alt

Στον Κώστα Αγοραστό

φωτ. Ελεάννα Μαρτίνου

Δεινός μεταφραστής, ποιητής, λεξιπλάστης, κυνηγός εφήμερων στιγμών και διαχρονικών μυθιστορηματικών φράσεων. Μια κουβέντα με τον Γιώργο-Ίκαρο Μπαμπασάκη δεν είναι ποτέ σαν μια ευθεία γραμμή.

Στο καινούργιο σας μυθιστόρημα «Διασυρμός» επιχειρείτε να διασύρετε πρόσωπα, γεγονότα αλλά πάνω απ’ όλα τον ίδιο τον συγγραφέα και τη διαδικασία της γραφής. Μιλήστε μου για το πώς προέκυψε το βιβλίο. 

Θέλησα να συστηθώ, και να συστήσω τους ανθρώπους που αγάπησα, και εξακολουθώ να αγαπώ, σε μια νεότερη γενιά. Και με την ευκαιρία να θυμηθώ ότι ορισμένα πράγματα μου είναι αδύνατον να τα ξεχάσω. Πολλά παλιά πράγματα παραμένουν, διεκδικούν μια ματιά παραπάνω, θέλουν να γίνουνε ιστορίες και πάλι, και με τις λέξεις οι ιστορίες παίρνουν τις διαστάσεις που μας αρέσει να τους αρμόζουν. Έτσι πήρε μορφή μέσα μου ο Διασυρμός, και είναι το πρώτο μέρος της Τριλογίας του Χάους, της δικής μου ματιάς στην μεταπολιτευτική εποχή. 

Ο «Διασυρμός» εκτός των άλλων είναι και ένα βιβλίο για την Αθήνα «που γνωρίσαμε αγαπήσαμε λατρέψαμε τραγουδήσαμε και δεν υπάρχει πια». Η (νυχτερινή) Αθήνα, έτσι όπως είναι σήμερα, φτιάχνει μύθο;

Όχι. Όπως είναι σήμερα, όχι. Μπορεί να είναι ενδιαφέρουσα, αλλόκοτη, ακόμα και συναρπαστική, αλλά μύθο, όχι. Δεν φτιάχνει κανέναν μύθο. Δεν χαλάει καν τους παλιούς μύθους, κάτι που ίσως ήταν προανάκρουσμα για το φτιάξιμο ενός νέου μύθου. Όχι, κανέναν μύθο, τίποτα. Όταν όλα έχουνε γίνει χρήμα και σφιχτοχεριά, όταν όλα έχουνε γίνει ένα παρανοϊκό εκκρεμές ανάμεσα στο άκρο του άκρατου καθωσπρεπισμού, και του πολιτικώς ορθού, και στο άκρο του άκρατου όλα στη φόρα και τα-κάνω-και-τα-πίνω-και-τα-δίνω-όλα (αλλά με το αζημίωτο, αφενός, και σιγά τα όλα!, αφετέρου), όταν ο καθείς και τα τσιγάρα του, όταν ρεφενές και βερεσέ είναι πλέον άγνωστες λέξεις, και όταν οι παρέες δεν είναι παρά πολλοί μόνοι μαζί, ο καθένας στο σκάφανδρό του, τι μύθος να υπάρξει; Ο μύθος θέλει αλισβερίσι, αλληλεγγύη, αλληλοπεριχώρηση, σοφή διαλεκτική ανάμεσα στη νηφάλιο μέθη και τη μεθυσμένη νηφαλιότητα – κι ακόμα: θέλει θύτες, θύματα, θάρρος, θραύσματα, θλίψη, θερισμό. Με ετοιμοπαράδοτα στυλ και δανεικές ιστορίες, δεν βγαίνει το πράγμα.

Η γραφή σας μοιάζει «αυτόματη». Μιλήστε μου για το πόσο φροντίζετε τη μουσικότητά της.

