alt

Για το βιβλίο της Κατερίνας Δημόκα «Όμηρος στο πέλαγος» (εκδ. Μεταίχμιο)

Του Γιώργου Χ. Θεοχάρη

Ένα βιβλίο κόσμημα λόγου και εικόνας είναι το νέο κείμενο που υπογράφει η Κατερίνα Δημόκα και κοσμεί το πενάκι της Ράνιας Βαρβάκη. Ένα αφήγημα για εφήβους μα και για κάθε αναγνώστη της καλής γραφής.

Ο τίτλος μπορεί να αναγνωστεί και ως αμφισημία: ο προ-προπάππος Όμηρος ή κάτι που έχει σχέση με αυτόν εντός του πελάγους ή κάποιος ο οποίος κρατιέται ως υπόσταση ή ως σκέψη όμηρος του ανοιχτού πελάγους.

Σκηνικός χώρος είναι το νησί της Σκύρου, αυτό το πανέμορφο νησί των Σποράδων, που η ιστορία του βυθίζεται στο βάθος της μυθολογίας μας.

Αν και απλή, η ιστορία που πραγματεύεται είναι ενδιαφέρουσα όσον αφορά τα πρόσωπα, τα οποία είναι εύκολα αναγνωρίσιμα ως χαρακτήρες οικείοι σε κάθε κοινωνική δομή της ελληνικής νησιωτικής επαρχίας. Ένα χαρισματικής ευφυϊας και ψυχοσύνθεσης αγόρι, ορφανεμένο από μητέρα, με πατέρα ψαρά σκληρό στους τρόπους μα με καθαρή καρδιά. Μια οικογένεια φιλική του μικρού πρωταγωνιστή που τη συγκροτούν: η μητέρα, φιλόλογος που εντρυφά συστηματικά στα Ομηρικά κείμενα, ο πατέρας, καπετάνιος στο ποντοπόρο εμπορικό ναυτικό, τα παιδιά: αγόρι επιστήθιος φίλος του μικρού πρωταγωνιστή και ένα κορίτσι που ξυπνά στον ήρωα της αφήγησης το ερωτικό εφηβικό σκίρτημα. Κάποια πρόσωπα ακόμη γεμίζουν την ιστορία περιφερειακά.

Ο μικρός ήρωάς μας, ο Λάμπρος, βρίσκει στο πρόσωπο της άξιας φιλολόγου, μητέρας του φίλου του και της αγαπημένης του, τη μάνα που του λείπει. Αυτή θα τον στηρίξει και θα τον εμπνεύσει.

Ο Λάμπρος καταφεύγει στην εξερεύνηση του βυθού εκεί που κατά μόνας μπορεί να απομονώνεται από το βάρος της απώλειας της μητέρας του, αποφεύγοντας ουσιαστικά την πραγματικότητα, και είναι η φιλόλογός του που του επισημαίνει ότι έτσι αποφεύγει να ζήσει και ν’ αντιμετωπίσει τη ζωή κατάματα, ότι γίνεται όμηρος του πελάγους.

Η γραφή της Κατερίνας Δημόκα ξετυλίγεται με ποιητικότητα, με τρόπο γλαφυρό, με λαγαρό λόγο, δίχως ποτέ να γλιστράει στο μελόδραμα.

Ωστόσο στον βυθό, ο Λάμπρος θα βρει τον δρόμο που θα τον αντρέψει και που θα κάνει τον πατέρα του να αναχθεί στον άντρα που θα ήθελε ο γιος του. Έτσι ο Λάμπρος θα αναδειχθεί, από τα μικράτα του, σε «δύτη στα βαθιά της ζωής: στο πένθος και στην αγάπη».

Με την ολοκλήρωση της αφήγησης όλα θα είναι καλώς καμωμένα. Μια ιστορία με ευτυχισμένο τέλος, έτσι όπως αρμόζει στις ιστορίες για εφήβους.

Από τις μεγάλες αρετές του βιβλίου είναι οι πληροφορίες που παίρνει ο νεαρός αναγνώστης για θεμελιώδη ζητήματα της ζωής, της ελληνικής ιστορίας και της αξιοπρέπειας του ανθρώπου. Για παράδειγμα, σε μιαν αναμνημόνευση διαλόγου του Λάμπρου με τη μητέρα του, όταν ήταν ακόμη εν ζωή, ο αναγνώστης λαμβάνει την καίρια πληροφορία ότι η Μακρόνησος υπήρξε ένα τόπος όπου οι άνθρωποι εξορίζονταν «για την ανοιχτόμυαλη σκέψη τους» και ότι «όλα όσα αξίζουν στη ζωή, έχουν και ένα τίμημα».

