alt

Μεταφραστές και επιμελητές αποκαλύπτουν τις διαδρομές μέσα από τις οποίες προσέγγισαν τη γλώσσα, το ύφος ή και την οικονομία ενός βιβλίου με το οποίο δούλεψαν πρόσφατα και μοιράζονται μαζί μας τα μυστικά του εργαστηρίου τους. Φιλοξενούμενος, ο συγγραφέας και μεταφραστής Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης με αφορμή τη μετάφραση του βιβλίου Η σκούπα και το σύστημα, του David Foster Wallace, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κριτική.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Εδώ και μερικά χρόνια, είχα την ωραία ευκαιρία να γνωριστώ με έναν εκπληκτικό τύπο, μια δυναμική φυσιογνωμία που ακούει στο όνομα Κώστας Καλτσάς. Μας συνέδεε μια κοινή παθιασμένη αγάπη για το έργο του Thomas Pynchon, από εκεί ξεκινήσαμε, αλλά δεν σταματήσαμε εκεί. Καίτοι μανιακός βιβλιοφάγος, καίτοι με άνεση μιλούσε για πολλούς δημιουργούς, από τον Μέλβιλ και τον Ντίκενς μέχρι τον Φίλιπ Ροθ και την Marilynne Robinson, πάντα ο Καλτσάς επέμενε στα επιτεύγματα του David Foster Wallace. Μάλιστα, στο χέρι του έχει τατουάζ την ακροτελεύτια φράση του Infinite Jest. Πείστηκα, και σε χρόνο dt απέκτησα όλα τα βιβλία του DFW,  και έπεσα με τα μούτρα στο διάβασμα. Θα χρωστώ πάντα ευγνωμοσύνη στον Καλτσά, διότι, συν τοις άλλοις, μέσω Wallace, ανακάλυψα και τον άλλο απίστευτο συγγραφέα, τον David Markson.

Πείστηκα, και σε χρόνο dt απέκτησα όλα τα βιβλία του DFW,  και έπεσα με τα μούτρα στο διάβασμα. Θα χρωστώ πάντα ευγνωμοσύνη στον Καλτσά, διότι, συν τοις άλλοις, μέσω Wallace, ανακάλυψα και τον άλλο απίστευτο συγγραφέα, τον David Markson.

Με τον καιρό, άρχισε να δεσπόζει μέσα μου η ιδέα να εκδοθεί το Infinite Jest, και όλα τα άλλα βιβλία του DFW. Μέσω του αείμνηστου Δημήτρη Αρμάου, ξεκίνησα μια γόνιμη συζήτηση με τον Κώστα Δαρδανό των εκδόσεων Gutenberg. Κλήθηκα να προτείνω βιβλία για την αξιοθαύμαστη και πολιτιμότατη σειρά Orbis Literae, και αφού, ύστερα από ωραίες ανταλλαγές απόψεων, ο Δαρδανός συμφώνησε να αναλάβει την έκδοση του Infinite Jest, και έκλεισε τα δικαιώματα, μου πρότεινε να αναλάβω τη μετάφραση. Του αντιπρότεινα, με σαράντα πυρετό από την έξαψη και τον ενθουσιασμό, να τον γνωρίσω με τον Καλτσά, και να αναλάβει αυτός τη μετάφραση, ως Αρχηγός των Γουαλασικών στην Αθήνα. Έτσι κι έγινε!

Βέβαια, έμεινα με το εκούσιο παράπονο ότι δεν θα καταπιανόμουν εγώ με το μυθιστόρημα-μαστόδοντο, όπως έλεγε ο ίδιος ο Wallace το Infinite Jest, αλλά το σωστό είναι σωστό είναι σωστό, όπως το ρόδο είναι ρόδο είναι ρόδο, και ο Καλτσάς είναι Καλτσάς είναι Καλτσάς, και δικαίως, απολύτως δικαίως, θα συνδέσει το όνομά του με το Jest. Θα το συνδέσω κι εγώ ως μεσολαβητής, ένας go-between που ξέρει να παραμερίζει και να συστήνει και να προτείνει.

Πρόκειται για το πιο εκθαμβωτικό ντεμπούτο μετά το V του Pynchon. Πολλές φορές, σαν αντίσταση στην καταθλιπτική περιρρέουσα κατάσταση, διάβαζα δυνατά δεκάδες σελίδες του Broom, και αναστάτωνα τη γειτονιά με τα βροντερά μου γέλια. Η πρόκληση ήταν πιο προκλητική κι από όσο μια κάσα ιρλανδέζικο ουίσκυ για έναν Νορβηγό ναύτη. Διάβασα δύο και τρεις φορές το βιβλίο, και στρώθηκα στη μετάφραση.

