alt

Για τη νουβέλα του Μιχάλη Μακρόπουλου «Μαύρο νερό» (εκδ. Κίχλη).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Διαβάζοντας λογοτεχνικά κείμενα του Μιχάλη Μακρόπουλου, όπως Το δέντρο του Ιούδα (2014) ή το τωρινό, νιώθεις ότι διακτινίζεσαι σε μια άλλη εποχή, στην τωρινή Ελλάδα… αλλά σε άλλη εποχή, από αυτές που σε έναν παλίμψηστο χρόνο την απαρτίζουν. Η τωρινή Ελλάδα είναι μαζί παρόν και παρελθόν, πόλη και ύπαιθρος, πρόοδος και παράδοση, Δύση και Ανατολή, ευλογία και κατάρα. Έτσι, το ύφος του συγγραφέα σού μιλάει για το σήμερα, αλλά με όρους και κλίμα ενός άχρονου χθες, που είναι ακόμα ζωντανό και βάζει το μουντό του δάκτυλο επί τον τύπον των ήλων.

Προς τι η προσήλωση του ανώνυμου Πατέρα στον γιο του, τον οποίο κουβαλά στις πλάτες του, όταν θέλουν να μετακινηθούν (μια αντιστροφή της ιστορίας του Αγίου Χριστόφορου), και του διαβάζει μυστηριακά αλλά χωρίς πίστη την Αγία Γραφή κι άλλα βιβλία;

Σε τι ακριβώς αποσκοπεί μια ιστορία για τον Πατέρα και τον ανάπηρο γιο του Χριστόφορο; Οι δυο τους, μαζί με μια δράκα άλλους, έχουν μείνει οι τελευταίοι των Μοϊκανών σε ένα χωριό στην ορεινή Ήπειρο, σε μια περιοχή που έχει πληγεί από την τοξική οικολογική καταστροφή και οι αρχές μετακινούν τον πληθυσμό σε σπίτια στα Γιάννενα. Καμιά δεκαριά όμως γέροι ή γερασμένοι κάτοικοι μένουν στα πατρογονικά τους εδάφη, παρά τις πιέσεις, παρά τη σωματική φθορά, παρά τις αντιξοότητες σε ένα περιβάλλον που εκφυλίζει και τελικά σκοτώνει. Προς τι όλο αυτό;

Έγραφα πριν από καιρό, εδώ στην Bookpress για την «επικράτεια της παραίτησης», καθώς τρεις συγγραφείς (ο Άκης Παπαντώνης, η Μελανία Δαμιανού και η Βασιλική Πέτσα) εκφράζουν με τα κείμενά τους ένα είδος ανθρώπινης ματαιότητας μπροστά σε μία καταστροφή. Αντίθετα, οι άνθρωποι του Μιχάλη Μακρόπουλου δηλώνουν το «παρών» και το «αντιστέκομαι» πάλι μέσα σε μια καταστροφή που δεν τους επιτρέπει να ελπίζουν. 

Προς τι, λοιπόν, η προσήλωση του πείσμονα Χριστόφορου στο χωριό του, ο οποίος απειλεί μάλιστα να πεθάνει αν μετακομίσει αλλού; Προς τι η προσήλωση του ανώνυμου Πατέρα στον γιο του, τον οποίο κουβαλά στις πλάτες του, όταν θέλουν να μετακινηθούν (μια αντιστροφή της ιστορίας του Αγίου Χριστόφορου), και του διαβάζει μυστηριακά αλλά χωρίς πίστη την Αγία Γραφή κι άλλα βιβλία; Προς τι η αντίδραση ενός συγχωριανού τους που σκοτώνει εν βρασμώ τον απεσταλμένο των αρχών, ο οποίος φτάνει για να τους πιέσει να φύγουν;

alt
Το Δελβινάκι Πωγωνίου στην Ήπειρο –θερινός τόπος  
κατοικίας του συγγραφέα– και η ευρύτερη περιοχή, 
αποτελούν τον γεωγραφικό τόπο των πρόσφατων 
βιβλίων του Το δέντρο του Ιούδα και Μαύρο νερό.
Και τα δύο κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Κίχλη.



Το έργο κατά βάση, αν και μοιάζει με νουβέλα οικολογικής ανησυχίας, είναι περισσότερο ένας ύμνος στην ιδιαίτερη πατρίδα και στον τρόπο ζωής που αυτή υπαγορεύει. Ακόμα κι αν είναι κλινικά νεκρή, ακόμα κι αν καταστρέφεται θανάσιμα, ακόμα κι αν την εγκαταλείπουν όσοι δεν αντέχουν άλλο, μια βαθιά ριζωμένη αγάπη γίνεται επιμονή και μόχθος και παλμός. Το σπίτι που καταρρέει, το χωριό που ερημώνει, οι κρατικές αρχές που πιέζουν ασφυκτικά δεν είναι αρκετές για μια «αξιοπρεπή» ζωή στην πρωτεύουσα, αφού έτσι θα ξεριζωθεί ό,τι πιο βαθύ, μακραίωνο, υπαρξιακά σταθερό έδινε νόημα στο είναι αυτών των ανθρώπων. 