Η γραφή της Κατερίνας Δημόκα ξετυλίγεται με ποιητικότητα, με τρόπο γλαφυρό, με λαγαρό λόγο, δίχως ποτέ να γλιστράει στο μελόδραμα.

Η συγγραφέας έχει γνώση των ναυτικών όρων και τους έχει επεξεργαστεί σωστά, όπου η αφήγηση απαιτεί την ύπαρξή τους.

Η αφήγηση πλουτίζεται από πλήθος λαογραφικών, χωρογραφικών και πραγματολογικών στοιχείων της Σκύρου, σε βαθμό που ο αναγνώστης να παρακινηθεί να διαβάσει και να πληροφορηθεί περισσότερο για το νησί. Την ίδια, φυσικά, παρακίνηση λαμβάνει ο αναγνώστης και ως προς τα μυθολογικά και ιστορικά στοιχεία της αφήγησης, πραγματικά ή και επινοημένα, όπως το κεντρικό διακύβευμα του βιβλίου, το ερμαφρόδιτο άγαλμα της Πύρρας, του οποίου η ύπαρξη εξαντλείται, στην πραγματικότητα, μονάχα σε μυθολογικές αποτυπώσεις και δεν έχει ποτέ βρεθεί όντως ως καλλιτέχνημα.

Η αφήγηση πλουτίζεται από πλήθος λαογραφικών, χωρογραφικών και πραγματολογικών στοιχείων της Σκύρου.

Πλούτο του βιβλίου θεωρώ ακόμη τις σχεδόν 40 λέξεις που η χρήση τους σήμερα, στην εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των γκρίκλις, έχει ατονήσει, αν δεν έχει εκλείψει. Στο προσχέδιο του βιβλίου που είχα στα χέρια μου η συγγραφέας τις είχε παραθέσει στο τέλος σαν γλωσσάρι, και με έκπληξη είδα ότι στην τελική έκδοση δεν υπάρχει. Είναι πρόβλημα στον νεαρό αναγνώστη όταν διαβάζοντας ρωτάει «Τι σημαίνει αυτή η λέξη;» να παίρνει την απάντηση «Κοίταξέ τη στο λεξικό». Δεν θα το κάνει σχεδόν ποτέ. Κι αν το κάνει θα έχει διακόψει την απόλαυση της ανάγνωσης, θα έχει κονιορτοποιήσει τη μέθεξη.

Το πολύ θετικό αυτού του βιβλίου: δεν καταδέχθηκε τις εύκολες λύσεις και δημιούργησε ένα κεντρικό πολυεπίπεδο χαρακτήρα, με τα προτερήματα και τα ελαττώματά του, όπως κάθε πραγματικό παιδί και όχι ένα κακέκτυπο μικρομέγαλου που μιλά σαν ενήλικος και συμπεριφέρεται πάντα κάνοντας ειδικά στο τέλος το σωστό.

Εν κατακλείδι, το νέο πόνημα της Κατερίνας Δημόκα είναι ένα αξιανάγνωστο κείμενο, αφηγηματικής πληρότητας, με δυνατό εσωτερικό παλμό, που καταφέρνει και εκπληρώνει τον συνδυασμό της υψηλής αισθητικής (αφήγηση και εικονογράφηση) και της μη κραυγαλέας διδακτικής λειτουργίας και είμαι βέβαιος πως θα αποτελέσει ανάγνωσμα αγαπητό των εφήβων που θα το προτιμήσουν για το καλοκαίρι που ξεκινάει.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Χ. ΘΕΟΧΑΡΗΣ είναι ποιητής.

altΌμηρος στο πέλαγος
Κατερίνα Δημόκα
Μεταίχμιο 2017
Σελ. 166, τιμή εκδότη €11,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΔΗΜΟΚΑ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Δημιουργική Γραφή – “Παίζουμε Λογοτεχνία”» του Ανδρέα Καρακίτσιου

«Δημιουργική Γραφή – “Παίζουμε Λογοτεχνία”» του Ανδρέα Καρακίτσιου

Για το βιβλίο «Δημιουργική Γραφή – “Παίζουμε Λογοτεχνία”» του Ανδρέα Καρακίτσιου (εκδ. Ζυγός, σελ. 668)

Του Γιάννη Σ. Παπαδάτου

Ο Ανδρέας Καρακίτσιος αποτελεί μια ξεχωριστή παρουσία στον χώρο της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης...

«Έρχεται ο γίγαντας» του Μάκη Τσίτα (κριτική)

«Έρχεται ο γίγαντας» του Μάκη Τσίτα (κριτική)

Για το βιβλίο του Μάκη Τσίτα «Έρχεται ο γίγαντας» (εικόνες: Νικόλας Χατζησταμούλος, εκδ. Μεταίχμιο), μια ιστορία για τις ψεύτικες ειδήσεις που τρομοκρατούν τον πληθυσμό. 

