Γιώργος Πετράκης: «Άνθρωποι που παλεύουν με την τρέλα τους, αλλά δεν παραδίδονται»

Με ποια λόγια θα συστήνατε το βιβλίο σας σε κάποιον που δεν γνωρίζει τίποτα για εσάς.

Η συλλογή αυτή έχει ιστορίες που αν δεν γράφονταν κανείς δεν θα ήξερε ότι οι άνθρωποι αυτοί κάποτε υπήρξαν. Μιλάνε για αθόρυβους ανθρώπους «της διπλανής πόρτας» που αν τους γνωρίσει κανείς θα δει πως έχουν τα χαρακτηριστικά υπερήρωα. Κι έτσι, στην πραγματικότητα, οι άνθρωποι αυτοί μέσα από τις αδυναμίες και την τρέλα τους είναι βαθιά γοητευτικοί, αφού το προσωπικό τους στίγμα δεν περιέχει καμία υποκρισία. Οι ήρωες στις ιστορίες αναμετρώνται με τον εαυτό τους στην απομόνωση, τον φόβο, τη μοναξιά, την ασθένεια, τον θάνατο. Βιώνουν ψυχολογική κακοποίηση κι επιβιώνουν, και αισθάνονται τρόμο σε παγκόσμια γεγονότα, όπως ο πόλεμος, η ξενοφοβία, η ξενιτιά.

Μέσα από τις οριακές και αλλόκοτες καταστάσεις που βιώνουν αναγκάζονται να υπερβούν τον εαυτό τους, είτε μέσα από αναγνώριση των δικών τους προσωπικών ορίων, είτε μέσα από τη δημιουργία μιας παράλληλης υπερβατικής πραγματικότητας – ενός δεύτερου εαυτού, υπερήρωα. Οι ήρωες, λοιπόν, δημιουργούν μια νέα πραγματικότητα όπου ρεαλιστικό και φανταστικό συγχέονται, όπως παρόν και παρελθόν, και με τον τρόπο αυτό μεταλλάσσονται σε αυτό που πάντα θα ήθελαν να είναι, αλλά δεν είχαν τολμήσει μέχρι τώρα.

Τι απαντάτε σε όσους θα πουν «ακόμη ένας συγγραφέας»; Τι το καινούργιο φέρνει;

Μέσα από τις ιστορίες αυτές πρόθεσή μου είναι να φωτιστούν οι ζωές των μοναχικών, των αδικημένων, των αδύναμων και να τους δοθεί η λάμψη που τους αξίζει. Το έργο αφορά στην αναγνώριση των καθημερινών ανθρώπων που κινούνται σε οριακές καταστάσεις. Στις ιστορίες αυτές προβάλλονται οι πραγματικοί ήρωες της ζωής, οι άνθρωποι που παλεύουν με την τρέλα τους αλλά δεν παραδίδονται και είναι αυτοί που καταφέρνουν να υπερπηδούν τα όποια εμπόδια –συναισθηματικά και κοινωνικά– μέσα από δικές τους, προσωπικές, υπερβάσεις.

Πείτε μας δυο λόγια για το νεότευκτο «συγγραφικό σας εργαστήρι»

Γράφω από μικρή ηλικία προσωπικά κείμενα-ημερολόγια ή μικρές ιστορίες. Υπήρξαν, επίσης, χρόνια στα οποία έκανα για διάφορους λόγους αποχή από το γράψιμο, όμως αυτή η αποχή με έκανε να επιστρέψω στη γραφή δριμύτερος, με περισσότερο κατασταλαγμένες απόψεις τόσο στην τεχνική ή τη σκηνοθετική ματιά, όσο και στη θεματολογία. Έτσι οι διάφοροι πειραματισμοί μέσα στα χρόνια ωρίμανσής μου, με οδήγησαν σε ένα συγκεκριμένο τρόπο γραφής, ο οποίος λειτουργεί για μένα ικανοποιητικά, συμβαδίζει με τον τρόπο σκέψης μου και αντίληψης που έχω για τα πράγματα και, φυσικά, εξελίσσεται. Το πρώτο μου βιβλίο εισάγει τους αναγνώστες σε αυτόν το προσωπικό τρόπο γραφής, με τον οποίο ξεδιπλώνεται ο φανταστικός κόσμος που έχω μέσα μου, και πέραν από αυτά που έχει να δώσει τώρα στους αναγνώστες, δίνει και μια υπόσχεση στο μέλλον για τα αναγνώσματα που θα ακολουθήσουν.

Για να προχωρήσει στην έκδοση ο συγγραφέας πρέπει να αναμετρηθεί με τον εαυτό του, να ζυγίσει τις λέξεις του, να αφαιρέσει (κατά το δυνατόν) τα περιττά σημεία όσο και αν ο ίδιος τα αγαπά, και να απαντήσει στον εαυτό του στο ερώτημα «Μπορεί το έργο αυτό να ταξιδέψει μόνο του;», «Είσαι έτοιμος να το αφήσεις να φύγει;».

