Της Εύας Στάμου
Το πολυσυζητήμενο Ganesh versus The Third Reich ανέβηκε στην Στέγη και για λίγεs μόνο παραστάσεις (2-5 Απριλίου) από την Αυστραλιανή ομάδα σύγχρονου θεάτρου Back To Back Theatre. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά της διεθνούς φήμης θεατρικής ομάδας είναι ότι ορισμένοι από τους συμμετέχοντες είναι επαγγελματίες ηθοποιοί με νοητική υστέρηση. Ο θίασος, που έχει αποσπάσει πλήθος βραβείων στη χώρα του, στο παρόν περιοδεύει στην Ευρώπη.
Κεντρικό θέμα της παράστασης είναι το ταξίδι στη ναζιστική Γερμανία του θεού-ελέφαντα των Ινδών Ganesh με σκοπό να ανακτήσει την σβάστικα από τους Ναζί και να αποκαταστήσει την σημασία της ως το σανσκριτικό σύμβολο της αδελφοσύνης και της αγάπης.
Η εξουσία του σκηνοθέτη και η προσπάθειά του να επιβληθεί στα μέλη του θιάσου, η διανοητική υπεροψία του αλλά και η αντίσταση των ηθοποιών να υποταχθούν άκριτα προσφέρουν πλούσιο υλικό για σκέψη
Σύμφωνα με το σκηνοθετικό εύρημα η παράσταση κινείται αδιάκοπα ανάμεσα στις πρόβες των πέντε ηθοποιών -τρεις εκ των οποίων είναι άτομα με νοητική υστέρηση- και στις σκηνές όπου ο Ganesh φτάνει στο Άουσβιτς και συναντά τον Δρ. Μένγκελε και Εβραίους κρατούμενους με κάποιου είδους ατέλεια ή υστέρηση.
Το σχεδόν γυμνό σκηνικό και τα λιτά κουστούμια τοποθετούν στο επίκεντρο της προσοχής του κοινού την ιστορία και τις σχέσεις των ηθοποιών όπως εξελίσσονται μέσα από τις υποτιθέμενες πρόβες της παράστασης. Η εξουσία του σκηνοθέτη και η προσπάθειά του να επιβληθεί στα μέλη του θιάσου, η διανοητική υπεροψία του αλλά και η αντίσταση των ηθοποιών να υποταχθούν άκριτα στην δική του οπτική για τα πράγματα προσφέρουν στους θεατές πλούσιο υλικό για σκέψη.
Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν την ανάγκη να νιώθουν ότι ανήκουν σε μία ή περισσότερες ομάδες - είναι κάτι που τους χαρίζει ασφάλεια. Η κατηγοριοποίηση με βάση τα εξωτερικά χαρακτηριστικά αλλά και τις πρόδηλες διανοητικές ικανότητες είναι η εύκολη λύση. Με την επικράτηση του καταναλωτισμού η κατάταξη και η ιεράρχηση των ανθρώπων ανάλογα με την νεότητα, την ομορφιά, την ρώμη και την εξυπνάδα, απέκτησαν διαφορετικό νόημα, καθώς ένας ανταγωνισμός χωρίς όρια με κύριο στόχο την παραγωγή και χρήση όλο και περισσότερων προϊόντων που υποτίθεται ότι αυξάνουν ή διατηρούν τις ποθητές ιδιότητες, διοχετεύτηκε στην παγκόσμια αγορά. Η επιστημονική έρευνα και η πλαστική χειρουργική χρησιμοποιήθηκαν προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η επιθυμία του σύγχρονου ανθρώπου για επιμήκυνση των ορίων του σώματος και του πνεύματος θα πραγματοποιηθεί.
Τι γίνεται με το ηλικιωμένο ή μη αισθητικά συμβατό με την εποχή της «τελειότητας» σώμα; Πώς αντιμετωπίζεται το μη γρήγορο πνεύμα την εποχή της ιντερνετικής σβελτάδας; Ο ναζί μέσα μας επιθυμεί να παρακολουθεί το διαφορετικό με μια ματιά πορνογραφική και δίχως διάθεση για κατανόηση. Το τοποθετεί κάτω από το μικροσκόπιο ώστε να το εξετάσει, να το περιεργαστεί, να το κατατάξει, έχοντάς το ήδη απορρίψει ως αξία, αντιπαραβάλλοντάς το με αυτό που θεωρεί κανονικό, ωραίο, ποθητό.
Συχνά ο διανοητικά εύστροφος και ικανός λειτουργεί διατηρώντας και αναπαράγοντας στερεότυπες αντιλήψεις, περιορισμένη κλίμακα αξιών, στενή οπτική για το πώς πρέπει να λειτουργούν τα πράγματα. Κρατώντας το μυαλό του κλειστό στην διαφορετικότητα επιχειρεί να προσαρμόσει στα δικά του μέτρα κάθετι που τον ξενίζει, κάθε ασυνήθιστη συμπεριφορά, στερώντας από τον εαυτό του την ευκαιρία να διδαχθεί από όσους αντιλαμβάνεται ως λιγότερο άξιους σε οποιοδήποτε πεδίο.
Το κύριο θέμα του έργου είναι η εξουσία και η απόπειρα ελέγχου των «αδύναμων» από όσους πιστεύουν ότι έχουν το δικαίωμα να αποφασίσουν για το σωστό και το λάθος, το αισθητικά όμορφο και το αντίθετό του. Ο Χίτλερ, ο Μένγκελε, κι ο αυταρχικός σκηνοθέτης αποτελούν διαφορετικές εκφάνσεις της εκτρωματικής υπεροψίας και της προκατάληψης που γεννά η εποχή μας, των μεγάλων και μικρών τυραννίσκων που πιστεύουν στην ανωτερότητα της φυλής, των γονιδίων, της ομορφιάς ή της διάνοιας και στο δικαίωμα που αυτή υποτίθεται ότι χαρίζει σε ορισμένους να διαχειρίζονται τις ζωές των άλλων.
2-5 Απριλίου 2014
20:30 Κεντρική Σκηνή
Συγγραφή: Bruce Gladwin, Mark Deans, Marcia Ferguson, Nicki Holland, Simon Laherty, Sarah Mainwaring, Scott Price, Kate Sulan, Brian Tilley, David Woods
Η πρώτη σαιζόν του Ganesh Versus the Third Reich πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη των Keir Foundation, Melbourne Festival, Malthouse Theatre, National Theatre Studio (Λονδίνο) και ANZ Trustees.