Του Μάνου Κοντολέων

Ο Μάκης Τσίτας σίγουρα είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση στη...

«Η χώρα των τεράτων» του Μωρίς Σέντακ – Εικονοβιβλίο μαγικού ρεαλισμού

«Η χώρα των τεράτων» του Μωρίς Σέντακ – Εικονοβιβλίο μαγικού ρεαλισμού

Για το εικονοβιβλίο μαγικού ρεαλισμού «H χώρα των τεράτων» του Maurice Sendak (μτφρ. Γιάννης Παλαβός) που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος. 

Του Γιάννη Σ. Παπαδάτου

Σε μια καλαίσθητη έκδοση μαζί με δυο αφίσες, σε μια χρηστική πάνινη τσάντα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Το αρχαίο θέατρο μέσα από τις πηγές» των Έρικ Τσάπο και Γουίλιαμ Τζ. Σλάτερ (κριτική) –  Πρωτότυπη μελέτη για τις ρίζες του δράματος και της κωμωδίας

«Το αρχαίο θέατρο μέσα από τις πηγές» των Έρικ Τσάπο και Γουίλιαμ Τζ. Σλάτερ (κριτική) – Πρωτότυπη μελέτη για τις ρίζες του δράματος και της κωμωδίας

Για το βιβλίο των Έρικ Τσάπο [Eric Csapo] και Γουίλιαμ Τζ. Σλάτερ [William J. Slater] «Το αρχαίο θέατρο μέσα από τις πηγές», που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, σε μετάφραση Βάιου Λιαπή. Στις εικόνες, θεατρικές μάσκες σκαλισμένες σε μάρμαρo, όπως βρίσκονται στη Νεκρόπολη της αρχαίας ...

Αφιέρωμα στον Χρήστο Βακαλόπουλο [ΙΙ] –  Διαβάζοντας τη Γραμμή του Ορίζοντος τότε και τώρα

Αφιέρωμα στον Χρήστο Βακαλόπουλο [ΙΙ] – Διαβάζοντας τη Γραμμή του Ορίζοντος τότε και τώρα

«Η Γραμμή του Ορίζοντος», το τελευταίο μυθιστόρημα του Χρήστου Βακαλόπουλου, συμπυκνώνει το πεζογραφικό του σύμπαν και συμπληρώνει το ψηφιδωτό μιας ανήσυχης, δημιουργικής και έκκεντρης προσωπικότητας.

Γράφει ο Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης

Habent sua fata...

Βαγγέλης Μπέκας: «Το Ελεγεία και Σάτιρες του Καρυωτάκη σημάδεψε την εφηβεία μου»

Βαγγέλης Μπέκας: «Το Ελεγεία και Σάτιρες του Καρυωτάκη σημάδεψε την εφηβεία μου»

Από τις «20.000 λεύγες κάτω από τη θάλασσα» μέχρι το «Υπόγειο», μια «Ελεγεία και Σάτιρες» δρόμος. Αυτά είναι κάποια από τα βιβλία της ζωής του Βαγγέλη Μπέκα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Το πρώτο βιβλίο που θυμάμαι...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ηθική και Ανήθικοι» του Κωνσταντίνου Γιατρά (προδημοσίευση)

«Ηθική και Ανήθικοι» του Κωνσταντίνου Γιατρά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Κωνσταντίνου Γιατρά «Ηθική και Ανήθικοι», το οποιο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Stamora Moravita

...
«Στη σκόνη» της Μοργκάνα Κρέτζμαν (προδημοσίευση)

«Στη σκόνη» της Μοργκάνα Κρέτζμαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Βραζιλιάνας Μοργκάνα Κρέτζμαν [Morgana Kretzmann] «Στη σκόνη» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κωστας Αγοραστός

Ρόδια και Τσιγάρα

...
«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπασμάτων από το μυθιστόρημα του Άρη Μαραγκόπουλου «Απάρνηση», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Τόπος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιφάνεια Ι
(Ο Νικόλας δεν είναι πια εδώ)

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πόσα είναι τα φύλα, τελικά; Βιβλία και μελέτες που δίνουν τις απαντήσεις

Πόσα είναι τα φύλα, τελικά; Βιβλία και μελέτες που δίνουν τις απαντήσεις

Πόσα φύλα υπάρχουν; Ποια είναι η διαφορά μεταξύ βιολογικού και κοινωνικού φύλου; Υπάρχει φάσμα όσον αφορά το βιολογικό φύλο; Μια προσεκτική εξέταση των παραπάνω ερωτημάτων που αναδύονται στην επικαιρότητα τα τελευταία χρόνια.

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