Φεγγάρι ψεύτης

Της Σίσσυς Τσιφλίδου*

Στη Μητρόπολη, μια σουρεαλιστική ανακατασκευή της ναζιστικής Γερμανίας, ένας τοίχος χωρίζει την πόλη με τα ψηλά κτίρια από τη Ζώνη Επτά, το γκέτο των αντιφρονούντων, όπου μένει ο δεκαπεντάχρονος Στάντις με τον παππού του. Εκεί, σε έναν δρόμο βομβαρδισμένο, με σπίτια ετοιμόρροπα, ακατοίκητα, οι άνθρωποι εξαφανίζονται μυστηριωδώς γιατί αρνούνται να συμμορφωθούν «προς τας υποδείξεις» των Πρασινοσκούφηδων.

Ο «αχυρόμυαλος» Στάντις, προκλητικά διαφορετικός στο καθολικά γκρίζο σκηνικό, με το ένα μάτι καστανό και το άλλο γαλάζιο, θα κατορθώσει να ξεφύγει από τον φαύλο κύκλο του σχολικού εκφοβισμού του από συμμαθητές και εκπαιδευτικούς, όταν στη ζωή του θα μπει ο Έκτορας. Ο Στάντις δεν έχει καμιά αυταπάτη για ό,τι συμβαίνει γύρω του, αντίθετα το ιδιοφυές μυαλό του τον κάνει εξαιρετικά διορατικό. «Ο κόσμος είναι γεμάτος τρύπες. Τρύπες όπου μπορεί να πέσεις, κι ύστερα να μη σε ξαναδεί κανείς. Δεν καταλάβαινα τη διαφορά ανάμεσα στο θάνατο και την εξαφάνιση. Μου φαίνονταν και τα δύο ίδια, άφηναν πίσω τους τρύπες. Μια τρύπα στην καρδιά σου. Μια τρύπα στη ζωή σου. Δεν ήταν και πολύ δύσκολο να μετρήσεις τις τρύπες. Ήξερες αμέσως πότε άνοιγε μια καινούρια. Τα φώτα σε κάποιο σπίτι έσβηναν απότομα, και μετά είτε ανατιναζόταν είτε κατεδαφιζόταν».

Φυγή στην ουτοπία

Η δυσκολία του νεαρού δυσλεκτικού αγοριού να παραβρίσκεται ενεργά στην τάξη το αναγκάζει να δραπετεύει συχνά σε έναν φανταστικό πλανήτη, τον Λουλουδία. Αρχίζει, λοιπόν, παρέα με το φίλο του να κατασκευάζει κρυφά στη σοφίτα του σπιτιού του έναν πύραυλο, για να ταξιδέψει σε πλανήτες ηλιόλουστους, πλημμυρισμένους με χρώματα και Κρόκα-κόλα, που τον κάνουν να ξεχνά το ζοφερό σκηνικό της καθημερινότητάς του. Ο εσωκειμενικός χρόνος δηλώνεται από τον Στάντις στην πορεία της αφήγησης. Βρισκόμαστε στον Ιούλιο του 1959, όταν η Μητρόπολη ετοιμάζεται πυρετωδώς να εκτοξεύσει πύραυλο για να στείλει για πρώτη φορά τρεις αστροναύτες, τους Φεγγαρανθρώπους, στο φεγγάριι σηματοδοτώντας παγκοσμίως μια νέα εποχή στην ιστορία «του σαρκοβόρου ανθρώπινου γένους». Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια τεράστια απάτη της οποίας το σκηνικό κατασκευάζεται με απόλυτη μυστικότητα στην άλλη πλευρά του τείχους. Όταν, παραμονές της προσσελήνωσης, ο Έκτορας θα ανακαλύψει, παραβιάζοντας το μυστικό πορτάκι του κήπου, τα σχέδια της Μητρόπολης, η ζωή όλων από την απέναντι πλευρά θα τεθεί σε κίνδυνο. Το γεγονός αυτό θα αποσταθεροποιήσει τη δεδομένη κατάσταση, θα οδηγήσει στην κορύφωση της δράσης και θα επιφέρει την αλλαγή του σκηνικού αφού ο Έκτορας και η οικογένειά του θα εξαφανιστούν, όπως άλλοτε και οι γονείς του Στάντις. Ο τελευταίος θα αναλάβει να περάσει μεταμφιεσμένος στην απαγορευμένη πλευρά του τείχους για να αποκαλύψει με κίνδυνο της ζωής του την απάτη και να σώσει τον μοναδικό του φίλο θέτοντας έτσι τις αντικρουόμενες δυνάμεις σε σύγκρουση.

