andreas

Της Εύας Στάμου

Ο κάθε λαός έχει την ψυχολογία και την ψυχοπαθολογία του. Και τα δυο εκδηλώνονται τόσο μέσα από μια σειρά χαρακτηριστικών που αφορούν τη συμπεριφορά σε δημόσιο χώρο: την επικοινωνία και τις κοινωνικές συμβάσεις που καθορίζουν τις σχέσεις ανάμεσα στα φύλα, τις τάξεις, τις διαφορετικές ηλικιακές ομάδες και επαγγελματικές κατηγορίες, όσο και από τον τρόπο που οι πολίτες ορίζουν τη συλλογική και ατομική τους ταυτότητα: πώς περιγράφουν δηλαδή τους εαυτούς τους ως πολίτες της χώρας, πώς αντιλαμβάνονται το συλλογικό παρόν και παρελθόν, τις κοινές επιδιώξεις για το μέλλον, τη σχέση τους με τους θεσμούς, την εξουσία, τις σχέσεις ανάμεσα στις κοινωνικές ομάδες και τις σχέσεις της χώρας τους με άλλα κράτη. 

Ένα από τα βασικά ψυχολογικά γνωρίσματα που καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την πολιτική σκέψη των Ελλήνων -χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν αποτελεί γνώρισμα και άλλων λαών- είναι η έντονη προσωπολατρία, η ατέρμονη αναζήτηση όχι ανθρώπων που θα φροντίσουν να λειτουργήσουν σωστά οι θεσμοί, αλλά ενός ηγέτη που στο πρόσωπό του θα συγκεντρώνονται όλα τα θετικά χαρακτηριστικά - με προεξέχον αυτό του ανδρισμού. Ο στιβαρός αυτός «πατέρας», που καταρχάς θα πρέπει να εμπνέει εμπιστοσύνη τόσο στους Έλληνες πολίτες όσο και στις πολιτικές ηγεσίες των άλλων χωρών, θα καθοδηγήσει τον λαό, θα προστατεύσει τα συμφέροντά του και τελικά θα σώσει τη χώρα από τους εχθρούς της, αφού αυτός με την ευφυΐα, τον δυναμισμό, και τον «τσαμπουκά» του θα την βγάλει από τα όποια αδιέξοδα. 

Η αναζήτηση σωτηρίας στο πρόσωπο ενός ηγέτη σε συνδυασμό με την τάση μας να προβάλουμε ως λαός μια ομοιόμορφη εικόνα, αγνοώντας ή σκόπιμα αποκλείοντας μειονοτικές ομάδες από την επίσημη εκδοχή της Ιστορίας (Ρομά, Εβραίοι, Βλάχοι, Αρβανίτες), η ανασφάλεια και το κόμπλεξ που ακόμη εκφράζουμε απέναντι στους Τούρκους –και το οποίο μπορεί εύκολα μεν να εξηγείται αφού έχει τις ρίζες του σε ταπεινώσεις και προδοσίες του παρελθόντος αλλά σε κρίσιμες στιγμές αποτελεί σταθερή πηγή εκμετάλλευσης από διάφορους Εθνοπατέρες– και το μόνιμο άγχος μας ότι οι Ευρωπαίοι μάς υποτιμούν, μην αναγνωρίζοντας το ρόλο που οι πρόγονοί μας έχουν παίξει στην ιστορία του παγκόσμιου πολιτισμού, μας παρασύρουν συχνά να επαναλαμβάνουμε λάθη του παρελθόντος, κάνοντας κύκλους κι επιστρέφοντας κάθε τετραετία στους ίδιους πολιτικούς αρχηγούς, στα ίδια κόμματα, στην ίδια ανώριμη αντίληψη περί εξουσίας. 

