«Για την αλάθητη ποιητική φωνή της που με λιτή ομορφιά καθιστά την ατομική ύπαρξη καθολική». Όσα θέλετε να ξέρετε για την συγγραφέα, για την ιστορία των Νόμπελ Λογοτεχνίας καθώς και ένας πλήρης κατάλογος των βραβευμένων συγγραφέων από το 1901 μέχρι σήμερα.
Επιμέλεια: Book Press
Η αμερικανίδα ποιήτρια Λουίζ Γκλικ γεννήθηκε το 1943 στην Νέα Υόρκη. Έχει τιμηθεί με όλα τα σημαντικά λογοτεχνικά βραβεία στις ΗΠΑ (Πούλιτζερ, Εθνικό Βραβείο Γραμμάτων), ενώ το 2003-2004 ήταν «επίσημη ποιήτρια των ΗΠΑ» (Poet Laureate of the United States). Ως έφηβη υπέφερε από νευρική ανορεξία. Σπούδασε σε πανεπιστήμια της ΝΥ (Sarah Lawrence College, Columbia), χωρίς όμως να πάρει πτυχίο. Έκτοτε, έχει η ίδια διδάξει σε πολλά ιδρύματα ποίηση και λογοτεχνία.
Περισσότερα
Η Λουίζ Γκλικ ζει στο Κέιμπριτζ της Μασαχουσέτης. Είναι καθηγήτρια Αγγλικής Λογοτεχνίας στο Γέηλ. Εμφανίστηκε στα γράμματα το 1968 σε ηλικία 25 ετών με την ποιητική συλλογή της Firstborn. Το 1993 βραβεύτηκε με Pulitzer και το 2014 με το National Book Award.
Έχει εκδώσει 12 ποιητικές συλλογές καθώς και δοκίμια για την ποίηση. Η ποιησή της χαρακτηρίζεται από διάθεση για σαφήνεια. Η παιδική ηλικία, η οικογενειακή ζωή, η στενή σχέση με τους γονείς και τα αδέλφια είναι οι κεντρικές θεματικές που διατρέχουν όλο το έργο της.
Στα ποιημάτά της, το άτομο ακούει τι έχει απομείνει από τα όνειρα και τις αυταπάτες του και κανείς δεν μπορεί να υπάρξει πιο σκληρός από ό,τι η ίδια στην αντιμετώπιση των ψευδαισθήσεων του εαυτού.
Ακόμη κι αν η Γκλικ δεν θα αρνιόταν ποτέ τη σημασία του αυτοβιογραφικού υπόβαθρου, η ποίησή της δεν θεωρείται εξομολογητική. Η Γκλικ αναζητεί το παγκόσμιο και εμπνέεται από τους μύθους και τα κλασικά μοτίβα, παρόντα σε όλο το έργο της.
«Averno» (2006) είναι ο τίτλος της κορυφαίας ποιητικής συλλογής της, που σχετίζεται με τον μύθο της καθόδου της Περσεφόνης στον κάτω κόσμο.
Η τελευταία συλλογή της έχει τίτλο «Πιστή κι ενάρετη νύχτα». Δύο χρόνια μετά την Πολωνή Όλγκα Τοκάρτσουκ, η Λουίζ Γκλικ είναι η 16η γυναίκα που τιμάται με το Νόμπελ Λογοτεχνίας.
Στη χώρα μας δεν έχει κυκλοφορήσει συλλογή με ποιήματά της. Ωστόσο, από την άνοιξη του 2020 η ποιήτρια ανήκει στους συγγραφείς των Εκδόσεων Στερέωμα. Τα έργα της μεταφράζονται από τον Χάρη Βλαβιανό και τη Δήμητρα Κωτούλα και θα κυκλοφορήσουν σύντομα.
Ποίημα της Louise Glück έχει μεταφραστεί από τον Χρήστο Δ. Τσιάμη και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Η Λέξη.
Ο θρίαμβος του Αχιλλέα
(1985)
Στην ιστορία του Πατρόκλου
κανένας δε γλιτώνει, ούτε κι ο Αχιλλέας
που ήταν σχεδόν θεός.
Του έμοιαζε ο Πάτροκλος,
φορούσαν την ίδια πανοπλία.
Πάντα σ’ αυτές τις φιλίες
ο ένας είν’ υποτελής, έρχεται δεύτερος:
η ιεραρχία
είναι πάντα φανερή, μόλο που δε μπορεί κανείς
να δώσει πίστη στους θρύλους —
πηγή τους είναι αυτός που επιζεί,
αυτός που τον έχουν εγκαταλείψει.
Τί ήταν η φωτιά στα πλοία των Ελλήνων
μπροστά σε τούτη την απώλεια;
Στη σκηνή του ο Αχιλλέας
πενθούσε ολόψυχα
και οι θεοί είδαν
πως ήταν άνθρωπος κιόλας νεκρός, θύμα
του μέρους εκείνου που αγαπούσε,
του μέρους του που ήταν θνητό.
