serena

Γυναικείες ταξιδιωτικές μαρτυρίες επανεκτιμώνται κι αποκαλύπτουν μια σύνθετη κι αντιφατική εμπειρία.

Του Σωτήρη Βανδώρου

Σύμφωνα με την καθηγήτρια ευρωπαϊκής λογοτεχνίας Βασιλική Λαλαγιάννη, υπάρχει πλούσια γυναικεία ταξιδιωτική εργογραφία, η οποία εξακολουθεί σε μεγάλο βαθμό να παραγνωρίζεται. Δεν ταξιδεύει μόνο ο Οδυσσέας, ταξιδεύει και η Πηνελόπη… Στο βιβλίο της εστιάζει σε μια ανεπαρκώς μελετημένη κατηγορία, στις γαλλόφωνες ταξιδιώτισσες που επισκέπτονται την Ανατολή από τα μέσα του 19ου μέχρι και τις αρχές του 20ού αιώνα. Κατά πόσον όμως το φύλο παίζει ιδιαίτερο ρόλο ώστε να θεωρήσουμε ότι η «γυναικεία» ταξιδιωτική λογοτεχνία διαφοροποιείται από την «αντρική»;

Ευρωπαίες ταξιδιώτισσες στην Ανατολή περιηγούνται κατά κύριο λόγο σε αποικίες των μητροπολιτικών κρατών της καταγωγής τους· που θα πει ότι σε σχέση με το γηγενή πληθυσμό βρίσκονται σε θέση ανωτερότητας. Επιπλέον, οι περισσότερες από αυτές ανήκουν στην αριστοκρατική ή μεγαλοαστική τάξη, όντας σύζυγοι αξιωματούχων, διπλωματών, επιχειρηματιών κ.ο.κ. Άραγε, το φύλο τους τις κάνει να νιώθουν αλληλεγγύη προς τις ντόπιες; Ή, αντιστρόφως, η προνομιακή τους θέση τις ωθεί να ταυτίζονται με το βλέμμα της αποικιοκρατικής εξουσίας; Αντιπαρέρχονται ανώδυνα ή βιώνουν με αμφίσημο και ενδιαφέροντα τρόπο αυτόν το διχασμό; Συχνά συμβαίνει το δεύτερο.

Πολλές από τις ταξιδιώτισσες δείχνουν έφεση στην εκμάθηση της γλώσσας των γηγενών κι επομένως τη διάθεση να εγκαθιδρύσουν σχέσεις ουσιαστικής επικοινωνίας. Αυτή η επικοινωνία συχνά διευκολύνεται περαιτέρω με τις γυναίκες, ακριβώς επειδή σε ορισμένες περιπτώσεις το φύλο λειτουργεί εποικοδομητικά. Δηλαδή, ενώ σε μουσουλμανικά κράτη (αλλά όχι μόνο) αποθαρρύνονται ή κατά περίπτωση απαγορεύονται οι επαφές των αντρών με τον αυτόχθονα γυναικείο πληθυσμό, οι ξένες γυναίκες δεν αντιμετωπίζουν ανάλογα εμπόδια. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των χαρεμιών, τα οποία βέβαια έχουν επενδυθεί με ισχυρούς συμβολισμούς και αντρικές φαντασιώσεις των δυτικών. Από τις πιο ενδιαφέρουσες ταξιδιωτικές αναφορές είναι ακριβώς αυτές που σχετίζονται με την περιγραφή και τη συνακόλουθη απομυθοποίησή τους.

 

* Στην εικόνα: Η Carla Serena, από τις σημαντικότερες ταξιδιώτισσες του 19ου αιώνα, διέσχισε κυρίως με άλογο περιοχές του Καυκάσου και της Περσίας, χωρίς να συνοδεύεται από σύζυγο: «Πριν από τα ταξίδια μου οι γνώσεις μου περιορίζονταν σ’ εκείνες των κυριών του κόσμου που βγαίνουν σπάνια από το συνηθισμένο τους κύκλο. Έκτοτε, μυημένη σε μια νέα ζωή, βλέποντας τα πράγματα από κοντά, τα πάντα διέγειραν το ενδιαφέρον μου…» («Οδοιπορικά γυναικών στην Ανατολή», σελ. 41).

