alt

Για το βιβλίο της Κατερίνας Δημόκα «Όμηρος στο πέλαγος» (εκδ. Μεταίχμιο)

Του Γιώργου Χ. Θεοχάρη

Ένα βιβλίο κόσμημα λόγου και εικόνας είναι το νέο κείμενο που υπογράφει η Κατερίνα Δημόκα και κοσμεί το πενάκι της Ράνιας Βαρβάκη. Ένα αφήγημα για εφήβους μα και για κάθε αναγνώστη της καλής γραφής.

Ο τίτλος μπορεί να αναγνωστεί και ως αμφισημία: ο προ-προπάππος Όμηρος ή κάτι που έχει σχέση με αυτόν εντός του πελάγους ή κάποιος ο οποίος κρατιέται ως υπόσταση ή ως σκέψη όμηρος του ανοιχτού πελάγους.

Σκηνικός χώρος είναι το νησί της Σκύρου, αυτό το πανέμορφο νησί των Σποράδων, που η ιστορία του βυθίζεται στο βάθος της μυθολογίας μας.

Αν και απλή, η ιστορία που πραγματεύεται είναι ενδιαφέρουσα όσον αφορά τα πρόσωπα, τα οποία είναι εύκολα αναγνωρίσιμα ως χαρακτήρες οικείοι σε κάθε κοινωνική δομή της ελληνικής νησιωτικής επαρχίας. Ένα χαρισματικής ευφυϊας και ψυχοσύνθεσης αγόρι, ορφανεμένο από μητέρα, με πατέρα ψαρά σκληρό στους τρόπους μα με καθαρή καρδιά. Μια οικογένεια φιλική του μικρού πρωταγωνιστή που τη συγκροτούν: η μητέρα, φιλόλογος που εντρυφά συστηματικά στα Ομηρικά κείμενα, ο πατέρας, καπετάνιος στο ποντοπόρο εμπορικό ναυτικό, τα παιδιά: αγόρι επιστήθιος φίλος του μικρού πρωταγωνιστή και ένα κορίτσι που ξυπνά στον ήρωα της αφήγησης το ερωτικό εφηβικό σκίρτημα. Κάποια πρόσωπα ακόμη γεμίζουν την ιστορία περιφερειακά.

Ο μικρός ήρωάς μας, ο Λάμπρος, βρίσκει στο πρόσωπο της άξιας φιλολόγου, μητέρας του φίλου του και της αγαπημένης του, τη μάνα που του λείπει. Αυτή θα τον στηρίξει και θα τον εμπνεύσει.

Ο Λάμπρος καταφεύγει στην εξερεύνηση του βυθού εκεί που κατά μόνας μπορεί να απομονώνεται από το βάρος της απώλειας της μητέρας του, αποφεύγοντας ουσιαστικά την πραγματικότητα, και είναι η φιλόλογός του που του επισημαίνει ότι έτσι αποφεύγει να ζήσει και ν’ αντιμετωπίσει τη ζωή κατάματα, ότι γίνεται όμηρος του πελάγους.

Η γραφή της Κατερίνας Δημόκα ξετυλίγεται με ποιητικότητα, με τρόπο γλαφυρό, με λαγαρό λόγο, δίχως ποτέ να γλιστράει στο μελόδραμα.

Ωστόσο στον βυθό, ο Λάμπρος θα βρει τον δρόμο που θα τον αντρέψει και που θα κάνει τον πατέρα του να αναχθεί στον άντρα που θα ήθελε ο γιος του. Έτσι ο Λάμπρος θα αναδειχθεί, από τα μικράτα του, σε «δύτη στα βαθιά της ζωής: στο πένθος και στην αγάπη».

Με την ολοκλήρωση της αφήγησης όλα θα είναι καλώς καμωμένα. Μια ιστορία με ευτυχισμένο τέλος, έτσι όπως αρμόζει στις ιστορίες για εφήβους.

