alt

Στον Κώστα Αγοραστό

φωτ. Ελεάννα Μαρτίνου

Δεινός μεταφραστής, ποιητής, λεξιπλάστης, κυνηγός εφήμερων στιγμών και διαχρονικών μυθιστορηματικών φράσεων. Μια κουβέντα με τον Γιώργο-Ίκαρο Μπαμπασάκη δεν είναι ποτέ σαν μια ευθεία γραμμή.

Στο καινούργιο σας μυθιστόρημα «Διασυρμός» επιχειρείτε να διασύρετε πρόσωπα, γεγονότα αλλά πάνω απ’ όλα τον ίδιο τον συγγραφέα και τη διαδικασία της γραφής. Μιλήστε μου για το πώς προέκυψε το βιβλίο. 

Θέλησα να συστηθώ, και να συστήσω τους ανθρώπους που αγάπησα, και εξακολουθώ να αγαπώ, σε μια νεότερη γενιά. Και με την ευκαιρία να θυμηθώ ότι ορισμένα πράγματα μου είναι αδύνατον να τα ξεχάσω. Πολλά παλιά πράγματα παραμένουν, διεκδικούν μια ματιά παραπάνω, θέλουν να γίνουνε ιστορίες και πάλι, και με τις λέξεις οι ιστορίες παίρνουν τις διαστάσεις που μας αρέσει να τους αρμόζουν. Έτσι πήρε μορφή μέσα μου ο Διασυρμός, και είναι το πρώτο μέρος της Τριλογίας του Χάους, της δικής μου ματιάς στην μεταπολιτευτική εποχή. 

Ο «Διασυρμός» εκτός των άλλων είναι και ένα βιβλίο για την Αθήνα «που γνωρίσαμε αγαπήσαμε λατρέψαμε τραγουδήσαμε και δεν υπάρχει πια». Η (νυχτερινή) Αθήνα, έτσι όπως είναι σήμερα, φτιάχνει μύθο;

Όχι. Όπως είναι σήμερα, όχι. Μπορεί να είναι ενδιαφέρουσα, αλλόκοτη, ακόμα και συναρπαστική, αλλά μύθο, όχι. Δεν φτιάχνει κανέναν μύθο. Δεν χαλάει καν τους παλιούς μύθους, κάτι που ίσως ήταν προανάκρουσμα για το φτιάξιμο ενός νέου μύθου. Όχι, κανέναν μύθο, τίποτα. Όταν όλα έχουνε γίνει χρήμα και σφιχτοχεριά, όταν όλα έχουνε γίνει ένα παρανοϊκό εκκρεμές ανάμεσα στο άκρο του άκρατου καθωσπρεπισμού, και του πολιτικώς ορθού, και στο άκρο του άκρατου όλα στη φόρα και τα-κάνω-και-τα-πίνω-και-τα-δίνω-όλα (αλλά με το αζημίωτο, αφενός, και σιγά τα όλα!, αφετέρου), όταν ο καθείς και τα τσιγάρα του, όταν ρεφενές και βερεσέ είναι πλέον άγνωστες λέξεις, και όταν οι παρέες δεν είναι παρά πολλοί μόνοι μαζί, ο καθένας στο σκάφανδρό του, τι μύθος να υπάρξει; Ο μύθος θέλει αλισβερίσι, αλληλεγγύη, αλληλοπεριχώρηση, σοφή διαλεκτική ανάμεσα στη νηφάλιο μέθη και τη μεθυσμένη νηφαλιότητα – κι ακόμα: θέλει θύτες, θύματα, θάρρος, θραύσματα, θλίψη, θερισμό. Με ετοιμοπαράδοτα στυλ και δανεικές ιστορίες, δεν βγαίνει το πράγμα.

Η γραφή σας μοιάζει «αυτόματη». Μιλήστε μου για το πόσο φροντίζετε τη μουσικότητά της.

Κάθε λέξη στο Διασυρμό είναι δουλεμένη ξανά και ξανά και πάλι απ’ την αρχή κι ακόμα μια φορά. Μπορεί να μοιάζει «αυτόματη» η γραφή μου, αλλά δεν ακούγεται ούτε και είναι αυτόματη. Τα πάντα, και το παραμικρό σημείο στίξεως, τα δουλεύω εξαντλητικά, φροντίζοντας να μένει η εντύπωση ενός σχεδόν λαχανιασμένου προφορικού λόγου, μιας λαλημένης και λωλαμένης αλήθειας που σου δίνεται μ’ όλα της τα μπαλώματα, μ’ όλα της τα ψεγάδια, με τα ψευδίσματά της όλα.