Παραλλήλως, άλλες γόνιμες συζητήσεις μου, με την κυρία Μίνογλου των εκδόσεων Κριτική, οδήγησαν στην απόκτηση των δικαιωμάτων του The Broom of the System, του πρώτου μυθιστορήματος που υπογράφει ο DFW. Πρόκειται για το πιο εκθαμβωτικό ντεμπούτο μετά το V του Pynchon. Πολλές φορές, σαν αντίσταση στην καταθλιπτική περιρρέουσα κατάσταση, διάβαζα δυνατά δεκάδες σελίδες του Broom, και αναστάτωνα τη γειτονιά με τα βροντερά μου γέλια. Η πρόκληση ήταν πιο προκλητική κι από όσο μια κάσα ιρλανδέζικο ουίσκυ για έναν Νορβηγό ναύτη. Διάβασα δύο και τρεις φορές το βιβλίο, και στρώθηκα στη μετάφραση. Η τεθλασμένη τζαζ της πολιτείας και του βίου μου θέλησε να δουλέψω τη μετάφραση σε τρεις διαφορετικές κατοικίες και κάτω από συνθήκες που σε πολλούς θα φαίνονταν αντίξοες. Ήταν μια από τις πιο όμορφες εμπειρίες/περιπέτειες στη ζωή μου.

Η μεγάλη δυσκολία ήταν η πολυφωνική και διακεκομμένη μορφή του έργου. Ούτως ή άλλως, ο μεταφραστής είναι ένας λεκτικός χαμαιλέων. Χορεύει όπως του παίζει ο εκάστοτε συγγραφέας. Εδώ, ήταν σαν να έχω να κάνω με πέντε και με έξι συγγραφείς μαζί που έπαιζαν κάτι σαν τα οργιαστικά τζαζ κομμάτια του μέγιστου John Zorn. Κόλαση και χαμός, αλλά και τρομερή πρόκληση. Οι δυσκολίες ήταν απ᾽ αυτές που όταν τις υπερβείς νιώθεις υπέροχα. Σαν να λύνεις σκακιστικά προβλήματα. Με βοήθησε πολύ το ότι έχω περάσει από συγγραφείς όπως ο Nabokov. Αλλά και το ότι έχω θητεύσει στον Jonathan Franzen.

Aς μου επιτραπεί να σημειώσω ότι επιμένω στην πιστή, όσο γίνεται, μετάφραση. Φροντίζω να διατηρώ ανέπαφη την στίξη του εκάστοτε συγγραφέα, να ακολουθώ τη μελωδία και τον ρυθμό του πρωτότυπου. Σ᾽ αυτό βοηθάει ο πολυστρωματικός ορυκτός πλούτος της ελληνικής γλώσσας. Έτσι ακριβως δούλεψα και το Broom.

Μια και ανέφερα τον Nabokov, ας μου επιτραπεί να σημειώσω ότι επιμένω στην πιστή, όσο γίνεται, μετάφραση. Φροντίζω να διατηρώ ανέπαφη τη στίξη του εκάστοτε συγγραφέα, να ακολουθώ τη μελωδία και τον ρυθμό του πρωτότυπου. Σ᾽ αυτό βοηθάει ο πολυστρωματικός ορυκτός πλούτος της ελληνικής γλώσσας. Έτσι ακριβως δούλεψα και το Broom.

Μέσα στα άμεσα σχέδιά μου είναι να πείσω ευγενικά και με όση ευγλωττία διαθέτω την δυναμική μου εκδότρια κυρία Μίνογλου να προχωρήσουμε σε μια έκδοση επιλεγμένων δοκιμίων του DFW.

Δεν έχω μεταφράσει άλλον David Foster Wallace, αλλά είμαι πολύ εξοικειωμένος με το μοναδικό στυλ του. Ένα στυλ που διατηρεί υπόγειες διασυνδέσεις με το στυλ άλλων συγγραφέων που με τσιγκλάνε και με διαολίζουν, όπως ο Roberto Bolaño, ο παλιός καλός Norman Mailer, και, όσο κι αν φανεί παράδοξο, πιστέψτε με, δεν είναι καθόλου, ο Ευγένιος Αρανίτσης τόσο των Λεπτομερειών για το Τέλος του Κόσμου όσο και των Ιστοριών που Άρεσαν σε Μερικούς Ανθρώπους που Ξέρω. Είμαι σίγουρος ότι μια συνάντηση των δύο αυτών δημιουργών, του DFW και του Αρανίτση, με οικοδεσπότη τον Jonathan Franzen, και guest τον Bolaño θα ήταν κάτι σαν big bang της Πυραυλοκίνητης Διεξοδικά Διερευνητικής Λογοτεχνίας!

altInfo
Ο Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης γεννήθηκε τον Απρίλιο του 1960. Είναι ποιητής, μεταφραστής και συγγραφέας. Μεταξύ άλλων έχει μεταφράσει Nabokov, Bukowski, Kerouac, Franzen, Joyce, Rushdie, Miller, Doyle, Orwell, Fitzgerald, Ellroy, Highsmith, Conrad, McEwan, Hammett και James.

politeia link

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Δεν μεταφράζουμε λέξεις!