Από τις μεγάλες αρετές του βιβλίου είναι οι πληροφορίες που παίρνει ο νεαρός αναγνώστης για θεμελιώδη ζητήματα της ζωής, της ελληνικής ιστορίας και της αξιοπρέπειας του ανθρώπου. Για παράδειγμα, σε μιαν αναμνημόνευση διαλόγου του Λάμπρου με τη μητέρα του, όταν ήταν ακόμη εν ζωή, ο αναγνώστης λαμβάνει την καίρια πληροφορία ότι η Μακρόνησος υπήρξε ένα τόπος όπου οι άνθρωποι εξορίζονταν «για την ανοιχτόμυαλη σκέψη τους» και ότι «όλα όσα αξίζουν στη ζωή, έχουν και ένα τίμημα».

Η γραφή της Κατερίνας Δημόκα ξετυλίγεται με ποιητικότητα, με τρόπο γλαφυρό, με λαγαρό λόγο, δίχως ποτέ να γλιστράει στο μελόδραμα.

Η συγγραφέας έχει γνώση των ναυτικών όρων και τους έχει επεξεργαστεί σωστά, όπου η αφήγηση απαιτεί την ύπαρξή τους.

Η αφήγηση πλουτίζεται από πλήθος λαογραφικών, χωρογραφικών και πραγματολογικών στοιχείων της Σκύρου, σε βαθμό που ο αναγνώστης να παρακινηθεί να διαβάσει και να πληροφορηθεί περισσότερο για το νησί. Την ίδια, φυσικά, παρακίνηση λαμβάνει ο αναγνώστης και ως προς τα μυθολογικά και ιστορικά στοιχεία της αφήγησης, πραγματικά ή και επινοημένα, όπως το κεντρικό διακύβευμα του βιβλίου, το ερμαφρόδιτο άγαλμα της Πύρρας, του οποίου η ύπαρξη εξαντλείται, στην πραγματικότητα, μονάχα σε μυθολογικές αποτυπώσεις και δεν έχει ποτέ βρεθεί όντως ως καλλιτέχνημα.

Η αφήγηση πλουτίζεται από πλήθος λαογραφικών, χωρογραφικών και πραγματολογικών στοιχείων της Σκύρου.

Πλούτο του βιβλίου θεωρώ ακόμη τις σχεδόν 40 λέξεις που η χρήση τους σήμερα, στην εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των γκρίκλις, έχει ατονήσει, αν δεν έχει εκλείψει. Στο προσχέδιο του βιβλίου που είχα στα χέρια μου η συγγραφέας τις είχε παραθέσει στο τέλος σαν γλωσσάρι, και με έκπληξη είδα ότι στην τελική έκδοση δεν υπάρχει. Είναι πρόβλημα στον νεαρό αναγνώστη όταν διαβάζοντας ρωτάει «Τι σημαίνει αυτή η λέξη;» να παίρνει την απάντηση «Κοίταξέ τη στο λεξικό». Δεν θα το κάνει σχεδόν ποτέ. Κι αν το κάνει θα έχει διακόψει την απόλαυση της ανάγνωσης, θα έχει κονιορτοποιήσει τη μέθεξη.

Το πολύ θετικό αυτού του βιβλίου: δεν καταδέχθηκε τις εύκολες λύσεις και δημιούργησε ένα κεντρικό πολυεπίπεδο χαρακτήρα, με τα προτερήματα και τα ελαττώματά του, όπως κάθε πραγματικό παιδί και όχι ένα κακέκτυπο μικρομέγαλου που μιλά σαν ενήλικος και συμπεριφέρεται πάντα κάνοντας ειδικά στο τέλος το σωστό.

