14

 [...]

7

Το κουνούπι αυτό, στη μία το μεσημέρι, εμφανίζεται στον κατά κανόνα ανέφελο για τέλη του καλοκαιριού ουρανό, στο Νομό Μαρν.

Ας προωθηθούμε προς το εν λόγω έντομο: όσο πλησιάζει, τόσο μεγαλώνει σιγά σιγά, ώσπου μεταμορφώνεται σε μικρό αεροπλάνο, ένα διθέσιο διπλάνο μοντέλο Farman F37, μ’ έναν χειριστή κι έναν παρατηρητή καθισμένους ο ένας πίσω από τον άλλον σε πρόχειρα καθίσματα, στοιχειωδώς προστατευμένους από δύο αυτοσχέδια παρμπρίζ. Ενώ τους ραπίζει ο άνεμος αφού το κλειστό πιλοτήριο θα επινοηθεί αργότερα, είναι σαν να κάθονται σε μια στενή πανοραμική βεράντα απ’ όπου μπορούν να θαυμάσουν το τοπίο του αρχόμενου πολέμου: φάλαγγες καμιονιών και φαντάρων, πεδία ασκήσεων, στρατώνες.

Στην επιφάνεια του εδάφους όπου όλα αυτά έρπουν και γρυλίζουν, κι όπου ιδροκοπούν τα επίγεια στρατεύματα, κάνει φριχτή ζέστη – ένας από τους τελευταίους καύσωνες του Αυγούστου πριν από τη στροφή του φθινοπώρου. Όμως ψηλά, στον ουρανό, πρέπει να κάνει πιο δροσιά, οπότε οι ιπτάμενοι σκεπάζονται.

Δείχνουν σαν να ’χουν βγει απ’ το ίδιο καλούπι, νευρόσπαστα με κρυφούς αρμούς, ολόιδια μολυβένια στρατιωτάκια, αν εξαιρέσεις ένα καφετί κασκόλ γύρω απ’ το λαιμό του παρατηρητή, ονόματι Σαρλ Σεζ, ενώ ο χειριστής ονομάζεται Αλφρέντ Νομπλές

Κάτω απ’ το κράνος τους και τα χοντρά προστατευτικά γυαλιά, ολόιδια ντυμένοι με φόρμα από μαύρο ύφασμα αλειμμένο με καουτσούκ, φοδραρισμένη με κουνέλι και ενισχυμένη με κατσίκι, δερμάτινο σακάκι και παντελόνι, γάντια και παπούτσια με γούνα, οι δύο άνδρες μοιάζουν πάρα πολύ, πόσο μάλλον όταν τίποτα δε φαίνεται πια απ’ το σώμα τους παρά μόνο τα μάγουλα, το σαγόνι και το στόμα τους με το οποίο προσπαθούν να μιλήσουν, χωρίς να καταφέρνουν ν’ ανταλλάξουν παρά κάτι επιφωνήματα που τα αρθρώνουν στραβά και σχεδόν δεν τα ακούνε, καθώς τους ξεκουφαίνουν οι ογδόντα ίπποι της μηχανής και η φωνή τους κόβεται απ’ τον δυνατό αέρα. Δείχνουν σαν να ’χουν βγει απ’ το ίδιο καλούπι, νευρόσπαστα με κρυφούς αρμούς, ολόιδια μολυβένια στρατιωτάκια, αν εξαιρέσεις ένα καφετί κασκόλ γύρω απ’ το λαιμό του παρατηρητή, ονόματι Σαρλ Σεζ, ενώ ο χειριστής ονομάζεται Αλφρέντ Νομπλές.

Δεν είναι οπλισμένοι, δηλαδή δεν είναι ακόμα φορτωμένοι με τα εξήντα κιλά βόμβες που μπορεί να μεταφέρει αυτό το διπλάνο, ενώ ούτε το μικρό πολυβόλο του σκάφους είναι λειτουργικό. Καίτοι είναι στερεωμένο στην άτρακτο, δεν έχει δώσει ακόμα ικανοποιητικά αποτελέσματα – πόσο μάλλον αφού είναι δύσκολο να στοχεύεις και να επανοπλίζεις πιλοτάροντας, χώρια που το σύστημα συγχρονισμού της βολής ώστε να περνάει ανάμεσα από τα ελάσματα του έλικα, δεν έχει ακόμα τελειοποιηθεί.

