o dikos tis kathreftis

Για το μυθιστόρημα της Γεωργίας Συλλαίου «Ο δικός της καθρέφτης» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: Δυο κολάζ του © Patrick Morales-Lee.

Της Χριστίνας Μουκούλη

Είναι εφικτό να λυτρωθεί κάποιος από το παρελθόν και να ξεχάσει τις τραυματικές του εμπειρίες; Τι κάνει κανείς όταν δεν θέλει να δει την αλήθεια ή όταν δεν μπορεί να την αντιμετωπίσει;

Βρισκόμαστε «στην πόλη των δύο “φ”, στην πόλη των φαντασμάτων και των φαντάρων», στην Αλεξανδρούπολη. Στα περίχωρα της πόλης, σε δυο μονοκατοικίες με κήπο, χτισμένες αντικρυστά, ζουν οι δύο αδελφές Στέλλα και Ερμιόνη, και η ξαδέρφη τους η Νόρα. Οι δύο αδελφές χάνουν τους γονείς τους πολύ νωρίς και η κάθε μια, με τον χαρακτήρα και την ιδιοσυγκρασία της, αντιμετωπίζει με τον δικό της ξεχωριστό τρόπο την απώλεια, μα και κάθε γεγονός στη μετέπειτα ζωή τους.

Η Ερμιόνη, απόμακρη και εσωστρεφής, βιώνει τραυματικά τον θάνατο των γονιών, αλλά δεν εκτονώνει τη θλίψη και τον πόνο της. Προτιμά να μην δείχνει το πώς νιώθει, καταφεύγει σε μια προκλητική σιωπή, δεν εκφράζει τις επιθυμίες της, περιμένει από τους άλλους να μαντέψουν τις ανάγκες της και είναι ευτυχισμένη τις φορές που αυτό –ίσως τυχαία– πραγματοποιείται. Ζηλεύει τη μικρή της αδελφή για τον τρόπο που λειτουργεί, για το πώς απολαμβάνει τα απλά πράγματα, για το πώς διεκδικεί το μερίδιό της από το κάθε τι. Η Ερμιόνη συνειδητοποιεί πολύ νωρίς την ανάγκη της να απομακρυνθεί από τον κύκλο των συγγενών και το καταφέρνει.

Μέσα από εναλλασσόμενους παραληρηματικούς μονολόγους, οι δύο αδελφές μάς αφηγούνται τη ζωή τους, περιγράφουν στιγμές από τα παιδικά τους χρόνια, την εφηβεία και την ενηλικίωσή τους.

Η Στέλλα, αν και αρχικά δείχνει να ζει στη σκιά της αδελφής της και της ξαδέρφης τους, τελικά αποδεικνύεται αρκετά ανεξάρτητη και χαράζει τη δική της πορεία, κάνοντας κάποιες –κατά την άποψη των άλλων δύο κοριτσιών– λανθασμένες επιλογές. Ο θάνατος των γονιών της συμβαίνει όταν εκείνη είναι σε πολύ μικρή ηλικία, κι αυτό την προφυλάσσει κάπως από το να βιώσει αυτό το γεγονός το ίδιο τραυματικά με την αδελφή της. Πρόσχαρη, κοινωνική και προσιτή στις επαφές των άλλων, απολαμβάνει τις όμορφες στιγμές της ζωής, χωρίς να θέτει υψηλούς στόχους ή να έχει ιδιαίτερες φιλοδοξίες.

Μέσα από εναλλασσόμενους παραληρηματικούς μονολόγους, οι δύο αδελφές μάς αφηγούνται τη ζωή τους, περιγράφουν στιγμές από τα παιδικά τους χρόνια, την εφηβεία και την ενηλικίωσή τους. Μιλούν για το χαμό των γονιών τους, για τη Ρωσίδα που έρχεται στο σπίτι τους και τις προσέχει, για τη σχέση τους με τους κατοίκους του διπλανού σπιτιού, για τον θάνατο του θείου τους, για την ξαδέρφη τους τη Νόρα. Η κάθε μια όμως, αντιλαμβάνεται και αξιολογεί τα γεγονότα εντελώς διαφορετικά.

