alt

Για το βιβλίο της Κατερίνας Δημόκα «Όμηρος στο πέλαγος» (εκδ. Μεταίχμιο)

Του Γιώργου Χ. Θεοχάρη

Ένα βιβλίο κόσμημα λόγου και εικόνας είναι το νέο κείμενο που υπογράφει η Κατερίνα Δημόκα και κοσμεί το πενάκι της Ράνιας Βαρβάκη. Ένα αφήγημα για εφήβους μα και για κάθε αναγνώστη της καλής γραφής.

Ο τίτλος μπορεί να αναγνωστεί και ως αμφισημία: ο προ-προπάππος Όμηρος ή κάτι που έχει σχέση με αυτόν εντός του πελάγους ή κάποιος ο οποίος κρατιέται ως υπόσταση ή ως σκέψη όμηρος του ανοιχτού πελάγους.

Σκηνικός χώρος είναι το νησί της Σκύρου, αυτό το πανέμορφο νησί των Σποράδων, που η ιστορία του βυθίζεται στο βάθος της μυθολογίας μας.

Αν και απλή, η ιστορία που πραγματεύεται είναι ενδιαφέρουσα όσον αφορά τα πρόσωπα, τα οποία είναι εύκολα αναγνωρίσιμα ως χαρακτήρες οικείοι σε κάθε κοινωνική δομή της ελληνικής νησιωτικής επαρχίας. Ένα χαρισματικής ευφυϊας και ψυχοσύνθεσης αγόρι, ορφανεμένο από μητέρα, με πατέρα ψαρά σκληρό στους τρόπους μα με καθαρή καρδιά. Μια οικογένεια φιλική του μικρού πρωταγωνιστή που τη συγκροτούν: η μητέρα, φιλόλογος που εντρυφά συστηματικά στα Ομηρικά κείμενα, ο πατέρας, καπετάνιος στο ποντοπόρο εμπορικό ναυτικό, τα παιδιά: αγόρι επιστήθιος φίλος του μικρού πρωταγωνιστή και ένα κορίτσι που ξυπνά στον ήρωα της αφήγησης το ερωτικό εφηβικό σκίρτημα. Κάποια πρόσωπα ακόμη γεμίζουν την ιστορία περιφερειακά.

Ο μικρός ήρωάς μας, ο Λάμπρος, βρίσκει στο πρόσωπο της άξιας φιλολόγου, μητέρας του φίλου του και της αγαπημένης του, τη μάνα που του λείπει. Αυτή θα τον στηρίξει και θα τον εμπνεύσει.

Ο Λάμπρος καταφεύγει στην εξερεύνηση του βυθού εκεί που κατά μόνας μπορεί να απομονώνεται από το βάρος της απώλειας της μητέρας του, αποφεύγοντας ουσιαστικά την πραγματικότητα, και είναι η φιλόλογός του που του επισημαίνει ότι έτσι αποφεύγει να ζήσει και ν’ αντιμετωπίσει τη ζωή κατάματα, ότι γίνεται όμηρος του πελάγους.

Η γραφή της Κατερίνας Δημόκα ξετυλίγεται με ποιητικότητα, με τρόπο γλαφυρό, με λαγαρό λόγο, δίχως ποτέ να γλιστράει στο μελόδραμα.

Ωστόσο στον βυθό, ο Λάμπρος θα βρει τον δρόμο που θα τον αντρέψει και που θα κάνει τον πατέρα του να αναχθεί στον άντρα που θα ήθελε ο γιος του. Έτσι ο Λάμπρος θα αναδειχθεί, από τα μικράτα του, σε «δύτη στα βαθιά της ζωής: στο πένθος και στην αγάπη».

Με την ολοκλήρωση της αφήγησης όλα θα είναι καλώς καμωμένα. Μια ιστορία με ευτυχισμένο τέλος, έτσι όπως αρμόζει στις ιστορίες για εφήβους.

Από τις μεγάλες αρετές του βιβλίου είναι οι πληροφορίες που παίρνει ο νεαρός αναγνώστης για θεμελιώδη ζητήματα της ζωής, της ελληνικής ιστορίας και της αξιοπρέπειας του ανθρώπου. Για παράδειγμα, σε μιαν αναμνημόνευση διαλόγου του Λάμπρου με τη μητέρα του, όταν ήταν ακόμη εν ζωή, ο αναγνώστης λαμβάνει την καίρια πληροφορία ότι η Μακρόνησος υπήρξε ένα τόπος όπου οι άνθρωποι εξορίζονταν «για την ανοιχτόμυαλη σκέψη τους» και ότι «όλα όσα αξίζουν στη ζωή, έχουν και ένα τίμημα».

Η γραφή της Κατερίνας Δημόκα ξετυλίγεται με ποιητικότητα, με τρόπο γλαφυρό, με λαγαρό λόγο, δίχως ποτέ να γλιστράει στο μελόδραμα.

Η συγγραφέας έχει γνώση των ναυτικών όρων και τους έχει επεξεργαστεί σωστά, όπου η αφήγηση απαιτεί την ύπαρξή τους.

