andreas

Της Εύας Στάμου

Ο κάθε λαός έχει την ψυχολογία και την ψυχοπαθολογία του. Και τα δυο εκδηλώνονται τόσο μέσα από μια σειρά χαρακτηριστικών που αφορούν τη συμπεριφορά σε δημόσιο χώρο: την επικοινωνία και τις κοινωνικές συμβάσεις που καθορίζουν τις σχέσεις ανάμεσα στα φύλα, τις τάξεις, τις διαφορετικές ηλικιακές ομάδες και επαγγελματικές κατηγορίες, όσο και από τον τρόπο που οι πολίτες ορίζουν τη συλλογική και ατομική τους ταυτότητα: πώς περιγράφουν δηλαδή τους εαυτούς τους ως πολίτες της χώρας, πώς αντιλαμβάνονται το συλλογικό παρόν και παρελθόν, τις κοινές επιδιώξεις για το μέλλον, τη σχέση τους με τους θεσμούς, την εξουσία, τις σχέσεις ανάμεσα στις κοινωνικές ομάδες και τις σχέσεις της χώρας τους με άλλα κράτη. 

Ένα από τα βασικά ψυχολογικά γνωρίσματα που καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την πολιτική σκέψη των Ελλήνων -χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν αποτελεί γνώρισμα και άλλων λαών- είναι η έντονη προσωπολατρία, η ατέρμονη αναζήτηση όχι ανθρώπων που θα φροντίσουν να λειτουργήσουν σωστά οι θεσμοί, αλλά ενός ηγέτη που στο πρόσωπό του θα συγκεντρώνονται όλα τα θετικά χαρακτηριστικά - με προεξέχον αυτό του ανδρισμού. Ο στιβαρός αυτός «πατέρας», που καταρχάς θα πρέπει να εμπνέει εμπιστοσύνη τόσο στους Έλληνες πολίτες όσο και στις πολιτικές ηγεσίες των άλλων χωρών, θα καθοδηγήσει τον λαό, θα προστατεύσει τα συμφέροντά του και τελικά θα σώσει τη χώρα από τους εχθρούς της, αφού αυτός με την ευφυΐα, τον δυναμισμό, και τον «τσαμπουκά» του θα την βγάλει από τα όποια αδιέξοδα. 

Η αναζήτηση σωτηρίας στο πρόσωπο ενός ηγέτη σε συνδυασμό με την τάση μας να προβάλουμε ως λαός μια ομοιόμορφη εικόνα, αγνοώντας ή σκόπιμα αποκλείοντας μειονοτικές ομάδες από την επίσημη εκδοχή της Ιστορίας (Ρομά, Εβραίοι, Βλάχοι, Αρβανίτες), η ανασφάλεια και το κόμπλεξ που ακόμη εκφράζουμε απέναντι στους Τούρκους –και το οποίο μπορεί εύκολα μεν να εξηγείται αφού έχει τις ρίζες του σε ταπεινώσεις και προδοσίες του παρελθόντος αλλά σε κρίσιμες στιγμές αποτελεί σταθερή πηγή εκμετάλλευσης από διάφορους Εθνοπατέρες– και το μόνιμο άγχος μας ότι οι Ευρωπαίοι μάς υποτιμούν, μην αναγνωρίζοντας το ρόλο που οι πρόγονοί μας έχουν παίξει στην ιστορία του παγκόσμιου πολιτισμού, μας παρασύρουν συχνά να επαναλαμβάνουμε λάθη του παρελθόντος, κάνοντας κύκλους κι επιστρέφοντας κάθε τετραετία στους ίδιους πολιτικούς αρχηγούς, στα ίδια κόμματα, στην ίδια ανώριμη αντίληψη περί εξουσίας. 

Γι’ αυτό, όταν ακούμε από μερίδα του τύπου αλλά και τους ίδιους τους πολίτες ότι απορρίπτουν τους θεσμούς, ότι η Ελληνική Δημοκρατία έχει αποτύχει, δεν πρέπει να παραβλέπουμε ότι στην ουσία δεν αναφέρονται στο πολιτειακό και συνταγματικό μας πλαίσιο καθεαυτό, αλλά σε πρόσωπα που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο καταχράστηκαν την εμπιστοσύνη των ψηφοφόρων τους – αφού, δυστυχώς, αρκετοί από άγνοια και κάποιοι άλλοι από επίβουλη σκοπιμότητα, τείνουν να συγχέουν τα πρόσωπα με τους θεσμούς. 

th-aganaktismenoi-sygkentrwsi-syntagmaΤον τελευταίο μήνα μεγάλος αριθμός πολιτών κάθε ηλικιακής ομάδας δηλώνει με την καθημερινή, ενεργή παρουσία του την απογοήτευσή και τη δικαιολογημένη αγανάκτησή του στην Πλατεία Συντάγματος (αλλά και σε πολλές άλλες πλατείες της χώρας). Πολλά έχουν γραφτεί και ακουστεί για το «κίνημα της πλατείας», καθώς και για τα διαφορετικά γκρουπς που συναποτελούν τους αγανακτισμένους διαδηλωτές. Όπως καθετί καινούργιο και διαφορετικό, συγκεντρώνει από τη μία θετικά σχόλια και από την άλλη έντονη δυσπιστία από μερίδα του τύπου και των πολιτών. Οι αντιδράσεις κυμαίνονται από την κολακεία της πλατείας, ως την πλατειο-φοβία και την απόρριψη. 