Η νουβέλα του Μιχάλη Μακρόπουλου δεν δίνει απαντήσεις. Θέτει το αυστηρό τοπίο της Ηπείρου σε πρώτο πλαίσιο, όπως και στο Δέντρο του Ιούδα, βάζει τους ήρωές της να ακολουθούν μια ενσυνείδητα καθορισμένη ζωή, χωρίς να αναζητούν την ευτυχία αλλού, και μεταξύ των λόγων και των σιωπών αφήνει κενά για να εισχωρήσει ο αναγνώστης. Ο τελευταίος δεν έχει εύκολες εξηγήσεις, αλλά πλησιάζει το κλίμα του βιβλίου πιο πολύ με το συναίσθημα παρά με τη λογική. Σαν άλλος πεζογραφικός Καβάφης ο συγγραφέας επιβραβεύει την επιμονή των ηρώων του: «Και περισσότερη τιμή τούς πρέπει / όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν) / πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος, / κι οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε». Με άλλα λόγια, η αντίσταση είναι μάταιη ως προς το εξωτερικό αποτέλεσμα, αλλά μάλλον δεν είναι άσκοπη ως προς τους κραδασμούς που προκαλεί.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου. 
Τελευταίο του βιβλίο, η μελέτη «Βιβλιογραφία για τον Νίκο Καζαντζάκη» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).

→ Στην κεντρική εικόνα, γλυπτό του © Patrick Mack


altΜαύρο νερό
Μιχάλης Μακρόπουλος
Κίχλη 2019
Σελ. 80, τιμή εκδότη €10,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΜΑΚΡΟΠΟΥΛΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

Για το μυθιστόρημα του Νίκου Μάντζιου «Η λίμπιντο των αγγέλων» (εκδ. Γραφή).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Για μας τους κριτικούς δεν πρέπει να παίζει ρόλο το όνομα του συγγραφέα: αν είναι γνωστός με περγαμηνές στο ενεργητικό του, δεν σημαίνει ...

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

Για το μυθιστόρημα του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη «Ένα κομμάτι χαρτί» (εκδ. Αλεξάνδρεια). Κεντρική εικόνα: © Roman Kraft (Unsplash). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Το μόνο που αλλάζει είναι το παρελθόν, όλες οι άλλ...

«Η φωνή της» (κριτική) – Πενήντα τρεις γυναίκες γράφουν για την έμφυλη βία

«Η φωνή της» (κριτική) – Πενήντα τρεις γυναίκες γράφουν για την έμφυλη βία

Για το συλλογικό έργο «Η φωνή της» (εκδ. Καστανιώτη). Κεντρική εικόνα: © Oscar Keys (Unsplash). 

Γράφει η Ιωάννα Σπηλιοπούλου

Πενήντα τρεις γράφουσες, μέλη του Δικτύου γυναικών συγγραφέων κατά της ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Οι έξι συγγραφείς που επιλεχτήκαν από την κριτική επιτροπή «παρουσιάζουν έργα εντυπωσιακής δομής». Ανάμεσά τους βρίσκονται δύο πρωτοεμφανιζόμενοι πεζογράφοι. Στη φωτογραφία, η υποψήφια Σάρα Μπερνστάιν [Sarah Bernstein].

Επιμέλεια: Book Press

...
Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Ο Δημήτρης Καραντζάς επιστρέφει στη Στέγη με μια περφόρμανς–παραβολή για τη βία, τον εθισμό στην εικόνα και την κατάργηση των ψευδαισθήσεων ή, αλλιώς, για την πραγματικότητα που, ό,τι κι αν κάνεις για να την αποφύγεις, αργά ή γρήγορα θα έρθει να σε βρει.

Επιμέλεια: Book Press

Από τις 30 Σεπτεμβρί...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Τζ.Μ. Κουτσί [J.M. Coetzee] «Ο Πολωνός» (μτφρ. Χριστίνα Σωτηροπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 4 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

Τέσσερις εκδόσεις για τη μελέτη, το σήμερα και το άλλοτε της Αθήνας. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Διονυσίας Αλεξιάδου, από το λεύκωμα των εκδόσεων Καπόν «Η Αθήνα στον καιρό της πανδημίας».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