Η αφήγηση πλουτίζεται από πλήθος λαογραφικών, χωρογραφικών και πραγματολογικών στοιχείων της Σκύρου, σε βαθμό που ο αναγνώστης να παρακινηθεί να διαβάσει και να πληροφορηθεί περισσότερο για το νησί. Την ίδια, φυσικά, παρακίνηση λαμβάνει ο αναγνώστης και ως προς τα μυθολογικά και ιστορικά στοιχεία της αφήγησης, πραγματικά ή και επινοημένα, όπως το κεντρικό διακύβευμα του βιβλίου, το ερμαφρόδιτο άγαλμα της Πύρρας, του οποίου η ύπαρξη εξαντλείται, στην πραγματικότητα, μονάχα σε μυθολογικές αποτυπώσεις και δεν έχει ποτέ βρεθεί όντως ως καλλιτέχνημα.

Η αφήγηση πλουτίζεται από πλήθος λαογραφικών, χωρογραφικών και πραγματολογικών στοιχείων της Σκύρου.

Πλούτο του βιβλίου θεωρώ ακόμη τις σχεδόν 40 λέξεις που η χρήση τους σήμερα, στην εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των γκρίκλις, έχει ατονήσει, αν δεν έχει εκλείψει. Στο προσχέδιο του βιβλίου που είχα στα χέρια μου η συγγραφέας τις είχε παραθέσει στο τέλος σαν γλωσσάρι, και με έκπληξη είδα ότι στην τελική έκδοση δεν υπάρχει. Είναι πρόβλημα στον νεαρό αναγνώστη όταν διαβάζοντας ρωτάει «Τι σημαίνει αυτή η λέξη;» να παίρνει την απάντηση «Κοίταξέ τη στο λεξικό». Δεν θα το κάνει σχεδόν ποτέ. Κι αν το κάνει θα έχει διακόψει την απόλαυση της ανάγνωσης, θα έχει κονιορτοποιήσει τη μέθεξη.

Το πολύ θετικό αυτού του βιβλίου: δεν καταδέχθηκε τις εύκολες λύσεις και δημιούργησε ένα κεντρικό πολυεπίπεδο χαρακτήρα, με τα προτερήματα και τα ελαττώματά του, όπως κάθε πραγματικό παιδί και όχι ένα κακέκτυπο μικρομέγαλου που μιλά σαν ενήλικος και συμπεριφέρεται πάντα κάνοντας ειδικά στο τέλος το σωστό.

Εν κατακλείδι, το νέο πόνημα της Κατερίνας Δημόκα είναι ένα αξιανάγνωστο κείμενο, αφηγηματικής πληρότητας, με δυνατό εσωτερικό παλμό, που καταφέρνει και εκπληρώνει τον συνδυασμό της υψηλής αισθητικής (αφήγηση και εικονογράφηση) και της μη κραυγαλέας διδακτικής λειτουργίας και είμαι βέβαιος πως θα αποτελέσει ανάγνωσμα αγαπητό των εφήβων που θα το προτιμήσουν για το καλοκαίρι που ξεκινάει.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Χ. ΘΕΟΧΑΡΗΣ είναι ποιητής.

altΌμηρος στο πέλαγος
Κατερίνα Δημόκα
Μεταίχμιο 2017
Σελ. 166, τιμή εκδότη €11,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΔΗΜΟΚΑ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Δημιουργική Γραφή – “Παίζουμε Λογοτεχνία”» του Ανδρέα Καρακίτσιου

«Δημιουργική Γραφή – “Παίζουμε Λογοτεχνία”» του Ανδρέα Καρακίτσιου

Για το βιβλίο «Δημιουργική Γραφή – “Παίζουμε Λογοτεχνία”» του Ανδρέα Καρακίτσιου (εκδ. Ζυγός, σελ. 668)

Του Γιάννη Σ. Παπαδάτου

Ο Ανδρέας Καρακίτσιος αποτελεί μια ξεχωριστή παρουσία στον χώρο της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης...

«Έρχεται ο γίγαντας» του Μάκη Τσίτα (κριτική)

«Έρχεται ο γίγαντας» του Μάκη Τσίτα (κριτική)

Για το βιβλίο του Μάκη Τσίτα «Έρχεται ο γίγαντας» (εικόνες: Νικόλας Χατζησταμούλος, εκδ. Μεταίχμιο), μια ιστορία για τις ψεύτικες ειδήσεις που τρομοκρατούν τον πληθυσμό. 

Του Μάνου Κοντολέων

Ο Μάκης Τσίτας σίγουρα είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση στη...

«Η χώρα των τεράτων» του Μωρίς Σέντακ – Εικονοβιβλίο μαγικού ρεαλισμού

«Η χώρα των τεράτων» του Μωρίς Σέντακ – Εικονοβιβλίο μαγικού ρεαλισμού

Για το εικονοβιβλίο μαγικού ρεαλισμού «H χώρα των τεράτων» του Maurice Sendak (μτφρ. Γιάννης Παλαβός) που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος. 

Του Γιάννη Σ. Παπαδάτου

Σε μια καλαίσθητη έκδοση μαζί με δυο αφίσες, σε μια χρηστική πάνινη τσάντα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ο Πανελλήνιος Όμιλος Φίλων του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη διοργανώνει στις 27 Μαρτίου 2023 στο θέατρο ΚΥΔΩΝΙΑ στα Χανιά, ημερίδα με θέμα: Νοούμενα και υπονοούμενα στο θεατρικό έργο «Η Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Λούλας Αναγνωστάκη από τον Σπύρο Στάβερη.

...
«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Οι εκδόσεις Ψυχογιός διοργανώνουν συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία, με αφορμή το βιβλίο του Rodric Braithwaite «Μια Σύντομη Ιστορία της Ρωσίας», απόψε, Πέμπτη 23 Μαρτίου, στο βιβλιοπωλείο LIBER.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