auster argyropoulou700 2

Μεταφραστές και επιμελητές αποκαλύπτουν τις διαδρομές μέσα από τις οποίες προσέγγισαν τη γλώσσα, το ύφος ή και την οικονομία ενός βιβλίου με το οποίο δούλεψαν πρόσφατα και μοιράζονται μαζί μας τα μυστικά του εργαστηρίου τους. Φιλοξενούμενη, η μεταφράστρια Σταυρούλα Αργυροπούλου για τις μεταφράσεις του Paul Auster, με αφορμή το μυθιστόρημα Το παλάτι του φεγγαριού (εκδ. Μεταίχμιο).

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η μετάφραση ενός έργου αποτελεί άλλες φορές επιλογή του μεταφραστή και άλλες, τις περισσότερες, επιλογή του εκδοτικού οίκου. Έτσι, η μετάφραση των βιβλίων του Πολ Όστερ προέκυψε από επιλογή των εκδόσεων Μεταίχμιο, την οποία ευχαρίστως αποδέχθηκα και άρχισα να μεταφράζω έργα του από το 2014. Το Παλάτι του Φεγγαριού είναι το τελευταίο από τα έργα του που μετάφρασα και, όπως και στα προηγούμενα, είχα την ευκαιρία να δουλέψω πάνω σε κείμενα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, πυκνά και συναρπαστικά, που αποτελούν μια τοιχογραφία της σύγχρονης Αμερικής. Ειδικά για το Παλάτι του Φεγγαριού, θα πρέπει να πω ότι με γοητεύει η ατμόσφαιρά του. Ξεκινώντας από την ιστορία ενός ορφανού παιδιού –που σε κάποιο βαθμό μου θύμισε τις Μεγάλες Προσδοκίες του Ντίκενς, αγαπημένο ανάγνωσμα των παιδικών μου χρόνων– η ιστορία εξελίσσεται εντελώς απρόοπτα. Πιστεύω ότι η ρήση του Ώστερ If you are not ready for everything, you are not ready for anything / Αν δεν είσαι έτοιμος για όλα, δεν είσαι έτοιμος για τίποτα/ αποδίδει αυτήν ακριβώς την αίσθηση του απρόοπτου που δημιουργεί η ανάγνωση του συγκεκριμένου βιβλίου.

Η γλώσσα του Ώστερ δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολη, δεν αντιμετώπισα περίπλοκους ιδιωματισμούς ή νεφελώδεις διατυπώσεις. Αυτό δεν σήμαινε ότι δεν κατέβαλα προσπάθειες ώστε να αποδώσω όσο γινόταν πιο ζωντανά τους διαλόγους των ηρώων ή ότι δεν... ερεύνησα –όσο κι αν αυτό ακούγεται αστείο- τους κανόνες του μπεϊζμπόλ, ώστε να είμαι σε θέση να περιγράψω ικανοποιητικά την εξέλιξη των παιχνιδιών τα οποία αναφέρονται παντού στα κείμενά του.

Η γλώσσα του Όστερ δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολη, δεν αντιμετώπισα περίπλοκους ιδιωματισμούς ή νεφελώδεις διατυπώσεις. Αυτό δεν σήμαινε ότι δεν κατέβαλα προσπάθειες ώστε να αποδώσω όσο γινόταν πιο ζωντανά τους διαλόγους των ηρώων ή ότι δεν... ερεύνησα –όσο κι αν αυτό ακούγεται αστείο– τους κανόνες του μπεϊζμπόλ, ώστε να είμαι σε θέση να περιγράψω ικανοποιητικά την εξέλιξη των παιχνιδιών τα οποία αναφέρονται παντού στα κείμενά του. Φανατικός οπαδός αυτού του τυπικά αμερικάνικου παιχνιδιού από τα παιδικά του χρόνια, ο Όστερ το αναφέρει πολύ συχνά στα έργα του, με αποτέλεσμα να έχω ήδη «εξοικειωθεί» κατά κάποιο τρόπο με αυτό. Και φυσικά, σε όλα τα έργα του Όστερ είναι απαραίτητες οι λεπτομερείς διευκρινιστικές σημειώσεις, εξαιτίας της ποικιλίας των στοιχείων που περιέχονται σ' αυτά.