Louise Glück. 1987. "Ο θρίαμβος του Αχιλλέα". Μετ. Χρήστος Δ. Τσιάμης. Η λέξη 68: 792.
 |
 |
Νόμπελ Λογοτεχνίας
Το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας απονέμεται κάθε χρόνο σε εν ζωή συγγραφέα για το σύνολο του έργου του ο οποίος σύμφωνα με τη διαθήκη του Άλφρεντ Νόμπελ, παρήγαγε το «εξαιρετικότερο έργο στην κατεύθυνση της προαγωγής ενός ιδεώδους». Περισσότερα, εδώ: https://www.nobelprize.org/
Από τον Πρυντόμ στον Ισιγκούρο: ο αιώνας των ανδρών
Το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας έχει απονεμηθεί συνολικά 114 φορές. Πρώτος βραβευθείς ήταν ο γάλλος ποιητής και δοκιμιογράφος Συλί Πρυντόμ. Σύμφωνα με το σκεπτικό εκείνης της πρώτης Επιτροπής που είχε αναλάβει να εκτελέσει τη διαθήκη του Άλφρεντ Νόμπελ το βραβείο του δόθηκε ως «αναγνώριση της ιδιαίτερης ποιητικής σύνθεσής του, η οποία αποδεικνύει τον υψηλό ιδεαλισμό, την καλλιτεχνική τελειότητα και έναν σπάνιο συνδυασμό των ιδιοτήτων τόσο της καρδιάς όσο και του μυαλού». Ήδη μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας από το 1881, ο Πρυντόμ αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων που έλαβε από το Νόμπελ στην δημιουργία ενός Βραβείου Ποίησης που απονέμεται από την Société des gens de lettres. Το 1902, στα 100χρονα από τη γέννηση του Βικτόρ Ουγκό, μαζί με τους επίσης ποιητές και ακαδημαϊκούς Jose-Maria de Heredia και Leon Dierx, ίδρυσε την Société des poètes français που παραμένει ενεργή και δραστήρια μέχρι σήμερα.
Το 2017, ένα χρόνο με την επιλογή του αμερικανού βάρδου Μπομπ Ντίλαν που προκάλεσε ανάμικτα συναισθήματα, η Επιτροπή άφησε τους πειραματισμούς και βράβευσε τον σημαντικό Βρετανό λογοτέχνη ιαπωνικής καταγωγής Κάζουο Ισιγκούρο.
Το 2017, ένα χρόνο με την επιλογή του αμερικανού βάρδου Μπόμπ Ντίλαν που προκάλεσε ανάμικτα συναισθήματα, η Επιτροπή άφησε τους πειραματισμούς και βράβευσε τον σημαντικό Βρετανό λογοτέχνη ιαπωνικής καταγωγής Κάζουο Ισιγκούρο. «Αποκάλυψε στα μεγάλης λογοτεχνικής δύναμης μυθιστορήματά του την άβυσσο κάτω από την ψευδαίσθησή μας ότι είμαστε συνδεδεμένοι με τον κόσμο», απεφάνθη η Επιτροπή στο σκεπτικό της και ο λογοτεχνικός κόσμος χειροκρότησε.
Από τους βραβευθέντες, μόλις 15 ήταν γυναίκες (6 τα τελευταία είκοσι χρόνια). Πρόκειται για τις: Σέλμα Λάγκερλεφ από τη Σουηδία (1909), Γκράτσια Ντελέντα από την Ιταλία (1926), Σίγκριντ Ούντσετ από τη Νορβηγία (1928), Περλ Μπακ από τις Ηνωμένες Πολιτείες (1938), Γκαμπριέλα Mιστράλ από τη Χιλή (1945), Νέλλυ Ζαχς από τη Γερμανία (1966), Nαντίν Γκόρντιμερ από τη Νότια Αφρική (1991), Τόνι Μόρισον από τις Ηνωμένες Πολιτείες (1993), Βισλάβα Συμπόρσκα από την Πολωνία (1996), Ελφρίντε Γέλινεκ από την Αυστρία (2004), Ντόρις Λέσινγκ από το Ηνωμένο Βασίλειο (2007), Χέρτα Μίλερ από τη Γερμανία (2009), Άλις Μονρό από τον Καναδά (2013) και Σβετλάνα Αλεξίεβιτς από την Ουκρανία (2015) και Όλγκα Τοκάρτσουκ το 2018.
Το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας απονέμεται κάθε χρόνο σε έναν εν ζωή συγγραφέα, από οποιαδήποτε χώρα, ο οποίος σύμφωνα με τη διαθήκη του Άλφρεντ Νόμπελ, παρήγαγε το «εξαιρετικότερο έργο στην κατεύθυνση της προαγωγής ενός ιδεώδους».