Κάθε λέξη στο Διασυρμό είναι δουλεμένη ξανά και ξανά και πάλι απ’ την αρχή κι ακόμα μια φορά. Μπορεί να μοιάζει «αυτόματη» η γραφή μου, αλλά δεν ακούγεται ούτε και είναι αυτόματη. Τα πάντα, και το παραμικρό σημείο στίξεως, τα δουλεύω εξαντλητικά, φροντίζοντας να μένει η εντύπωση ενός σχεδόν λαχανιασμένου προφορικού λόγου, μιας λαλημένης και λωλαμένης αλήθειας που σου δίνεται μ’ όλα της τα μπαλώματα, μ’ όλα της τα ψεγάδια, με τα ψευδίσματά της όλα.

Λέτε κάπου μέσα στο βιβλίο: «Δεν καταδέχομαι να γράψω ό,τι δεν έχω ζήσει». Το πραγματολογικό υλικό του «Διασυρμού» αποτελείται εξολοκλήρου από πρόσωπα που γνωρίζετε και γεγονότα που έχετε ζήσει. Πού βρίσκεται το κομβικό σημείο, όπου το προσωπικό ημερολόγιο μετατρέπεται σε λογοτεχνικό κείμενο;

Μια διόρθωση: λέω ότι δεν καταδεχόμαστε να γράψουμε ό,τι δεν έχουμε ζήσει. Στον πληθυντικό. Και με την ευκαιρία, να πω ότι δεν κυκλοφορούν στον Διασυρμό μόνο πρόσωπα που γνωρίζω, αλλά και πρόσωπα που είναι πλάσματα της τεθλασμένης φαντασίας μου, η οποία είναι καμιά φορά ικανή να μου συστήνει πρόσωπα που θα γνωρίσω αργότερα. Δεν επρόκειτο, σε καμία περίπτωση, για τη μεταφορά ενός ημερολογίου στην μυθιστορηματική μορφή. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που παίζει με την πραγματικότητα, καμιά φορά κάνοντάς την πιο πραγματική απ’ όσο ήταν.

Κατά τον Φόκνερ η σειρά δυσκολίας των λογοτεχνικών κειμένων ξεκινάει από την ποίηση, το είδος με τις περισσότερες απαιτήσεις, συνεχίζεται με το διήγημα και καταλήγει στο μυθιστόρημα. Έχοντας καταπιαστεί με όλα τα παραπάνω συμμερίζεστε αυτήν την άποψη;

Όχι. Ή έστω: όχι πια. Μετά το Finnegans Wake και την Waste Land, μετά τον Παπαδιαμάντη και τον Πεντζίκη, μετά τον Thomas Pynchon και τον David Markson, οι δυσκολίες είναι ανάκατες με τα είδη, τα οποία επίσης είναι ανάκατα. Τυχαίνει οι συγγραφείς που αγαπώ να έχουν περιπλανηθεί στα είδη, να μην έχουν μείνει στην ποίηση, στο μυθιστόρημα, στο διήγημα, ακόμα και στο δοκίμιο ή και στη φιλοσοφική πραγματεία, αλλά να έχουν ερωτοτροπήσει με όλα αυτά, και μάλιστα φτάνοντας πολύ συχνά σε επικίνδυνες ακρότητες. Το στοίχημα το κερδίζεις όταν καταφέρεις να εναρμονίσεις τους ήχους και τους θορύβους που τραντάζουν το κεφάλι σου και αγωνιούν να λάβουνε μορφή, να βάλουνε τα καλά τους και να βγούνε στον έξω κόσμο.

Μέχρι σήμερα έχετε μεταφράσει πάρα πολλά βιβλία. Τι είναι αυτό που σας εξάπτει κάθε φορά το ενδιαφέρον για να μεταφράσετε ένα βιβλίο;

Με ξετρελαίνει η ιδέα της μουσικότητας στα βιβλία που αγάπησα. Μετέφρασα Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ σε μάλλον μικρή ηλικία, δουλεύοντας με μολύβια και γομολάστιχες, παλεύοντας με τις μελωδίες του, πασχίζοντας να βρω τα ελληνικά  που τον τιμούσαν. Έτσι συνέχισα, με συγγραφείς που είχα διαβάσει και με είχαν παρασύρει στο σύμπαν τους. Είναι σαν μια παρτίδα σκάκι κάθε μετάφραση. Καλώς ή κακώς –με έμφαση στο κακώς–, όπως και στο αγωνιστικό σκάκι, έτσι και στη μετάφραση, ιδίως στις σημερινές συνθήκες, υπάρχει πίεση χρόνου.