Γι’ αυτό, όταν ακούμε από μερίδα του τύπου αλλά και τους ίδιους τους πολίτες ότι απορρίπτουν τους θεσμούς, ότι η Ελληνική Δημοκρατία έχει αποτύχει, δεν πρέπει να παραβλέπουμε ότι στην ουσία δεν αναφέρονται στο πολιτειακό και συνταγματικό μας πλαίσιο καθεαυτό, αλλά σε πρόσωπα που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο καταχράστηκαν την εμπιστοσύνη των ψηφοφόρων τους – αφού, δυστυχώς, αρκετοί από άγνοια και κάποιοι άλλοι από επίβουλη σκοπιμότητα, τείνουν να συγχέουν τα πρόσωπα με τους θεσμούς. 

th-aganaktismenoi-sygkentrwsi-syntagmaΤον τελευταίο μήνα μεγάλος αριθμός πολιτών κάθε ηλικιακής ομάδας δηλώνει με την καθημερινή, ενεργή παρουσία του την απογοήτευσή και τη δικαιολογημένη αγανάκτησή του στην Πλατεία Συντάγματος (αλλά και σε πολλές άλλες πλατείες της χώρας). Πολλά έχουν γραφτεί και ακουστεί για το «κίνημα της πλατείας», καθώς και για τα διαφορετικά γκρουπς που συναποτελούν τους αγανακτισμένους διαδηλωτές. Όπως καθετί καινούργιο και διαφορετικό, συγκεντρώνει από τη μία θετικά σχόλια και από την άλλη έντονη δυσπιστία από μερίδα του τύπου και των πολιτών. Οι αντιδράσεις κυμαίνονται από την κολακεία της πλατείας, ως την πλατειο-φοβία και την απόρριψη. 

Το γεγονός και μόνο ότι οι διαδηλωτές δεν υποκινούνται κομματικά, ούτε επιδιώκουν την προστασία των κομμάτων είναι από μόνο του πολύ θετικό και σηματοδοτεί μια στροφή σε έναν πιο ώριμο τρόπο πολιτικής σκέψης και δράσης, σύμφωνα με τον οποίο ο πολίτης αποδέχεται τις ευθύνες του και πάνω από όλα αρνείται να χρησιμοποιήσει τη μεσολάβηση των προσωποπαγών μηχανισμών για να κάνει τα αιτήματά του να ακουστούν. 

Ιδιαίτερα, οι ισορροπίες δυνάμεων στην λεγόμενη «κάτω πλατεία», όπου συγκεντρώνονται συνήθως οι πολιτικά πιο ευαισθητοποιημένοι διαδηλωτές, φαίνεται ότι θα καθορίσουν το ερχόμενο διάστημα την όποια ιδεολογική προοπτική αλλά και τη διάρκεια της παρουσίας των αγανακτισμένων. Το γεγονός που σίγουρα προκαλεί ανησυχία είναι η χρήση της πλατείας για την προώθηση αιτημάτων κατάργησης του δημοκρατικού πολιτεύματος, από ακροδεξιές ομάδες που οι ιαχές τους βρίσκουν πλέον ευρύ ακροατήριο. Στην «άμεση δημοκρατία» της πλατείας αυτό είναι κάτι που δεν μπορούμε να αποφύγουμε. Και σε αυτό ακριβώς έγκειται η διαφορά της από την Κοινοβουλευτική Δημοκρατία, η οποία διέπεται από τις αρχές της ισονομίας, της ακριβοδικίας και της προστασίας του κάθε πολίτη ανεξαρτήτως φυλής, φύλου ή θρησκεύματος. Αυτό που χρειαζόμαστε στις παρούσες συνθήκες είναι η υποστήριξη και ανάπτυξη των δημοκρατικών θεσμών που προασπίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, κι όχι η αναζήτηση ενός ακόμα Εθνοσωτήρα.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Τέλεια Ομορφιά

Τέλεια Ομορφιά

Της Εύας Στάμου

Η Τέλεια Ομορφιά είναι η πρόσφατη ταινία του Πάολο Σορεντίνο που εντυπωσίασε στο Φεστιβάλ των Καννών και έκανε εισπρακτικά ρεκόρ στη Γερμανία...

Η Αφροδίτη με τη γούνα

Η Αφροδίτη με τη γούνα

Της Εύας Στάμου

Η πρόσφατη ταινία του Ρομάν Πολάνσκι, La Vénus à la Fourrure, που έκανε πρεμιέρα τον Μάιο στο Φεστιβάλ των Καννών, είναι βασισμένη στη μεγάλη θεατρική επιτυχία του Αμερικανού συγγραφέα Ντέιβιν...