Δεν τους έχει ανατεθεί παρά μία αποστολή και, παρ’ όλο που αυτή η αναγνώριση είναι ένα καινούργιο καθήκον για το οποίο δεν έχουν εκπαιδευτεί, δε φοβούνται καθόλου. Ο Νομπλές οδηγεί, ρίχνοντας κοφτές ματιές στο υψόμετρο, την πυξίδα, τους δείκτες ταχύτητας και κλίσης τροχιάς, ενώ ο Σαρλ Σεζ κρατάει στα γόνατά του έναν επιτελικό χάρτη, με το καφετί κασκόλ του να ’χει μπλεχτεί στους ιμάντες των κιαλιών του και της μηχανής για αεροφωτογραφήσεις που κρέμονται βαριά από το λαιμό του. Πετούν κατοπτεύοντας το τοπίο, αφού μοναδική τους εντολή είναι να παρατηρούν.

Αργότερα θα έρθουν η καταδίωξη και οι βομβαρδισμοί, η απαγόρευση πτήσης πάνω από ορισμένες ζώνες του αντιπάλου, η επίθεση των πηδαλιουχούμενων και των δέσμιων αεροστάτων όταν, πολύ σύντομα, τα πράγματα σοβαρέψουν πάρα πολύ. Προς το παρόν, κατόπτευση: λήψη φωτογραφιών, επισήμανση κινήσεων στρατιωτικών μονάδων, ρύθμιση βολής (για το μέλλον), εντοπισμός γραμμών, αεροδρομικών εγκαταστάσεων και υποστέγων για ζέπελιν, καθώς και των παραρτημάτων τους (αποθήκες, γκαράζ, διοικητήρια, κοιτώνες, καντίνες).

Πετούν, λοιπόν, με τα μάτια ορθάνοιχτα, όταν άλλο ένα κουνούπι εμφανίζεται πίσω αριστερά απ’ το Farman, ένα καινούργιο έντομο σχεδόν αδιόρατο που στην αρχή δεν το αντιλαμβάνονται ούτε ο Σεζ ούτε ο Νομπλές και που, μεγαλώνοντας κι αυτό με τη σειρά του, θα γίνει πιο συγκεκριμένο. Ξύλινο σκαρί, ντυμένο με ύφασμα και κοσμημένο με το Σταυρό της Μάλτας στα φτερά, την ουρά και τις ζάντες τού συστήματος προσγείωσης, άτρακτος από ντουραλουμίνιο: πρόκειται για ένα διπλάνο Aviatik, η τροχιά του οποίου καταπάνω στο Farman δεν αφήνει καμία αμφιβολία ως προς τις προθέσεις του, πόσο μάλλον όταν, πλησιάζοντας ακόμα πιο πολύ, ο Σαρλ Σεζ προσέχει ένα τουφέκι πεζικού να εξέχει από το πιλοτήριο και να στοχεύει σαφέστατα προς το μέρος τους, και ενημερώνει πάραυτα τον Νομπλές.