Το πρόσωπο μαγνήτης

Η Νόρα είναι το κυρίαρχο πρόσωπο στην αφήγηση των δύο κοριτσιών. Και οι δύο τη λατρεύουν, τη θαυμάζουν, κάνουν ό,τι κι αν τους ζητήσει, διεκδικούν την προσοχή και τον χρόνο της. Εκείνη είναι το πρότυπό τους. Η πανέξυπνη Νόρα, με «τις ανεξήγητες ενέργειες και τις ιδιόρρυθμες σιωπές», που δεν έχει αίσθηση του χρόνου, γιατί ο χρόνος γι’ αυτήν είναι ενιαίος κι αδιαίρετος, που φέρνει πάντα εις πέρας αυτό που βάζει στο μυαλό της. Η Νόρα, η ύπαρξη της οποίας δεν υπάγεται στους γενικούς κανόνες της λογικής, η αθώα, θλιμμένη Νόρα, που δεν ανέχεται την αδικία και την καταπίεση, ούτε όμως και το ανθρώπινο άγγιγμα, που ξυπνάει φωνάζοντας τα βράδια μετά από κάποιον εφιάλτη, που παθαίνει κλειστοφοβικές κρίσεις και μπαινοβγαίνει στις κλινικές. Η Νόρα, που η παρουσία της λειτουργεί σαν καταλύτης στη μίζερη ζωή των δύο κοριτσιών, που φιλοσοφεί για τα πάντα με έναν δικό της μοναδικό τρόπο, που έλκεται από κάθε τι παράξενο. Εντυπωσιάζεται από τους αληγείς ανέμους, διατυπώνει τη δική της ιδιαίτερη άποψη για τον ανθρώπινο και συμπαντικό κόσμο, υποστηρίζει την πλήρη επιστροφή στη φυσική ζωή, «έχει την ικανότητα να μετατρέπει το άσπρο σε μαύρο, και να δίνει στα λεγόμενά της μια τόσο ελκυστική διάσταση που δεν χορταίνεις να την ακούς». Ο λόγος της είναι «ένα ποιητικό παραλήρημα, μια αφήγηση ανάμνησης ενός ονείρου, το οποίο είσαι σίγουρος ότι κάποτε είχες δει ή ότι θα δεις στο μέλλον».

Η Νόρα, που η παρουσία της λειτουργεί σαν καταλύτης στη μίζερη ζωή των δύο κοριτσιών, που φιλοσοφεί για τα πάντα με έναν δικό της μοναδικό τρόπο, που έλκεται από κάθε τι παράξενο.

Ο καθρέφτης που προστατεύει και μετριάζει τη φρίκη

Όλα τα γεγονότα από τη ζωή της Ερμιόνης και της Στέλλας, παρουσιάζονται αποσπασματικά, ένα στιγμιότυπο τη φορά, μια σκηνή, μια εικόνα. Ακριβώς όπως επανέρχονται στο μυαλό τους κι αντικατοπτρίζονται στους καθρέφτες των σπιτιών τους, και στα σπασμένα κρύσταλλα της μνήμης τους. Άλλοτε με νοσταλγία κι άλλοτε με φόβο, άλλοτε με χαρά κι άλλοτε με ενοχή. Και στην ατμόσφαιρα πλανάται διαρκώς η ύπαρξη ενός μυστικού, το οποίο κανείς δεν παραδέχεται και κανείς δεν δηλώνει ευθέως.

Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε δύο μέρη με τίτλους «Η εικόνα» και «Το ράγισμα». Στο πρώτο μέρος έχουμε όλα τα τραυματικά γεγονότα που ζουν τα τρία κορίτσια στην παιδική τους ηλικία, τις σχέσεις με τους γύρω τους αλλά και μεταξύ τους, τις αντιδράσεις τους σε ό,τι ήρθε και τάραξε τον ρυθμό της ζωής τους. Στο δεύτερο, είναι ορατά τα αποτελέσματα των γεγονότων αυτών τα οποία καθορίζουν την ενήλικη ζωή τους, οι συνέπειες και τα σημάδια από την κάθε άλλο παρά ευτυχισμένη παιδική τους ηλικία.

syllaiou
Η Γεωργία Συλλαίου γεννήθηκε το 1962 στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε κλασική μουσική και τραγούδι στo Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης και, ακολούθως, σύγχρονα μουσικά ρεύματα και θέατρο στην Αυστρία, στη Γερμανία και στην Ολλανδία. Έχει δημοσιεύσει λογοτεχνικά κείμενα στα περιοδικά Εντευκτήριο, Δέκατα, Πανδώρα, Ένεκεν, Jazz & Τζαζ κ.ά. Έχει συμμετάσχει σε πολλά διεθνή φεστιβάλ μουσικής και έχουν εκδοθεί δώδεκα προσωπικά της CD. Το πρώτο της βιβλίο, η συλλογή διηγημάτων Στο ακρωτήρι (εκδ. Οδός Πανός), κυκλοφόρησε το 2012. Από τις εκδόσεις Πόλις κυκλοφορεί η νουβέλα της Εκεί κάτω στον ουρανό.