Υπάρχει κάποιο βιβλίο που σας δυσκόλεψε ιδιαίτερα στη μετάφρασή του;

Με μια λέξη: όλα!

Πιστεύετε ότι η μεταφραστική σας δεινότητα υπερσκελίζει το συγγραφικό σας έργο;

Όχι, όχι. Τίποτα δεν υπερσκελίζει τίποτα. Όλα βρίσκουν τον τόπο τους, όλα έχουν τον τρόπο τους.

Γράφετε για να ικανοποιήσετε τις εμμονές σας ή για να τις συντηρήσετε;

Για ένα λόγο γράφω: για να δείξω, να εκφράσω, να εκδηλώσω, να διαλαλήσω, να πω, να ψιθυρίσω, όσο μπορώ, όπως μπορώ, όταν μπορώ, την ευγνωμοσύνη μου για εκείνους τους ανθρώπους που με κέρασαν τα πάντα, που έστερξαν να μοιραστούμε, ο ταπεινός εγώ και οι άρχοντες αυτοί, κρασί και ψωμί.

alt

Ο συγγραφέας, για εσάς, είναι εξ ορισμού τύπος μποέμ; Πίνει, καπνίζει, ταξιδεύει και γράφει; Δημόσιος υπάλληλος και συγγραφέας είναι έννοιες ασύμβατες;

Ο συγγραφέας δεν είναι εξ ορισμού τύπος μποέμ ή τύπος πότης, ταξιδιάρης, τσίφτης και καραμπουζουκλής. Όχι. Ο συγγραφέας μπορεί να είναι και δημόσιος υπάλληλος και λογιστής και ταχυδρομικός διανομέας και ό,τι βάλει ο νους του ανθρώπου. Εκατοντάδες χιλιάδες φιάλες εκλεκτού ουίσκι καταναλώθηκαν χωρίς να προκύψει ντε και καλά έστω και μία αράδα άξια να χωθεί σε κάποιο μυθιστόρημα της προκοπής. Είναι αλήθεια ότι ο συγγραφέας ζει μέσα σε μια μόνιμη ένταση, έχει να αναμετρηθεί με πελώρια παρελθόντα επιτεύγματα και κρίματα, είναι διαρκώς σε ενίοτε εξαντλητική εγρήγορση, αλλά μπορείς κάλλιστα να τον δεις με ατσαλάκωτο κοστούμι ή με μπαλωμένο μπλουτζίν. Τον συγγραφέα τον καταλαβαίνεις από το βλέμμα, από τη φωνή, από τις κινήσεις των χεριών. Κυρίως από το βλέμμα, από τα μάτια, τον καταλαβαίνεις.

Παρακολουθείτε τα καινούργια ελληνικά βιβλία; Ξεχωρίζετε συγγραφείς;

Ναι, βεβαίως. Όσο μπορώ και προλαβαίνω. Τώρα που μιλάμε, καταβροχθίζω τις εξακόσιες τόσες σελίδες του πολύπτυχου αφηγήματος, κάτι ανάμεσα σε μυθιστόρημα και ντοκιμαντέρ, Το Βυζάντιο έχει ρεπό του Γαβριήλ Νικολάου Πεντζίκη. Δεν περνάει μήνας που να μην διαβάσω μπόλικες εκλεκτές σελίδες του Ευγένιου Αρανίτση και του Θάνου Σταθόπουλου. Ο Κωστής Παπαγιώργης είναι πάντα παρών στο σακίδιο εκστρατείας μου (αυτές τις μέρες με το Περί Μνήμης). Περιμένω το επόμενο βιβλίο της Ευγενίας Μπογιάνου, της Μαρίας Φακίνου, του Χρήστου Αστερίου. Υποκλίνομαι στον δάσκαλο Θανάση Βαλτινό. Και εύχομαι οι δύο άφθαρτες ακρώρειες ΖΖ και ΜΜ (Ζυράννα Ζατέλη και Μαρία Μήτσορα) να έχουν ωραίους άσσους κρυμμένους στα μανίκια τους.

Τι είναι αυτό που θαυμάζετε στους μεγάλους συγγραφείς;

Η γενναιότητά τους. Η τρομερή, η συγκινητική, η μεγαλειώδης γενναιότητά τους.