Εν κατακλείδι, το νέο πόνημα της Κατερίνας Δημόκα είναι ένα αξιανάγνωστο κείμενο, αφηγηματικής πληρότητας, με δυνατό εσωτερικό παλμό, που καταφέρνει και εκπληρώνει τον συνδυασμό της υψηλής αισθητικής (αφήγηση και εικονογράφηση) και της μη κραυγαλέας διδακτικής λειτουργίας και είμαι βέβαιος πως θα αποτελέσει ανάγνωσμα αγαπητό των εφήβων που θα το προτιμήσουν για το καλοκαίρι που ξεκινάει.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Χ. ΘΕΟΧΑΡΗΣ είναι ποιητής.

altΌμηρος στο πέλαγος
Κατερίνα Δημόκα
Μεταίχμιο 2017
Σελ. 166, τιμή εκδότη €11,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΔΗΜΟΚΑ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Δημιουργική Γραφή – “Παίζουμε Λογοτεχνία”» του Ανδρέα Καρακίτσιου

«Δημιουργική Γραφή – “Παίζουμε Λογοτεχνία”» του Ανδρέα Καρακίτσιου

Για το βιβλίο «Δημιουργική Γραφή – “Παίζουμε Λογοτεχνία”» του Ανδρέα Καρακίτσιου (εκδ. Ζυγός, σελ. 668)

Του Γιάννη Σ. Παπαδάτου

Ο Ανδρέας Καρακίτσιος αποτελεί μια ξεχωριστή παρουσία στον χώρο της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης...

«Έρχεται ο γίγαντας» του Μάκη Τσίτα (κριτική)

«Έρχεται ο γίγαντας» του Μάκη Τσίτα (κριτική)

Για το βιβλίο του Μάκη Τσίτα «Έρχεται ο γίγαντας» (εικόνες: Νικόλας Χατζησταμούλος, εκδ. Μεταίχμιο), μια ιστορία για τις ψεύτικες ειδήσεις που τρομοκρατούν τον πληθυσμό. 

Του Μάνου Κοντολέων

Ο Μάκης Τσίτας σίγουρα είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση στη...

«Η χώρα των τεράτων» του Μωρίς Σέντακ – Εικονοβιβλίο μαγικού ρεαλισμού

«Η χώρα των τεράτων» του Μωρίς Σέντακ – Εικονοβιβλίο μαγικού ρεαλισμού

Για το εικονοβιβλίο μαγικού ρεαλισμού «H χώρα των τεράτων» του Maurice Sendak (μτφρ. Γιάννης Παλαβός) που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος. 

Του Γιάννη Σ. Παπαδάτου

Σε μια καλαίσθητη έκδοση μαζί με δυο αφίσες, σε μια χρηστική πάνινη τσάντα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Την ώρα που το ευρύ τηλεοπτικό κοινό παρακολουθεί με ενδιαφέρον κάποιες εξαιρετικές σειρές του Netflix και της HBO, όμως δεν ενοχλείται καθόλου από τα νέα ελληνικά σήριαλ, που σταθερά θέματά τους έχουν «τη βεντέτα, την τιμή της αδερφής και την κατσίκα του γείτονα» -όπως εύγλωττα είπε σε συνέντευξή του-, ο Δημήτρης Κ...

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Τζ.Μ. Κουτσί [J.M. Coetzee] «Ο Πολωνός» (μτφρ. Χριστίνα Σωτηροπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 4 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

Βίος και Πολιτεία #11: Η Σώτη Τριανταφύλλου, ζωντανά από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Βίος και Πολιτεία #11: Η Σώτη Τριανταφύλλου, ζωντανά από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Στο 11ο επεισόδιο της σειράς συζητήσεων με ανθρώπους από το χώρο του βιβλίου, με τον Κώστα Κατσουλάρη θα συνομιλήσει η συγγραφέας και ιστορικός Σώτη Τριανταφύλλου, σε μια κουβέντα εφ' όλης της ύλης, από τα παιδικά της χρόνια στην Κυψέλη μέχρι τα νεανικά της χρόνια στη Νέα Υόρκη, τη ζωή της στο Παρίσι, τα ταξίδια της...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