Είμαστε στις πρώτες εβδομάδες του πολέμου, και το αεροπλάνο είναι ένα νέο μεταφορικό μέσο που δεν έχει χρησιμοποιηθεί ποτέ για στρατιωτικούς σκοπούς. Βέβαια, το πολυβόλο Hotchkiss έχει κιλλιβαντωθεί στο Farman, αλλά πειραματικά και χωρίς πολεμοφόδια· όθεν, άχρηστο: η χρήση επαναληπτικών όπλων στα αεροπλάνα δεν έχει κατ’ αρχάς επιτραπεί από τις Αρχές, όχι τόσο λόγω του βάρους τους και του επικινδύνου της λειτουργίας τους, όσο για το φόβο μήπως εμπνεύσουν τον εχθρό κι αρχίσει να τα κατασκευάζει κι αυτός. Στο μεταξύ, πάντως, και για προληπτικούς λόγους, τα πληρώματα, ανεξαρτήτως ιεραρχίας, έχουν μαζί τους τουφέκια ή πιστόλια. Βλέποντας, λοιπόν, αυτό το τουφέκι πεζικού, ενόσω ο Νομπλές αρχίζει τα ζιγκ-ζαγκ για να μείνει εκτός αντίπαλης γραμμής στόχευσης, ο Σαρλ ψάχνει μια τσέπη της φόρμας του για να βγάλει από μέσα ένα πιστόλι Savage ειδικά φτιαγμένο για αεροπόρους κι εφοδιασμένο μ’ έναν δικτυωτό επανατάκτη ώστε οι άδειοι κάλυκες να μην εξοκέλλουν στον έλικα.

Τα επόμενα λεπτά, το Farman και το Aviatik πετούν το ένα πάνω από το άλλο, διασταυρώνονται, αποφεύγουν το ένα το άλλο, συναντιούνται, αγγίζονται σχεδόν χωρίς να χάνουν μεταξύ τους οπτική επαφή, εγκαινιάζοντας αυτά που αργότερα θα εξελιχθούν στις βασικές αεροβατικές φιγούρες –μπούκλα, βαρέλι, τρυπάνι, humpty-bump, immelmann–, ενώ ταυτόχρονα καθένα τους ψάχνει όχι μόνο να παραπλανήσει το άλλο, αλλά και, ταυτόχρονα, την καλύτερη γωνία επίθεσης ώστε ν’ αποκτήσει βαλλιστικό πλεονέκτημα. Ο Σαρλ είναι ζαρωμένος στο κάθισμά του, προσπαθώντας να κρατήσει σταθερό το πιστόλι με τα δυο του χέρια, ενώ, αντίθετα, ο παρατηρητής του εχθρού ανακατευθύνει συνεχώς την κάννη του τουφεκιού του. Τη στιγμή που, απότομα, ο Νομπλές κάνει το αεροπλάνο του να σκαρφαλώσει στον ουρανό, το Aviatik το ακολουθεί κατά πόδας, γλιστράει από κάτω του και ξανανεβαίνει ξαφνικά σε κλίση ενενήντα μοιρών, αφήνοντας έτσι έκθετο το Farman μέσα στο οποίο ο Σαρλ βρίσκεται μασκαρισμένος από τον πιλότο του και, επομένως, ανήμπορος να κάνει το παραμικρό. Και τότε, μία και μόνο σφαίρα φεύγει από το πυροβόλο, διασχίζει δώδεκα μέτρα αέρα σε επτακόσια μέτρα ύψος και με χίλια το δευτερόλεπτο, μπαίνει στο αριστερό μάτι του Νομπλές και ξαναβγαίνει πάνω απ’ τον αυχένα του, πίσω απ’ το δεξί του αφτί, κι από εκείνη τη στιγμή το Farman, εκτός ελέγχου, πλανάρει για λίγο κι ύστερα παίρνει μια κλίση που γίνεται όλο και πιο κάθετη, κι ο Σαρλ, με το στόμα ανοιχτό, πάνω απ’ τον βουλιαγμένο ώμο του Αλφρέντ βλέπει να τον πλησιάζει ολοένα το έδαφος στο οποίο πρόκειται να συντριβεί ολοταχώς και χωρίς καμία εναλλακτική λύση παρά μόνο ένα θάνατο άμεσο και ανέκκλητο, χωρίς το παραμικρό ίχνος ελπίδας – ένα έδαφος που ανήκει ακόμα στην κοινότητα Ζονσερί-σιρ-Βελ,19 ένα ωραίο χωριουδάκι της επαρχίας Καμπανία-Αρδένες, οι κάτοικοι του οποίου λέγονται Ζονκαβιδουλιανοί.

[...]