Το Νόμπελ Λογοτεχνίας μετά τα σκάνδαλα
Ο Άντερς Όλσον, πρόεδρος της επιτροπής το βραβείου, έχει πρόσφατα τονίσει τον επαναπροσδιορισμό των κριτηρίων που ισχύουν από φέτος. Πιστεύει ότι έτσι θα αποφευχθούν η «ανδροκεντρική» και η «ευρωκεντρική» προσέγγιση που είδαμε στις επιλογές του παρελθόντος.
Το Διοικητικό Συμβούλιο του Ιδρύματος Νόμπελ πιστεύει πως οι αλλαγές που έχουν γίνει μέχρι σήμερα αλλά και άλλες στις οποίες σκοπεύει να προχωρήσει η Σουηδική Ακαδημία, και αφορούν στην οργανωτική δομή, θα επιφέρουν μεγαλύτερη διαφάνεια και τροποποιήσεις στη μεθοδολογία, και ευελπιστεί πως θα δημιουργήσουν καλές ευκαιρίες για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην Ακαδημία ως θεσμό. Η επιλογή των υποψηφίων για το Βραβείο Λογοτεχνίας γίνεται μεταξύ προτάσεων που υποβάλλονται προς εξέταση από εξειδικευμένους μελετητές.
Υπεύθυνη για τη διαδικασία είναι η Επιτροπή Λογοτεχνίας Νόμπελ, η οποία απαρτίζεται από τους Anders Olsson, Πρόεδρος, Per Wästberg, συγγραφέας, Kristina Lugn, συγγραφέας και Jesper Svenbro, συγγραφέας. Για την περίοδο 2019-2020, η επιτροπή ενισχύθηκε με πέντε εξωτερικούς εμπειρογνώμονες, τους: Mikaela Blomqvist, Rebecka Kärde, Kristoffer Leandoer, Henrik Petersen και Gun-Britt Sundström.
Λεπτομέρειες, αριθμοί και... αρνήσεις
Το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας από το 1901 δεν απονεμήθηκε συνολικά δεκατέσσερις φορές: Έξι φορές κατά τη διάρκεια των δύο Παγκοσμίων Πολέμων (το 1914, το 1918, το 1940, το 1941, το 1942 και το 1943), μία για αδιευκρίνιστους λόγους (το 1935) και άλλες επτά λόγω «έλλειψης κατάλληλου προς βράβευση» (το 1915, το 1919, το 1925, το 1926, το 1927, το 1936 και το 1949). Μόνο τέσσερις φορές έχει δοθεί εξ ημισείας (1904, 1917, 1966 και 1974).
Ο νεαρότερος σε ηλικία συγγραφέας που βραβεύτηκε με Νόμπελ ήταν ο Ράντγιαρντ Κίπλινγκ, το 1907, στα 41 του χρόνια. Εκατό χρόνια αργότερα, το 2007, η επίσης Βρετανή Ντόρις Λέσινγκ βραβεύτηκε με Νόμπελ, στα 88 της. Αστειευόμενη, είχε τότε δηλώσει πως «επί τριάντα χρόνια φερόμουν ως υποψήφια, η αναμονή άξιζε τον κόπο».
Εν έτει 2019, το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 9 εκατομμυρίων σουηδικών κορωνών, ήτοι περίπου 800.000 ευρώ.
Στη μακρά λίστα των συγγραφέων που έχουν τιμηθεί με το βραβείο Νόμπελ υπάρχουν δύο που δεν το αποδέχθηκαν: Το 1958 ο Ρώσος φουτουριστής ποιητής Μπόρις Παστερνάκ και το 1964 ο Γάλλος υπαρξιστής φιλόσοφος και λογοτέχνης Ζαν-Πολ Σαρτρ. Ο πρώτος επικαλέστηκε πολιτικούς λόγους, ενώ ο δεύτερος δήλωσε ότι «ένας συγγραφέας δεν πρέπει να επιτρέψει στον εαυτό του να μετατραπεί σε θεσμό».
Κι επειδή οι κανόνες είναι και για να παρακάμπτονται, έχουν δοθεί μετά θάνατον βραβεία, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις η Επιτροπή της Σουηδικής Ακαδημίας έχει κάνει ιδιαίτερη μνεία στο σκεπτικό της σε συγκεκριμένο βιβλίο του τιμηθέντος.
Tα ονόματα των υποψηφίων και άλλες πληροφορίες σχετικά με τις υποψηφιότητες για τη διαδικασία ανάδειξης του νικητή κάθε χρονιάς γίνονται διαθέσιμα στο κοινό πενήντα χρόνια μετά την κάθε βράβευση. Εν έτει 2019, το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 9 εκατομμυρίων σουηδικών κορωνών, ήτοι περίπου 800.000 ευρώ.
Οι κάτοχοι του Νόμπελ Λογοτεχνίας από το 1901 έως το 2019