Η συγγραφέας, έχοντας ως κύρια ενασχόλησή της τη μουσική, ακολουθεί, σύμφωνα και με δήλωσή της, τη δομή της μουσικής φόρμας στα γραπτά της. Μια σονάτα, απαρτίζεται είτε από τρία είτε από τέσσερα μέρη. Στο μυθιστόρημα, τρεις είναι οι ηρωίδες της ιστορίας, και τρεις οι χώρες όπου η ιστορία αυτή εξελίσσεται: Ελλάδα, Σουηδία, Ιταλία. Τρία και τα πρόσωπα με θετική και δοτική συμπεριφορά, τα οποία έρχονται να φέρουν μια ισορροπία στο γκρίζο της ζωής των κοριτσιών: η Ρωσίδα που φροντίζει τα δύο ορφανά, ο αγρότης που είναι ερωτευμένος με την Ερμιόνη και η Ιταλίδα καθηγήτρια που την φιλοξενεί κατά τη διαμονή της στη χώρα αυτή.

Μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία για την κακοποίηση και τις συνέπειές της στην ενήλικη ζωή των θυμάτων, για τη συγχώρεση και τη λύτρωση από την ενοχή.

Ο καθρέφτης λειτουργεί για την κάθε ηρωίδα σαν ένα είδος προστασίας, όπως λειτούργησε η ασπίδα της Αθηνάς για τον μυθικό Περσέα, προστατεύοντάς τον από τη μαγική δύναμη του κεφαλιού της Μέδουσας, το οποίο πέτρωνε όποιον το αντίκρυζε. Στις αντανακλάσεις του φωτός πάνω στον καθρέφτη που έχουν απέναντί τους η Ερμιόνη και η Στέλλα, σχηματίζονται μορφές και σιλουέτες, επανέρχονται στιγμές οδύνης ή ηδονής, επαναλαμβανόμενοι θάνατοι.

polis syllaiou o dikos ths kathreftisΜε την ευρηματική χρήση του καθρέφτη, την όμορφη ροή του κειμένου, τη σταδιακή παράθεση των πληροφοριών, την αμεσότητα και τη ζωντάνια της πρωτοπρόσωπης αφήγησης και τις υπαινικτικές αναφορές, κλιμακώνεται το ενδιαφέρον του αναγνώστη και διατηρείται καθ’ όλη τη διάρκεια της ανάγνωσης του βιβλίου.

Μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία για την κακοποίηση και τις συνέπειές της στην ενήλικη ζωή των θυμάτων, για τη συγχώρεση και τη λύτρωση από την ενοχή, για τη δικαιοσύνη και την τιμωρία, για την αλήθεια που ποτέ δεν έχει μόνο μία όψη, για την συγκάλυψη και την παραδοχή, για τις οικογένειες με ρόλο κακοποιητικό σωματικά και ψυχικά, για τις πληγές που δεν επουλώνονται.

Η Ερμιόνη και η Στέλλα, μας αφηγούνται τα μέρη της ιστορία που αντικατοπτρίζονται στα θραύσματα του καθρέφτη τους, τις μνήμες από την παιδική ηλικία μέχρι την ενηλικίωσή τους, μας κάνουν κοινωνούς των συναισθημάτων τους, με την ελπίδα να μετριάσουν την ένταση αυτών των συναισθημάτων. Αυτό που δεν μαθαίνουμε ποτέ, είναι το τι βλέπει η Νόρα στον δικό της καθρέφτη, και αν κάτι από αυτά που διηγούνται οι δύο ξαδέλφες της, πλησιάζει, έστω και λίγο, στη δική της εκδοχή της ιστορίας.


* Η ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΟΥΚΟΥΛΗ είναι εκπαιδευτικός.

