Πώς ξεκινήσατε να γράφετε το βιβλίο σας; Θυμάστε το αρχικό ερέθισμα;

Ξεκίνησα να γράφω Το μέλος φάντασμα πολύ πριν ξεκινήσω. Διαβάζοντας την Ποιητική του Χώρου του Γκαστόν Μπασλάρ στο πανεπιστήμιο, μαγεύτηκα χωρίς επιστροφή. Ήξερα πως έμελλε κάποτε να φτιάξω ένα οίκημα από λέξεις και να αναθέσω σε κάποιον ήρωα να ανακαλύψει σοφίτες, υπόγεια και άλλες περιοχές του ασυνειδήτου. Οι πρώτες σελίδες του βιβλίου ωστόσο γράφτηκαν με αφορμή την ανάγκη μου να απαντήσω στην ερώτηση: για ποιον λόγο οι γονείς αφηγούνται πάντα, με ανανεωμένο ενθουσιασμό, τις ίδιες και τις ίδιες ιστορίες;

Ποια είναι η αναλογία βιώματος και μυθοπλασίας στο βιβλίο σας; Προς τα πού θα λέγατε ότι «γέρνει η πλάστιγγα»;

100% και από τα δύο! Μιλώ για τον εαυτό μου χωρίς να λέω τίποτα γι’ αυτόν. Ο ήρωάς μου, Γιάννος Μ., είναι μια απόμακρη, αρνητική εκδοχή μου. Ένας ανάποδος Μ. Γιαγιάννου – εξ’ ου και κληρονόμησε, μισό και αντίστροφο, το δικό μου όνομα. Έχει κάποια δικά μου στοιχεία (σπουδές, ενδιαφέρον για τις τέχνες, μερική σύγκλιση της επαγγελματικής μας εμπειρίας) αλλά κυρίως είναι ένας ήρωας-ξόρκι, μια ευχή να νικήσω την απορροφητική επιφανειακότητα της εποχής και τα πιθανά λάθη μιας επίμονης παιδικότητας.

Οι πρώτες σελίδες του βιβλίου ωστόσο γράφτηκαν με αφορμή την ανάγκη μου να απαντήσω στην ερώτηση: για ποιον λόγο οι γονείς αφηγούνται πάντα, με ανανεωμένο ενθουσιασμό, τις ίδιες και τις ίδιες ιστορίες;

Πόσο νωρίς ή πόσο αργά γνωρίζατε το τέλος της ιστορίας σας;

Ήξερα από την αρχή τις εκπλήξεις που θα συναντούσε ο ήρωάς μου προς το τέλος. Είχα καθαρό «σχέδιο» σε σχέση με την πλοκή. Η έκπληξη για μένα ήταν ότι η λύση που έδωσα είναι παρόμοια με τη λύση του πρώτου μου πεζού (Μελανίππη, Σμίλη 2012), αν και φαινομενικά δεν μοιάζουν καθόλου. Υποθέτω ότι είναι δύσκολο να ξεπεράσει κανείς τον εαυτό του.

Κάποιοι λένε, «ένα μεγάλο μυθιστόρημα, χρειάζεται ένα μεγάλο θέμα». Το πιστεύετε;

Δείτε τον μεγάλο Προυστ: αποκτώντας βαθιά σχέση με καθετί μικρό οδηγεί το έργο του στο μεγαλείο. Πιστεύω στο βάθος και το εύρος του επίμονου στοχαστή και μυθοπλάστη, που μπορεί να αναδείξει τις διαστάσεις του ελάχιστου όσο και του μέγιστου. Τα μικρά μοτίβα δίνουν ενδιαφέρουσα, λοξή πρόσβαση στα μεγάλα θέματα. Μια ενδοσκοπική, πολύπλευρη ματιά σε μια βελόνα μπορεί να μιλήσει για τα δεινά του πολέμου. Ο πόλεμος δεν θα ασχοληθεί ποτέ με τη ζωή μιας βελόνας.

Ποιο θα λέγατε ότι είναι το κεντρικό θέμα στο δικό σας μυθιστόρημα;

Ο άνθρωπος κατασκευάζει τη μνήμη του. Έτσι γλιτώνει από τις ενοχές, την ευθύνη, τις αμετάκλητες αποφάσεις του. Η αμείλικτη ροή της ψηφιακής επικοινωνίας ρηχαίνει την εμπειρία και καταπίνει το βάθος. Όταν η εμπειρία είναι ρηχή, τότε τι θα απαρτίσει τη μνήμη μας; Η μνήμη ακρωτηριάζεται, είναι «το μέλος φάντασμα», που όσο κι αν του λέμε να μην μας ενοχλεί, αυτό θα μας θυμίζει πάντα ότι είναι, όχι απλώς ένας όροφος αλλά ο ίδιος ο αρχιτέκτονας του εαυτού μας.

Αν και ήρθα αργά σε επαφή με το έργο του Ίταλο Καλβίνο, που θεωρείται «συγγενής» με τον εν λόγω γαλλικό πυρήνα, από εδώ και πέρα θα ζητήσω από το πνεύμα του να μου δίνει συμβουλές.

Έχετε συγγραφέα-πρότυπο, κάποιον που να θεωρείτε δάσκαλό σας;

Είναι πολύ δύσκολη η απάντηση. Ίσως το Εκατό χρόνια μοναξιά του Μάρκες να υπήρξε μια αγάπη-κίνητρο. Κατά καιρούς ανακαλύπτω συγγραφείς που θα ήθελα να είναι δάσκαλοί μου. Μια φίλη ποιήτρια εντόπισε ανάμεσα στους πιθανούς προγόνους του συγκεκριμένου μου βιβλίου (το χαρακτήρισε μάλιστα «εργαστήριο δυνητικής λογοτεχνίας») την ομάδα OuLiPo (Ouvroir de littérature potentielle). Αν και ήρθα αργά σε επαφή με το έργο του Ίταλο Καλβίνο, που θεωρείται «συγγενής» με τον εν λόγω γαλλικό πυρήνα, από εδώ και πέρα θα ζητήσω από το πνεύμα του να μου δίνει συμβουλές.

Πώς θα περιγράφατε τον ιδανικό αναγνώστη του βιβλίου σας;

Προσεκτικό κυνηγό του κρυμμένου θησαυρού και οιωνοσκόπο.

Ποιο βιβλίο διαβάζετε αυτές τις μέρες;

Μου κάνει καλή παρέα το τελευταίο μυθιστόρημα του Νίκου Δαββέτα Άντρες χωρίς άντρες, που κοιτάζει την ακανθώδη σχέση πατέρα-γιου, με αγεφύρωτες διαφορές που σχετίζονται με το μετεμφυλιακό σκηνικό και με τη σεξουαλική ταυτότητα.

Το μέλος φάντασμα
ΓΙΑΓΙΑΝΝΟΥ ΜΑΡΙΑ
ΜΕΛΑΝΙ 2020
Σελ. 190, τιμή εκδότη €15.00

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΓΙΑΓΙΑΝΝΟΥ