Λέτε κάπου μέσα στο βιβλίο: «Δεν καταδέχομαι να γράψω ό,τι δεν έχω ζήσει». Το πραγματολογικό υλικό του «Διασυρμού» αποτελείται εξολοκλήρου από πρόσωπα που γνωρίζετε και γεγονότα που έχετε ζήσει. Πού βρίσκεται το κομβικό σημείο, όπου το προσωπικό ημερολόγιο μετατρέπεται σε λογοτεχνικό κείμενο;

Μια διόρθωση: λέω ότι δεν καταδεχόμαστε να γράψουμε ό,τι δεν έχουμε ζήσει. Στον πληθυντικό. Και με την ευκαιρία, να πω ότι δεν κυκλοφορούν στον Διασυρμό μόνο πρόσωπα που γνωρίζω, αλλά και πρόσωπα που είναι πλάσματα της τεθλασμένης φαντασίας μου, η οποία είναι καμιά φορά ικανή να μου συστήνει πρόσωπα που θα γνωρίσω αργότερα. Δεν επρόκειτο, σε καμία περίπτωση, για τη μεταφορά ενός ημερολογίου στην μυθιστορηματική μορφή. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που παίζει με την πραγματικότητα, καμιά φορά κάνοντάς την πιο πραγματική απ’ όσο ήταν.

Κατά τον Φόκνερ η σειρά δυσκολίας των λογοτεχνικών κειμένων ξεκινάει από την ποίηση, το είδος με τις περισσότερες απαιτήσεις, συνεχίζεται με το διήγημα και καταλήγει στο μυθιστόρημα. Έχοντας καταπιαστεί με όλα τα παραπάνω συμμερίζεστε αυτήν την άποψη;

Όχι. Ή έστω: όχι πια. Μετά το Finnegans Wake και την Waste Land, μετά τον Παπαδιαμάντη και τον Πεντζίκη, μετά τον Thomas Pynchon και τον David Markson, οι δυσκολίες είναι ανάκατες με τα είδη, τα οποία επίσης είναι ανάκατα. Τυχαίνει οι συγγραφείς που αγαπώ να έχουν περιπλανηθεί στα είδη, να μην έχουν μείνει στην ποίηση, στο μυθιστόρημα, στο διήγημα, ακόμα και στο δοκίμιο ή και στη φιλοσοφική πραγματεία, αλλά να έχουν ερωτοτροπήσει με όλα αυτά, και μάλιστα φτάνοντας πολύ συχνά σε επικίνδυνες ακρότητες. Το στοίχημα το κερδίζεις όταν καταφέρεις να εναρμονίσεις τους ήχους και τους θορύβους που τραντάζουν το κεφάλι σου και αγωνιούν να λάβουνε μορφή, να βάλουνε τα καλά τους και να βγούνε στον έξω κόσμο.

Μέχρι σήμερα έχετε μεταφράσει πάρα πολλά βιβλία. Τι είναι αυτό που σας εξάπτει κάθε φορά το ενδιαφέρον για να μεταφράσετε ένα βιβλίο;

Με ξετρελαίνει η ιδέα της μουσικότητας στα βιβλία που αγάπησα. Μετέφρασα Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ σε μάλλον μικρή ηλικία, δουλεύοντας με μολύβια και γομολάστιχες, παλεύοντας με τις μελωδίες του, πασχίζοντας να βρω τα ελληνικά  που τον τιμούσαν. Έτσι συνέχισα, με συγγραφείς που είχα διαβάσει και με είχαν παρασύρει στο σύμπαν τους. Είναι σαν μια παρτίδα σκάκι κάθε μετάφραση. Καλώς ή κακώς –με έμφαση στο κακώς–, όπως και στο αγωνιστικό σκάκι, έτσι και στη μετάφραση, ιδίως στις σημερινές συνθήκες, υπάρχει πίεση χρόνου.

Υπάρχει κάποιο βιβλίο που σας δυσκόλεψε ιδιαίτερα στη μετάφρασή του;

Με μια λέξη: όλα!

Πιστεύετε ότι η μεταφραστική σας δεινότητα υπερσκελίζει το συγγραφικό σας έργο;

Όχι, όχι. Τίποτα δεν υπερσκελίζει τίποτα. Όλα βρίσκουν τον τόπο τους, όλα έχουν τον τρόπο τους.

Γράφετε για να ικανοποιήσετε τις εμμονές σας ή για να τις συντηρήσετε;

Για ένα λόγο γράφω: για να δείξω, να εκφράσω, να εκδηλώσω, να διαλαλήσω, να πω, να ψιθυρίσω, όσο μπορώ, όπως μπορώ, όταν μπορώ, την ευγνωμοσύνη μου για εκείνους τους ανθρώπους που με κέρασαν τα πάντα, που έστερξαν να μοιραστούμε, ο ταπεινός εγώ και οι άρχοντες αυτοί, κρασί και ψωμί.

alt

Ο συγγραφέας, για εσάς, είναι εξ ορισμού τύπος μποέμ; Πίνει, καπνίζει, ταξιδεύει και γράφει; Δημόσιος υπάλληλος και συγγραφέας είναι έννοιες ασύμβατες;