Αποδόσεις του κειμένου σε άλλη γλώσσα δεν χρησιμοποίησα, όσο για τις παλαιότερες αποδόσεις των κειμένων που μετέφρασα, απέφυγα να τις κοιτάξω κατά το διάστημα της δικής μου δουλειάς, επειδή θέλω να λειτουργώ ανεπηρέαστη από τις όποιες απόψεις άλλων συναδέλφων, χωρίς, βεβαίως, αυτό να σημαίνει ότι τις περιφρονώ καθ' οιονδήποτε τρόπο.

Πιστεύω ότι μια μετάφραση μπορεί να είναι καλή και, ταυτόχρονα, πιστή στο πρωτότυπο. Το έργο της μετάφρασης απαιτεί επίμονη, πολλές φορές έρευνα ως προς τα διάφορα στοιχεία του κειμένου και δίνει πάντα την ευκαιρία στον μεταφραστή ή τη μεταφράστρια την ευκαιρία να ασκήσουν τις δικές τους γλωσσοπλαστικές ικανότητες ώστε να παραμείνουν, κατά το δυνατόν, πλησιέστερα στο νόημα του πρωτοτύπου.

Πιστεύω ότι μια μετάφραση μπορεί να είναι καλή και, ταυτόχρονα, πιστή στο πρωτότυπο. Το έργο της μετάφρασης απαιτεί επίμονη, πολλές φορές έρευνα ως προς τα διάφορα στοιχεία του κειμένου και δίνει πάντα την ευκαιρία στον μεταφραστή ή τη μεταφράστρια την ευκαιρία να ασκήσουν τις δικές τους γλωσσοπλαστικές ικανότητες ώστε να παραμείνουν, κατά το δυνατόν, πλησιέστερα στο νόημα του πρωτοτύπου. Εκμεταλλεύομαι πάντα όλες τις δυνατότητες για να αποδώσω το νόημα, την «ψυχή» και την «ατμόσφαιρα» του κειμένου, καταφεύγοντας στα ανάλογα σχόλια, αναφερόμενη στα ιστορικά στοιχεία του έργου, αποδίδοντας τα λογοπαίγνια με κάτι αντίστοιχο στα ελληνικά, ούτως ώστε να μην δημιουργούνται δυσνόητα σημεία για τον αναγνώστη.

Είχα την τύχη να γνωρίσω τον Πολ Όστερ όταν αυτός επισκέφθηκε την Αθήνα τον Νοέμβριο του 2014. Δεν θα δίσταζα να επικοινωνήσω μαζί του, αν αντιμετώπιζα ανυπέρβλητες δυσκολίες στην απόδοση των έργων του, αλλά ευτυχώς τέτοιες δυσκολίες δεν υπήρξαν.

Οι εικόνες της Νέας Υόρκης, η περιγραφή του Μπρούκλιν, στο οποίο ζει και ο ίδιος ο Ώστερ σήμερα, η αναφορά στο Βερμόντ, η πανσπερμία των φυλών που κατοικούν σ' αυτή την γοητευτική πόλη, έστω κι αν δεν βρέθηκα ποτέ εκεί, ήταν για μένα πράγματα οικεία και όχι κάτι που έπρεπε απλώς να αποδώσω στα ελληνικά, στα πλαίσια της δουλειάς μου.