Το γεγονός και μόνο ότι οι διαδηλωτές δεν υποκινούνται κομματικά, ούτε επιδιώκουν την προστασία των κομμάτων είναι από μόνο του πολύ θετικό και σηματοδοτεί μια στροφή σε έναν πιο ώριμο τρόπο πολιτικής σκέψης και δράσης, σύμφωνα με τον οποίο ο πολίτης αποδέχεται τις ευθύνες του και πάνω από όλα αρνείται να χρησιμοποιήσει τη μεσολάβηση των προσωποπαγών μηχανισμών για να κάνει τα αιτήματά του να ακουστούν. 

Ιδιαίτερα, οι ισορροπίες δυνάμεων στην λεγόμενη «κάτω πλατεία», όπου συγκεντρώνονται συνήθως οι πολιτικά πιο ευαισθητοποιημένοι διαδηλωτές, φαίνεται ότι θα καθορίσουν το ερχόμενο διάστημα την όποια ιδεολογική προοπτική αλλά και τη διάρκεια της παρουσίας των αγανακτισμένων. Το γεγονός που σίγουρα προκαλεί ανησυχία είναι η χρήση της πλατείας για την προώθηση αιτημάτων κατάργησης του δημοκρατικού πολιτεύματος, από ακροδεξιές ομάδες που οι ιαχές τους βρίσκουν πλέον ευρύ ακροατήριο. Στην «άμεση δημοκρατία» της πλατείας αυτό είναι κάτι που δεν μπορούμε να αποφύγουμε. Και σε αυτό ακριβώς έγκειται η διαφορά της από την Κοινοβουλευτική Δημοκρατία, η οποία διέπεται από τις αρχές της ισονομίας, της ακριβοδικίας και της προστασίας του κάθε πολίτη ανεξαρτήτως φυλής, φύλου ή θρησκεύματος. Αυτό που χρειαζόμαστε στις παρούσες συνθήκες είναι η υποστήριξη και ανάπτυξη των δημοκρατικών θεσμών που προασπίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, κι όχι η αναζήτηση ενός ακόμα Εθνοσωτήρα.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Τέλεια Ομορφιά

Τέλεια Ομορφιά

Της Εύας Στάμου

Η Τέλεια Ομορφιά είναι η πρόσφατη ταινία του Πάολο Σορεντίνο που εντυπωσίασε στο Φεστιβάλ των Καννών και έκανε εισπρακτικά ρεκόρ στη Γερμανία...

Η Αφροδίτη με τη γούνα

Η Αφροδίτη με τη γούνα

Της Εύας Στάμου

Η πρόσφατη ταινία του Ρομάν Πολάνσκι, La Vénus à la Fourrure, που έκανε πρεμιέρα τον Μάιο στο Φεστιβάλ των Καννών, είναι βασισμένη στη μεγάλη θεατρική επιτυχία του Αμερικανού συγγραφέα Ντέιβιν...

Η ζωή της Αντέλ

Η ζωή της Αντέλ

Της Εύας Στάμου

Η σεξουαλικότητα αποτελεί αναπόσπαστο και καθοριστικό τμήμα της προσωπικής μας ταυτότητας. Οι περισσότεροι αρχίζουμε να διερευνούμε τις ερωτικές προτιμήσεις και φαντασιώσεις μας κατά τη διάρκεια της εφηβείας, κ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Καταγράφοντας το κριτικό τοπίο: Κριτικές, βιβλιοπαρουσιάσεις, κριτικά σχόλια – Ποιοι, πού και πώς

Καταγράφοντας το κριτικό τοπίο: Κριτικές, βιβλιοπαρουσιάσεις, κριτικά σχόλια – Ποιοι, πού και πώς

Απόπειρα σχετικής οριοθέτησης του αντικειμένου των κριτικών κειμένων και καταγραφής των κριτικών λογοτεχνίας για το –τυχαίο και ενδεικτικό– διάστημα από την 1η Ιανουαρίου 2022 έως και την 30ή Ιουνίου 2024. «Σε μια Ελλάδα, όπου πολλοί γράφουν λογοτεχνία, αλλά δεν διαβάζουν ανάλογα πολλοί, πόσοι υπηρετούν την κριτική ...

Στη Βρετανίδα Σαμάνθα Χάρβεϊ για το «Orbital» το Μπούκερ 2024

Στη Βρετανίδα Σαμάνθα Χάρβεϊ για το «Orbital» το Μπούκερ 2024

Στο μυθιστόρημα της Σαμάνθα Χάρβεϊ [Samantha Harvey] «Orbital» το βραβείο Booker για το 2024, «ένα ερωτικό γράμμα στον πλανήτη μας καθώς και μια βαθιά συγκινητική αναγνώριση της ατομικής και συλλογικής αξίας κάθε ανθρώπινης ζωής». Το βιβλίο θα κυκλοφορήσει στα ελληνικά στις αρχές του 2025 στη σειρά Aldina των εκδόσε...

Καλλίδα Ζαχοπούλου: «Το βιβλίο μου δεν είναι διδακτικό, ούτε προσπαθεί να το παίξει βαθύ»

Καλλίδα Ζαχοπούλου: «Το βιβλίο μου δεν είναι διδακτικό, ούτε προσπαθεί να το παίξει βαθύ»

Η Καλλίδα Ζαχοπούλου μας συστήθηκε πρόσφατα με το μυθιστόρημά της «Όταν νυχτώνει στα στενά», το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Book Press

Με ποια λόγια θα συστήνατε το βιβλίο σας σε κάποιον που δεν γνωρίζει τίποτε για σα...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Δημήτρη Τσεκούρα «Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν – Ένα queer αστυνομικό ψυχόδραμα» που θα κυκλοφορήσει στις 14 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Η ανάκριση»

...
«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Βάννας Κατσαρού «Το παιδί και το κρι κρι», σε εικονογράφηση της Μαίης Σταθοπούλου, το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίγα λόγια για...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