Σωτήρης Βανδώρος

exof-odoipor  Οδοιπορικά γυναικών στην Ανατολή
  Βασιλική Λαλαγιάννη
  Εκδόσεις Ροές 2007
  Σελ. 207, τιμή € 14,91

   politeia-link

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Οι άντρες γράφουν την Ιστορία

Οι άντρες γράφουν την Ιστορία

Η Ιστορία, γραμμένη από πένες αντρών, υποτίμησε το «ασθενές φύλο». Όμως, στις μέρες μας, πλήθος μελετών ανασύρει από την αφάνεια γυναικεία επιστημονικά επιτεύγματα, ιστορικά απομνημονεύματα, ταξιδιωτικές εντυπώσεις.

Του Σωτήρη Βανδώρου

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (κριτική) – Το ταξίδι ενός γιουνγκιανού ήρωα προς την αυτογνωσία

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (κριτική) – Το ταξίδι ενός γιουνγκιανού ήρωα προς την αυτογνωσία

Για το μυθιστόρημα του Χέρμαν Έσσε (Hermann Hesse) «Νάρκισσος και Χρυσόστομος» (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, Άγγελος Αγγελίδης, εκδ. Διόπτρα). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ομότιτλη κινηματογραφική διασκευή του μυθιστορήματος του σκηνοθέτη Stefan Ruzowitzky (2020).

Γράφει η...

Στην Αθηνά Ψυλλιά το 5ο Βραβείο Μετάφρασης ΛΕΑ – Για το μυθιστόρημα «Αρχαία καλλιέργεια» του Ραντουάν Νασσάρ

Στην Αθηνά Ψυλλιά το 5ο Βραβείο Μετάφρασης ΛΕΑ – Για το μυθιστόρημα «Αρχαία καλλιέργεια» του Ραντουάν Νασσάρ

Η Αθηνά Ψυλλιά τιμήθηκε με το 5ο Βραβείο Μετάφρασης ΛΕΑ (Λογοτεχνία Εν Αθήναις) για το μυθιστόρημα «Αρχαία καλλιέργεια» του Ραντουάν Νασσάρ (Raduan Nassar), που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. © για τις εικόνες: Sissy Morfi 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Τι δημοκρατίες θα υπάρχουν το 2050; Μεταδημοκρατία, μεταπολιτική, μετακόμματα» του Γιώργου Σιακαντάρη (κριτική) – Αναγνωρίζοντας τις μεταλλάξεις κόντρα στον κυνισμό

«Τι δημοκρατίες θα υπάρχουν το 2050; Μεταδημοκρατία, μεταπολιτική, μετακόμματα» του Γιώργου Σιακαντάρη (κριτική) – Αναγνωρίζοντας τις μεταλλάξεις κόντρα στον κυνισμό

Για το δοκίμιο του Γιώργου Σιακαντάρη «Τι δημοκρατίες θα υπάρχουν το 2050; – Μεταδημοκρατία, μεταπολιτική, μετακόμματα» (εκδ. Αλεξάνδρεια). 

Γράφει ο Λάμπρος Α. Φλιτούρης

Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης μάς βομβαρδίζου...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

«Ένα δικό του δωμάτιο» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

«Ένα δικό του δωμάτιο» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Παναγιώτη Γούτα «Ένα δικό του δωμάτιο», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 30 Μαΐου από τις εκδόσεις Ρώμη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΔΑΚΡΥΑ

Γέρασε πια, θα πλησιάζει τα ενε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργο της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος της καρδιάς και ποιος του εγκεφάλου; Ποιοι μύθοι σχετικά με αυτά τα δύο όργανα καλλιεργούνται από τη σύγχρονη κουλτούρα; Τι αποτελεί «τραυματική εμπειρία» και πώς μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε αποτελεσματικά με τα νεαρά αυτιστικά άτομα; Τέσσερα νέα βιβλία από τις εκδόσεις Gutenberg καταπιά...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