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Βαγγέλης Ραπτόπουλος: «Η αθωότητα είναι είδος υπό εξαφάνιση»

Βαγγέλης Ραπτόπουλος: «Η αθωότητα είναι είδος υπό εξαφάνιση»

«Το θέμα της Αθωότητας, αλλά και του Άνθρωποι και ποντίκια, είναι το Καλό. Το δυσκολότερο, ίσως, θέμα όχι μόνο της λογοτεχνίας, επειδή ακριβώς το Καλό, σε αντίθεση με το Κακό, είναι δραματουργικά άκαμπτο, ανελαστικό» λέει ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος, με αφορμή την κυκλοφορία του μυθιστορήματός του «Αθωό...

5 λεπτά με την Κλεονίκη Δρούγκα

5 λεπτά με την Κλεονίκη Δρούγκα

Πέντε λεπτά με μια συγγραφέα. Σήμερα, η Κλεονίκη Δρούγκα, για τη συλλογή διηγημάτων της «Η αλήθεια είναι πολλές» (εκδ. Νίκας).

Επιμέλεια: Book Press

Εντός της συλλογής διηγημάτων σας εμφανίζονται διάφορα π...

Φώτης Τερζάκης: «Ως συμπεριληπτικό όνομα, η

Φώτης Τερζάκης: «Ως συμπεριληπτικό όνομα, η "Ανατολή" είναι ήδη μια ρατσιστική και αποικιοκρατική κατηγορία, ένας τόπος της φαντασίας μας»

Μιλήσαμε με τον Φώτη Τερζάκη με αφορμή την πρόσφατη επανακυκλοφορία της μετάφρασής του της περίφημης μελέτης του Έντουαρντ Σαΐντ (Edward Said) «Οριενταλισμός», στη σειρά «Κάλλιστος» των εκδόσεων Σάλτο.

Στον Κ.Β. Κατσουλάρη 

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Άρης Μαραγκόπουλος: «Τα μαρξιστικά διαβάσματα ξεθώριασαν όταν διάβασα

Άρης Μαραγκόπουλος: «Τα μαρξιστικά διαβάσματα ξεθώριασαν όταν διάβασα "Το δικαίωμα την τεμπελιά"»

Από τον «Εραστή της λαίδης Τσάτερλυ» στους «Υπνοβάτες» και από τις «Μεταμορφώσεις» στον «Οδυσσέα», αυτά είναι κάποια από τα-βιβλία-της-ζωής του Άρη Μαραγκόπουλου.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Το πρώτο βιβλίο που θυμάμαι...

«Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» του Αρμάντο Ρομέρο – Ποίηση όπως το φως κι η θάλασσα

«Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» του Αρμάντο Ρομέρο – Ποίηση όπως το φως κι η θάλασσα

Για την ποιητική συλλογή του Αρμάντο Ρομέρο (Armando Romero) «Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» (μτφρ. Αγαθή Δημητρούκα, εκδ. Τόπος). 

Γράφει ο Χρήστος Κούκης

Ο Αρμάντο Ρομέρο έλκει την καταγωγή του από την Ελλάδα. Σ...

Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Βλέπω τα μυθιστορήματα ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη κατάσταση μετατρέπεται σε μυστήριο που πρέπει να λυθεί»

Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Βλέπω τα μυθιστορήματα ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη κατάσταση μετατρέπεται σε μυστήριο που πρέπει να λυθεί»

«Γράφω για να επικοινωνήσω με τον αναγνώστη, γι’ αυτό και έχω πάντα στο νου μου να διεγείρω το ενδιαφέρον του» μας είπε ο Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες (Juan Gabriel Vásquez), που συμμετέχει στο Φεστιβάλ ΛΕΑ. Με αφορμή το βιβλίο του «Η μετάφραση του κόσμου» (μτφρ. Αχ. Κυριακίδης, εκδ. Ίκαρος), μιλά για την πολιτική μυθοπλα...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Επτά νέες ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά νέες ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά ποιητές και ποιήτριες παραδίδουν τους στίχους τους στο αναγνωστικό κοινό μέσα από τις νέες τους ποιητικές συλλογές που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

Επτά ποιητικά βιβλία από τις εκδόσεις Βακχικόν. 

...
Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργο της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