποτέ

«Δεν θ’ αργήσω» της Βασιλικής Πέτσα (κριτική) – Το τραγικό παρελθόν δεν ησυχάζει ποτέ

Για το μυθιστόρημα της Βασιλικής Πέτσα «Δεν θ’ αργήσω» (εκδ. Πόλις).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Κόσμος να φωνάζει, να μπαίνει μέσα στο γήπεδο ελπίζοντας να σωθεί. Άλλοι να κρέμονται από τις εξέδρες, να πέφτουν ημιλυπόθυμοι ή δίχως ανάσα. Τόσος πολύς κόσ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Πάντα η Αλεξάνδρεια» του Δημήτρη Στεφανάκη (προδημοσίευση)

«Πάντα η Αλεξάνδρεια» του Δημήτρη Στεφανάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Δημήτρη Στεφανάκη «Πάντα η Αλεξάνδρεια», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 19 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Να πιστεύετε στον κληρονόμο» έλεγε πάντα η γιαγιά Δάφνη σε όσ...

Ο Γιάννης Αγγελάκας και οι 100°C με «Ηλεκτρική Καρέκλα» στο Onassis Channel

Ο Γιάννης Αγγελάκας και οι 100°C με «Ηλεκτρική Καρέκλα» στο Onassis Channel

Η τέταρτη σεζόν του STAGES A/LIVE ξεκίνησε με μια μεγάλη γιορτή. O πιο επιδραστικός καλλιτέχνης της ελληνικής ροκ σκηνής, ο Γιάννης Αγγελάκας, παρουσιάζει την «Ηλεκτρική Καρέκλα», μαζί με τους 100°C, το πολυφωνικό σχήμα Διώνη και ένα τρίο εγχόρδων, στο πλαίσιο των Rockwave Nights 2024. Από την Τρίτη 12 Νοεμβρίου, στ...

«Η γέννα» του Θοδωρή Τσομίδη – Τρεις ζωές στη σκιά του θανάτου

«Η γέννα» του Θοδωρή Τσομίδη – Τρεις ζωές στη σκιά του θανάτου

Για το βιβλίο του Θοδωρή Τσομίδη «Η γέννα, μια ιστορία σε τρεις εποχές», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. Στην κεντρική εικόνα, μέρος από το γλυπτό «Ο Απόλλων και η Δάφνη» (1622-25) του Gian Lorenzo Bernini.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Πάντα η Αλεξάνδρεια» του Δημήτρη Στεφανάκη (προδημοσίευση)

«Πάντα η Αλεξάνδρεια» του Δημήτρη Στεφανάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Δημήτρη Στεφανάκη «Πάντα η Αλεξάνδρεια», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 19 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Να πιστεύετε στον κληρονόμο» έλεγε πάντα η γιαγιά Δάφνη σε όσ...

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Δημήτρη Τσεκούρα «Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν – Ένα queer αστυνομικό ψυχόδραμα» που θα κυκλοφορήσει στις 14 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Η ανάκριση»

...
«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