Για μένα η αρχή έγινε με την Τριλογία της Νέας Υόρκης, για να ακολουθήσουν Το Ημερολόγιο του Χειμώνα, Η επινόηση της μοναξιάς και Το Παλάτι του Φεγγαριού. Θα πρέπει να ομολογήσω ότι όλα τα έργα του Πολ Όστερ που έχω ως τώρα μεταφράσει με συγκινούν ιδιαίτερα, καθώς μου θυμίζουν κάποια στοιχεία της δικής μου ζωής. Οι περιγραφές της Αμερικής γενικά και της Νέας Υόρκης ιδιαίτερα, μου ξαναφέρνουν στον νου τον μετανάστη παππού μου, που πέρασε 13 χρόνια της ζωής του στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού και περιπλανήθηκε στις πολιτείες των ΗΠΑ. Οι εικόνες της Νέας Υόρκης, η περιγραφή του Μπρούκλιν, στο οποίο ζει και ο ίδιος ο Όστερ σήμερα, η αναφορά στο Βερμόντ, η πανσπερμία των φυλών που κατοικούν σ' αυτή την γοητευτική πόλη, έστω κι αν δεν βρέθηκα ποτέ εκεί, ήταν για μένα πράγματα οικεία και όχι κάτι που έπρεπε απλώς να αποδώσω στα ελληνικά, στα πλαίσια της δουλειάς μου. Θέλω να πιστεύω ότι στο μέλλον θα μου δοθεί η ευκαιρία να ασχοληθώ με τη μετάφραση και άλλων έργων του Ώστερ, και να ξανανιώσω την ίδια συγκίνηση.

altInfo
Η Σταυρούλα Αργυροπούλου ασχολείται επαγγελματικά με τη μετάφραση από τα μέσα της δεκαετίας του '80. Έχει μεταφράσει μεταξύ άλλων Dostojevskij, Gorkij, Tolstoj, Coetzee, Turgenev και Auster. Το 2015 έλαβε το Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης της Ελληνικής Εταιρείας Μεταφραστών Λογοτεχνίας για το βιβλίο του Paul Auster Ημερολόγιο του χειμώνα (εκδ. Μεταίχμιο).

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Δεν μεταφράζουμε λέξεις!

Δεν μεταφράζουμε λέξεις!

Του Κώστα Κουτσουρέλη

Έλεγα σε προηγούμενο άρθρο μου ότι συμβαίνει κάμποσες φορές αναγνώστες μιας μετάφρασης να έχουν ενστάσεις για την απόδοση της μιας ή της άλλης λέξης. Όσοι διαμαρτύρονται μάλιστα συνήθως έχουν και μια τριβ...

Τι κάνει ο μεταφραστής

Τι κάνει ο μεταφραστής

Tου Κώστα Κουτσουρέλη

Συμβαίνει συχνά. Ο μεταφραστής που μένει πιστός στη μορφή του πρωτότυπου ποιήματος, που κρατάει λ.χ. το μέτρο ή την ομοιοκαταληξία του, να δέχεται κριτική (καλόπιστη συνήθως) ότι προδίδει το «νόημά» του. ...

Για τη μετάφραση

Για τη μετάφραση

Του Γιώργου Βέη

Ο Ezra Pound, ως γνωστόν, αρεσκόταν να μεταφράζει Κομφούκιο από το σινικό πρωτότυπο χωρίς να ομιλεί ή να γράφει τη γλώσσα των μανδαρίνων. Πρόκειται για δήθεν μετάφραση, παρανόηση, παράφραση ή επινόηση κειμένου;
...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Με ανακοίνωσή της η Εταιρεία Συγγραφέων αποχαιρετά των δύο φορές Πρόεδρό της Βασίλη Βασιλικό και ανακοινώνει ότι η Ημέρα Ποίησης 2024 θα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του ανθρώπου που εισηγήθηκε στην UNESCO την 21 Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

...
Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Ακολουθεί επιμνημόσυνο κείμενο του Αλέξη Ζήρα, πρώην Προέδρου της Εταιρείας Συγγραφέων, για τον Βασίλη Βασιλικό.

Ένας αποχαιρετισμός στον Βασίλη Βασιλικό

Για πολλά χρόνια, τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1970 ως το κλείσιμο...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

Είναι βιβλία που φέρνουν τις επιστήμες (κυρίως θετικές) πιο κοντά μας και τις κάνουν πιο εύληπτες και γοητευτικές. Επιλέγουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα. Κεντρική εικόνα: Ο Ράσελ Κρόου, ως ο μαθηματικός Τζον Νας, στην ταινία «Ενας υπέροχος άνθρωπος», του Ρον Χάουαρντ.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