Δεν μεταφράζουμε λέξεις!

Του Κώστα Κουτσουρέλη

Έλεγα σε προηγούμενο άρθρο μου ότι συμβαίνει κάμποσες φορές αναγνώστες μιας μετάφρασης να έχουν ενστάσεις για την απόδοση της μιας ή της άλλης λέξης. Όσοι διαμαρτύρονται μάλιστα συνήθως έχουν και μια τριβ...

Τι κάνει ο μεταφραστής

Τι κάνει ο μεταφραστής

Tου Κώστα Κουτσουρέλη

Συμβαίνει συχνά. Ο μεταφραστής που μένει πιστός στη μορφή του πρωτότυπου ποιήματος, που κρατάει λ.χ. το μέτρο ή την ομοιοκαταληξία του, να δέχεται κριτική (καλόπιστη συνήθως) ότι προδίδει το «νόημά» του. ...

Για τη μετάφραση

Για τη μετάφραση

Του Γιώργου Βέη

Ο Ezra Pound, ως γνωστόν, αρεσκόταν να μεταφράζει Κομφούκιο από το σινικό πρωτότυπο χωρίς να ομιλεί ή να γράφει τη γλώσσα των μανδαρίνων. Πρόκειται για δήθεν μετάφραση, παρανόηση, παράφραση ή επινόηση κειμένου;
...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Βλέπω τα μυθιστορήματα ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη κατάσταση μετατρέπεται σε μυστήριο που πρέπει να λυθεί»

Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Βλέπω τα μυθιστορήματα ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη κατάσταση μετατρέπεται σε μυστήριο που πρέπει να λυθεί»

«Γράφω για να επικοινωνήσω με τον αναγνώστη, γι’ αυτό και έχω πάντα στο νου μου να διεγείρω το ενδιαφέρον του» μας είπε ο Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες (Juan Gabriel Vásquez), που συμμετέχει στο Φεστιβάλ ΛΕΑ. Με αφορμή το βιβλίο του «Η μετάφραση του κόσμου» (μτφρ. Αχ. Κυριακίδης, εκδ. Ίκαρος), μιλά για την πολιτική μυθοπλα...

Η γλώσσα, η σημειολογία και το σκοτεινό αίνιγμα του Τρίτου Ράιχ – Τότε και σήμερα

Η γλώσσα, η σημειολογία και το σκοτεινό αίνιγμα του Τρίτου Ράιχ – Τότε και σήμερα

Ο ιχνηλάτης βιβλιοπωλείων και βιβλιοθηκών Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης επιστρέφει με τον «Σάκο Εκστρατείας» του μιλώντας για βιβλία σαν να αφηγείται ιστορίες. Σήμερα, για το μυθιστόρημα του Μάξιμ Μπίλλερ (Maxim Biller) «Ο λάθος χαιρετισμός» (μτφρ. Πελαγία Τσινάρη, εκδ. Πατάκη), καθώς και για τη μελέτη του Βίκτορ ...

Τελευταία μέρα για το Φεστιβάλ ΛΕΑ 2025: Τι θα δούμε σήμερα, Κυριακή 22 Ιουνίου

Τελευταία μέρα για το Φεστιβάλ ΛΕΑ 2025: Τι θα δούμε σήμερα, Κυριακή 22 Ιουνίου

Το Φεστιβάλ ΛΕΑ (Λογοτεχνία εν Αθήναις) 2025 ολοκληρώνεται σήμερα με μια θεατρική παράσταση για την ισπανική γλώσσα. Κεντρική εικόνα: Ο Πέδρο Σαλίνας (Pedro Salinas), σημαντικός Ισπανός ποιητής και ένας από τους συγγραφείς του έργου «Doña Gramática» («Η κυρά-Γραμματική») του 1942.

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργο της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος της καρδιάς και ποιος του εγκεφάλου; Ποιοι μύθοι σχετικά με αυτά τα δύο όργανα καλλιεργούνται από τη σύγχρονη κουλτούρα; Τι αποτελεί «τραυματική εμπειρία» και πώς μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε αποτελεσματικά με τα νεαρά αυτιστικά άτομα; Τέσσερα νέα βιβλία από τις εκδόσεις Gutenberg καταπιά...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