Η ζωή της Αντέλ

Η ζωή της Αντέλ

Της Εύας Στάμου

Η σεξουαλικότητα αποτελεί αναπόσπαστο και καθοριστικό τμήμα της προσωπικής μας ταυτότητας. Οι περισσότεροι αρχίζουμε να διερευνούμε τις ερωτικές προτιμήσεις και φαντασιώσεις μας κατά τη διάρκεια της εφηβείας, κ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«You» – Στο μυαλό ενός βιβλιόφιλου σύγχρονου κατά συρροή δολοφόνου

«You» – Στο μυαλό ενός βιβλιόφιλου σύγχρονου κατά συρροή δολοφόνου

Για την τηλεοπτική σειρά «You», που είναι διαθέσιμη σε μεγάλο συνδρομητικό κανάλι, καθώς και για τα μυθιστορήματα της Κάρολαϊν Κέπνες (Caroline Kepnes) που την ενέπνευσαν. 

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός 

O χαρακ...

«Ο ρόλος των ΜΚΟ στο κοινωνικό κράτος»: Εκδήλωση για το δοκίμιο του Νίκου Κουραχάνη «Η βιομηχανία του ανθρωπισμού»

«Ο ρόλος των ΜΚΟ στο κοινωνικό κράτος»: Εκδήλωση για το δοκίμιο του Νίκου Κουραχάνη «Η βιομηχανία του ανθρωπισμού»

Παρουσίαση του δοκιμίου του επίκουρου καθηγητή Νίκου Κουραχάνη «Η βιομηχανία του ανθρωπισμού: ΜΚΟ και κοινωνική πολιτική στην Ελλάδα» (εκδόσεις Τόπος) την Τρίτη, 20 Μαΐου, στις 7:30 μ.μ. στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Επιμέλεια: Book Press

...
Βραβείο Κλεψύδρα 2025: Ανακοινώθηκε η μακρά λίστα – Τα βιβλία και οι συγγραφείς τους

Βραβείο Κλεψύδρα 2025: Ανακοινώθηκε η μακρά λίστα – Τα βιβλία και οι συγγραφείς τους

Ανακοινώθηκε η μακρά Λίστα του Λογοτεχνικού Βραβείου Κλεψύδρα 2025 που αφορά βιβλία που κυκλοφόρησαν το έτος 2024. Στην κεντρική εικόνα, από πρόσφατη βράβευση.

Επιμέλεια: Book Press

Στη μακρά Λίστα του Λογοτεχνικού Βραβείου Κλεψύδρα 2025 που αφορά βιβλ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Λένας Κορομηλά «Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ιωλκός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στο τρένο; είπες.

...
«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Μεχμέτ Ατές «Η σιωπή του κελιού», το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίμετρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πάντα έλεγαν: «Συνήθως έρχονται γύρω στις έξι, έξι κα...

«Δεν θα τελειώσει έτσι» των Νίκι Φρεντς (προδημοσίευση)

«Δεν θα τελειώσει έτσι» των Νίκι Φρεντς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα των Νίκι Φρεντς [Nicci French] «Δεν θα τελειώσει έτσι» (μτφρ. Κίκα Κραμβουσάνου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Κίρα άκουγε αν...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μια ανασκόπηση της ελληνικής διηγηματογραφίας των τελευταίων πενήντα ετών σε 50 αντιπροσωπευτικά κείμενα. Σε πόσες κατηγορίες μπορούν να ταξινομηθούν τα διηγήματα (της μνήμης, πολιτικά, ερωτικά, αστυνομικά κ.ά.) και ποιοι οι σημαντικοί εκπρόσωποι της κάθε μιας; Στην κεντρική εικόνα, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (1...

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Η εξέλιξη της τεχνολογίας, η δίκη του Γαλιλαίου, η αποδοχή του θανάτου, αλλά και οι προκαταλήψεις μας για τους τσιγγάνους. Δέκα βιβλία που θα μας γεννήσουν πολλά ερωτήματα και θα μας δώσουν απαντήσεις.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Δέκα πρόσφατα βιβλία πεζογραφίας από όλον τον κόσμο, γραμμένα από γυναίκες, με πρωταγωνίστριες θηλυκότητες, που απευθύνονται σε όλους. Ιστορίες για τις ηχηρές ή σιωπηρές επαναστάσεις των γυναικών εντός και εκτός των έμφυλων ρόλων τους, τις εκφάνσεις της αυτενέργειας και χειραφέτησής τους. Μυθιστορήματα και διηγήματα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