Δαβίδ ενταντίον Γολιάθ

Η αφήγηση διανθίζεται από παραμυθικά στοιχεία αλλά κυρίως διατρέχεται από την αλληγορία της βιβλικής διήγησης του μικρόσωμου Δαβίδ που κατατροπώνει με τη σφεντόνα του τον τερατώδη Γολιάθ

Η αφήγηση, ανάδρομη πρωτοπρόσωπη του κεντρικού ήρωα στις τελευταίες του στιγμές, διανθίζεται από παραμυθικά στοιχεία αλλά κυρίως διατρέχεται από την αλληγορία της βιβλικής διήγησης του μικρόσωμου Δαβίδ που κατατροπώνει με τη σφεντόνα του τον τερατώδη Γολιάθ. Ο γρήγορος ρυθμός της, το στοιχείο της ανατροπής που κρατά καθηλωμένο τον αναγνώστη, τα εμπόδια και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο ήρωας και που οδηγούν στην κορύφωση της δράσης συνθέτουν μια καλοδουλεμένη ενδιαφέρουσα πλοκή που αυξάνει την αγωνία του αναγνώστη και κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του. Μέσα από τις εσωτερικές σκέψεις του ήρωα αλλά και τα διαλογικά μέρη προβάλλεται η αξία της φιλίας, της αλληλεγγύης, της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, ενώ αναδεικνύονται σφαιρικά οι χαρακτήρες, η ιδεολογία και η θεματική του έργου.

Ένα βαθιά συγκινητικό, ανατρεπτικό μυθιστόρημα που μιλά για τη σημασία της πίστης στα ιδανικά και τις ανθρωπιστικές αξίες που στηλιτεύονται βάναυσα από τον ολοκληρωτισμό και τις μεθόδους του. Ο αναγνώστης θα ανακαλέσει σίγουρα στη μνήμη του γκρίζες σελίδες της ιστορίας, όπου άνθρωποι τιμωρούνται για τις ιδέες και τα πιστεύω τους: εξορίες, φυλακίσεις, βασανιστήρια, στρατόπεδα συγκέντρωσης, ο κατ’ οίκον περιορισμός, το ανθρώπινο μένος, η σκοτεινή πλευρά του ανθρώπου να εξουσιάζει και να καταδυναστεύει. Ο φόβος είναι το κυρίαρχο συναίσθημα που διατρέχει την αφήγηση. Η πρόθεση εμφανής: να θίξει τους κινδύνους του ολοκληρωτισμού. «Δηλαδή, αν υπάρχει αλήθεια. Δύσκολο να το ξέρεις, όταν σε βομβαρδίζουν συνεχώς με ψέματα», ισχυρίζεται ο Στάντις.

Από το πρώτο λεπτό τραβά μέσα στον μυθοπλαστικό του κόσμο τον αναγνώστη που θα ταυτιστεί με τον ήρωα, με τα παιχνίδια του μυαλού του, τους ανατρεπτικούς συνδυασμούς της σκέψης του, θα αγαπήσει το θαρραλέο χαρακτήρα του και τη μαχητικότητά του. Σε αυτό το μυθιστόρημα φαντασίας η συγγραφέας κατορθώνει με ευφυή τρόπο να χτίσει το προφίλ του δυσλεκτικού αγοριού – κι η ίδια άλλωστε υπήρξε παιδί με βαριάς μορφής δυσλεξία που έμαθε να γράφει στα 14 χρόνια της.

Ένα εφηβικό μυθιστόρημα που διακρίνεται για την πρωτότυπη γραφή του και την ευρηματική σύλληψή του.

ΣΙΣΣΥ ΤΣΙΦΛΙΔΟΥ

Σάπιο φεγγάρι
Σάλι Γκάρντνερ
Μτφρ: Αικατερίνη Σταυρουλάκη
Εκδόσεις Ψυχογιός, 2013
Τιμή € 13,30, σελ. 248