Ο συγγραφέας δεν είναι εξ ορισμού τύπος μποέμ ή τύπος πότης, ταξιδιάρης, τσίφτης και καραμπουζουκλής. Όχι. Ο συγγραφέας μπορεί να είναι και δημόσιος υπάλληλος και λογιστής και ταχυδρομικός διανομέας και ό,τι βάλει ο νους του ανθρώπου. Εκατοντάδες χιλιάδες φιάλες εκλεκτού ουίσκι καταναλώθηκαν χωρίς να προκύψει ντε και καλά έστω και μία αράδα άξια να χωθεί σε κάποιο μυθιστόρημα της προκοπής. Είναι αλήθεια ότι ο συγγραφέας ζει μέσα σε μια μόνιμη ένταση, έχει να αναμετρηθεί με πελώρια παρελθόντα επιτεύγματα και κρίματα, είναι διαρκώς σε ενίοτε εξαντλητική εγρήγορση, αλλά μπορείς κάλλιστα να τον δεις με ατσαλάκωτο κοστούμι ή με μπαλωμένο μπλουτζίν. Τον συγγραφέα τον καταλαβαίνεις από το βλέμμα, από τη φωνή, από τις κινήσεις των χεριών. Κυρίως από το βλέμμα, από τα μάτια, τον καταλαβαίνεις.

Παρακολουθείτε τα καινούργια ελληνικά βιβλία; Ξεχωρίζετε συγγραφείς;

Ναι, βεβαίως. Όσο μπορώ και προλαβαίνω. Τώρα που μιλάμε, καταβροχθίζω τις εξακόσιες τόσες σελίδες του πολύπτυχου αφηγήματος, κάτι ανάμεσα σε μυθιστόρημα και ντοκιμαντέρ, Το Βυζάντιο έχει ρεπό του Γαβριήλ Νικολάου Πεντζίκη. Δεν περνάει μήνας που να μην διαβάσω μπόλικες εκλεκτές σελίδες του Ευγένιου Αρανίτση και του Θάνου Σταθόπουλου. Ο Κωστής Παπαγιώργης είναι πάντα παρών στο σακίδιο εκστρατείας μου (αυτές τις μέρες με το Περί Μνήμης). Περιμένω το επόμενο βιβλίο της Ευγενίας Μπογιάνου, της Μαρίας Φακίνου, του Χρήστου Αστερίου. Υποκλίνομαι στον δάσκαλο Θανάση Βαλτινό. Και εύχομαι οι δύο άφθαρτες ακρώρειες ΖΖ και ΜΜ (Ζυράννα Ζατέλη και Μαρία Μήτσορα) να έχουν ωραίους άσσους κρυμμένους στα μανίκια τους.

Τι είναι αυτό που θαυμάζετε στους μεγάλους συγγραφείς;

Η γενναιότητά τους. Η τρομερή, η συγκινητική, η μεγαλειώδης γενναιότητά τους.

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Έλενα Χουζούρη: «Η πολιτική προσφυγιά, ο ξεριζωμός και η διαγραφή από την πατρίδα, παραμένουν ανεπούλωτο τραύμα»

Έλενα Χουζούρη: «Η πολιτική προσφυγιά, ο ξεριζωμός και η διαγραφή από την πατρίδα, παραμένουν ανεπούλωτο τραύμα»

Mε αφορμή την επανέκδοση του μυθιστορήματός της «Πατρίδα από βαμβάκι» (εκδ. Πατάκη), η συγγραφέας Έλενα Χουζούρη μάς μιλάει για τη λιγότερη γνωστή ιστορία των ανθρώπων που αναγκάστηκαν να φύγουν από την Ελλάδα μετά το τέλος του Εμφυλίου και τη σημερινή συγκυρία με το πρόβλημα της μετανάστευσης και της προσφυγιάς.&nb...

Αλέξης Πανσέληνος: «Τα διηγήματα αυτά απηχούν την τάση μου για πολυπρόσωπες και πολυεπίπεδες αφηγήσεις»

Αλέξης Πανσέληνος: «Τα διηγήματα αυτά απηχούν την τάση μου για πολυπρόσωπες και πολυεπίπεδες αφηγήσεις»

Συνέντευξη με τον συγγραφέα Αλέξη Πανσέληνο με αφορμή την επανέκδοση του πρώτου του βιβλίου «Ιστορίες με σκύλους» (εκδ. Μεταίχμιο), μια συλλογή με τέσσερα εκτενή διηγήματα. Μια επιστροφή έπειτα από 42 συναπτά χρόνια στις συγγραφικές απαρχές του. Φωτογραφία: © Νίκος Κοκκαλιάς.

Συνέντευξη στον ...

Φώτης Καγγελάρης: «Δεν υπάρχει ''ελεύθερη'' τέχνη – είναι πάντα ένας συμβιβασμός και μια μεταμφίεση»

Φώτης Καγγελάρης: «Δεν υπάρχει ''ελεύθερη'' τέχνη – είναι πάντα ένας συμβιβασμός και μια μεταμφίεση»

Συνέντευξη με τον Διδάκτορα Ψυχοπαθολογίας και συγγραφέα Φώτη Καγγελάρη με αφορμή το βιβλίο του «Μια ιστορία της τέχνης. Από την μεριά της επιθυμίας» (εκδ. Παπαζήση). Μια πρωτότυτη θέαση της τέχνης και της άμεσης σχέσης που έχει με την ουσία της ζωής μας. 

Συνέντευξη στ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