Έχουν επηρεάσει άλλες τέχνες –κινηματογράφος, εικαστικά, κόμικς, μουσική κ.ά.- τη συγγραφική δουλειά σας; Αν ναι, με ποιους τρόπους;

Είναι εύλογο άλλες τέχνες να έχουν επηρεάσει τη δουλειά μου και αυτό γιατί η ενασχόληση με την τέχνη, με την ευρεία έννοια, φανερώνει πρωτίστως ένα άτομο με ευαίσθητες κεραίες προς τα διάφορα ερεθίσματα και επομένως κανένας δημιουργός δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστος από τις άλλες μορφές τέχνης. Έτσι, η θραυσματική γραφή, που είναι χαρακτηριστική στα κείμενά μου, και η συχνή εναλλαγή εικόνων, που συνδυάζουν σε μια ιστορία το παρελθόν, το παρόν και πολλούς τόπους ταυτόχρονα, θα μπορούσε κανείς να πει ότι παρομοιάζει με μια κινηματογραφική προσέγγιση.

Από την τέχνη του θεάτρου, αγαπώ αυτό το «ατέρμονο παρόν» στο οποίο εκτυλίσσονται τα έργα και είναι ένα στοιχείο το οποίο είναι χαρακτηριστικό και στις δικές μου ιστορίες. Στο θέατρο οι ηθοποιοί κάθε βράδυ παίζουν την ίδια ιστορία, σε ένα παρόν που επαναλαμβάνεται αλλά δεν εξελίσσεται. Σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο ζουν και οι δικοί μου ήρωες – μιλούν, πράττουν, κινούνται σε ένα εγκλωβιστικό παρόν, που τρέχει γρήγορα και περιορίζει τις επιλογές τους και για τον λόγο αυτό συγχέεται εύκολα με το παρελθόν.  

Τέλος, η μουσικότητα στον γραπτό λόγο είναι κάτι που με απασχολεί, όχι με την προσέγγιση της μελωδίας αυτής καθαυτής αλλά του ρυθμού – φράσεις μέσα στο κείμενο όπου η ανάγνωση επιταχύνεται και φράσεις όπου ανάμεσά τους μεσολαβούν παύσεις, όπως ακριβώς είναι γραμμένη μια μελωδία στο πεντάγραμμο. 

Ο δρόμος προς την έκδοση για τους νέους συγγραφείς συνήθως δεν είναι σπαρμένος με ροδοπέταλα. Ποια είναι η δική σας ιστορία;

Δεν θα είχα την απαίτηση να είναι εύκολος ο δρόμος προς την έκδοση, όπως άλλωστε τίποτα δεν είναι εύκολο στη ζωή. Κάθε αρχή έχει τις δυσκολίες της, αλλά οι δυσκολίες αυτές αποτελούν πεδίο ζυμώσεων για τον καθένα μας. Για τη συγγραφή, συγκεκριμένα, η δυσκολία έγκειται όταν αποφασίσει ο γράφων να βγάλει τα γραπτά του από το συρτάρι και να τα μοιραστεί με τον κόσμο, είτε ο κόσμος αφορά στο κοινωνικό του περιβάλλον είτε σε ανθρώπους άγνωστους στον ίδιο. Ειδικά το να διαβάζουν το έργο σου άνθρωποι που δεν γνωρίζεις είναι κάτι το μαγικό και η ικανοποίηση που αποκομίζει ο συγγραφέας δεν συγκρίνεται με πολλές ηδονές. Παρόλα αυτά, για να προχωρήσει στην έκδοση ο συγγραφέας πρέπει να αναμετρηθεί με τον εαυτό του, να ζυγίσει τις λέξεις του, να αφαιρέσει (κατά το δυνατόν) τα περιττά στοιχεία, όσο και αν ο ίδιος τα αγαπά, και να απαντήσει στον εαυτό του στο ερώτημα «Μπορεί το έργο αυτό να ταξιδέψει μόνο του;», «Είσαι έτοιμος να το αφήσεις να φύγει;». Γιατί για να μπορέσει να ταξιδέψει το κείμενο, δεν αρκεί μόνο μια καλή ιστορία, αλλά οι λέξεις να έχουν δική τους πνοή και όταν ο άγνωστος (στον συγγραφέα) αναγνώστης διαβάζει το κείμενο, να αισθάνεται τις φλέβες στον λαιμό του να πάλλονται, όπως ακριβώς πάλλονται όταν παίζει δυνατά το μπάσο σε μια συναυλία.  

Για τα παραπάνω, χρειάζεται τεχνική αλλά κυρίως χρειάζεται θέληση. Χρειάζεται επίσης πειθαρχία, συστηματική επανεξέταση του γραπτού, αποστασιοποιημένη ματιά. Ο δρόμος για την έκδοση θα έχει αρκετές στιγμές που ο συγγραφέας θα αμφισβητήσει τον εαυτό του και τα γραπτά του. Αν όμως μείνει προσηλωμένος στον στόχο του, τότε αργά ή γρήγορα θα καταφέρει ένα αποτέλεσμα που οι εκδότες θα είναι πρόθυμοι να συμπεριλάβουν στην παλέτα τους. 

* Ο ΚΩΣΤΑΣ ΑΓΟΡΑΣΤΟΣ είναι δημοσιογράφος.

Όλα τα κακά σκορπά
Γιώργος Πετράκης
Γαβριηλίδης 2019
Σελ. 200, τιμή εκδότη €12,70