Απόσπασμα από το βιβλίο

«Δεν έχουμε ξεκρεμάσει ακόμα τα κάτοπτρα. Ανάλογα με το φως και τη θέση των κρυστάλλων, τα αντικείμενα δείχνουν άλλοτε στιλπνά και συμμετρικά, άλλοτε θαμπά και στραπατσαρισμένα. Όταν τα απογεύματα κάθομαι και τα χαζεύω όπως σαλεύουν με την παραμικρή κίνηση των χεριών της Λίζας, καταλαβαίνω ότι δεν μπορεί να υπάρχει μόνο μία πραγματικότητα, μονάχα μία αλήθεια. Όλα μπορούν να αλλάξουν ανά πάσα στιγμή από ένα τυχαίο γύρισμα, από μιαν ανεπαίσθητη στροφή. Μια ελάχιστη ρωγμή στο γυαλί αρκεί για να θαμπώσει όλη η εικόνα του κόσμου, ή να ραγίσει μια καρδιά για πάντα. Κάτι που μονίμως θα μας διαφεύγει μπορεί, πολύ εύκολα, να μας εξουθενώσει και τελικά να μας τσακίσει».

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αμαλία, μία πόρνη στα αζήτητα» του Βασίλη Τζανακάρη (κριτική) – Τόσα δίνω, πόσα θες;

«Αμαλία, μία πόρνη στα αζήτητα» του Βασίλη Τζανακάρη (κριτική) – Τόσα δίνω, πόσα θες;

Για το μυθιστόρημα του Βασίλη Τζανακάρη «Αμαλία, μια πόρνη στα αζήτητα» (Ελληνοεκδοτική). Κεντρική εικόνα: Η συνοικία «Μπάρα» στη Θεσσαλονίκη την περίοδο 1916-1918. 

Γράφει η Φανή Κεχαγιά

...

«Απομονωτήριο λοιμύποπτων ζώων» του Νικήτα Σινιόσογλου – Μια «ριζοσπαστική ποιητική του σώματος»

«Απομονωτήριο λοιμύποπτων ζώων» του Νικήτα Σινιόσογλου – Μια «ριζοσπαστική ποιητική του σώματος»

Για το πεζογράφημα του Νικήτα Σινιόσογλου «Απομονωτήριο λοιμύποπτων ζώων» (εκδ. Κίχλη). Φωτογραφία, από το έργο-παρέμβαση ZOO του Βραζιλιάνου καλλιτέχνη Eduardo Srur.

Γράφει ο Ηλίας Γιούρης 

Ένας από τους πιο διαδ...

«Όνομα πατρός: Δούναβης» του Κώστα Ακρίβου (κριτική) – Μια μυθιστορηματική βιογραφία φέρνει κοντά δύο συγγραφείς

«Όνομα πατρός: Δούναβης» του Κώστα Ακρίβου (κριτική) – Μια μυθιστορηματική βιογραφία φέρνει κοντά δύο συγγραφείς

Για το μυθιστόρημα του Κώστα Ακρίβου «Όνομα πατρός: Δούναβης» (εκδ. Μεταίχμιο). Στην κεντρική εικόνα, ο Παναΐτ Ιστράτι, συγγραφέας και πρωταγωνιστής του μυθιστορήματος του Κώστα Ακρίβου. 

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΒΘ 2025: Μέρα 3η – Κορύφωση συμμετοχής και ακύρωση της εκδήλωσης για την εβραϊκή λογοτεχνία μετά από παρέμβαση ομάδας εκδοτών

ΔΕΒΘ 2025: Μέρα 3η – Κορύφωση συμμετοχής και ακύρωση της εκδήλωσης για την εβραϊκή λογοτεχνία μετά από παρέμβαση ομάδας εκδοτών

Η τρίτη μέρα της ΔΕΒΘ έφερε και την αναμενόμενη κορύφωση των εκδηλώσεων και δράσεων. Πολύς κόσμος, κατάμεστες αίθουσες και ένα πρόγραμμα με πολλές ενδιαφέρουσες παράλληλες συζητήσεις και παρουσιάσεις. Το περιστατικό όμως που ξεχωρίζει από τη χθεσινή μέρα είναι η ακύρωση εκδήλωσης της Πρεσβείας του Ισραήλ έπειτα από ...

ΔΕΒΘ 2025: Μέρα 2η –  Τεχνητή Νοημοσύνη, Ιταλία και εκδηλώσεις που ξεχώρισαν

ΔΕΒΘ 2025: Μέρα 2η – Τεχνητή Νοημοσύνη, Ιταλία και εκδηλώσεις που ξεχώρισαν

Η δεύτερη μέρα της 21ης ΔΕΒΘ κινήθηκε μακριά από τη νηνεμία της πρώτης μέρας. Γέμισε ασφυκτικά ήδη από νωρίς το απόγευμα τόσο στις παράλληλες εκδηλώσεις όσο και στα περίπτερα. Τεχνητή νοημοσύνη, Ιταλία και πλήθος παρουσιάσεων βιβλίων τράβηξαν το ενδιαφέρον του κοινού που ανταποκρίθηκε στο ραντεβού με τους συγγραφείς...

11ο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης: 12 νέες λογοτεχνικές φωνές

11ο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης: 12 νέες λογοτεχνικές φωνές

Στο Περίπτερο 14 της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης φιλοξενείται το 11ο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών. Δώδεκα ποιητές/ποιήτριες και πεζογράφοι της νέας γενιάς θα παρουσιάσουν το έργο τους και θα συζητήσουν ζητήματα της σύγχρονης ποίησης και πεζογραφίας. 

Επιμέλεια: Book Press ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μια τρίχα που γίνεται άλογο» της Λίλας Κονομάρα (προδημοσίευση)

«Μια τρίχα που γίνεται άλογο» της Λίλας Κονομάρα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα της Λίλας Κονομάρα «Μια τρίχα που γίνεται άλογο», η οποία κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Κι όμως κάποτε ήμασταν εμείς, ψιθυρίζει κι αμέσως σκέψεις κα...

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (προδημοσίευση)

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Χέρμαν Έσσε [Hermann Hesse] «Νάρκισσος και Χρυσόστομος» (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, Άγγελος Αγγελίδης), το οποίο κυκλοφορεί στις 7 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στην πραγματικό...

«Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας – Βιβλίο κουίζ» του Τιμ Μάρσαλ (προδημοσίευση)

«Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας – Βιβλίο κουίζ» του Τιμ Μάρσαλ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Τιμ Μάρσαλ [Tim Marshall] «Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας – Βιβλίο κουίζ» (μτφρ. Σπύρος Κατσούλας), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στο βιβλίο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Δέκα πρόσφατα βιβλία πεζογραφίας από όλον τον κόσμο, γραμμένα από γυναίκες, με πρωταγωνίστριες θηλυκότητες, που απευθύνονται σε όλους. Ιστορίες για τις ηχηρές ή σιωπηρές επαναστάσεις των γυναικών εντός και εκτός των έμφυλων ρόλων τους, τις εκφάνσεις της αυτενέργειας και χειραφέτησής τους. Μυθιστορήματα και διηγήματα...

Τι διαβάζουμε τώρα; 6 πολύ καλά βιβλία για την επιστήμη και τον άνθρωπο

Τι διαβάζουμε τώρα; 6 πολύ καλά βιβλία για την επιστήμη και τον άνθρωπο

Τι γνωρίζουμε για τον ανθρώπινο εγκέφαλο; Τι γνωρίζουμε για την κλιματική κρίση στην Ελλάδα; Πώς καταπολεμούμε το ψυχικό τραύμα; Έξι βιβλία που προσφέρουν γνώσεις, αλλά και ελπίδα.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

ΕΠΙΣΤΗΜΗ

...
«Τι θέλει να μας πει;» – Δύο οδηγοί συνύπαρξης μας μαθαίνουν τη γλώσσα του σώματος του σκύλου και της γάτας

«Τι θέλει να μας πει;» – Δύο οδηγοί συνύπαρξης μας μαθαίνουν τη γλώσσα του σώματος του σκύλου και της γάτας

Δύο οδηγοί συνύπαρξης με τα αγαπημένα μας κατοικίδια, τη γάτα και τον σκύλο, απαντούν στο ερώτημα «Τι θέλει να μας πει;» το ζωάκι μας. «Γάτα - Τι θέλει να μας πει;» και «Σκύλος - Τι θέλει να μας πει;» της Lili Chin σε μετάφραση Κωνσταντίνας Τσιάγκα από τις εκδόσεις Πεδίο.

Επιμέλεια: Book Press ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